Ansiklopedi

Voynich elyazması, bilinmeyen bir yazıyla yazılmış, anlamı çözülemeyen gizemli bir kitaptır. 1404 ilâ 1438 yıllarında yazıldığı tahmin edilmektedir. Kitap 15 cm'ye 22,5 cm ölçülerinde ve 240 sayfadır ancak tamamının 270 sayfa olduğu düşünülmektedir. Kitaba ismini veren, 1912 yılında varlığını ortaya çıkaran Polonyalı Wilfrid M. Voynich adındaki sahaftır. Yapılan bilimsel incelemeler, kitabın Voynich tarafından yapılmış bir sahtekârlık olmadığını kanıtlamıştır. Kitap çok sayıda ilginç resim içerir. Bunlardan bir kısmı yıldızları, bitkileri ve tuhaf bir tesisatla birbirine bağlı küvetlerde yıkanan çıplak kadınları gösterir. Resimlere bakılarak kitabın belli konularda (astroloji, bitkibilim, vs.) bölümlerden oluştuğu tahmin...

Gnays, magmatik veya tortul kayaçların başkalaşıma uğramasından dolayı meydana gelen metamorfik kayaçtır. Muskovitli gnays, granit-gnays, hornblendli gnays, enjekte gnays gibi türleri mevcuttur. Mika kristalleri, kuars ve feldispat içeren ve tabakalanmış bir görünüm arzeder. Gnayslar, içerdikleri minerallere, oluşum süreçlerine, kimyasal bileşimlerine ve başkalaşım sürecinden önceki ana kayacın türüne göre ortognayslar ve paragnayslar olarak da ikiye ayrılır. Yüksek metamorfizmaya uğramış kayaçlardır. Ortognayslar korkayaçların, paragnayslar ise özellikle tortul kayaçların başkalaşıma uğraması sonucu oluşmaktadırlar.

Türkçülük Günü, 3 Mayıs 1944 tarihinin anıldığı gündür. Irkçılık-Turancılık davasının gerekçelerinden biri olarak gösterilen Hüseyin Nihal Atsız - Sabahattin Ali davasının 3 Mayıs 1944 tarihli duruşmasından sonra yaşanan "Ankara Nümayışı"'nı anmak amacıyla, ilk defa 3 Mayıs 1944 tarihinde Tophane Askerî hapishanesinde Nihal Atsız, Zeki Velidi Togan, Nejdet Sançar ve Reha Oğuz Türkkan başta olmak üzere 10 mahkûm tarafından kutlanmıştır. Daha sonraki senelerde de devam eden toplantılar Türkçülük Günü (Bayramı) adını almıştır. Ankara Nümayışı Tarihte 3 Mayıs Olayları adıyla anılan olaylar Nihal Atsız'ın, hakkında açılan dava için Ankara'ya geldiği sırada başlamıştır. Bu tarihte turancılar komünizm aleyhine bir gösteri düzenler ve...

Son zamanlarda, soyu yüzlerce veya binlerce yıl önce tükenmiş türlerin "yeniden üretilmesi" programını ele alan bir bilimsel çalışma yürütülüyor. Bilimsel ilerlemenin hızına bağlı olarak tamamen yok olmuş bir türü beş yıl veya 50 yıl içinde geri getirebiliriz (ya da hiç bir zaman). Yünlü mamut, hayata döndürme şansımızın en yüksek olduğu aday. Yaklaşık 10.000 yıl önce dünyanın yüzeyinden silindi ve geride çok sayıda fosil örneği bıraktı. Öyleyse nesli tükenen hayvanları geri getirmek için tam olarak nelere ihtiyacımız var? Aday türü belirleme Aday türlerin seçimi ilk ve en kolay adımı oluşturuyor. Bazı hayvanlar kuşkusuz diğerlerinden daha ilginç. Elbette kimse dodo kuşu veya kılıç dişli kaplan yerine önce Karayip keşiş foku ya da...

