Ansiklopedi

İngilizce “yıldırma” (Mobbing) kavramı, “mob” kökünden gelmektedir. “Mob” sözcüğü, İngilizce’de yasal olmayan biçimde şiddet uygulayan kalabalık veya “çete” anlamındadır. Bir eylem biçimi olarak mobbing sözcüğü ise, psikolojik şiddet, kuşatma, topluca saldırma, rahatsız etme veya sıkıntı verme anlamına gelmektedir. Tarihçe.. Yıldırma kavramı, ilk kez 1984’de İsveç’de “İş Hayatında Güvenlik ve Sağlık” konulu bir raporun kapsamında Heinz Leymann tarafından ortaya atılmış, 1993’te İsveç’te çıkarılan ‘İşyerinde Kişilerin Mağdur Edilmesi’ adlı kanunla da ilk kez yasal bir nitelik kazanmıştır. Türkçe’de işyerinde uygulanan “zorbalık, duygusal taciz ya da yıldırma” sözcükleriyle adlandırılan “mobbing”, özellikle hiyerarşik yapılanmış...

Polis köpeği ya da diğer adıyla K-9, polis ve diğer asayiş sağlayıcı personele yardım etmesi için eğitilmiş köpeklere verilen isimdir. K-9 (key-nine) sözcüğü, Latince köpek anlamına gelen canine sözcüğü ile eş seslidir. Bu amaçla en sık kullanılan köpek cinsi Alman çoban köpeğidir. Çoğu yargı sisteminde bir polis köpeğinin kasıtlı olarak öldürülmesi ya da yaralanması ağır suç kapsamındadır ve faili normal bir hayvana işkence cezasından daha ağır bir ceza alır. Bazı asayiş ekipleri çelik yelekli polis köpekleri kullanırken, bazılarında görevli köpeklerin üniforma ve rozetleri vardır. Polis köpekleri suçluları yakalamak ve yakalanan suçlunun kaçmasını engellemek için kullanılabilir. Bunun dışında polis köpekleri şu amaçlarla kullanılır...

Sanayi Devrimi ya da Endüstri Devrimi, 18. yüzyılda yeni buluşların üretime olan etkisi ve buhar gücüyle çalışan makinelerin makineleşmiş endüstriyi doğurması ile kas gücünden makine gücüne geçilmesidir. İlk olarak İngiltere'de ortaya çıkmış, ardından Batı Avrupa, Kuzey Amerika ve Japonya'ya sıçramış ve bütün dünyaya yayılmıştır. Sanayi Devrimi'nin tarihi ve aşamaları Sanayi Devrimi aşamalardan oluşmaktadır. Birinci Sanayi Devrimi’nden başlayarak dördüncüye kadar devam etmektedir. İlk olarak bu süreç 1760-1830 tarihini kapsamaktadır. 1763 yılında James Watt adlı İskoç mucidin buharlı makineyi icat etmesi bu dönem için en önemli adımdır. Çünkü sanayide kas gücünün yerini makine gücü almaya başlamıştır. Fabrika sistemi kurulmuş ve...

Galvanizm, 18. yüzyılın sonlarında fizikçi ve kimyager Alessandro Volta tarafından kimyasal etki yoluyla elektrik akımının üretilmesini ifade etmek için icat edilen bir terimdir. Bu terim aynı zamanda adını taşıyan Luigi Galvani'nin, özellikle biyolojik organizmalar içinde elektrik akımı üretimi ve elektrik akımıyla temas ettiğinde biyolojik kas dokusunun kasılması gibi keşiflerine de gönderme yapmaya başlamıştır. Volta, kendi "Galvanizm" fenomeninin başka türlü atıl malzemelerle de kopyalanabileceğini teorileştirip daha sonra kanıtlarken, Galvani keşfinin, organik maddeye hayat veren hayati bir güç olan "hayvan elektriğinin" varlığının bir teyidi olduğunu düşünüyordu. Tarih Johann Georg Sulzer Galvanik olaylar, elektriksel nitelikte...

Zülfikar, Hz. Muhammed'in damadı, amcasının oğlu ve Dört Büyük Halife'den biri olan Hz. Ali'nin çatal şeklinde iki başlı kılıcının adıdır. Kelime anlamı olarak, "sahip" anlamındaki "zû" ile "omurga, boğum" anlamına gelen "fekār" kelimelerinden oluşan zülfekār, Türkçeye zülfikar şeklinde geçmiştir. Bedir Muharebesi sonrasında, yedi karış uzunluğunda ve bir karış kalınlığında olan kılıç savaş ganimeti olarak Hz. Muhammed' e geçmiş ve kendisi kılıcı Hz. Ali' ye verene kadar kullanmıştır. Merzûk es-Sakīl adında bir usta tarafından yapıldığı rivayet edilen kılıç, genel kabule göre Bedir’de öldürülen Âs b. Münebbih’e aittir. Kılıcın Hz. Ali' ye ne zaman verildiği kesin olarak bilinmemekle birlikte genel olarak Uhud Muharebesi'nde verildiği...

