Ansiklopedi FIFA Dünya Kupası

FIFA Dünya Kupası (İngilizce: FIFA World Cup), FIFA tarafından dört yılda bir düzenlenen futbol organizasyonudur. 1930 yılında düzenlenmeye başlanmıştır. 1942 ve 1946 yıllarında II. Dünya Savaşı nedeniyle yapılamamış olan Dünya Kupası'na gitmek için dünya üzerindeki 200 millî takım; iki yıl boyunca mücadele verirler. Bugüne kadar 19 kez düzenlenen turnuvanın en başarılı takımı; kupayı 5 kez kazanan Brezilya'dır. En son düzenlenen 2010 yılında turnuvayı final maçında Hollanda'yı uzatmalarda 1-0 yenen İspanya kazanmış ve tarihindeki ilk dünya şampiyonluğuna ulaşmıştır.

1928 Yaz Olimpiyatları'ndaki Uruguay-Almanya maçı 1928 Yaz Olimpiyatları'ndaki Uruguay-Almanya maçı
Turnuvanın geçerli statüsünde 32 millî takım; grup mücadelelerinden itibaren bir ay boyunca kupada boy göstermeye başlar. Bu bir aylık süreye FIFA Dünya Kupası Finalleri adı verilir.

Şimdiye dek düzenlenen ondokuz turnuvayı sekiz farklı millî takım kazanmıştır. Brezilya, kazandığı 5 şampiyonluk ile kupanın en başarılı takımıdır; ayrıca tüm finallere katılmış olan tek takımdır. Brezilya'nın ardından 4 şampiyonluk ile İtalya, 3 şampiyonluk ile Almanya, 2'şer şampiyonluk ile Arjantin ve ilk turnuvayı kazanmış olan Uruguay, 1'er şampiyonluk ile de İngiltere, Fransa ve son şampiyon İspanya gelir. Ayrıca şampiyon olan takımlar; formalarına şampiyonluk sayısı kadar yıldız koyma hakkı kazanırlar.

FIFA Dünya Kupası, dünyanın en çok izlenen spor olaydır. Almanya'da düzenlenen 2006 FIFA Dünya Kupası'nın final maçını, Berlin Olimpiyat Stadı'nda ve televizyon başında veya kurulan dev ekranlardan yaklaşık olarak 715.100.000 kişi izlemiştir.

Önümüzdeki dünya kupası 2022'de Katar'da düzenlenecektir.

Önceki uluslararası turnuvalar​

Dünyada ilk uluslarası milli maç 20 Kasım 1872'de Glasgow'da İskoçya ve İngiltere arasında oynandı ve 0-0 bitti. İlk uluslararası turnuva ise 1884 yılında düzenlenmeye başlanan British Home Championship'di. 20. yüzyılda tüm dünyada popülerleşmesinin ardından futbol 1900 ve 1904 Yaz Olimpiyatları'nda (daha sonra IOC tarafından resmi yarışma olarak kabul edildi.) madalya verilmeyen gösteri sporu olarak yer aldı. 1906 Ara Oyunları'nda da futbol kendine yer buldu.

1904 yılında FIFA kuruldu ve 1906 yılında İsviçre'de olimpiyat dışında bir uluslararası turnuva düzenlemeye çalıştı ancak bu çalışma başarıya ulaşmadı.

Londra'da düzenlenen 1908 Yaz Olimpiyatları'nda futbol ilk kez resmi yarışma olarak kabul edildi. İngiltere Futbol Federasyonu (FA), gösterei sporu yerine resmi bir yarışma olarak kabul edilmesine rağmen sadece amatör futbolcuların katılmasını şüpheyle karşıladı. Büyük Britanya (İngiltere Milli Amatör Futbol Takımı tarafından temsil edildi) altın madalyanın sahibi oldu. Stockholm'deki 1912 Yaz Olimpiyatları'nda da bu başarısını tekrar etti .

