Ansiklopedi Güherçile - Potasyum Nitrat

Güherçile - Potasyum Nitrat Güherçile - Potasyum Nitrat
Potasyum nitrat, formülü KNO3 olan bir potasyum bileşiğidir. Güherçile olarak da bilinen bileşik doğal halde kayaçlarda ve mağaralarda oluşan beyaz renkli kabuksu yapıda bulunur.

Potasyum nitrat başlıca olarak gübreler, roket itici yakıtı ve havai fişeklerin üretiminde kullanılır; Kükürt ve odun kömürü ile belirli oranlarda karıştırılırsa karabarutu oluşturur. Gıda katkısı olarak kullanıldığı Avrupa Birliği normlarında E252 olarak adlandırılır.

Üretimi​

Çözelti halindeki sodyum nitrat ve potasyum klorür karışımının çifte ayrışması sonunda elde edilir. Kaynar haldeki çözeltilerin karışımından çözünürlüğü sıcakta pek fazla değişmeyen sodyum klorür çökelir. Çözünürlüğü daha fazla olan ve çözelti halinde kalan potasyum nitrat soğuma sonucunda kristalleşir.

NaNO3 + KCl ⇌ KNO3 (çözelti)+ NaCl↓ (katı)

Potasyum nitrat üretiminin yukarıdaki reaksiyona benzer alternatif diğer bir yolu amonyum nitrat ve potasyum klorürün birleşimine dayanan reaksiyondur. Bu reaksiyonla kolayca elde edilen potasyum nitratın içeriğinde sodyum bulunmaz.

NH4 NO3 + KCl → NH4Cl + KNO3

Potasyum nitrat amonyum nitrat ve potasyum hidroksitin birleştirilmesi ile yapılabilir.

NH4 NO3 + KOH → NH3 (gaz) + KNO3 + H2O

Potasyum nitrat nitrik asit ve potasyum hidroksitin nötürleştirilmesi yolu ile de üretilebilir. Bu reaksiyon çok ekzotermiktir.

KOH (çözelti) + HNO3 → KNO3 (çözelti) + H2O

Potasyum nitrat suda normal bir şekilde çözünse de çözünürlüğü sıcaklık ile artar. Sulu çözeltisi hemen hemen nötr özellik gösterir(%10’luk potasyum nitrat çözeltisinin 14 °C ‘de pH derecesi 6.2 ‘dir). Çok higroskopik değildir. Alkolde çözünmez ve zehirli değildir; indirgen maddelerle patlayarak tepkime verse de tek başına patlayıcı özelliği yoktur.

Kullanımı

Karabarut​

Karabarutun üç bileşeninden biri olan potasyum nitrat odun kömürü tozu (aslında karbon) ve kükürdün yanında, karabarut bileşiminde oksitleyici olarak rol oynar.

Gübre​

Potasyum nitrat çoğunlukla, makro besinlerin ikisi olan azot ve potasyum kaynağı olarak bitkilere uygun gübrelerde kullanılır. Tek başına saf gübre olarak kullanıldığında NPK oranı 13-0-46 olmaktadır.

Gıda koruyucusu​

Gıda koruma maddesi olarak, potasyum nitrat Ortaçağ’dan bu yana etlerin muhafazasında kullanılmışsa da bakteriyel enfeksiyonu önlemede sodyum nitrat (ve nitrit) daha güvenilir olduğu için günümüzde gıda koruyucusu olarak önemini yitirmiştir. Etlerin ve et ürünlerinin(bilhassa sucuk ve salam) muhafaza etmesinin yanında ayrıca onlara kırmızı bir renk vermek için de kullanılır.

Oksitleyici​

Potasyum nitrat etkili bir oksitleyicidir. Potasyum içerdiğinden yanma ile leylak renkli bir alev oluşturur. Bu nedenle amatör roket itici yakıtları ile şeker ve potasyum nitrat karışımıyla yapılan duman bombası gibi birçok piroteknik bileşimde ve havai fişeklerde kullanılır . Ayrıca tütünün düzgün yanmasını sağlamak için sigara sarılmadan önce tütün harmanına eklenir.

Farmakoloji​

Potasyum nitrat hassas dişler için kullanılan bazı diş macununda bulunabilir. Son zamanlarda, hassas dişlerin tedavisi için diş macununda potasyum nitrat kullanımı artmaktadır.

Potasyum nitrat eskiden bir hipotansif olarak yüksek kan basıncı mücadelesinde başarıyla kullanılmıştır. Gliseril trinitrat (nitrogliserin), amil nitrit ve izosorbit türevleri gibi diğer nitrat ve nitritler anjin rahatsızlığının verdiği sıkıntıyı hafifletmek için hala kullanılmaktadır.

Kaynak: wikipedia
 
Son düzenleme:
Bunlar da ilginizi çekebilir...
Potasyum Nedir? Potasyum İnsan Vücudunda Ne İşe Yarar?
  • Ugur
  • Ugur,
  • Sağlık
  • 0    33K
Geri