Ansiklopedi Sümela Manastırı

sumela1.jpg sumela1.jpg
Sümela Manastırı, Trabzon ili, Maçka ilçesi, Altındere köyü sınırları içerisinde yer alan (Eski Yunanca adı: Panagia) deresinin batı yamaçlarında Kara (Eski Yunanca adı: Mela) tepesi üzerinde deniz seviyesinden 1.150 m yükseklikteki eski Yunan Ortodoks manastır ve kilise kompleksidir.

Kutsal Sümela Manastırı, eski tarihte Trabzon'da yüksek kayalıklarda kurulmuş olup, Dünya'nın en eski ve en önemli tarihi manastırlardan biri olma özelliğini taşır. Manastır ismini, üzerinde kurulmuş olduğu dağın, tarihteki ismi olan Mela'dan almıştır. Yunancada Stou mela Mela'da anlamını taşımaktadır. Fakat bölgede halen daha konuşulmakta olan kökeni binlerce yıla dayanan Karadeniz'e özgü Rumca Lehçede bu isim Sou-mela'dır. Yani Modern Yunancada "Stou-mela" iken, Bölgede halen konuşulan Rumca lehçede "Sou-mela" olarak geçer. Bundan dolayı bugün hala bu yere Sümela denilmektedir.

Sümele Manastırı maketi - Miniatürk Sümele Manastırı maketi - Miniatürk
Kilisenin MS 365-395 tarihleri arasında inşa edildiği sanılmaktadır. Anadolu'da sıkça rastlanılan Kapadokya kiliseleri tarzında yapılmış, hatta Trabzon'da Maşatlık mevkiinde benzeri bir mağara kilisesi daha vardır. Kilisenin ilk kuruluşu ile manastır haline dönüşümü arasındaki bin yıllık dönem hakkında fazla bir şey bilinmemektedir. Karadeniz Rumları arasında anlatılan bir efsaneye göre Atina'lı Barnabas ile Sophronios adlı iki keşiş aynı rüyayı görmüşler; rüyalarında, İsa’nın öğrencilerinden Aziz Luka’ın yaptığı üç Panagia ikonundan, Meryem'in bebek İsa’yı kollarında tuttuğu ikonun bulunduğu yer olarak Sümela'nın yerini görmüşler. Bunun üzerine birbirlerinden habersiz olarak deniz yoluyla Trabzon'a gelmiş, orada karşılaşıp gördükleri rüyaları birbirlerine anlatmış ve ilk kilisenin temelini atmışlardır. Bununla birlikte manastırdaki fresklerde sıkça yer alıp, özel bir önem verilen Trabzon İmparatoru III. Aleksios'un (1349-1390) manastırın gerçek kurucusu olduğu sanılmaktadır.

14. yüzyılda Türkmen akınlarına maruz kalan kentin savunmasında ileri karakol görevi üstlenen manastırın statüsünde Osmanlı fethinden sonra bir değişiklik olmamıştır. Yavuz Sultan Selim'in Trabzon’da ki şehzadeliği sırasında iki büyük şamdan buraya hediye ettiği, Fatih Sultan Mehmed, II. Murat, I. Selim, II. Selim, III. Murad, İbrahim, IV. Mehmed, II. Süleyman ve III. Ahmed'in de manastırla ilgili birer fermanları bulunmaktadır. Osmanlı döneminde manastıra sağlanan imtiyazlar, Trabzon ve Gümüşhane bölgesinin İslamlaşması sırasında özellikle Maçka ve kuzey Gümüşhane'de Hıristiyan ve gizli Hristiyan köyleri ile çevrili bir alan oluşturmuştur.

Yunanistan'da Veria'da bulunan Vermion dağındaki Sümela Manastırı Yunanistan'da Veria'da bulunan Vermion dağındaki Sümela Manastırı
18 Nisan 1916’dan 24 Şubat 1918’e kadar süren Rus işgali sırasında Maçka civarındaki diğer manastırlar gibi bağımsız bir Pontus devleti kurmak isteyen Rum milislerin karargahı olmuş, nüfus mübadelesi ile bölgedeki Hristiyanların Yunanistan'a gönderilmesinin ardından önemini yitirerek T.C. Kültür Bakanlığı tarafından yakın zamanda onarılana dek kaderine terk edilmiştir.

Yunanistan'a mübadele ile göçen Karadenizli Rumlar Veria kentinde Sümela adını verdikleri yeni bir kilise inşa etmişlerdir. Her yıl Ağustos ayında tıpkı geçmişte Trabzon Sümela'da yaptıkları gibi yeni manastırın çevresinde geniş katılımlı şenlikler düzenlemektedirler.

2010 yılında Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti'nin izni ile Hıristiyanlarca Meryem Ana'nın göğe yükseliş günü olarak kabul edilen ve kutsal sayılan 15 Ağustos günü 88 yıl aradan sonra ilk ayin düzenlenmiş, ayini Fener Rum Patriği Dimitri Bartholomeos yönetmiştir.
 
Bunlar da ilginizi çekebilir...
Sümela Manastırı 1 Yıl Boyunca Ziyarete Kapatılacak
  • Ugur
  • Ugur,
  • Güncel
  • 2    4K
Alahan Manastırı - Mersin
  • Ugur
  • Ugur,
  • Ansiklopedi
  • 0    263
Kızlar Manastırı
  • Ugur
  • Ugur,
  • Ansiklopedi
  • 0    1K
İmera Manastırı - Gümüşhane
  • Ugur
  • Ugur,
  • Ansiklopedi
  • 0    3K
Geri