Ansiklopedi

Airbus A330, Airbus ailesinin yüksek kapasiteli, orta ve uzun menzilli bir uçağıdır. Teknik olarak aynı A340 gibi geniş gövdeli, iki koridorlu yapıda olup A340'dan farklı olarak iki adet turbofan motora sahiptir. Bu özellikleri ile Airbus ailesinin A350 modelinden sonraki çift motorlu en büyük ikinci üyesidir. Eylül 2023 itibarıyla 1579 adet üretilmiştir. A330 ilk uçuşunu 1992'de yaptı. Airbus'ın ve havacılık otoritelerinin testlerinden sonra ilk hizmetine 1993'te başladı. İlk imal edilen A330'un 300 serisiydi. Üç sınıfta toplam 295 yolcu taşıyabilen uçağın menzili 10 bin 400 kilometreydi. Havayollarının biraz daha küçük, iki motorlu bir uçak istediklerini saptayan Airbus Endüstri, 1990'ların başından itibaren A330-300'ün alt modeli...

Bocce, bir spor dalıdır. Bu sporun kökeninin Anadolu'ya dayandığı ve MÖ 5000 yıllarında oynandığı tahmin edilmektedir. İlk çıktığı yıllarda cilalanmış kaya parçalarıyla oynanan oyun, günümüzde tamamen yuvarlak ve sentetik malzemelerden yapılmış toplarla oynanmaktadır. Bugünkü şekliyle, ilk kez Romalılar tarafından oynanmış ve "bocce" adını da Romalılardan almıştır. En eski spor dallarından birisi olarak kabul edilmektedir. Türkiye bocce ile 1991 yılında tanışmış, 2005 yılında "Bocce, Bowling ve Dart Federasyonu"nun kurulmasıyla bilinen spor kimliğine kavuşmuştur. Oyundaki amaç, attığınız/yuvarladığınız toplarınızın hedef topa yakın olmasını sağlamaktır. Rakip toplarından hedef topa daha yakın olarak atılan her top için bir...

Karapapaklar veya Terekemeler, Kuzey Kafkasya'da Derbent, Gürcistan'da Kvemo Kartli, Bolnisi Azerbaycan'da Kazah, İran'da Sulduz ve Türkiye'de de genel olarak Kuzeydoğu Anadolu'da yaşayan Azerbaycan Türklerini oluşturan etnik boylardan biridir. Köken ve tarih Karapapak adı, siyah koyun yününden yaptıkları astragan papak'ları (kalpak) giydikleri için Kafkasya'daki komşu halklar tarafından verilmiştir. Karapapakların diğer bir adı olan "Terekeme" ise Arapçadaki, Türkmenler sözcüğünün karşılığı olan Terâkime sözcüğünden kaynaklanmaktadır. Çoğu zaman Terekeme olarak da adlandırılan Karapapaklar, Brockhaus ve Efron Ansiklopedik Sözlüğüne göre ayrı bir etnik grup olarak tanımlanmış olsa bile sıklıkla Azerbaycan Türklerinin bir alt etnik...

Airbus A320 ailesi Almanya, Fransa, İspanya, Birleşik Krallık ve Hollanda ortaklığından oluşan Airbus S.A.S. ailesinin kısa ve orta menzilli uçağıdır. Airbus A320 serisi A318, A319, A320, A321 ve ACJ özel jet versiyonlarından oluşur. İlk uçuşunu 1987 yılında gerçekleştiren A320 serisi fly by wire Flight control sistemini kullanan ilk yolcu uçaklarıdır. Eylül 2023 itibarıyla 11.083 adet üretilmiştir. Fly-by-wire, manuel uçuş kumandalarını elektronik bir arayüz ile değiştiren gelişmiş uçuş kumanda sistemi. Bu sistemde uçak pilottan bağımsız bilgisayar kontrollü basit bir yapay zekaya sahiptir. Bu görev bilgisayarı, hız, irtifa, hava durumu, uçağın donelerini, ağırlığı ve pek çok önemli veriyi (data) sayısal ortamda harmanlayarak uçağa en...