Dünya'da bulunduğunuz yerden gidebileceğiniz en uzak nokta nedir? Aşağı doğru yaklaşık 12.700 kilometre. Oraya ulaşmak için uzun bir yoldan gitmeniz gerekiyor: Karada ve denizde 20.000 kilometre yol almalısınız. Peki neden kestirmeden gitmiyoruz? Bunu yaparken tarih öncesi sürüngenleri bile ziyaret edebilirsiniz. Dünya'nın merkezine inmekten bahsediyoruz. Çoğu Kanadalı Hint Okyanusu'ndan çıkacak ve Arjantin'den inenler kendini bir Çin restoranında bulacaktır. Türkiye'den tünel açanlar Güney Pasifik'te bir gemiye atlamak zorunda kalırdı. Dünya'nın merkezine yolculuk Dünya'nın merkezine inmek elbette zorlu bir yolculuktur. İlk olarak kıta kabuğundan (35-70 kilometre) okyanus tabanına (5-10 kilometre) ulaşmanız ve ardından 2.900 kilometre...

Bir dairenin çevresinin çapına oranı olan pi yalnızca irrasyonel değildir yani basit kesir olarak yazılamaz aynı zamanda aşkın sayıdır yani x+5×3+4 = 0 gibi herhangi bir polinom denklemin kökü veya çözümü değildir. Pi en iyi bilinen sayılardan biri ancak işi tüm gün sayıları düşünmek olan insanlar için "daire sabiti" biraz sıkıcıdır. Matematikçilerin pi olmayan en sevdikleri sayılar... 2'nin Karekökü 2'nin karekökü tarihteki ilk matematiksel cinayete yol açmasıyla şimdiye dek tasarlanmış en tehlikeli sayıdır. Yunan matematikçi Metapontumlu Hippasus MÖ 5. yüzyılda 2'nin karekökünü keşfetmesiyle tanınıyor. Hippasus'un ayrı bir problem üzerinde çalışırken, iki taban kenarının uzunluğu 1 birim olan ikizkenar dik üçgenin hipotenüsünün...

Dünya her ne kadar dengeli bir yaşam alanı gibi görünse de gezegenimiz hala uç boyutta bazı sıra dışı hava olaylarına sahne oluyor. İnsanların evlerine dek süzülen yıldırım toplarından Elmo'nun ateşine ve yeşil Güneş'e dek Dünya'da çok az insanın fark edebildiği olağanüstü hava olayları gerçekleşir. Eğer Dünya'yı biraz fazla sıkıcı buluyorsanız bir de bu doğa olaylarına göz atın. Hayalet elma Hayalet elmalar bir ağaçta duran ve mükemmel biçimde elma gibi görünen buzdan oluşumlardır. Bu olay bir ağaç dalındaki elmalar kutup girdabına maruz kaldığında yaşanıyor. Dondurucu yağmur elmalara düştüğünde onları neredeyse anında buzla örter. İçerideki elmanın kendisi bu zorlu koşula dayanamayarak çürür ve alttan düşer. Geride ise buzdan oluşan...

Brezilya, Venezuela ve Guyana arasında bulunan Roraima Dağı, dünyanın en gizemli yerlerinden birisi olarak kabul edilmektedir. Amazon ormanlarının ortasından fırlayan ve bulutların üzerine çıkan 2772 metre yüksekliğindeki Roraima Dağı, biliminsanlarının tanımıyla kayıp dünyadır. Son derece sert kuvars taşından oluşan bu ilginç dağ, bir mimarın elinden çıkmış görüntüsü vermektedir. Çünkü 4 bir yanından yontulmuş el yapımı bir binayı andırıyor. Bu görüntüsü yüzünden uzun süre bu dağı burada yaşayan insanların yapmış olabileceği düşünüldü. Bu yönde çok sayıda araştırma yapılmasına rağmen bu tezi doğrulayacak bir bulguya rastlanmadı. Bu sarp ve çıkılması çok zor olan dağın sadece görünümü değil, zirvedeki esrarengiz coğrafi...

