Ansiklopedi

Airbus A380, Airbus tarafından üretilen, dünyanın en büyük yolcu uçağıdır. İlk kez 2007 yılında hizmete girmiştir. A380, geniş gövdeli, çift katlı bir yapıya sahiptir ve büyük bir yolcu kapasitesine sahiptir. 3 test uçağı dahil olmak üzere toplam 254 adet üretilmiştir. A380, geniş gövdeli uçak kategorisinde bir dönüm noktası olmuş ve büyük yolcu kapasitesiyle dikkat çekmiştir. Ancak, değişen pazar talepleri, işletme maliyetleri ve talep azalması gibi nedenlerle Airbus, 2021 itibariyle bu modelin üretimini sonlandırma kararı almıştır. Airbus A380'nin bazı temel özellikleri Yolcu Kapasitesi: Standart konfigürasyonlarda A380, 500 ila 853 yolcu taşıma kapasitesine sahiptir. Bu, birçok yolcu uçağından çok daha fazladır. Geniş Gövde ve...

Airbus A350, Airbus tarafından üretilen geniş gövdeli, uzun menzilli bir yolcu uçağıdır. A350 XWB (Xtra Wide Body) olarak adlandırılan bu model, Airbus'ın önceki A340 serisinin yerini almak ve Boeing 777 ve 787 Dreamliner gibi rakip modellere karşı rekabet etmek amacıyla geliştirilmiştir. Airbus A350, ilk ticari uçuşunu 2013 yılında gerçekleştirmiştir. 31 Ekim 2023 itibarıyla 565 adet üretilmiştir. A350 XWB, gelişmiş aerodinamik özelliklere, hafif malzemelerin kullanımına ve modern motor teknolojilerine sahiptir. Bu özellikler sayesinde, daha ekonomik ve yakıt verimli bir uçak olması hedeflenmiştir. Ayrıca, geniş kabini, yolcu konforunu artırmak ve havayolu şirketlerine daha esnek iç düzen seçenekleri sunmak amacıyla tasarlanmıştır...

Eurofighter Typhoon, Avrupa Birliği yapımı, çok amaçlı, çift motorlu, kanart (ana taşıyıcı kanatlar arkada, yatay stabilizatör önde), delta kanatlı (üçgen şeklinde), çok rollü savaş uçağıdır. Tasarımı Fransız Dassault Rafale, İsveçli Saab Gripen ve Rus MiG 1.44 uçakları temel alınarak yapılmıştır. Çeviklik ve gelişmiş elektronik sistemleri en belirgin özelliklerindendir. İlk uçuşunu 27 Mart 1994'te yapmış, 4 Ağustos 2003 tarihinde hizmete girmiştir. Mayıs 2023 itibarıyla 589 adet üretilmiştir. Kraliyet Hava Kuvvetleri, Alman Hava Kuvvetleri, İtalya Hava Kuvvetleri ve İspanya Hava Kuvvetleri tarafından kullanılmaktadır. Tarihi 1970'lerin ortasında Fransa, Almanya ve İngiltere, European Combat Aircraft (ECA) programını oluşturdular...

Bomba siklon, basıncın 24 saatte en az 24 milibar düştüğü siklonlara denir. Ani basınç düşümüyle birlikte siklonun hızla kuvvetlenmesi olayıdır. Bomba siklon, kısa sürede sert meteorolojik hadiselere neden olur, bol yağış bırakır. ABD’de yaygın bir şekilde bu terim kullanılmaktadır. Daha öncesinde Bombajenez veya siklonojenez terimleri de kullanılmaktaydı.

Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK), Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı olan bir finansal istihbarat birimidir. MASAK'ın başlıca görevleri para aklama suçunu, terörün finansmanı ve kitle imha silahları yayılımının finansmanını önlemek, bunlar hakkında araştırma yapmak, önlemler geliştirmek ve toplanan bilgileri işleyerek gerekli makamlara sunmaktır. MASAK ayrıca kendi görev alanıyla ilgili politika oluşturulmasına katkıda bulunma, strateji geliştirme, kanun ve yönetmelik taslakları hazırlama ve ilgili kurum ve kuruluşlar arasında koordinasyon sağlama faaliyetleri icra etmekle yükümlüdür. MASAK, 19.11.1996 tarihinde yürürlüğe giren 4208 sayılı Karaparanın Aklanmasının Önlenmesine Dair Kanun ile kurulmuş olup, 17 Şubat 1997 tarihinde...

"Çubuk üzerindeki sünger" olarak da bilinen xylospongium veya tersorium, eski Romalılar tarafından dışkılamadan sonra anüslerini silmek için kullanılan, deniz süngeri ile tahta bir çubuktan oluşan bir hijyen aletiydi. Tersorium, umumi tuvaletleri kullanan insanlar tarafından paylaşılıyordu. Süngeri temizlemek için onu bir kovada su, tuz veya sirkeyle yıkarlardı. Burası bakteriler için bir üreme alanı haline geldi ve tuvaletleri kullananlar arasında tifo ve kolera gibi hastalıkların yayılmasına neden oldu. Klasik antik çağda tersorium tuvalet fırçası olarak kullanılabiliyordu. Ostia'daki Yedi Bilge Hamamı'nda, 2. yüzyıldan kalma bir fresk, terimin bilinen ilk sözü olan yazıt (u)taris xylosphongio'yu içermektedir. Ayrıca 2. yüzyılın...

Silikon Vadisi, Kuzey Kaliforniya'da yüksek teknoloji ve inovasyon için küresel bir merkez olan bir bölgedir. San Francisco Körfez Bölgesi'nin güney kesiminde yer alan bölge, kabaca Santa Clara Vadisi'nin coğrafi alanına karşılık gelir. "Silikon Vadisi" terimi, Kuzey Kaliforniya'da yüksek teknoloji ticaretinin çoğaldığı bölgeyi ifade eder ve aynı zamanda Kaliforniya'nın yüksek teknoloji iş sektörü için genel bir metonim görevi görür. Sunnyvale, Mountain View, Palo Alto ve Menlo Park şehirleri sıklıkla Silikon Vadisi'nin doğduğu yer olarak gösterilir. San Jose, Silikon Vadisi'nin en büyük şehri, Kaliforniya'nın üçüncü büyük şehri ve Amerika Birleşik Devletleri'nin en kalabalık 12. şehridir. Diğer büyük Silikon Vadisi şehirleri arasında...

Vantrilokluk, bir kişinin (bir vantrilok) sesinin başka bir yerden, genellikle bir kukla aracılığıyla geldiği yanılsamasını yarattığı bir sahne sanatı performans eylemidir. Başlangıçta vantrilokluk dini bir uygulamaydı. Kelime kökeni, Latince göbekten konuşmak anlamına gelen venter (göbek) ve loqui (konuşmak) kelimelerinden gelmektedir. Midenin çıkardığı seslerin, vantriloğun midesine yerleşen, yaşamayanların sesleri olduğu düşünülüyordu. Vantrilokluk, bir ventrilokistin kullandığı, sesini başka bir yerden geliyormuş gibi göstermek için manipüle ettiği bir beceridir. Sanat binlerce yıldır var. Antik çağlarda ventrilokizmin büyücülük ve kara büyü ile ilgili olduğu ve kabilelerin reisleri tarafından doğaüstü güçlerle iletişim kurmak...

