Ansiklopedi

209
220
466,345
81
105
195,117
Şehir Malatya
644
757
1,692,254
"Çubuk üzerindeki sünger" olarak da bilinen xylospongium veya tersorium, eski Romalılar tarafından dışkılamadan sonra anüslerini silmek için kullanılan, deniz süngeri ile tahta bir çubuktan oluşan bir hijyen aletiydi. Tersorium, umumi tuvaletleri kullanan insanlar tarafından paylaşılıyordu. Süngeri temizlemek için onu bir kovada su, tuz veya sirkeyle yıkarlardı. Burası bakteriler için bir üreme alanı haline geldi ve tuvaletleri kullananlar arasında tifo ve kolera gibi hastalıkların yayılmasına neden oldu. Klasik antik çağda tersorium tuvalet fırçası olarak kullanılabiliyordu. Ostia'daki Yedi Bilge Hamamı'nda, 2. yüzyıldan kalma bir fresk, terimin bilinen ilk sözü olan yazıt (u)taris xylosphongio'yu içermektedir. Ayrıca 2. yüzyılın...
Silikon Vadisi, Kuzey Kaliforniya'da yüksek teknoloji ve inovasyon için küresel bir merkez olan bir bölgedir. San Francisco Körfez Bölgesi'nin güney kesiminde yer alan bölge, kabaca Santa Clara Vadisi'nin coğrafi alanına karşılık gelir. "Silikon Vadisi" terimi, Kuzey Kaliforniya'da yüksek teknoloji ticaretinin çoğaldığı bölgeyi ifade eder ve aynı zamanda Kaliforniya'nın yüksek teknoloji iş sektörü için genel bir metonim görevi görür. Sunnyvale, Mountain View, Palo Alto ve Menlo Park şehirleri sıklıkla Silikon Vadisi'nin doğduğu yer olarak gösterilir. San Jose, Silikon Vadisi'nin en büyük şehri, Kaliforniya'nın üçüncü büyük şehri ve Amerika Birleşik Devletleri'nin en kalabalık 12. şehridir. Diğer büyük Silikon Vadisi şehirleri arasında...
Vantrilokluk, bir kişinin (bir vantrilok) sesinin başka bir yerden, genellikle bir kukla aracılığıyla geldiği yanılsamasını yarattığı bir sahne sanatı performans eylemidir. Başlangıçta vantrilokluk dini bir uygulamaydı. Kelime kökeni, Latince göbekten konuşmak anlamına gelen venter (göbek) ve loqui (konuşmak) kelimelerinden gelmektedir. Midenin çıkardığı seslerin, vantriloğun midesine yerleşen, yaşamayanların sesleri olduğu düşünülüyordu. Vantrilokluk, bir ventrilokistin kullandığı, sesini başka bir yerden geliyormuş gibi göstermek için manipüle ettiği bir beceridir. Sanat binlerce yıldır var. Antik çağlarda ventrilokizmin büyücülük ve kara büyü ile ilgili olduğu ve kabilelerin reisleri tarafından doğaüstü güçlerle iletişim kurmak...
Cullinan Elması şimdiye kadar bulunan en büyük elmastır. 1905 yılında Güney Afrika'da keşfedildi ve ham ağırlığı 3106,75 karat (621,35 g) idi. Elmasın Bulunması Elmas, Pretoria'nın 38 km doğusundaki Cullinan'daki Premier Madeninde, 26 Ocak 1905'te madenin üretim müdürü Frederick Wells tarafından yapılan rutin bir inceleme sırasında keşfedildi. Cullinan Elması yüzeyin sadece dokuz metre altında bulundu. Adını maden sahibi Thomas Cullinan'dan almıştır. Küçük Cullinan kasabası da adını o maden sahibinin isminden alıyor. Bu elmas madeni halen faaliyette olup, şu anda 763 metre üretim derinliğine ulaşmıştır. Ziyaretçiler için günlük olarak yeraltı turları düzenlenmektedir. 1906'nın sonunda İngiliz Transvaal kolonisine iç özyönetim hakkı...
Andromeda Galaksisi, Andromeda Takımyıldızı'nda bulunan sarmal bir galaksidir. Mitolojik bir kavram olan Andromeda'nın Türkçedeki karşılığı, zincire vurulmuş kız anlamına gelmektedir. Galaksi, Spitzer Uzay Teleskobu'ndan elde edilen verilere göre bir trilyon yıldıza ev sahipliği yapmaktadır. Samanyolu galaksisi ile arasındaki uzaklık yaklaşık olarak 2,54 milyon ışık yılıdır. 2006 ölçümlerine göre Samanyolu, Andromeda'nın kütlesinin ancak ~80%'ine sahiptir. Andromeda'nın bir diğer özelliği ise çıplak göz ile Dünya'dan görülebilen en uzak gök cismi olmasıdır. Ayrıca Samanyolu'na en yakın büyük galaksidir. Samanyolu ve Andromeda galaksilerinin yaklaşık 4.5 milyar yıl içinde, dev bir eliptik veya merceksi galaksi oluşturacak şekilde...