Tuhaflık ve güzelliğin bir birleşimi olan eğik Pisa Kulesi dünyanın en tanınmış yapılarından biri. Bununla birlikte az sayıda insan Pisa Kulesi'nin hikayesinin yağmalanan ganimetler, zayıf toprak, yüzlerce yıllık yanlış mühendislik ve bir İtalyan diktatörü içerdiğini bilir. Tarihin en ünlü mimari kazasının nasıl yaşandığını merak ediyorsanız Pisa Kulesi hakkında daha fazlasını öğrenelim. Pisa Kulesi (çalıntı parayla) gösteriş için inşa edildi 12. yüzyıl Pisa Kulesi'nin inşası için iyi bir yıldı. Kentin askeri, ticari ve politik önemi, bir zamanlar küçük limanlarının bölgesel bir güç merkezi haline gelmesiyle artmıştı. Her müreffeh İtalyan şehri gibi, Pisa şehri de yeni servetini büyük binaların inşasına yatırmaya başladı. 1063'te...

Tarihe geçmiş birçok beklenmedik kaçış ve kurtuluş olaylarında insanları büyüleyen ve ilham veren yönler vardır. Birilerinin aşılamaz görünen zorlukları aştığını görmek, insan ruhuna olan inancı artırır ve benzer bir durumla karşı karşıya kalındığında güçlü olunabileceğini gösterir. Aşağıda sıralanan hayatta kalış öykülerinde uzaydan Antarktika'ya ve kilometrelerce derinlikteki madenlere kadar uzanan şaşırtıcı olaylara tanıklık edeceksiniz. Şili'de kapana kısılmış madenciler 5 Ağustos 2010'da Şili'deki bakır ve altın madeninin çökmesi 33 madenciyi yerin 700 metre altına hapsetti. Kurtarma ekipleri iki gün sonra madene indiler ancak rotalarındaki tünel kapanınca alanı terk etmek zorunda kaldılar. Sıradaki çözüm madencileri bulmak için...

Tarih bize pek çok ünlü kayıp hazineden söz eder ve hazineler insanlar için daima ilgi çekici olmuştur. Bu paha biçilmez hazinelerin bazıları yalnızca söylencelerden ibaretken diğerleri güvenilir kanıtlara sahip. Ortak noktalarıysa hiçbirinin resmi olarak bulunmamış olması. Aztek altınlarından Tapınak Şövalyeleri'nin hazinesine ve Amber Odası'na dek hala bulunmayı bekleyen birbirinden ilginç kayıp hazinelere göz atalım. Cengiz Han'ın mezarı Cengiz Han'ın ölümünün gerçek nedeni bilinmez. Büyük han 1227'de Yinchuan'da, Sarı Irmak'ın yukarısına çıktığı bir seferde öldü. Marco Polo savaşırken değil, avlanırken atından düşmesiyle aldığı yaralardan öldüğünü söyledi. İddiaya göre Cengiz Han istediği gibi Moğolistan'daki Burhan Haldun...

Astronomik birim (AU), yaklaşık olarak Dünya'nın Güneş'e uzaklığını gösteren uzunluk birimidir. Dünya'nın Güneş'e olan tam uzaklığı yörünge boyunca değişmekle beraber, au 2012 yılından beri tam 149.597.870.700 metre (149,597 milyon kilometre) olarak tanımlanmaktadır. Astronomik birim, genellikle Güneş Sistemi veya diğer yıldız sistemleri içindeki uzaklıkların ölçümünde kullanılır. Dünya'nın yörüngesi dairesel değil, eliptiktir. Bu nedenle, 1 astronomik birim, Dünya'nın Güneş çevresinde çizdiği eliptik yörüngenin büyük ekseninin yarısı (bkz. Yarı büyük eksen) kabul edilir. Ancak, Güneş yavaş yavaş kütle yitirdiği için, Dünya'nın yörüngesel dolanım süresi de artmaktadır. Bu da, astronomik birimin gitgide küçüldüğü (yılda yaklaşık 1 cm.)...