Olimpiyatlara sadece amatör futbolcuların katılmasıyla ilgili tartışmalar sürerken Sir Thomas Lipton, 1909 yılında Torino'da Sir Thomas Lipton Kupası'nı organize etti. Bu kupaya her biri bir ülkeyi temsil eden kulüp takımları katıldı. Turnuva zaman zaman İlk Dünya Kupası olarak adlandırıldı. Ayrıca İtalya, Almanya ve İsviçre kulüpleri için en prestijli turnuvaydı.İngiltere Futbol Federasyonu (FA) ise turnuvaya takım gönderme talabini reddetti, bunun üzerine Lipton West Auckland'i İngiltere'yi temsil etmesi için davet etti. West Auckland hem 1909'daki hem 1911'deki turnuvada şampiyon oldu.

1914'te FIFA Olimpiyat oyunları'ndaki futbol dalını "dünya amatör futbol şampiyonası" olarak kabul etti ve organizasyonunu üstlendi.Bu hamle dünyanın ilk kıtalararası futbol turnuvasının önünü açtı, 1920 Yaz Olimpiyatları'na Mısır'ın yanı sıra on üç Avrupa takımı katıldı ve Belçika şampiyon oldu. Uruguay, 1924 ve 1928'de düzenlenen sıradaki iki Olimpik futbol turnuvasında şampiyon oldu. Bu iki turnuva FIFA'nın profesyonel döneminin başlangıcı olan 1924'ten beri düzenlenen ilk iki dünya şampiyonasıydı.

İlk Dünya Kupası (1930 Uruguay)​

FIFA, Olimpik futbol turnuvalarındaki organizasyon başarılarının ardından FIFA Başkanı Jules Rimet'nin itici gücüyle tekrar olimpiyatlar dışında uluslararası bir futbol turnuvası düzenlemek için çalışmalara başladı. 28 Mayıs 1928'te Amsterdam'daki FIFA Kongresi'nde Dünya Şampiyonası düzenlenmesine karar verildi. Dünya Kupası'nın açılış turnuvasına ev sahibi olarak ise 1924 ve 1928'in olimpiyat şampiyonu ve 1930'da bağımsızlığının yüzüncü yılını kutlayacak olan Uruguay seçildi.

Seçilen ülkelerin futbol federasyonlarına kupaya katılım için davet gönderildi. Ancak Uruguay seçimi Avrupa takımları için uzun ve pahalı bir yolculuk demekti, bu nedenle turnuvaya iki ay kala hala turnuvaya katılacağını açıklayan Avrupa takımı yoktu. Rimet'nin ikna çabaları sonrası Belçika, Fransa, Romanya ve Yugoslavya turnuvaya katılmayı kabul etti. Turnuvaya yedisi Güney Amerika, dördü Avrupa ve ikisi Kuzey Amerika'dan olmak üzere toplam 13 takım katıldı.

Estadio Centenario, the location of the first World Cup final in 1930 in Montevideo, Uruguay

İlk Dünya Kupası maçı aynı anda oynanan Fransa-Meksika ve ABD-Belçika maçlarıydı. Fransa Meksika'yı 4-1, ABD ise Belçika'yı 3-0 mağlup etmeyi başardı. Dünya Kupası tarihindeki ilk golü ise Fransız Lucien Laurent attı.Montevideo'da oynanan ve 93.000 kişinin izlediği final maçında Arjantin'i 4-2 yenen Uruguay ilk Dünya Kupası'nın şampiyonu oldu.

2. Dünya Savaşı öncesi Dünya Kupası​

Dünya Kupası'nın oluşturulmasının ardından Los Angeles'da yapılan 1932 Yaz Olimpiyatları'nda futbol oyunların bir parçası değildi. Amerikan futbolunun popülaritesinin artışı, ABD'de futbola yönelik ilgisinin az olması ve FIFA ve IOC'nin amatör futbolcuların durumu üzerinde anlaşmaları üzerine futbol olimpiyat dışında bırakıldı. 1936 Yaz Olimpiyatları'nda futbol olimpiyatlara geri döndü ama Dünya Kupası'nın gölgesinde kaldı.