Cullinan Elması şimdiye kadar bulunan en büyük elmastır. 1905 yılında Güney Afrika'da keşfedildi ve ham ağırlığı 3106,75 karat (621,35 g) idi. Elmasın Bulunması Elmas, Pretoria'nın 38 km doğusundaki Cullinan'daki Premier Madeninde, 26 Ocak 1905'te madenin üretim müdürü Frederick Wells tarafından yapılan rutin bir inceleme sırasında keşfedildi. Cullinan Elması yüzeyin sadece dokuz metre altında bulundu. Adını maden sahibi Thomas Cullinan'dan almıştır. Küçük Cullinan kasabası da adını o maden sahibinin isminden alıyor. Bu elmas madeni halen faaliyette olup, şu anda 763 metre üretim derinliğine ulaşmıştır. Ziyaretçiler için günlük olarak yeraltı turları düzenlenmektedir. 1906'nın sonunda İngiliz Transvaal kolonisine iç özyönetim hakkı...

Andromeda Galaksisi, Andromeda Takımyıldızı'nda bulunan sarmal bir galaksidir. Mitolojik bir kavram olan Andromeda'nın Türkçedeki karşılığı, zincire vurulmuş kız anlamına gelmektedir. Galaksi, Spitzer Uzay Teleskobu'ndan elde edilen verilere göre bir trilyon yıldıza ev sahipliği yapmaktadır. Samanyolu galaksisi ile arasındaki uzaklık yaklaşık olarak 2,54 milyon ışık yılıdır. 2006 ölçümlerine göre Samanyolu, Andromeda'nın kütlesinin ancak ~80%'ine sahiptir. Andromeda'nın bir diğer özelliği ise çıplak göz ile Dünya'dan görülebilen en uzak gök cismi olmasıdır. Ayrıca Samanyolu'na en yakın büyük galaksidir. Samanyolu ve Andromeda galaksilerinin yaklaşık 4.5 milyar yıl içinde, dev bir eliptik veya merceksi galaksi oluşturacak şekilde...

Hubble Yasası, fiziksel kozmolojide ‘galaksilerin mesafeleriyle orantılı hızlarda Yer’den uzaklaştıkları’ gözlemidir. Başka bir deyişle, ‘ne kadar uzaktalarsa Yer’den o kadar hızlı uzaklaşırlar’. Yasa, galaksilerin hızını kırmızıya kaymasıyla belirlemiştir (yaydıkları ışığın spektrumun kırmızı ucuna kayması). Hubble yasası, evrenin genişlemesi için ilk gözlemsel temel olarak kabul edilir ve bugün Big Bang modelini desteklemek için en sık başvurulan kanıtlardan biridir. Sadece bu genişlemeden kaynaklanan astronomik nesnelerin hareketi Hubble akışı olarak bilinir ve genellikle aşağıdaki eşitlikle verilir: v = H0 D v = H0 x uzaklık v: uzaklaşma hızı, km/s; kozmolojik zaman koordinatına göre uygun mesafenin türevi, H0: Hubble sabiti...

Bilim insanları, Pasifik Okyanusu'nun altında dünyanın sekizinci kıtası olarak kabul edilebilecek bir kara parçası buldu. "Geological Society of America's Journal" dergisinde yayımlanan makaleye göre, bilim adamları Pasifik Okyanusu'nun güneybatısında yüzde 94'ü sular altında kalmış "Zealandia" adlı yeni bir kara parçası üzerinde çalışmalar yürüten bilim adamları, buranın dünyanın 8. kıtası olabileceğini ortaya koydu. Zealandia, yaklaşık 5 milyon kilometre karelik yüz ölçümüyle Avustralya kıtasının üçte birine denk düşüyor. Yeni Zelanda'nın kuzeyi, Güney Adası ve Yeni Caledonia da bu kara parçasına bağlı. Araştırmanın başyazarlarından Yeni Zelanda Yer Bilimcisi Nick Mortimer, bilim adamlarının Zealandia üzerinde 20 yıldan...