Türksat 6A, SpaceX işbirliğiyle 2024 yılında fırlatılması planlanlanan, TÜBİTAK UZAY, RASAT ve GÖKTÜRK-2 projelerinde kazanılan uzay alanındaki tecrübelerden de faydalanarak, proje ortakları TUSAŞ, ASELSAN ve CTECH firmaları ile birlikte milli haberleşme uydu platformu geliştirilmektedir. TURKSAT 6A Projesi 15 Aralık 2014 tarihinde başlamış olup, toplam süresi 60 ay olarak planlanmıştır. Projede yörüngede görev yapacak olan uçuş modelinin yanı sıra yer testlerinde kullanılmak üzere sistem seviyesinde ilave modeller de geliştirilmektedir. TURKSAT 6A Projesine, TÜBİTAK ve “Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı” tarafından fon sağlanmaktadır. TÜRKSAT A.Ş., yörüngede devreye alma işlemlerin başarı ile tamamlanmasından sonra uydunun...

Alpler, İtalya'nın kuzey sınırı, güneydoğu Fransa, Monako, İsviçre, Lihtenştayn, Avusturya, güney Almanya ve Slovenya'yı kapsayan, Avrupa boyunca uzanan bir dağ silsilesidir. Alpler'in zirvesi Mont Blanc'de 4.806 metredir. Deniz seviyesinden 4.000 metrenin üzerinde 82 büyük zirve bulunmaktadır (48'i İsviçre'de, 38'i İtalya'da ve 24'ü Fransa'da). Vadileri veya ülkeleri birbirine bağlayan dağ geçitlerinin yüksekliği genellikle 2.000 metreyi aşar. Alpler, Akdeniz ile Tuna Nehri arasında 1.200 kilometrelik bir bariyer oluşturur. Coğrafya Alplerin yüzölçümü (190.959 km2) Avusturya (%28,5), İtalya (%27,2), Fransa (%20,7), İsviçre (%14), Almanya (%5,6), Slovenya (%4) ve iki mikro devlet olan Lihtenştayn ve Monako arasında paylaşılmaktadır...

Tolunoğulları Devleti 868 (veya 875) ve 905 yılları arasında hüküm sürmüş, Müslüman olan Türkler'in kurduğu ilk bağımsız devlettir. Tolunoğulları döneminde özellikle Mısır halkı ekonomik refaha ulaşmış bunun göstergesi olarak Dinar-ı Tüluni (Tolun Dinarı) olarak bilinen bakır paralar bastırılmıştır. Ahmed bin Tolun'un yaptırdığı Katai şehri, Tuluniye Camii, bimarhaneler, su kanalları, köprüler, hükûmet sarayı ve daha sonra yapılan bazı değerli eserler Tolunoğulları'nın Mısır'a bıraktığı önemli kültür varlıklarıdır. Tuluniye Camii, Mısır'da Türk usulü yaptırılmış bir camidir ve minare geleneğini başlatan ilk örnektir. Tolunoğulları Mısır'da Firavunlardan sonra ilk defa bağımsız bir devlet kuran ve halkını refah içinde yaşatan bir...

Türkiye'nin Kalbi Ankara, 1934 SSCB yapımı siyah beyaz belgesel filmdir. Film Cumhuriyetin ilk yıllarına ait en önemli görsel materyallerden biridir. 1933 yılında Türkiye Cumhuriyeti'nin 10. kuruluş yıldönümü dolayısıyla Atatürk’ün isteği üzerine Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği'ne ısmarlanan ve bir yıl sonra da yapımı tamamlanan bu belgesel filmin yönetmeni Sergey Yutkeviç'tir. Belgesel, Sovyetler Birliği Milli Savunma Bakanı Kliment Voroşilov’un başkanlığını yaptığı bir Sovyet delegasyonunun Türkiye'nin Moskova büyükelçisinin eşliğinde vapurla önce İzmir sonra da İstanbul'a gelişleri sırasında halk tarafından coşkulu karşılanış görüntüleriyle başlar. Sonra da bozkırın ortasında henüz inşa halindeki Başkent Ankara’ya...