İlk Dünya Kupaları'nda uluslararası seyahat zorlukları ve savaş gibi sorunlar vardı. Avrupa'da düzenlenen 1934 ve 1938 turnuvalarından 1934'e Güney Amerika'dan Arjantin ve Brezilya, 1938'e ise sadece Brezilya katılabildi. 1942'deki turnuvaya Nazi Almanyası, 1946'daki turnuvaya ise Brezilya ev sahipliği yapacaktı. Ancak 2. Dünya Savaşı nedeniyle bu iki turnuva iptal edildi.

2. Dünya Savaşı sonrası Dünya Kupası​

Brezilya'da düzenlenen 1950 Dünya Kupası, Britanya takımlarının katıldığı ilk turnuvaydı. Britanya takımları kendisiyle savaşan ülkelerle oynamamak için 1920 yılında FIFA üyeliğinden ayrılmıştı. Ancak 1946 yılında FIFA'nın daveti üzerine tekrar katıldı. 1930'da düzenlenen ilk turnuvanın ev sahibi ve şampiyonu Uruguay son iki turnuvayı boykot etmişti ama 1950'de onlarda geri döndü ve grup aşamasıyla oynanan turnuvanın daha sonra Maracanazo olarak adlandırılan son maçında ev sahibi Brezilya'yı yenerek ikinci şampiyonluğunu kazandı.

1934 ile 1978 arasında turnuva 16 takımla oynandı. 1938'de Nazi Almanyası'nın Avusturya'yı ilhak etmesi sonucunda Avusturya çekilince turnuva 15 takımla oynandı. 1950'de Hindistan, İskoçya ve Türkiye çekilince turnuvaya 13 takım katıldı. Katılımcı ülkelerin çoğunu Avrupa ve Güney Amerika ülkeleri oluşturmaktaydı, Kuzey Amerika, Afrika, Asya ve Okyanusya ise bu kıtaların yanında küçük bir azınlık olarak kalmakta ve genellikle bu kıtalardan gelen ülkeler tarafından kolayca yenilgiye uğratılmaktalardı. 1982 yılına kadar Avrupa ve Güney Amerika ülkesi olmayıp birinci turu geçebilen sadece 4 takım vardı: 1930'da yarı final oynayan ABD, 1938'de çeyrek final oynayan Küba; 1966'da çeyrek final oynayan Kuzey Kore ve 1970'de çeyrek final oynayan Meksika.

Takım sayısının 32'ye çıkartılması​

Turnuva 1982'de ilk kez 24 takımla oynandı, 1998'de ise 32 takıma çıkarıldı. Bu kararla Afrika, Asya ve Kuzey Amerika'dan daha fazla takım katılmaya başladı. Buna rağmen Avrupa ve Güney Amerika takımlarının dominasyonu devam etti, örneğin 1994, 1998 ve 2006'da tüm çeyrek finalistler Avrupa ve Güney Amerika takımıydı.

2002 FIFA Dünya Kupası elemelerine 200; 2006 FIFA Dünya Kupası elemelerine 198, 2010 FIFA Dünya Kupası elemelerine 204 takım katıldı. Bu alandaki rekor ise 207 takımın katıldığı 2014 FIFA Dünya Kupası elemelerindedir.

Kupa​

1930-1974 arasında şampiyon olan takımlara Jules Rimet kupası veriliyordu. Şampiyon takım kupayı dört seneliğine alıyor ve bir sonraki kupanın şampiyonuna kupayı devrediyordu. Konulan kurala göre, kupayı şampiyon olup üç kez kazanan ülkenin millî takımı ebediyen alma hakkını elde edecekti. Brezilya, 1970 FIFA Dünya Kupası'nda 3. kez şampiyon olarak bu kupayı müzesine götürme hakkı kazandı. Ancak, kupa 1983’te Brezilya’da ikinci kez çalındı ve o zamandan beri bir türlü bulunamadı. Hırsızların "kupayı eriterek altınından faydalandıkları" en çok konuşulan varsayım oldu.

