Ansiklopedi

Fermi paradoksu, dünya dışı uygarlıkların var olma olasılığının gayet yüksek olduğuna dair tahminlerin varlığı ile bunu doğrulayacak herhangi bir kanıtın ya da temasın yokluğu arasındaki çelişkiyi ifade eder. Evrenin yaşının büyüklüğü ve muazzam sayıda yıldızın varlığı ile birlikte, hayat için Dünya'nın tipik bir gezegen örneği olduğu varsayımı da göz önüne alındığında, dünya dışı yaşamın yaygın olması gerekir. Bu önermeyi 1950'de bir öğle yemeği sırasında tartışan fizikçi Enrico Fermi şu soruyu sormuştu: "Eğer Samanyolu dahilinde yüksek sayıda ileri dünya dışı uygarlık mevcutsa, neden uzaylılara ait uzay araçları ya da sondalar gibi kanıtlara rastlamıyoruz?" Konunun daha detaylı incelendiği tartışmalar, Michael H. Hart'ın 1975 tarihli...

Rube Goldberg makinesi, basit bir şeyi karmaşık şekilde yapan düzeneklerin ortak adıdır. Rube Goldberg’in çizmiş olduğu karikatürlerdeki düzeneklere bu isim verilmiştir. Bu karikatürlerde çok karmaşık düzenekler basit bir işi yapar. Örneğin bir sürü kaldıraç, sarkaç, kol ve çıkrık yemek yiyen bir adama peçete vermek için bir araya getirilmiştir. Türkiye’de bunun çok yakın benzeri Porof Zihni Sinir projeleridir. Rube Guldberg'in, Profesör Lucifer Gorgonzola Butts adlı karışık ve uğraştırıcı deneyler yapan kahramanından esinle doğmuştur. Rube Goldberg makineleri sıklıkla hobi ve gösteri amaçlı kullanılan düzeneklerde de kendini gösterir. Örneğin bir sürü alet edevat bir sürü iş yaptıktan, bilyeler oradan oraya zıplayıp, bir kolu çekme...

Domino etkisi veya zincirleme reaksiyon, bir olayın benzer veya başka olaylar zincirini tetiklemesiyle ortaya çıkan kümülatif etkidir. Bu terim en çok mekanik etki olarak bilinir ve düşen bir sıra dominoya benzetme olarak kullanılır. Tipik olarak ardışık olaylar arasındaki sürenin nispeten küçük olduğu bağlantılı bir olaylar dizisini ifade eder. Domino etkisi terimi, kelimenin tam anlamıyla gözlenen bir dizi gerçek çarpışma veya mecazi olarak (küresel finans veya politika gibi sistemler içindeki nedensel bağlantılar) kullanılabilir. Bu terim hem bir olayın kaçınılmaz ya da yüksek olasılıkla olduğunu (zaten gerçekleşmeye başlamış olduğu için) hem de tam tersine bir olayın olanaksız ya da son derece olası olmadığını (ayakta kalan tek...

Carrington olayı olarak da bilinen 1859 güneş fırtınası (adını onu inceleyen İngiliz gökbilimci Richard Carrington'dan almıştır) 1859 yazının sonlarında meydana gelen ve Dünya'yı önemli ölçüde etkileyen bir dizi güneş patlamasını ifade eder. Özellikle, belirli tropik bölgelerde bile görülebilen çok sayıda kutupsal aurora üretti ve elektrikli telgrafla yapılan telekomünikasyonu ciddi şekilde kesintiye uğrattı. Fırtınanın ilerleyişi Fırtına, iki büyük ölçekli güneş patlamasına karşılık gelen iki aşamada ortaya çıktı. İlki, Amerika Birleşik Devletleri'nin doğu kıyısının saat dilimi olan Doğu Standart Saati'ne göre 28 Ağustos 1859 akşamı Dünya'ya ulaştı. Birçok tekne mürettebatının gökyüzünün alışılmadık rengini fark ettiği, Karayip...