Francis Scott Key Köprüsü, Amerika Birleşik Devletleri'nin Maryland eyaletindeki Baltimore Limanı'nın dış kısmındaki Patapsco Nehri ağızında uzanan ve Baltimore ile Dundalk arasındaki I-695 numaralı karayolunu birbirine bağlayan çelik kemerli bir makas köprüsüydü. Köprü, Baltimore Limanı'nın iki tünelden ve bir köprüden oluşan ücretli üç yol geçişinden en dışta olanıydı. İnşaatına 1972 yılında başlanan köprü, 1977 yılında tamamlanarak 23 Mart 1977'de trafiğe açıldı. Dünyanın en uzun makas köprülerinden biriydi ve 366 metrelik ana açıklık ile, dünyanın üçüncü en uzun makas köprüsüydü. Başlangıçta resmî adı Outer Harbor Crossing (Dış Liman Geçişi) idi ve halen inşaat halindeyken, 1976'da bugünkü resmî adı ile değiştirildi. Halk arasında...

Heimlich Manevrası, yabancı cisim tarafından solunum yolunun tıkanması ile oluşan boğulma durumlarında uygulanan ve hayat kurtaran bir manevradır. 1974 yılında ABD'li doktor Henry Heimlich tarafından tarif edilmiştir. Hava yolunun tıkanıklığı, solunum gerçekleştirmek için gerekli olan havanın geçmesine engel olacak biçimde tıkanmasıdır. Bu tıkanma kısmi ya da tam tıkanma olarak görülebilir. Tam tıkanmanın Belirtileri Nelerdir? Acı çeker ve ellerini boynuna götürür. Nefes alması kesilir ve nefes alamaz. Cilt rengi morarır. Konuşamaz. Kısmi Tıkanma Belirtileri Nelerdir? Nefes alabilir. Konuşabilir. Öksürme tutar. Tam tıkanma belirtileri gösteren kişiye heimlich manevrası uygulanır. Kısmi tıkanma...

Icon of the Seas (Denizlerin Simgesi), Royal Caribbean International için inşa edilmiş bir yolcu gemisidir ve Icon sınıfının lider gemisidir. 27 Ocak 2024'te ABD'nin Miami Limanı'ndan hizmete girdi. Icon of the Seas, 248.663 gros ton (GT) ile dünyanın en büyük yolcu gemisidir. Geminin uzunluğu 364,75 metre, genişliği 48,47 metredir. Tarih Ekim 2016'da Royal Caribbean ve Finlandiyalı gemi yapımcısı Meyer Turku, "Icon" proje adı altında iki gemi inşa etme emrini duyurdu. Gemilerin 2023'ün üçüncü çeyreğinde ve 2025'te teslim edilmesi bekleniyordu ve DNV'ye göre sınıflandırılacaktı. Royal Caribbean, 2016 yılında "Icon of the Seas" ticari markasını tescil ettirmek için başvuruda bulundu. Icon of the Seas için çelik kesimi Haziran 2021'de...

Tokyo Skytree, 634 m yüksekliğiyle Japonya'nın en yüksek, dünyada Burç Halife'den sonra en yüksek 2'inci yapıdır. İçinde yaşanılmadığı için en yüksek binalar listesinde yer almaz. Kule inşaatı 2008-2011 yılları arasında yapılmış, fakat 2011 Tōhoku depremi ve tsunamisi nedeniyle açılışı 22 Mayıs 2012'de yapılmıştır. Kulenin maliyeti 65 milyar Yen'dir. (600 milyon Dolar - 550 milyon Euro) Başlangıçta 610 metre olarak planlanan Tokyo Skytree sonunda 634 metre olarak tamamlandı. Maksimum stabilite ve depreme karşı daha iyi direnç göstermesi için üç ayaklı olarak yapıldı. Daha iyi rüzgar direnci için kulenin biçimi orta yükseklikten itibaren silindiriktir. 350. ve 450. metrelerdeki iki gözlem platformu şehrin geniş bir panoramik...

Demir akciğer, bir kişinin vücudunun çoğunu kaplayan ve nefes almayı teşvik etmek için kapalı alandaki hava basıncını değiştiren mekanik bir solunum cihazı olan bir tür negatif basınçlı ventilatördür. Kas kontrolü kaybolduğunda veya nefes alma işi kişinin yeteneğini aştığında nefes almaya yardımcı olur. Bu tedaviye ihtiyaç, çocuk felci ve botulizm gibi hastalıklardan ve bazı zehirlerden (örneğin barbitüratlar, tubokurarin) kaynaklanabilir. Demir akciğerlerin kullanımı, dünyanın büyük bölümünde çocuk felcinin ortadan kaldırılması ve daha modern nefes alma tedavilerinin geliştirilmesiyle modern tıpta büyük ölçüde geçerliliğini yitirmiştir. Bununla birlikte, 2020'de COVID-19 salgınında, potansiyel olarak geçici yapay destekli solunuma...