1970 yılından sonra FIFA dünya kupası dizayn edildi. Yedi farklı ülkeden gelen 53 farklı model arasından FIFA, İtalyan heykeltıraş Silvio Gazzaniga'nın eserini seçti. Yeni kupa 36 cm yüksekliğinde, 6.175 kg ağırlığında 18 karat (%75) altındı. Alt tarafında iki katman halinde yarı değerli malakit bulunan kupanın altına 1974'den beri şampiyon olan takımın adı kazınmaktadır. Gazzaniga'nın kupa hakkındaki açıklaması ise "Futbolcuların yerküreyi altından desteklemesi ve oyunu kazanma anının kıyaslanamaz duygusu"'ydu.

Yeni kupa kazanan takımda kalıcı olarak durmaz. Kazanan takım kupayı bir sonraki turnuvaya kadar korur, bir sonraki turnuvanı zamanı geldiği zaman kupayı FIFA'ya teslim eder ve FIFA'dan yerine altın kaplama bir kopyasını alır.

İlk üçe giren takımların federasyon başkanına ve tüm ekibe (futbolcular, teknik direktör ve antrenörler) üzerinde FIFA dünya kupasının şekli olan madalyalar verilir. Şampiyon takıma altın, finalist takıma gümüş, üçüncü olan takıma ise bronz madalya verilir. Yalnızca 2002'de dördüncü olan Güney Kore'ye de ev sahibi olduğu için madalya verildi. 1978 öncesinde madalyalar sadece ilk üçte yer alan takımdaki final ve üçüncülük maçında ilk 11'de yer alan oyunculara verilmekteydi. FIFA, Kasım 2007'de yaptığı açıklamada 1930-1974 arasında Dünya Kupası kazanan kadroda yer alan tüm oyunculara madalyalarının verileceğini açıkladı.

Eleme​

1930'daki ilk Dünya Kupası'na katılan takımlar FIFA'nın davetiyle belirlendi. 1934 Dünya Kupası ise katılacak takımların elemelerle belirlendiği ilk turnuva oldu. Günümüzdeki elemelere FIFA'ya bağlı 6 konfederasyon (Afrika, Asya, Kuzey, Orta Amerika ve Karayipler, Güney Amerika, Okyanusya, ve Avrupa) katılmakta ve konfederasyonlar bu elemeleri kendileri düzenlemektedir. FIFA, her turnuva için konfederasyonların başarılarına göre kontenjan belirler.

Elemeler turnuvadan yaklaşık üç sene önce başlar ve iki yıllık bir periyoda yayılır. Her konfederasyon kendi elemeleri için farklı düzenlemeler yapabildiği için konfederasyonların eleme formatları genelde farklıdır. Genellikle bir veya iki kontenjan uluslarası play-off maçlarının galiplerine ayrılır. Örneğin, 2010 Dünya Kupası elemelerinde Okyanusya elemeleri galibi Yeni Zelanda ile Asya elemeleri beşincisi Bahreyn play-off maçında karşılaştı, 0-0 biten ilk maçın rövanşında 1-0 kazanan Yeni Zelanda Dünya Kupası'na katılmaya hak kazandı. 1938 Dünya Kupası'ndan itibaren ev sahipleri turnuvaya eleme oynamadan otomatik olarak katılmaktadır. 1938 ile 2002 arasında son şampiyonlar da eleme oynamadan bir sonraki turnuvaya katılırken 2006 FIFA Dünya Kupası'ndan itibaren bu uygulamaya son verildi. 2002 Dünya Kupası şampiyonu Brezilya 2006'daki turnuvaya katılmak için eleme oynarken, son şampiyon olduğu halde eleme oynayan ilk takım oldu.

Final turnuvası​

Önceki turnuvalarda uygulanan farklı formatlar için bakınız, FIFA Dünya Kupası Tarihi#Final turnuvalarının formatları.Şimdiki formata göre final turnuvasında 32 farklı milli takım ev sahibi olarak belirlenen ülkede bir ay boyunca mücadele ederler. Turnuva grup aşaması ve devamında uygulanan eleme aşaması olmak üzere iki aşamadan oluşur.