Pegasus Hava Yolları'nın 8622 sefer sayılı uçuşu, 13 Ocak 2018 tarihinde Pegasus Hava Yolları'na ait Boeing 737-800 tipi yolcu uçağının pistten çıkması ile sonuçlanan uçuştur. Ankara-Trabzon seferini yapan ve Ankara Esenboğa Havalimanı'ndan kalkan uçak, Trabzon Havalimanı'na indikten sonra pistten çıkmış fakat uçakta bulunan kimse yaralanmamıştır. Uçak Karadeniz'e 25 metre kala durmuştur. Kullanılamaz hale gelen uçağın enkazı önce Trabzon’un Yomra ilçesine taşındı. 2021 yılında uçak enkazının pide salonuna çevrilmesi için çalışmalar başladı. Uçak gövdesi pide salonu olarak 2023'de açıldı. Uçak Şirket tarafından "Zeynep" adı verilen Boeing 737-800 tipiuçak 1 Aralık 2012'de teslim edilmiştir. İlk uçuşunu 15 Kasım 2012' de gerçekleştiren...

Boeing 707, Amerikan şirketi Boeing tarafından üretilen ve dünya genelinde önemli bir rol oynamış olan, dört jet motorlu dar gövdeli sivil yolcu uçağıdır. Jet motorlu yolcu uçaklarının sivil havacılıktaki yaygın kullanımının öncüsü olmuştur. Uçağın hızı, verimliliği ve taşıma kapasitesi, havayolu seyahatinin daha hızlı ve ekonomik hale gelmesine katkı sağlamıştır. Boeing 707, 1010 adet üretildi. İlk ticari jet yolcu uçağı olarak 1950'lerin sonlarına doğru tasarlanıp üretilmiştir. İlk uçuşunu 1957'de gerçekleştirmiş ve 1958'de hizmete girmiştir. Boeing 707'nin tasarımı, dört turbojet motor ve düşük kanat konfigürasyonuyla dikkat çeker. Yüksek hız, uzun menzil ve büyük taşıma kapasitesi ile öne çıkar. İlk modeller, özellikle kısa ve...

Piramit sistemi, piramit şeması veya saadet zinciri, sisteme katılan bir üyenin başka bir üyeyi sisteme dahil ederek sadece para üzerinden para kazanması şekline dayalı, ortada ürün veya hizmet bulundurmayan bir iş modelidir. Sisteme alınacak sonsuz sayıda insan olmaması, sisteme önceden katılanların hep daha çok kazanması ve sisteme sonradan katılanların çoğu kez mağdur olması sebebiyle piramit sistemi birçok ülkede yasa dışıdır. Klasik çok katlı pazarlama (MLM, multi level marketing) sisteminin devşirilmiş bir modeli olarak da adlandırılabilir. Ağ pazarlama veya MLM'nin aksine ortada bir ürün veya hizmet bulunmamaktadır. Tamamen para ile para kazanma metodu üzerine kurulmuştur. Ortada somut/resmi bir ürün bulunmaz. Bazı piramit...

Ponzi sistemi, Ponzi şeması veya Ponzi oyunu, yüksek kâr getiren bir üretim varmış gibi göstererek yatırımcıları sisteme katmayı amaçlayan ve ilk yatırım yapanlara ödemenin sisteme sonradan katılanların parasıyla yapıldığı bir dolandırıcılık yöntemidir. Ortada yüksek kâr getiren bir üretim olduğu, bu üretim sayesinde yatırımcılara para ödendiği iddia edilir ve bu sayede sisteme yeni yatırımcılar çekmeye çalışılır. Ponzi şemasına katılımlar bittiği zaman, ortada kâr getiren bir üretim olmadığı için yeni yatırım yapanlara ödeme yapılamaz, sistem çöker ve ponzi şeması sonlanır. Tarihte bilinen ilk ponzi şeması, bu sisteme adını veren Charles Ponzi tarafından 1920 yılında gerçekleştirilmiştir. Ponzi, bu sistemi sayesinde kısa sürece 10.000...