Starfish Prime, Fishbowl Operasyonu olarak bilinen bir grup testin parçası olarak 9 Temmuz 1962'de gerçekleştirilen yüksek irtifalı bir nükleer testti. Starfish Prime ilk yüksek irtifalı test olmasa da, ABD tarafından uzayda yapılan en büyük nükleer test oldu. Test nükleer elektromanyetik darbenin (EMP) etkisinin keşfedilmesini ve anlaşılmasını sağladı. Aynı zamanda tropik ve kutupsal hava kütlelerinin mevsimsel karışım oranlarının haritalanmasını sağladı. - Starfish Prime, 9 Temmuz 1962'de ABD tarafından yürütülen yüksek irtifalı bir nükleer testti. Fishbowl Operasyonu'nun bir parçasıydı. - 1.4 megaton TNT'ye eşit enerjisiyle, uzayda yapılan en büyük nükleer test oldu. - Starfish Prime, 1450 kilometre uzaklıktaki Hawaii'deki elektrik...

Nil Nehri Vadisi'nin girişindeki Giza platosu yakınlarında bulunan Memfis antik Mısır'ın en eski ve en önemli kentlerinden biriydi. Bugün Kahire'deki en eski yapılar yalnızca MÖ 500 dolayına uzanan Greko-Romen dönemine aitken kentin etrafında bulunan Giza Piramitleri Dünya'nın en eski yapılarından biridir. Giza'daki ve Kahire yakınlarındaki piramitler Kahire'nin kurulmasından çok önce gerilemeye başlamış antik bir kente ve uygarlığa ait. Antik Mısır'da buraya Memfis denildi. Memfis ilk piramitlerin inşa edildiği Eski Krallık (MÖ 2686-2181) döneminde Mısır'ın ilk başkenti yapıldı. Memfis adının anlamı 4500 yıl önce yaşamış Merer adlı bir adamın günlüğünde yazdığı gibi Giza Piramidi aslında altın sarısı değil beyazdı. Kireçtaşından...

Gökyüzünün açık olduğu bir günde Dünya'da ne kadar uzağı görebilirsiniz? Dünya'nın küre biçimi gözlerimizin görebileceği en uzak noktayı sınırlayan ana etkendir. Bilim insanlarının 2.000 yıldan fazla bir süredir bildiği bir şey. MÖ 194'te ölen İskenderiyeli Yunan Eratosthenes gezegenin küre olduğunu fark etti ve hatta Yunanistan ve Girit'ten geçen 36. paralelin uzunluğunu hesapladı. MS 1. yüzyıl coğrafyacısı Strabo İspanya'dan batıya yelken açarak doğuda Hindistan'a ulaşılacağını tahmin ettiğinde Kolomb'a yaklaşık 1.500 yıl vardı. Yaşlı Plinius Naturalis Historia'sını MS 77'de yazdığında Dünya'nın küre biçimi herkesçe biliniyordu. Dünya'nın eğriliği Dünya'nın düz olduğunu düşünenler bir binanın üst kat penceresinden dışarı bakabilir ve...

Kutup Yıldızı (Demirkazık, Şimal Yıldızı, Kuzey Yıldızı, bilimsel adıyla Polaris), Küçükayı takımyıldızının en parlak yıldızıdır. Dünyanın ekseni ile hemen hemen aynı doğrultuda olduğundan, diğer gökcisimlerinin aksine gün boyunca yer değiştirmez ve hep kuzeyi gösterir. Bu özelliği nedeniyle tarih boyunca yön bulma ve seyir amacıyla kullanılmıştır. Aynı nedenle, Demirkazık, Kuzey Yıldızı gibi isimler alır. Kutup Yıldızı tam olarak dünyanın ekseni ile aynı doğrultuda olmamakla birlikte, aradaki fark sadece bir derecenin dörtte üçü yani 44 dakika kadardır. Dünyanın ekseni zamanla doğrultu değiştirdiğinden bu fark önümüzdeki iki yüzyıl boyunca daha da azalacak ve 25 dakikaya kadar düşecektir. Daha sonra Kutup Yıldızı dünyanın ekseninden...