Grup aşamasında öncelikle her grupta dörder takımın yer aldığı 8 grup oluşturulur. Grupların oluşturulma aşamasında dört torba belirlenir. Ev sahibi takım ve FIFA Dünya Sıralaması'ndaki en iyi yedi takım seri başı olarak birinci torbada yer alırlar. Diğer takımlar ise kalan üç torbaya yer aldıkları konfederasyona göre yerleştirilir. 1998'den beri ikiden fazla Avrupa takımının ve aynı konfederasyondan birden fazla takımın aynı grupta yer alması kısıtlanmıştır.

Grup aşamasında her takım grubundaki diğer takımlarla birer kez maç yapar. Gruptaki son maçlar dört takım arasındaki adaletin sağlanması için aynı zamanda başlar. Gruplarında ilk iki sırayı alan takımlar eleme aşamasına yükselirler. Sıralamayı belirlemek için öncelikle alınan puanlara bakılır. 1994'ten beri kazanan takıma üç puan, beraberliğe bir puan verilir, kaybeden ise puan kazanamaz (öncesinde, kazanan takıma iki puan verilmekteydi).

Grup maçlarından sonra takımlar arasındaki sırala sırasıyla şu kriterlere göre yapılır.:
  1. Grup maçlarında alınan puan
  2. Grup maçlarındaki gol averajı
  3. Grup maçlarında atılan gol sayısı
  4. Eğer birden fazla takım yukarıdaki kriterlerin üçünde de birbirlerine üstünlük sağlayamamışlarsa aşağıdaki kriterlere bakılır :
    1. Bu takımların aralarında oynadıkları maçlarda aldıkları puan
    2. Bu takımların aralarında oynadıkları maçlardaki gol averajı
    3. Bu takımların aralarında oynadıkları maçlarda attıkları gol sayısı

  5. Eğer bu kriterler sonrasında da üstünlük sağlanamadıysa sıralama kura ile belirlenir.
Eleme aşamasında tek maçlı eleminasyon sistemi uygulanır, 90 dakika sonunda eşitlik olmaıs halinde uzatmalar ve penaltı atışlarına geçilir. Son 16 turunda (ikinci tur) grup birincileriyle diğer grupların ikincileri eşleşir. Bu turu çeyrek finaller, yarı finaller, üçüncülük maçı (yarı finallerin kaybedenleri arasında) ve final takip eder.

Ev sahipleri​


Seçim aşaması

İlk Dünya Kupası'nın ev sahipleri FIFA Kongrelerinde belirlenmekteydi. O dönemlerde Avrupa ile Güney Amerika arasının gemiyle ancak üç haftada alınabilmesi nedeniyle Dünya Kupası'nın düzenlenmeye başladığı ilk zamanlarda ev sahipleri seçimleri tartışma yaratmıştır. Uruguay'da düzenlenmesine karar verilen ilk Dünya Kupası'na Avrupa'dan sadece dört takım katılmıştı. Sonraki iki Dünya Kupası ise Avrupa'da düzenlendi. 1934'te İtalya'da düzenlenen Dünya Kupası'nın ardından 1938'in de Fransa'da düzenlenme kararı turnuvanın ev sahipliğinin iki kıta arasında sırayla yapılmasını isteyen Güney Amerika ülkeleri tarafından tepkiyle karşılandı. Bu nedenle Arjantin ve Uruguay 1938 FIFA Dünya Kupası'nı boykot ederek turnuvaya katılmadılar.