Dünya ticari jet pazarının %55'ten fazlasını elinde tutan Alman, Fransız, İngiliz, İspanyol ortak yapımı olan Airbus firmasının ürettiği, 1991 yılından beri uçmakta olan 4 motorlu, çift koridorlu geniş gövdeli yolcu uçağıdır. Airbus A340'ın 4 değişik modeli vardır: A340-200, A340-300, A340-500, A340-600. A350'den bir önce üretilmiş olan Airbus modeli. 2 motorlu A330 ile benzer dizayna sahiptir. Airbus A380'den sonra Boeing 747'nin en büyük rakibidir. Değişkenlerine göre 261-380 arası yolcu taşıyabilir, 6.700-9.000 Deniz mili mesafe kat edebilir. Airbus 10 Kasım 2011 tarihinde, A340 modelinin üretimini, yeni siparişler alınmadığından dolayı son verildiğini duyurmuştur. Airbus A340, 380 adet üretilmiştir. (377'si havayollarına teslim...

Coriolis kuvveti, dönen bir platformun merkezinden karşı tarafına yürümeye çalışan biri tarafından anlaşılabilir. Yürümek istediği tarafa doğru dik açıyla itildiğini görür. Benzer şekilde, dönen yer kürenin yüzeyi üzerinde hareket eden hava, kuzey yarım kürede hareket yönünün sağına, güney yarım kürede soluna saptırır. Bu saptırma gücüne coriolis kuvveti denir. Fransız matematikçi ve fizikçi Gaspard-Gustave Coriolis (1792-1843) onuruna atfen bu ad verilmiştir. Coriolis kuvveti nedeniyle rüzgârlar irtifada izobarlara yaklaşık 10° açı ile neredeyse paralel, alçak basınca meyilli eser. Yeryüzünün sürtünme etkisi sonucu rüzgâr alçak irtifada daha yavaştır, dolayısıyla coriolis kuvveti de daha zayıftır. Bunun sonucunda rüzgârın izobarlara...

Getto, bir kentin herhangi bir azınlıkça yerleşilen bölümüne genel olarak verilen addır. Orta Çağ'da şehirlerde yabancılar gözlem altında ve hususi mahallerde yaşamak zorundaydılar. Yahudiler gibi gruplar, kamusal haklardan mahrum olarak şehrin kenar mahallesinde yaşıyordu. Esasen Venedik’te baruthanenin bulunduğu Venedik Gettosu Yahudilere ayrılan mecburi ikâmet mahallesi olduğundan, bu isim zamanla bütün Avrupa şehirlerinde Musevi mahalleleri için yaygınlaşan bir deyim oldu. Özelde Almanya ve Doğu Avrupa şehirlerinde eskiden Yahudilere ayrılan, sonra da Yahudi semtlerine verilen bir addır. Genelde kötü koşulların hakim olduğu bölgeler için kullanılır. Getto, amacı ne olursa olsun, her azınlığın sığınma veya sürülme yeridir. Ayrıca...

Atomium 1958 yılında Expo 58 fuarı için yapılmış Belçika'nın Brüksel şehrinde bulunan anıt binadır. Atomium, André Waterkeyn tarafından tasarlanmıştır. 102-metre yüksekliğinde, dokuz çelik kürenin birleştirilmesi ile oluşur. Demirin kristal kafes yapısının 165 milyon kez büyütülmesinden esinlenmiştir. 6 ay boyunca durması beklenirken günümüzde modern Brüksel mimarisinin sembolü haline gelmiştir. Küreler 12 boru ile birbirine bağlanmış ve yürüyen merdivenlerle fuar hollerine geçiş yapılmıştır. En yüksekteki küre Brüksel'in panoramik görüntüsüne hakimdir. Her küre 18 m çapındadır. 2008 yılında 3 küre ziyarete kapatılmış olup diğerlerine yürüyen merdivenlerle ulaşılabilmektedir. Dikey yönde hareket eden asansörler ise oldukça hızlı...

Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Petrol Şirketi (State Oil Company of Azerbaijan Republic - SOCAR), Azerbaycan'ın ulusal petrol ve gaz şirketidir. Faaliyetleri arasında petrol ve doğal gaz üretimi, iki petrol rafinerisinin yönetimi ve ülkedeki petrol ve gaz boru hatları ağı yer alıyor. SOCAR, Azerbaycan'daki petrol ve gaz projeleriyle ilgili uluslararası konsorsiyumları denetlemektedir. SOCAR, 60.000'den fazla çalışanı ile ülkenin en büyük işverenlerinden biridir ve Azeri GSMH'nın %10'undan fazlasını temsil etmektedir. Asya'daki borsaya kayıtlı olmayan en büyük 20 şirketten biridir. SOCAR dünyanın en büyük ulusal petrol şirketlerinden biridir. Tarihçe Azerbaycan petrol endüstrisini entegre eden bir şirket olan Azneft, Bolşevik...

Topkapı Sarayı Müzesinin en nadide eşyalarından biri olan Kaşıkçı Elması dünyada en çok bilinen 22 elmas arasında yer almaktadır. Kaşıkçı Elmasının bulunuşu hakkında birçok hikaye vardır. Ancak en çok anlatılanı bu elmasın değerinin anlaşılamayarak 3 tahta kaşığa takas edilmesi hikayesidir. Rivayetlere göre, 1699 yılında İstanbul’da Eğrikapı çöplüğünde dolaşan bir kaşıkçı bu elması bulmuştur. Kaşıkçı, bu taşı bir kuyumcuya 10 akçeye (Osmanlı’da kullanılan gümüş para) satar. Kuyumcu taşı arkadaşlarından birine gösterir; kıymetli bir elmas olduğu anlaşılınca sus payı ister. Aralarında kavga çıkar. Mesele kuyumcubaşıya kadar gider. Kuyumcubaşı kavgacıların eline birer kese akçe vererek taşı alır. Fakat bu sefer de olayı...

Dyson küresi, yıldızı tamamen çevreleyen ve onun enerji üretiminin neredeyse tamamını yakalayan varsayımsal bir mega yapıdır. Konsept, uzayda yolculuk yapan bir uygarlığın enerji ihtiyacı, yalnızca ana gezegenin kaynaklarından üretilebilecek olan enerji miktarını aştığında gereksinimlerini nasıl karşılayabileceklerini açıklamaya çalışan düşünce deneyidir. Herhangi bir gezegenin yüzeyine, yörüngesinde döndüğü yıldızın enerji emisyonlarının yalnızca küçük bir kısmı ulaştığından, yıldızı çevreleyen yapılar inşa etmek uygarlıkların çok daha fazla enerji toplamasını sağlayacaktır. Yapının ilk çağdaş tanımı, bilim kurgu romanı Star Maker'da (1937) Olaf Stapledon tarafından yapıldı. Konsept daha sonra Freeman Dyson'ın 1960 yılında yayımlanan...

1967 Kayseri stadyum faciası, 17 Eylül 1967'de Kayserispor ve Sivasspor takımları arasındaki maçta çıkan, 43 kişinin ölümü, yüzlerce kişinin yaralanmasıyla sonuçlanan tribün olaylarıdır. 20. dakikada Kayserispor'un 1-0 öne geçtiği maçta iki takım taraftarları arasında gerginlikler yaşanmış, Kayserispor taraftarlarının Sivasspor taraftarlarının üzerine yürümeye başlamasıyla çıkan panikte 43 kişi ezilme ve havasızlık sonucu hayatını kaybetmiştir. 43 kişinin öldüğü haberinin Sivas'a yayılması sonucu Sivas'ta yaşayan pek çok Kayserilinin işyeri saldırıya uğramıştır. Çıkan olaylar nedeniyle iki takıma da 17 maç saha kapama cezası verilirken takımların 5 yıl boyunca aynı gruplarda futbol oynamaması kararı alınmıştır. Arka plan 1966...