Yaban hayatı geçidi, vahşi doğada yaşayan hayvanların insan yapımı engelleri güvenli bir şekilde geçmesine izin veren yapılardır. Yaban hayatı geçitleri, habitat parçalanmasıyla mücadele etme ve habitatları koruma amaçlı bir uygulama olup, habitatlar arasındaki bağlantıları sağlar. Ayrıca araçlar ve hayvanlar arasındaki çarpışmalardan kaçınmaya yardımcı olurlar; bu da vahşi hayatı öldürmek veya yaralamak insanların yaralanmasına ve maddi hasarlara neden olabilmektedir. Benzer yapılar, sığır sürünürleri gibi evcilleştirilen hayvanlar için de kullanılabilmektedir. Yaban hayatı geçitleri şunları içerebilir: Altgeçit tüneller, viyadükler ve üst geçitler (çoğunlukla büyük veya sürü tipi hayvanlar için) Amfibi tüneller Balık...

Antikitera Düzeneği , astronomik konumları hesaplamak için tasarlanan eski mekanik bir hesap makinesidir. 1900-1901 yılları arasında Girit ve Mora Yarımadası arasında bulunan Yunan Küçük Çuha (Antikythera) adası yakınlarında keşfedilmiş Antikitera enkazından çıkarılmıştır. Düzeneğin Keşfi 1900 yılında, Elias Stadiatos adlı bir Yunan süngerci, Yunanistan'da Antikythera adlı küçük bir adanın yakınlarında, eski çağlardan kalma bir batık keşfetti. Bu yaklaşık MÖ 87 yılında batmış bir yük gemisiydi. Denizin dibinde, batığın çevresine saçılmış heykeller, süngerciyi çok etkilemişti. Geminin taşıdığı yükler arasında, mücevherler, çömlekler, mobilyalar, bronz eşyalar ve amforalar dolusu şarap vardı. MÖ 1. yüzyılda yaşayan insanlar için lüks...

Plastinasyon, anatomide vücutları veya vücut parçalarını korumak için kullanılan ve ilk olarak 1977'de Gunther von Hagens tarafından geliştirilen bir teknik veya işlemdir. Su ve yağın yerini belirli plastikler alır; böylece dokunulabilen, kokmayan veya çürümeyen, hatta orijinal numunenin çoğu özelliğini koruyan numuneler elde edilir. İşlem Standart plastinasyon işleminde dört adım izlenir: sabitleme, dehidrasyon, vakumda zorla emprenye etme ve sertleştirme. Su ve lipid dokuların yerini silikon, epoksi ve polyester-kopolimer gibi iyileştirilebilir polimerler alır. Plastinasyonun ilk adımı olan sabitleme sıklıkla formaldehit bazlı bir çözelti kullanır ve iki işleve hizmet eder. Numunenin belirli anatomik unsurları gösterecek şekilde...

Etna Yanardağı, İtalya'nın Sicilya adsının doğu kıyısında, Messina ve Katanya'ya yakın aktif yanardağ. Avrupa kıtasındaki en yüksek yanardağdır. Şu anki yüksekliği (Temmuz 2021) 3.357 m olmakla beraber zirvedeki püskürmelerle bu yükseklik zaman zaman değişmektedir. 2021'deki altı aylık bir süre boyunca Etna o kadar çok volkanik malzeme püskürttü ki yüksekliği yaklaşık 30 m arttı ve güneydoğu krateri şu anda yanardağın en yüksek kısmı haline geldi. Etna Yanardağı, 1190 km² alan kaplamakta, taban çevresi 140 km'ye varmaktadır. İtalya'nın en büyük üç aktif yanardağından biridir, yüksekliği en yakın rakibi Vezüv'ün üç katı, Stromboli'nin 3,5 katı kadardır. Etna Yanardağı dünyanın en aktif yanardağlarından biridir ve neredeyse sürekli bir...