FIFA, gelecekteki boykot ve tartışmaları önlemek için 1958 FIFA Dünya Kupası'ndan 1998 FIFA Dünya Kupası'na kadar Amerika ve Avrupa ülkelerinin sırayla ev sahipliği yaptığı bir sistem uyguladı. 2002 FIFA Dünya Kupası'nı ise Güney Kore ve Japonya'nın ortaklaşa düzenlemesine karar verildi. Bu turnuva Asya'da düzenlenen ve iki ülkenin birden ev sahipliğini yaptığı ilk turnuva oldu.Güney Afrika ise 2010 FIFA Dünya Kupası'nın ev sahipliğini yaparak Afrika kıtasında turnuvaya ev sahipliği yapan ilk ülke oldu. 2014 FIFA Dünya Kupası'na ise Brezilya ev sahipliği yapacaktır. Bu turnuva ise 1978'den beri Güney Amerika'da düzenlenen ilk turnuva olacaktır.

Günümüzde ise ev sahipleri FIFA Yönetim Kurulu'nda yapılan oylama sonucunda belirlenmektedir. Oylama sistemi aday sayısının bir eksiği kadar tur yapılır. İlk turda oylamaya tüm adaylar girer, sonrasında her turda en az oyu alan adaylar elenir ve sonda iki aday kalana kadar turlar devam eder. Son turda iki adayın oylarının eit çıkmaıs durumunda kararı FIFA Başkanı'nın verdiği oy belirler. FIFA her adaylık süreci öncesinde aday ülkelerin ev sahipliği için sahip olması ve yapması gereken şartları açıklar. Adaylık başvurusu için verilen sürenin dolmasının ardından FIFA müfettişleri aday ülkelere giderek gerekli şartların sağlanıp sağlanmadığını inceler. Dünya Kupası'nın ev sahibi genelde turnuvadan 6-7 sene önce belirlenir. Ancak birden fazla turnuvanın aynı anda açıklandığı da olmuştur. 2010 yılında 2018 FIFA Dünya Kupası ve 2022 FIFA Dünya Kupası'nın sırasıyla Rusya ve Katar'da düzenleneceği açıklanmıştır.

2010 ve 2014 Dünya Kupası'nın ise hangi konfederasyona bağlı ülkelerce düzenleneceği FIFA tarafından önceden belirlenmiştir. Adaylık süreci başlamadan önce 2010'un Afrika, 2014'ün ise Güney Amerika'da düzenleneceği açıklanmış ve bu turnuvalara sadece bu konfederasyonlara bağlı ülkeler aday olabilmiştir. Bu politikanın uygulanmasına 2006 FIFA Dünya Kupası adaylığı oylamasında Almanya'nın Güney Afrika'yı geçmesinin ardından karar verilmiştir. Daha sonra bu uygulamaya 2018'deki turnuvanın adaylık sürecinde de devam etmiş ve ev sahipliğine sadece Avrupa ülkeleri aday olmuştur. 2022'deki turnuva içinse Avrupa ve Güney Amerika ülkeleri hariç tüm ülkelerin aday olma şansı vardı.

Performanslar​

Şampiyon olan sekiz takımdan altısı kendi evinde şampiyon olmayı başardı. Brezilya ve İspanya ise kendi evinde şampiyonluk yaşayamadı. Brezilya, ev sahipliğini yaptığı 1950'de son maçta Uruguay'a kaybederek ikinci oldu. İspanya, ev sahipliğini yaptığı 1982'de ikinci turda elendi. İngiltere (1966) ve Fransa (1998) kazandığı tek şampiyonluğu kendi evinde kazandı. Uruguay (1930), İtalya (1934) ve Arjantin (1978) ilk şampiyonluğunu kendi evinde kazandı ama daha sonra tekrar şampiyon olmayı başardı. Almanya (1974) ise ikinci şampiyonluğunu kendi evinde kazandı.

Turnuvaya ev sahipliği yapan diğer ülkeler de başarılı olmuştur. İsveç (1958 finalisti), Şili (1962 üçüncüsü), Güney Kore (2002 dördüncüsü) ve Meksika (1970 ve 1986 çeyrek finalist) ev sahipliğini yaptığı turnuvada başarılı oldu. Şimdiye kadar sadece Güney Afrika (2010) ev sahibi olduğu turnuvada ilk turda elendi.