İstiklal Marşı Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin milli marşıdır. Mehmet Âkif Ersoy tarafından kaleme alınan eser, 12 Mart 1921'de Birinci TBMM tarafından "İstiklâl Marşı" olarak kabul edilmiştir. Türk Kurtuluş Savaşı'nın başlarında, İstiklâl Harbi'nin milli bir ruh içerisinde kazanılması imkânını sağlamak amacıyla Maarif Vekaleti, 1921'de bir güfte yarışması düzenlemiş, söz konusu yarışmaya toplam 724 şiir katılmıştır. Kazanan güfteye para ödülü konduğu için önce yarışmaya katılmak istemeyen Burdur milletvekili Mehmet Âkif Ersoy, Maarif Vekili Hamdullah Suphi'nin ısrarı üzerine, Ankara'daki Taceddin Dergahı'nda yazdığı ve İstiklal Harbi'ni verecek olan Türk Ordusu'na hitap ettiği şiirini yarışmaya koymuştur. Yapılan...

Osmanlıca Türkçe İstiklal Marşı

Yeni Camii, Malatya'nın şehir merkezinde bulunan, inşaatı 1913'te tamamlanmış bir Osmanlı camisiydi. Malatya'nın simgesi sayılan cami, Hacı Yusuf Camisi, Hoca Cami, Hace Cami, Taze (Teze) Cami, Taş Cami gibi isimlerle de anılır. 1843'te inşa edilmiş "Hacı Yusuf Camii" adlı caminin 1889 ve 1890'daki yangınlarda yanmasından sonra aynı yerde inşa edilen cami 1913'te ibadete açıldı; minareleri Cumhuriyetin ilk yıllarında yapıldı. Eski caminin şerefeden sonrası yıkılmış minaresi caminin yanı başındaydı. Cami, 2020 Elazığ depreminde hasar gördü ve restore edildi. 2023 yılında yaşanan Kahramanmaraş Pazarcık depreminde tamamen yıkıldı. Tarihçe Mustafa oğlu Yusuf tarafından 1843'te yaptırılmış "Hacı Yusuf Efendi Camii" adlı cami, 1889'da...

Yakuza, Japonya'da kökeni çok eski dönemlere dayanan organize suç örgütlerini ifade eden bir terimdir. Yakuza, genellikle suç örgütlerinin üyelerini tanımlamak için kullanılır ve Japonya'da suç dünyasıyla ilişkilidir. Bu örgütler genellikle suç, kara para aklama, kumar, uyuşturucu ticareti gibi faaliyetlere karışır ve geleneksel olarak belirli bir hiyerarşi ve kurallar sistemine sahiptir. Yakuza üyeleri genellikle dövmeleri, özel giyim tarzları ve belirli ritüelleriyle tanınır. Aynı zamanda Japonya'da toplum içinde bazı karmaşık ilişkileri ve etkileşimleri de bulunmaktadır. Bazı durumlarda, Yakuza üyeleri, yerel topluluklara yardım etme ve geleneksel değerlere saygı gösterme gibi görünen aktivitelerde bulunarak, toplum içinde bir tür...

Boeing 777, Amerikan havacılık şirketi Boeing tarafından üretilen, uzun menzilli, geniş gövdeli, çift motorlu ticari uçak serisidir. İlk uçuşunu 1994 yılında gerçekleştirmiş olan bu uçak, genellikle "Triple Seven" olarak da adlandırılır. Boeing 777, uzun menzilli uçuşlarda kullanılmak üzere tasarlanmış, yüksek performansa sahip bir uçaktır. Dünyanın en büyük ve yaygın büyük çap turbofan motorlu, üç sınıfta 283 ve 368 arasında, tek sınıf yapılandırmasında 550 yolcu taşıma olanağına sahiptir. Ocak 2024 itibarıyla 1.727 adet üretilmiştir. Boeing 777 serisi, farklı modellerle gelmektedir. En yaygın kullanılan modelleri 777-200, 777-200ER, 777-200LR, 777-300, 777-300ER ve 777F (kargo)’dur. Uzun menzilli bir uçak olup, modeline göre...