Afrika kökenli Türkler veya Afro-Türkler, Osmanlı İmparatorluğu'na Afrika'dan köle olarak getirilen ya da kendi istekleriyle Anadolu'ya veya Kıbrıs'a gelerek yerleşenlerin torunlarıdır. Köle olarak getirilenlerin bir kısmı sonradan ülkelerine dönmüş, kalanları Ege ve Akdeniz bölgelerine yerleşerek tarım alanında çalışmış, köyler kurmuşlardır. Osmanlı döneminde Nijer, Suudi Arabistan, Libya, Kenya ve Sudan'dan Afrika asıllılar, genellikle Zanzibar üzerinden Dalaman, Manavgat, Çukurova, Menderes ve Gediz ovasına getirilmişti. Bazı Afrika asıllılar ise 1923 Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesi sırasında Girit'ten gelmiş, Ege bölgesine, çoğunlukla da İzmir'e yerleşmiştir. Ayvalıklı Afrika kökenliler Girit'ten gelen atalarının Yunanca...

Çinhindi ya da Hindiçin, Güneydoğu Asya'da, kabaca Hindistan'ın doğusu ve Çin'in güneyinde kalan yarımada bölgesi. Çinhindi bölgesi; Myanmar, Laos, Kamboçya, Vietnam, Tayland, yarımada Malezya'sı ve Singapur'u kapsar. Bu kavram daha çok tarihte Fransız sömürgesi olan Laos, Kamboçya ve Vietnam'ı tanımlamak için kullanılır. Çinhindi kavramı, Hindistan ve Çin etkisinde veya kontrolünde olan bölgeleri tanımlamak için ya da Hindistan-Çin ilişkilerini tanımlamak için kullanılmaz, sadece coğrafî bir bölgeyi tanımlar. Çin-Hindistan ilişkilerinden bahsederken kullanılan kavramsa Sino-Hint'dir.

Vietnam Savaşı veya İkinci Çinhindi Savaşı (1 Kasım 1955 - 15 Mayıs 1975), Doğu Bloku ülkeleri olan Kuzey Vietnam, Çin ve Sovyetler Birliği ile ABD ve ABD destekçisi anti-komünist Güney Vietnam arasında yaşanan savaştır. Kore Savaşı'ndan sonra Soğuk Savaş'ın ikinci sıcak çatışması olmuştur. ABD, 1963-1973 yılları arasında savaşa dâhil olmuş ve 60.000 kadar asker kaybetmiştir. ABD kamuoyu, savaşa girilmesini sorgulamış ve savaştan sonra Anti-Amerikancılık yükselmiştir. ABD ordusu savaş sırasında işkence, tecavüz, toplu infaz, sivillerin öldürülmesi ve kimyasal silah kullanmak gibi pek çok savaş suçu işlemiştir. Viet Minh'in kuruluşu Çinhindi; İngiliz ve Fransız sömürgesiydi. III. Napolyon döneminde Fransızlar Annam, Kamboç, Koşen ve...

Airbus 310, Airbus tarafından geliştirilen orta - uzun menzilli, çift motorlu geniş gövdeli bir yolcu uçağıdır. 1982 yılında ilk uçuşunu yaptıktan sonra, 1983 yılında ilk ticari uçuşunu yapmıştır. Airbus firması tarafından, üretime geçirilen ikinci uçaktır. 255 tane üretilmiştir. A310 uçağı, ilk çift motora sahip geniş gövdeli uçak olan Airbus A300 uçağının bir türevidir. Günümüzde çoğunlukla, yapılan modifikasyonlar ile kargo uçağı olarak kullanılmaktadırlar. Çok az sayıda havayolu A310'u yolcu taşımacılığında kullanmaktadır. 1998 yılında üretimine son verilmiştir. 2000'li yıllarda çoğu şirket bu modeli normal yolcu uçuşlarından çekti ve birçok A310, özellikle bu amaçla üretilen birimlerin dörtte birinden fazlasını satın alan FedEx...