Yediemin Arapça "el" anlamına gelen "yed" ile "güvenilir" anlamına gelen "emin" kelimeleriyle kurulmuş tamlamadır. Türkçe çevirisi "güvenilir el"dir. Çoğu yerde ve imla kılavuzlarında "yeddiemin" yazılmasına itina gösterilse de aslı ve bazı müelliflerce de doğrusu "yed-i emin"dir. Yediemin, kişilerin birbirleri ve devlet ile oluşan anlaşmazlıklara bağlı olarak mal değeri taşıyan ürünlerin emanet olarak bırakıldığı yer veya kişi olarak geçmektedir. TDK içinde ise Yediemin, hukuki anlamda anlaşmazlığın doğması ile ödünç bırakılan kişi olarak geçmektedir. Yediemin kelimesi hukukumuzda da birçok yerde kullanılır. İcra İflas Kanununda haciz edilen bir malın satışı gerçekleştirilinceye, yahut taşınır bir malın tahliyesi durumunda malın...

ROKETSAN, 1988 yılında kurulmuş olan Türkiye merkezli bir savunma sanayi şirketidir. Adı, "Roket ve Füze Sanayii AŞ"nin kısaltmasıdır. Şirket, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin ihtiyaçlarına yönelik roket ve füze sistemleri üretimi konusunda uzmanlaşmıştır. Türkiye'nin savunma sanayi yeteneklerini geliştirmek ve güçlendirmek amacıyla çalışmaktadır. Şirketin merkezi Ankara'dadır. ROKETSAN, Türkiye dışındaki birçok ülkeye savunma sanayi ürünleri ihraç etmektedir. Ulusal ve uluslararası düzeyde birçok savunma sanayi şirketi ile iş birlikleri ve ortaklıklar kurmaktadır. ROKETSAN, savunma sanayi alanında yenilikçi çözümler sunmak için sürekli olarak Ar-Ge (Araştırma ve Geliştirme) faaliyetleri yürütmektedir. Ürün ve Hizmetler Roket ve Füzeler...

Çuvaşlar (Çăvaşsem), Orta Volga bölgesinde özerk Çuvaşistan Cumhuriyeti'nde yaşamakta olan, Çuvaşça konuşan yaklaşık 2 milyon nüfuslu bir Türk halkıdır. Ortodoks Hristiyan olan iki Türk halkından (diğeri Gagavuzlar) biridir. Etimoloji "Çuvaş" etnoniminin kökeni ve anlamı üzerine kabul edilmiş evrensel bir karar yoktur. Bir varsayıma göre "Çuvaş", Suvar sözcüğünün Şaz Türkçesinden Lir Türkçesine dönüşmüş şeklidir. Bir diğer teori ise Türk dillerinde ortak kullanımı olan "yavaş" sözcüğünden geldiği yönündedir. Kökenler Çuvaşların milat yıllarında Orta Asya'dan Doğu Avrupa'ya göç eden Hunlar, Hazarlar, Peçenekler, Bulgarlar gibi Türk toplulukları arasında yer aldıkları bilinmektedir. Bugün Ön Bulgarlar'ın konuştuğu Ogur Türkçesi'ni...

Sombrero Galaksisi (aynı zamanda Messier Object 104, M104 veya NGC 4594 olarak da bilinir), Başak ve Korvus takımyıldızı sınırlarında yer alan, sınıflandırması belirsiz olan tuhaf bir gökadadır ve Samanyolu Galaksisi'ne yaklaşık 9,55 megaparsek (31,1 milyon ışıkyılı) uzaklıkta yer alır. . Başak Üstkümesi'nin güney ucundan uzanan bir dizi gökada ve gökada kümesinden oluşan Başak II Grubu'nun bir üyesidir. Yaklaşık 29,09 ila 32,32 kiloparsek (94.900 ila 105.000 ışıkyılı) izofotal çapa sahiptir ve bu da onu Samanyolu'ndan biraz daha büyük yapar. Sombrero Galaksisi 11 Mayıs 1781'de Fransız astronom Pierre Méchain tarafından keşfedildi. Méchain, nesneyi J. Bernoulli'ye Mayıs 1783'te yazdığı ve daha sonra Berliner Astronomisches Jahrbuch'ta...