Organizasyon ve medya​

Televizyonda yayınlanan ilk Dünya Kupası olan 1954 FIFA Dünya Kupası, Olimpiyat Oyunları'nı da geçerek en çok izlenen spor organizasyonu oldu. 2006 Dünya Kupasının tüm maçlarını kümülatif olarak 26.29 milyar kişi izledi. Yine 2006 Dünya Kupası'nda takımların gruplara dağıtıldığı kura çekimini 300 milyon, final maçınıysa 715.1 milyon kişi izledi.

1966'dan beri her Dünya Kupası'nın kendine ait bir maskotu ve logosu bulunmaktadır. 1966'daki turnuvanın maskotu olan Dünya Kupası Willie, ilk Dünya Kupası maskotudur. Son Dünya Kupaları'nda kullanılan resmi maç topları Dünya Kupası'na özel olarak tasarlanmaktadır.

Kıtalara göre en iyi performanslar​

Şimdiye kadar turnuvada finale sadece Avrupa ve Güney Amerika takımları çıkabildi. Avrupa takımları on; Güney Amerika takımlarıysa dokuz şampiyonluk kazandı. Bu kıtalarda yer almamasına rağmen yarı finale çıkmayı ise sadece iki takım başardı: 1930'da Kuzey Amerika'dan ABD ve 2002'de ev sahipliğini yaptığı turnuvada Asya'dan Güney Kore. Afrika takımlarının en iyi derecesi ise çeyrek final oldu. 1990'da Kamerun, 2002'de Senegal ve 2010'da Gana çeyrek finale çıkmayı başardı. Okyanusya takımlarından 2. Turu gören tek takım 2006'da Avustralya oldu.

Brezilya, Arjantin ve İspanya kendi kıtası dışında şampiyonluk yaşayan takımlardır; Brezilya 1958'de Avrupa'da, 1970 ve 1994'te Kuzey Amerika'da ve 2002'de Asya'da şampiyon olurken, Arjantin 1986'da Kuzey Amerika'da, İspanya ise Afrika'da düzenlenen tek turnuva olan 2010'da şampiyon olmuştur. Aynı kıtadan takımların arka arkaya şampiyon olma durumuysa üç kez yaşanmıştır. İtalya ve Brezilya, 1938 ve 1962'de şampiyonluklarını korumuş, İspanya ise 2006'da İtalya'nın şampiyonluğunun ardından 2010'da şampiyon olmuştur.

Ödüller​

Dünya Kupası sonunda takım ve oyunculara gösteridikleri performans ve başarılar dolayısıyla çeşitli ödüller verilir. Halen verilmekte olan altı ödül vardır:
  • Altın Top, medya mensuplarının oylarıyla turnuvanın en iyi oyuncusu seçilen isme verilen ödüldür. (ilk kez 1982'de verildi) Oylama sonunda ikinci sırayı alana Gümüş Top, üçüncü sırayı alana ise Bronz Top ödülü verilir.
  • Altın Ayakkabı, turnuvanın gol kralına verilen ödüldür. (ilk kez 1982'de verildi fakat retrospektif olarak 1930'dan beri tüm turnuvalarda uygulandı)
  • Altın Eldiven (eski adı Yashin Ödülü), FIFA Teknik Çalışma Grubu tarafından turnuvanın en iyi kalecisi seçilen isme verilen ödüldür. (ilk kez 1994'te verildi)
  • En İyi Genç Oyuncu Ödülü, FIFA Teknik Çalışma Grubu tarafından turnuvanın 21 yaş altı en iyi oyuncusu seçilen isme verilen ödüldür. (ilk kez 2006'da verildi)
  • FIFA Fair Play Ödülü FIFA Fair Play Komitesi tarafından belirlene puan sistemi ve kriterlere göre en centilmen takım olarak belirlenen takıma verilen ödüldür. (ilk kez 1978'de verildi)
  • Turnuva Takımı turnuvanın en iyi oyuncularıyla oluşturulan takımdır. 1998'den beri resmi olarak duyurulmaktadır.
En Eğlendirici Takım, oyuna pozitif olarak yaklaşan ve halkı en çok eğlendiren takıma 1994-2006 yılları arasında verilen ödül;