Aldırma Gönül ya da Hapishane Şarkısı, yazar ve şair Sabahattin Ali tarafından halk dilinden yararlanarak 1933 yılında yazılmış ünlü bir şiir ve şarkıdır. Şairin, Sinop Cezaevi' nde hükümlü bulunduğu sırada yazdığı ve adlandırmak yerine numaralandırdığı Hapishane Şarkısı adlı beş şiirinin sonuncusu ve en bilinenidir. Aldırma Gönüladı ile meşhur olan şiir, toplam beş dörtlükten meydana gelmektedir. Yazım ve basım süreci Konya'da iken Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk'ü yeren Memleketten Haber adlı bir şiiri dost meclisinde okuduğu iddiasıyla 1932 yılında tutuklanarak Konya Cezaevi'ne konan şair, daha sonra aynı davadan 14 ay hüküm giyerek Sinop Cezaevi'ne nakledildi. Hapishane Şarkısı V adlı şiirini Sinop Cezaevi'ndeki bu hükümlülüğü...

Tunguska olayı, 30 Haziran 1908 günü sabah saat yaklaşık 7:45 sularında Sibirya'nın orta kesimlerindeki Podkamennaya Tunguska Irmağı yakınlarında oluşan büyük gök patlamasının adıdır. Patlama 10-15 megatonluk bir dinamit kütlesinin patlamasına eşdeğerdi. Kesin olmayan verilere göre patlamanın nedeninin, bir kuyruklu yıldız parçasının ya da asteroit'in havada patlaması olduğu sanılmaktadır. Cismin atmosfere yaklaşık 100.000 km/sa hızla girdiği ve ağırlığının 100.000 ile 1.000.000 ton arasında olduğu varsayılmaktadır. Patlama bölgesi ilk olarak Rus bilim adamı Leonid Alekseyeviç Kulik tarafından 1927-1930 yılları arasında incelendi. Olayı uzaktan gözleyenler önce bir ateş topu gördüklerini ve ardından yer sarsıntısıyla birlikte, güçlü...

Kuiper Kuşağı, Güneş Sistemi'nin kenarında bulunan bir halkadır. Esas olarak uzay kayaları ve cüce gezegenlerden oluşur. Neptün'ün yörüngesinin ötesinde bulunur. Gezegensel hareket düzeyinde ve Güneş'ten yaklaşık 30 ila 50 astronomik birimden uzak bir disktir. Hawaii'deki astronomlar 1992 yılında bu bölgede sayıları 1.000'i bulan buzlu cisimlerin ilkini keşfetmişlerdir. Bu cisimlerin bir bölümü çok yığışık olup çapları da yüzlerce kilometreyi bulabilmektedir. Kuiper Kuşağı ile Oort bulutu'nun da üst üste bindiği bugünkü varsayımlar arasında yer almaktadır. Kuiper Kuşağı'nda bulunan gök cisimlerinin birer gezegen olup olmadığı yönünde de büyük tartışmalar bulunmaktadır. Kuiper Kuşağı'nda şimdiye kadar 400 gezegenimsi gök taşı...

Voyager Altın Plakları 1977'de fırlatılan Voyager uzay araçlarında bulunan gramofon kayıtlarıdır. Plakta, dünya dışı akıllı yaşam formlarının ya da gelecekteki insanların bulması niyetiyle dünyadaki hayatın ve kültürlerin çeşitliliğini gösteren seçilmiş sesler ve görüntüler bulunmaktadır. Plak altın kaplama bakırdan yapılmıştır. Plak kutusu alüminyumdur ve ultra saflaştırılmış uranyum-238 isotopuyla kaplanmıştır. uranyum-238'in yarı ömrü 4.51 milyar yıldır. Plağa ulaşan bir uygarlık, uranyumun radyoaktif bozunmadan oluşan elementlere olan oranına bakarak plağın yaşını belirleyebilir. Voyager-1 40.000 yıl sonra Zürafa takımyıldızındaki 17.6 ışık yılı uzakta bulunan AC+79 3888 yıldızına ulaşacaktır. Uzay araçları, yıldızlar...