Şam çeliği, hareli kaynaklanmış döverek üretilmiş açıkça görülebilen yüzey desenli bir çeliktir. İki çeliğin ocak kaynağı ile kaynatılarak katlanıp dövülmesiyle elde edilir. Elde edilen şerit katlanır ve bir kez daha dövme yapılır. Bu işlem bir çok kez tekrar edilir. Bıçaktaki tabakaların sayısı, basit bir N=Ax2n formülü ile hesaplanır; Burada A başlangıç şeritteki elemanların sayısı ve n kıvrılmalarının sayısıdır. Bu katmanların sayıyı arttıkça, ilk başları çeliğin mukavemetini çok arttırdığına ancak daha sonra homojenizasyon nedeniyle azalmaya başladığına inanılmaktadır. Şam çeliğinin üzerindeki şekillere hare adı verilir. Bu hareler üretim yöntemlerine ve kat sayılarına göre farklılık arz eder. Avrupalılar bu çelikle ilk defa...

Osmanlı Devleti'nde saltanat atlarının bakımı ve barınması için tahsis edilen, dönemin at kültürünü yansıtan önemli bir miras olan Beylerbeyi Sarayı yerleşkesindeki Ahır Köşkü, (Hasahır, Has Ahır ya da Istabl-ı Âmire) İstanbul'un Üsküdar ilçesindeki Beylerbeyi Sarayı kompleksinde yer almaktadır. Türk at kültürünün en şık örneklerinden biri olan Ahır Köşkü, yapımı 21 Nisan 1865 târihinde tamamlanan Beylerbeyi Sarayı’nın dördüncü setinde boğaza nâzır inşâ edilmiştir. At üzerinde heykeli olan tek Osmanlı pâdişâhı Sultan Abdülaziz tarafından yaptırılan binânın mîmârı Sarkis Balyan’dır. İlginç mîmârisiyle dikkat çeken köşk 680 m2 alan üzerine oturan kuzey güney ekseninde dikdörtgen planlı, kâgir bir yapıdır. Mîrâhûra âit bir bölüm olduğu...

II. Abdülhamid’in oto piyanosu, Osmanlı padişahı II. Abdülhamid için üretilmiş kuyruklu bir oto piyanodur. M. F. Rachals & Co. tarafından Hamburg'da üretilen piyano, Beylerbeyi Sarayı'nın Havuzlu Salonu'nda bulunur. Padişahın sevdiği 38 besteyi otomatik olarak çalar. İçindeki parçalar, dönemin müzik zevkini yansıtması bakımından önem taşır. Oto piyanoda kayıtlı eserler arasında Liszt, Moszkowski, Guno eserleri ile Necip Paşa'nın orijinal Hamidiye Marşı ve "Türk Muhafızları” adlı eserleri bulunmaktadır. II. Abdülhamid, bir tanesini eşinin (Küçük Kadın Efendi), diğerlerini çocuklarının odalarına koymak üzere Hamburg’dan dört adet oto piyano sipariş getirtmişti. 1907’de ise bir kuyruklu oto piyano getirtti. Piyanonun satın alınıp...

Mağrip mimarisi ya da Moresk mimari; Endülüs, Fas ve Cezayir, Tunus ve Libya'nın olmak üzere Mağrip ülkeleri ve batı İslam dünyasında tarihsel olarak gelişen bir mimari tarzdır. Kuzey Afrika'daki Berberi kültüründen, İslam öncesi İberya'dan (Roma, Bizans ve Vizigotik) ve İslami Orta Doğu'daki sanatsal akımlardan etkileri harmanlayarak oluşan Mağrip mimarisi, nalkemer gibi özellikleri içeren bir tarz oluşturdu. Riad bahçeleri (simetrik dört bölümlü avlular), ahşap, sıva ve çini işçiliğinde ayrıntılı geometrik ve arabesk motifler stilin diğer özellikleri arasında yer aldı. Bu sanatsal gelişimin başlıca merkezleri, Cordoba, Kayrevan, Fes, Marakeş, Sevilla, Granada ve Tilimsan gibi bölge tarihindeki imparatorlukların ve Müslüman devletlerin...