Rekorlar ve istatistikler​

En çok Dünya Kupası'nda oynama rekorunu 1950–1966 arasında oynayan Meksikalı Antonio Carbajal ve 1982–1998 arasında oynayan Alman futbolcu Lothar Matthäus paylaşmaktadır. Bu iki isim beş farklı turnuvada forma giymiştir. Matthäus oynadığı 25 maçla en çok Dünya Kupası maçına çıkan futbolcu rekorunun da sahibidir. Batı Alman futbolcu Franz Beckenbauer 1966, 1970 ve 1974'te üç kere All-Star Takımında yer almıştır ve bu daldaki tek isimdir.

Şampiyon takımın kadrosunda yer alan isimlere ilk kez 1978 FIFA Dünya Kupası sonrasında madalya verilmiştir. FIFA, Kasım 2007'de yaptığı açıklamayla 1930-1974 arasındaki kazanan takımların kadrosunda yer alan isimlere de madalya verileceğini açıklamıştır. 1958, 1962 ve 1970'te şampiyon olan kadroda yer alan Brezilyalı Pelé üç şampiyonluk madalyası kazanan tek isimdir. 20 futbolcu ise iki şampiyonluk madalyasına sahiptir. Altı futbolcu ise üç farklı Dünya Kupası madalyasına (şampiyonluk, ikincilik, üçüncülük) sahiptir; bu altı isimden Franz Beckenbauer'in de dahil olduğu beşi 1966–1974 arasında Batı Almanya kadrosunda yer alan isimlerken diğer isim; 1982, 1990 ve 1994 kadrosunda yer alan İtalyan Franco Baresi'dir.

Dünya Kupası'nda en çok gol atan isim 1998–2006 arasında toplam 15 gol atan Brezilyalı Ronaldo'dur. Alman Miroslav Klose 2002–2010 arasında, Batı Alman Gerd Müller ise 1970 ve 1974'te toplam 14 gol atmıştır. En golcü dördüncü isim olan Fransız futbolcu Just Fontaine ayrıca bir Dünya Kupası'nda en çok gol atan isimdir, attığı 13 golü de 1958 FIFA Dünya Kupası'nda atmıştır.

Brezilyalı Mário Zagallo ve Batı Alman Franz Beckenbauer Dünya Kupası'nı hem futbolcu hem teknik direktör olarak kazanmayı başarmış iki isimdir. Zagallo 1958 ve 1962'de futbolcu, 1970'de teknik direktör olarak kupayı kazanmıştır. Beckenbauer ise 1974'te kaptan olarak, 1990'da ise teknik direktör olarak kupayı kazandı. İtalyan Vittorio Pozzo, 1934 ve 1938'de iki defa şampiyon olarak bunu başaran tek teknik direktör olmuştur. Ayrıca tüm Dünya Kupası şampiyonlarının teknik direktörü yine o millettendir, kendi ülkesinden başka bir ülkeyi şampiyon yapan teknik direktör yoktur.

Dünya Kupası'nda en çok maç oynayan takım 99 maça çıkan Almanya'dır. En çok gol atan takımsa 210 gol atan Brezilya'dır. Bu iki takım Dünya Kupası tarihi boyunca sadece bir kez 2002 finalinde karşılaştılar.
 
Bunlar da ilginizi çekebilir...
FIFA Dünya kupasının tarihçesi ve Şampiyon olan ülkeler
  • MURATS44
  • MURATS44,
  • Ansiklopedi
  • 0    3K
FIFA 100 ve Dünyanın Yaşayan En İyi 125 Futbolcusu
  • Ugur
  • Ugur,
  • Ansiklopedi
  • 0    30K
Dünya'nın Dönüş ve Hareket Hızı
  • MURATS44
  • MURATS44,
  • Genel Kültür
  • 1    1K
Dünya Kediler Günü
  • Ugur
  • Ugur,
  • Hayvanlar Alemi
  • 0    2K
Geri