Huşgiller

Huşgiller (Betulaceae), Fagales takımdan huş, kızılağaç, fındık ve gürgen gibi önemli orman ağaçlarını içeren bitki familyasıdır.

Sakallı kızılağaç Sakallı kızılağaç
Huşgiller familyası 6 cins ve 120 türün bulunduğu bir evcikli ağaç ve çalılardan oluşur.

Ağaç veya çalı şeklinde olan bitkilerdir. Yapraklarını dökerler, yapraklar basit, almaşık dizilişli, kulakçıklı, kenarları testere dişlidir.

Çiçekler tek eşeyli, bitkiler bir evcikli. Erkek çiçekler kedicik, dişi çiçekler başak adını alır. Primer, sekonder ve tersiyer brahte sistemleri mevcut.

Erkek çiçekler bazı cinslerde 4 çanak yapraklı ve 2-20 stamenli; taç yapraklar yoktur.

Dişi çiçeklerde çiçek örtüsü yaprakları eksik, dişi organ 2 bileşik karpelli, 2 stiluslu, ovaryum alt durumlu, 1 veya 2 ovüllü, ancak bir ovül bir tohuma gelişir.

Meyve nuks, çoğunlukla kanatlıdır.

Cinsler​

Kızılağaç (Alnus)
Kızılağaç, huşgiller (Betulaceae) familyasının Alnus cinsinden ağaç türlerine verilen ad.

Türkiye'de doğal olarak; adi kızılağaç (Alnus glutinosa) ve doğu kızılağacı (Alnus orientalis) olmak üzere 2 tür; ve adi kızılağacın da 4 alt türü bulunmaktadır.

Trakya, Marmara çevresi, Batı Karadeniz ve Doğu Karadeniz’de saf ve karışık olarak yayılış gösteren kızılağaç, boyu 20 m’yi aşabilen, esmer kabuklu, seyrek dallı bir ağaçtır. Daha çok serin bölgelerde ve nemli dere yataklarının bulunduğu yerlerde görülür. Türkiye'de 66.357 hektar koru, 297 hektar baltalık kızılağaç ormanı bulunmaktadır. Uzunluğu 4–9 cm genişliği 3–7 cm arasında değişen ters yumurta biçimli ve testere dişli yaprakları vardır. Köklerinde bulunan, havanın serbest azotunu bağlayan yumrular nedeniyle toprakları azotça zenginleştirir.

Huş (Betula)
Huş (Betula), huşgiller (Betulaceae) familyasının Betula cinsinden ağaç veya ağaççıklara verilen ad. Kabuğu Kuzey Avrasya ve Kuzey Amerika halklarınca kap kacak ya da kano yapımında kullanılır.
Işık istekleri fazladır, huş bir güneş ağacıdır. Derin, iyi, süzek topraklarda iyi gelişme gösteririler. Kökleri fazla derine gitmez. Soğuk yerleri tercih ederler.
Kuzey Amerika'da, Asya, Avrupa ve Türkiye'de de doğal olarak bulunur.

Fındık (Corylus)
Fındık, huşgiller (Betulaceae) familyasından Corylus cinsini oluşturan çalı ve ağaç türlerinin ortak adı.
Basit, yuvarlak yaprakların kenarları çift dişli, ucu sivridir. Çiçekler yapraklardan hemen önce ilkbaharda açar. Bir evciklidir. Erkek çiçekler kedicik şeklinde 5–12 cm uzunluğunda sarı renklidir. Dişi çiçekler çok küçük, kış boyunca tomurcuklarda gizlenir, 1–3 mm uzunluğunda kırmızı renklidir. Nuks meyve 1-2-3 cm uzunluğunda 1–2 cm çapındadır, kabuğun etrafını tamamen veya kısmen kuşatan bir kadehcik bulunur. Kadehciğin şekil ve yapısı fındık türlerinin teşhisinde önemlidir.

Kışların ılık geçtiği nemli ve humuslu toprağı sever. Yıllık 1000–2000 mm kadar yağış ister.

Gürgen (Carpinus)
Gürgen (Carpinus), Betulaceae (huşgiller) familyasından Carpinus cinsini oluşturan girintili grimsi kabuklu gövdelere sahip ağaç ya da ağaççıklara verilen ad.

Carpinus betulus olarak adlandırılan türü, özellikle Avrupa, Türkiye ve Ukrayna'da yaygın olarak görülür ve soğuğa karşı oldukça dayanıklıdır.

Yumurta biçimindeki yapraklarının kenarları dişlidir. Yaklaşık 1cm uzunluğunda, sivri uçlu ve sert kabuklu meyveleri, yaprağı andıran üç toplu bir meyve örtüsüyle kaplıdır.

Trakya, Ege, Marmara Bölgesi, Kuzey Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgesi'nde yayılış gösterir. Genellikle kuzey ve güney kıyı bölgelerimizin karışık ormanlarında bulunur.

Türkiye'de adi gürgen ve doğu gürgeni olmak üzere 2 tür bulunur.

Kayacık (Ostrya)
Kayacık - Betulaceae (Huşgiller) familyasından bir ağaç türü (Ostrya)

Fındık gürgeni (Ostryopsis)
Fındık gürgeni (Ostryopsis), anavatanı Çin ve Moğolistan olan, 5 metreye kadar büyüyebilen, Betulaceae familyasının Ostryopsis cinsinden bitkilerin ortak adı.

3-8 m uzunluğunda çalımsı bitkilerdir. Fındığa benzeyen karşılıklı dizilmiş yapraklar 2-7 cm uzunluğunda olup kenarları çift dişlidir. İlkbaharda görülmeye başlayan çiçeklerde erkek ve dişi kedicikler aynı bitki üzerinde fakat ayrı yerlerde bulunur. Salkım biçimindeki meyve 3-5 cm uzunluğundadır ve içerisinde 6-10 kadar tohum yer alır. Tohumlar 4-6 mm uzunluğunda küçük fındıksı tohumlar tamamen kılıfla çevrelenmiş bir yapının içerisinde bulunur.
 
Geri