Hürjet, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ (TUSAŞ) tarafından geliştirilmekte olan, turbofan motorlu, ileri seviye jet eğitimi ve yakın hava desteği uçağıdır. Hürjet’in, Türk Hava Kuvvetlerinin jet eğitim uçağı olarak kullandığı T-38 Talon uçaklarının yerine hizmete girmesi ve savaş pilotlarının yetiştirilmesi hedefleniyor. Ayrıca uçağın Türk Yıldızları tarafından kullanılan Northrop F-5 uçaklarının yerini alması planlanmakta. İlerleyen yıllar için Hürjet'in TCG Anadolu ve uçak gemilerine inip-kalkabilen bir deniz varyantının yapılması da değerlendiriliyor. Gelişimi TUSAŞ yetkilileri, Hürjet'i Türkiye'de havacılık sanayisinin gelişimi açısından oldukça önemli görmekte ve projenin, başarılı sonuçlar alınan ve yeni sürümlerle sürdürülen...

Menzil Cemaati, Nakşibendiye'ye bağlı olup Türkiye'deki cemaatler arasında en fazla mensubu olanlardan biridir. Muhammed Raşit Erol (1930-1993) tarafından kurulmuştur. 12 Temmuz 2023'e kadar önderleri Abdülbaki Erol'du. Erol'un vefatı üzerine yerine oğlunun geçeceği düşünülmüştür ancak 24 Temmuz tarihinde cemaat içinde bir uzlaşmaya varılamadığından, üç oğlu arasında ayrılmıştır. Adıyaman ilçelerinden Kâhta ilçesinde olup cemaat Ankara ve İstanbul'da da mevcuttur. Türk siyasetçilerden ve Türkiye Cumhuriyeti eski devlet bakanlarından da Menzil Cemaati'ne mensup kişiler vardır. Menzil mensuplarının kurduğu Semerkand vakfı, turizm şirketleri, medya organları, vakıflar ve eğitim kurumları gibi farklı şirket ve yapılanmalar; cemaatin...

ChatGPT, OpenAI tarafından geliştirilen büyük bir dil modelidir ve GPT-3.5 mimarisine dayanmaktadır. "Chat" kelimesi, modelin özellikle sohbet benzeri etkileşimlere odaklandığı anlamına gelir. Bu model, çeşitli dil görevlerini gerçekleştirmek ve kullanıcılara metin tabanlı bir arayüz aracılığıyla yanıtlar üretmek için tasarlanmıştır. ChatGPT, 30 Kasım 2022'de bir prototip olarak piyasaya sürüldü ve birçok bilgi alanında ayrıntılı ve anlaşılır yanıtlarıyla kısa sürede dikkatleri üzerine çekti. ChatGPT, yayınlandıktan sonra OpenAI'nin değerinin 29 milyar dolar olduğu bildirildi. ChatGPT ilk olarak Kasım 2022'de GPT-3 kullanılarak piyasaya sürüldü, ancak en yeni OpenAI modeli olan GPT-4 14 Mart 2023'te piyasaya sürüldü ve ChatGPT Plus...

Louvre Müzesi, dünyanın en büyük sanat müzesidir. Fransa'nın başkenti Paris'te, Louvre Sarayı'na kurulmuştur. Şehrin içinden geçen Sen Nehri'nin kıyısında yer alır. Tarih öncesi çağlardan, 21. yüzyıla kadar uzanan, oldukça geniş bir koleksiyon yelpazesi vardır. Yaklaşık 35.000 kadar tarihî sanat eseri, 72.735 metrekarelik bir alanda sergilenmektedir. 2017 yılında, 8,1 milyon ziyaretçi oranıyla dünyanın en çok ziyaret edilen sanat müzesi seçilmiştir. 8 farklı bölümden oluşan Louvre Müzesi koleksiyonu, sadece 35.000'i teşhire sunulan 380.000'den fazla sanat eserine ev sahipliği yapmaktadır. Sadece içeriğiyle değil, içine kurulmuş olduğu tarihî yapıyla da oldukça önem taşıyan müzenin binası; 12. yüzyılın sonları ile 13. yüzyılın başları...