Mağrip (el-Mağribü'l-ʿArabî), kuzeybatı Afrika bölgesi. Tarihte, Müslüman idaresi sırasında İber Yarımadası, Malta ve Sicilya'yı da içerirdi. Günümüzde Mağrip, dar manada Tunus, Cezayir, Fas ve Batı Sahra'yı içerir. Libya ve Moritanya'nın da bunlara eklenmesiyle "Geniş Mağrip" diye adlandırılabilecek bölge ortaya çıkar. Afrika'nın geri kalanından Atlas Dağları ve Sahra Çölü ile ayrılan Mağrip ülkeleri, Akdeniz coğrafi ve kültürel olarak Akdeniz havzasının bir parçası sayılabilir. Bölge Araplar tarafından fethedilmesinin ardından 8. yüzyılda merkezi bir siyasi idareye kavuştu. Muvahhidler döneminde (1159-1229) tekrar birleşen bölge ardından tekrar birleşmemek üzere parçalandı. Osmanlı idaresi, doğu Mağrip ülkeleri olan Cezayir, Tunus...

Doğu Bloku, Sovyet Bloku ya da Demir Perde, Soğuk Savaş döneminde Sovyetler Birliği ve onun Doğu ve Merkez Avrupa'daki müttefiklerini tanımlamak üzere kullanılmış olan bir terimdir. 1947'de, başta Polonya Halk Cumhuriyeti, Romanya Sosyalist Cumhuriyeti, Bulgaristan Halk Cumhuriyeti, Macaristan Halk Cumhuriyeti ve Doğu Almanya olmak üzere komünist rejim altına giren birçok ülke Moskova'dan yönetilen bir blok hâline gelmiş bulunuyordu. "Demir Perde" tanımı 5 Mart 1946 tarihinde Fulton'da bir konferansta Churchill tarafından yapılmıştır. Doğu Bloku terimi Varşova Paktı ve Comecon yerine de kullanılır. II. Dünya Savaşı'nın ardından başlayan Soğuk Savaş ile birlikte ABD önderliğinde başlatılarak özellikle Avrupa'da sosyalizmin önünü kesmek...

Kapitalist Blok olarak da bilinen Batı Bloku, 1947-1991 Soğuk Savaş sırasında ABD ile resmi olarak müttefik olan ülkeler için kullanılan gayri resmi, kolektif bir terimdir. Batı Avrupa ve Kuzey Amerika'daki NATO üyesi devletler blok için merkezi konumdayken, Asya-Pasifik bölgesi, Orta Doğu, Latin Amerika ve Afrika'da Sovyet karşıtı, anti-Sovyet geçmişleri olan birçok başka ülkeyi de içeriyordu. Bu nedenle blok, Sovyetler Birliği, Varşova Paktı'nın diğer üyeleri ve genellikle Çin Halk Cumhuriyeti merkezli komünist ülkelerin siyasi sistemlerine ve dış politikalarına karşıydı. "Batı Bloku" adı, Komünist muadili Doğu Bloku'na yanıt olarak ve onun antitezi olarak ortaya çıktı. Soğuk Savaş boyunca, hükümetler ve Batı medyası kendilerini...

Soğuk Savaş, İkinci Dünya Savaşı sonrası Sovyetler Birliği'nin önderliğinde Doğu Bloku ve ABD'nin önderliğinde Batı Bloku (ABD ve NATO ile ittifak olan ülkeler) kuvvetleri ve diğerleri arasındaki jeopolitik gerginlik durumudur. Tarihçiler zaman çizelgesi hakkında tam olarak bir fikir birliği sağlayamamış olsa da Soğuk Savaş döneminin 1947 yılında Truman Doktrini ile başladığı ve 1989 yılında Doğu Avrupa'da komünizm rejimlerinin ve 1991 yılında Sovyetler Birliği'nin çöküşü ile sona erdiği kabul edilir. Soğuk Savaş olarak adlandırılmasının sebebi her iki tarafın da birbirlerine direkt olarak savaş açmaması bunun yerine birbirlerini bölgesel olarak desteklediği vekalet savaşları şeklinde olmasıdır. Soğuk Savaş Tarafları Nazi Almanyası'na...