Ansiklopedi Havagazı Nedir? Nasıl Elde Edilir?

Havagazı Havagazı
Havagazı, kentlerde ısınma ve aydınlanma maksadıyla kullanılmak üzere kömürden imal edilen gazdır. Havagazı Fabrikası veya Gazhane denilen üretim ve depolama tesislerinde imal edilir.

Üretiminde kullanılan yönteme göre bileşimi değişkenlik gösterir, ancak genellikle hidrojen, karbon monoksit, metan ve uçucu hidrokarbonlar gibi kalorili gazlardan ve az miktarda da karbon dioksit ve azot gibi kalorisiz gazlardan oluşur.

Yapay gaz üretimi, sanayi devrimi ve kentleşme ile birlikte gelişti. Doğalgaz kullanımının yaygınlaşmasına kadar dünyada ve Türkiye'de fabrikalarda üretildi ve yaygın olarak kullanıldı.

İstanbul'da, Rumeli Yakası'na gaz üretmek için 1887'de Yedikule Havagazı Fabrikası (Yedikule Gazhanesi), Anadolu Yakası içinse 1891'de Kadıköy'de Kurbağalıdere Havagazı Fabrikası kuruldu.

Bu fabrikalar ile onlara bağlı havagazı şebekesi, 1945 yılında İETT tarafından devralındı. İstanbul'da havagazı üretimi Haziran 1993'te belediye kararıyla durduruluncaya kadar devam etti.

Havagazı fabrikaları, genellikle sanayi devriminin ilk yıllarının mimarisini yansıttılar. Türkiye için bu, 19.yy'ın son yılları ile 20.yy'ın başlarına denk geliyordu. Kıymetli mimari örnekleri olan bu fabrikalardan Ankara'daki Maltepe Havagazı Fabrikası'nın 14 Haziran 2006'da yıkılması, mimarlar odasının karşı çıkmasına rağmen gerçekleşti. İzmir'de, inşaatına 1862 yılında Fransız Laidloux&Fils şirketince başlanan ve 1902 yılından itibaren şehrin havagazı ile aydınlatma sisteminin temelini oluşturan Alsancak'taki havagazı fabrikası ise 2007-2008'de İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından restore ettirilerek kültür merkezine dönüştürüldü.



Havagazı Nasıl Elde Edilir?​

Havagazı, maden kömürünün ısıtılmasıyla elde edilir. 1 ton maden kömürü (taşkömür), yaklaşık olarak, 450-500 m3 gaz verir. Gazhanelere gelen taşkömür önce kırıcılara gider, belirli bir ufaklığa kadar kırılır. Sonra ıstok yerlerinde yığınlar halinde biriktirilir. Buradan özel tertibatla fırınlar üzerindeki kömürlüğe alınır, gerektiği zaman belirli miktarlarda fırınlara doldurulur. Fırınlar yatay kamaralı ve dik olmak üzere iki çeşittir. İç yüzeyleri kalın, ateşe dayanıklı tuğlalarla örülmüştür. Yatay kamaralı düzen, bir sıra ısıtılmış kamaralar içine kömürün doldurulması, 1000-1200° sıcaklıkta bir süre bırakılıp sonra boşaltılmasıyla çalışır. Kamaralar birer birer boşaltılır, doldurulur. Bir devir 12 saat sürer. Dik fırınlarda «kömürlük» ten, üstten doldurulan kömür alttan kok olarak alınır, yeniden üstten aynı miktar ilavesiyle sistem devamlı olarak çalışır.

Fırınlarda gaz kendi kendine çıkmadığı için tulumbalarla emilir. Bu sırada gaz sıcaklığı 80° dir. Su içinden emilince sıcaklık 20° ye düşer. Bu arada içindeki bir miktar katran la amonyaklı su yoğunlaşarak su içinde kalır. Buradan alınan gazda gene katran vardır. Katran ayırıcısı (Pelouse cihazı) ndan geçirilir. Bu cihaz suya batırılmış delikli bir fanustan yapılmıştır. Gaz içinden geçerken delikli yüzeylere çarparak, katranı bırakır. Katran temizleyicisinden sonra bir gaz emici (aspiratör) ile emilerek naftalin ayırıcısına geçirilir. Burada bazı katran yağları arasından geçen gaz naftalinini bırakır. Sonra, amonyak ayırıcısına girer, soğuk su içinde amonyağını bırakır. Aktif kömür adı verilen gözenekli bir kömür içinden geçirilerek benzeni tutulur. İçinde bulunabilen kükürtlü ve siyanürlü bileşikler için de gene bazı özel bileşikler içinden geçirildikten sonra gaz deposunda toplanır, yeraltından borularla şehire gönderilir.
 
emeklerinize sağlık bilgilendirme ve paylaşım için teşekkürler...
 
Anadolu yakasına Anadolu yakası derken Avrupa yakasına neden Rumeli demeyi tercih ediyorsunuz acaba
 
Anadolu yakasına Anadolu yakası derken Avrupa yakasına neden Rumeli demeyi tercih ediyorsunuz acaba
İstanbul şehrinin Avrupa üzerinde kalan topraklarına Avrupa Yakası veya Rumeli Yakası denir. Osmanlı döneminde genelde Rumeli Yakası denir-miş...

İstanbul'da, Rumeli Yakası'na gaz üretmek için 1887'de...
 
Bunlar da ilginizi çekebilir...
Cushing Sendromu Nedir?
  • MURATS44
  • MURATS44,
  • Sağlık
  • 0    58
Heimlich Manevrası Nedir? Nasıl Yapılır?
  • Ugur
  • Ugur,
  • Ansiklopedi
  • 0    9K
Yakuza Nedir?
  • Ugur
  • Ugur,
  • Ansiklopedi
  • 2    87
Artık Yıl Nedir?
  • Ugur
  • Ugur,
  • Ansiklopedi
  • 0    5K
Geri