Gün nedir? Yer yuvarlağının kendi ekseni çevresinde bir kez dönmesi sırasında geçen zaman. Bu zaman, süre bakımından yirmi dört saate, ortalığın aydınlanıp kararması bakımından da gece ve gündüz olarak iki vakte bölünür. Frenk, Arabî ve İbrânî takvimleri incelendiğinde, Türkçe’de kullandığımız gün ve ay isimleriyle aynı veya benzer olduğunu görürüz. Mayıs ayının karşılığının İngilizce’de “May” olması gibi. Bu hal toplumlar ve kültürler arasındaki münâsebetin ne denli geliştiğini gösteriyor. Gün isimleri nereden geliyor? Günümüzde kullandığımız gün isimlerinin kökeni ve anlamı şöyledir: Cuma: Arapça (toplama, toplanmak) Cumartesi: Arapça (ertesi – Türkçe) Pazar: Farsça (ba: yemek, zar: yer) Pazartesi: Farsça (ertesi – Türkçe) Salı...

Boeing 767, Amerikan yapımı, orta menzilli, geniş gövdeli, iki motorlu yolcu ve kargo taşımacılığında kullanılan uçaktır: 767-200, 767-200ER, 767-300, 767-300ER, 767-400ER, 767-300F Kargo olmak üzere 6 modeli vardır. Yolcu kapasitesi 181 ile 375 arası değişir, normal seyir hızı her altı modelde de 0.8 mach (851 km/h) dır. Maksimum Yüklü Menzili 5,200 = 6,590 deniz mili (9,400=12,200 km)dir. İlk hizmete 1982’de girmiştir. Ve aynı zamanda aletli uçuş kullanan ilk yolcu uçağıdır. Ocak 2024 itibarıyla 1.304 adet üretilmiştir. Modeller Boeing 767 Uçakları dört ana model olarak incelenebilir 767-200, 767-300, 767-300F, 767-400 767-200 767'in ilk modeli, tasarımına ve üretimine 1978'de başlatıldı, ilk teslimatı 1982'de United Airlines'a...

Kan içerisindeki oksijen ve karbondioksit miktarını ölçen kan gazı testi aynı zamanda kandaki toksin ve asit oranına da bakılır. Peki bu kan gazı testi neden yapılır? Sağlıklı bir vücutta bulunması gereken oksijen ve karbondioksit tüm sistemlerin çalışması için gerekli olan iki etkendir. Bu ikisinde herhangi bir dengesizlik yaşandığında ciddi hastalıklar ortaya çıkabilir. Solunum sıkıntısı ya da nefes darlığı gibi durumlarda kandaki asit ve baz dengesizliğine bakılmak için de kan gazı testi yapılır. Aynı zamanda kan şekeri de bu şekilde görüntülenir. Bu testlerin böbreklerin fonksiyonları da değerlendirilir. Vücudun ek oksijene ihtiyacı olup olmadığını almak için kan gazı testi gerekebilir. HANGİ HASTALIKLARDA KAN GAZINA BAKILIR? -...

Köy enstitüsü, Türkiye'de ilkokul öğretmeni yetiştirmek üzere 17 Nisan 1940 tarihli ve 3803 sayılı yasa ile açılan okul türüdür. Tamamen Türkiye'ye özgü olan bu eğitim projesini 28 Aralık 1938 tarihinde milli eğitim bakanı olan Hasan Âli Yücel bizzat yönetti. Kurtuluş Savaşı sonrasında vatandaşların sadece %3-4'ünün okuma yazması vardı. Halkın %80'i köylerde yaşıyordu. Atatürk ilk defa Köy Enstitülerinin kuruluş yasalarını çıkardı. İlk önce askerliğini çavuş olarak yapmış erlerden köy öğretmeni yetiştirilip köylerine öğretmen olarak gönderilme projesini önerdi ve bu proje uygulandı. ABD li Eğitim Profesörü John Dewey, 1924 yılında Mustafa Kemal tarafından Türkiye’ye davet edildi. Kendisinden Türkiye de Eğitim Nasıl olmalıdır...

Gregoryen (Miladi Takvim) takviminde 366 gün olan, yani diğer yıllara göre bir gün uzun olan yıllara artık tıl denir. Bu fazladan gün 29 Şubat olarak seçilmiştir. Yaklaşık dört yılda bir yapılan bu uygulamanın nedeni Dünya'nın Güneş çevresinde dönme süresinin (1 yıl), Güneş'in meridyenden iki geçişi arasındaki ortalama zamanının (1 gün) tam bir katı olmamasıdır. Bir yıl yaklaşık 365.2425 gündür. (365 gün 5 saat 49 dakika 12 saniye) Gregoryen takvimde sonu -00 ile bitmeyen ve 4'e kalansız bölünebilen tüm yıllar artık yıldır. Sonu -00 ile biten yıllar, yani yüzüncü yıllar ise eğer 400'e bölünebiliyorlarsa artık yıl olabilirler. Örneğin 1900 yılı artık yıl değilken 2000 yılı artık yıldır. Artık yıllar, her dört senede bir tekrar...