Hubble Yasası, fiziksel kozmolojide ‘galaksilerin mesafeleriyle orantılı hızlarda Yer’den uzaklaştıkları’ gözlemidir. Başka bir deyişle, ‘ne kadar uzaktalarsa Yer’den o kadar hızlı uzaklaşırlar’. Yasa, galaksilerin hızını kırmızıya kaymasıyla belirlemiştir (yaydıkları ışığın spektrumun kırmızı ucuna kayması). Hubble yasası, evrenin genişlemesi için ilk gözlemsel temel olarak kabul edilir ve bugün Big Bang modelini desteklemek için en sık başvurulan kanıtlardan biridir. Sadece bu genişlemeden kaynaklanan astronomik nesnelerin hareketi Hubble akışı olarak bilinir ve genellikle aşağıdaki eşitlikle verilir: v = H0 D v = H0 x uzaklık v: uzaklaşma hızı, km/s; kozmolojik zaman koordinatına göre uygun mesafenin türevi, H0: Hubble sabiti...
Bilim insanları, Pasifik Okyanusu'nun altında dünyanın sekizinci kıtası olarak kabul edilebilecek bir kara parçası buldu. "Geological Society of America's Journal" dergisinde yayımlanan makaleye göre, bilim adamları Pasifik Okyanusu'nun güneybatısında yüzde 94'ü sular altında kalmış "Zealandia" adlı yeni bir kara parçası üzerinde çalışmalar yürüten bilim adamları, buranın dünyanın 8. kıtası olabileceğini ortaya koydu. Zealandia, yaklaşık 5 milyon kilometre karelik yüz ölçümüyle Avustralya kıtasının üçte birine denk düşüyor. Yeni Zelanda'nın kuzeyi, Güney Adası ve Yeni Caledonia da bu kara parçasına bağlı. Araştırmanın başyazarlarından Yeni Zelanda Yer Bilimcisi Nick Mortimer, bilim adamlarının Zealandia üzerinde 20 yıldan...
Dünya ticari jet pazarının %55'ten fazlasını elinde tutan Alman, Fransız, İngiliz, İspanyol ortak yapımı olan Airbus firmasının ürettiği, 1991 yılından beri uçmakta olan 4 motorlu, çift koridorlu geniş gövdeli yolcu uçağıdır. Airbus A340'ın 4 değişik modeli vardır: A340-200, A340-300, A340-500, A340-600. A350'den bir önce üretilmiş olan Airbus modeli. 2 motorlu A330 ile benzer dizayna sahiptir. Airbus A380'den sonra Boeing 747'nin en büyük rakibidir. Değişkenlerine göre 261-380 arası yolcu taşıyabilir, 6.700-9.000 Deniz mili mesafe kat edebilir. Airbus 10 Kasım 2011 tarihinde, A340 modelinin üretimini, yeni siparişler alınmadığından dolayı son verildiğini duyurmuştur. Airbus A340, 380 adet üretilmiştir. (377'si havayollarına teslim...
Coriolis kuvveti, dönen bir platformun merkezinden karşı tarafına yürümeye çalışan biri tarafından anlaşılabilir. Yürümek istediği tarafa doğru dik açıyla itildiğini görür. Benzer şekilde, dönen yer kürenin yüzeyi üzerinde hareket eden hava, kuzey yarım kürede hareket yönünün sağına, güney yarım kürede soluna saptırır. Bu saptırma gücüne coriolis kuvveti denir. Fransız matematikçi ve fizikçi Gaspard-Gustave Coriolis (1792-1843) onuruna atfen bu ad verilmiştir. Coriolis kuvveti nedeniyle rüzgârlar irtifada izobarlara yaklaşık 10° açı ile neredeyse paralel, alçak basınca meyilli eser. Yeryüzünün sürtünme etkisi sonucu rüzgâr alçak irtifada daha yavaştır, dolayısıyla coriolis kuvveti de daha zayıftır. Bunun sonucunda rüzgârın izobarlara...
Getto, bir kentin herhangi bir azınlıkça yerleşilen bölümüne genel olarak verilen addır. Orta Çağ'da şehirlerde yabancılar gözlem altında ve hususi mahallerde yaşamak zorundaydılar. Yahudiler gibi gruplar, kamusal haklardan mahrum olarak şehrin kenar mahallesinde yaşıyordu. Esasen Venedik’te baruthanenin bulunduğu Venedik Gettosu Yahudilere ayrılan mecburi ikâmet mahallesi olduğundan, bu isim zamanla bütün Avrupa şehirlerinde Musevi mahalleleri için yaygınlaşan bir deyim oldu. Özelde Almanya ve Doğu Avrupa şehirlerinde eskiden Yahudilere ayrılan, sonra da Yahudi semtlerine verilen bir addır. Genelde kötü koşulların hakim olduğu bölgeler için kullanılır. Getto, amacı ne olursa olsun, her azınlığın sığınma veya sürülme yeridir. Ayrıca...
Atomium 1958 yılında Expo 58 fuarı için yapılmış Belçika'nın Brüksel şehrinde bulunan anıt binadır. Atomium, André Waterkeyn tarafından tasarlanmıştır. 102-metre yüksekliğinde, dokuz çelik kürenin birleştirilmesi ile oluşur. Demirin kristal kafes yapısının 165 milyon kez büyütülmesinden esinlenmiştir. 6 ay boyunca durması beklenirken günümüzde modern Brüksel mimarisinin sembolü haline gelmiştir. Küreler 12 boru ile birbirine bağlanmış ve yürüyen merdivenlerle fuar hollerine geçiş yapılmıştır. En yüksekteki küre Brüksel'in panoramik görüntüsüne hakimdir. Her küre 18 m çapındadır. 2008 yılında 3 küre ziyarete kapatılmış olup diğerlerine yürüyen merdivenlerle ulaşılabilmektedir. Dikey yönde hareket eden asansörler ise oldukça hızlı...
Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Petrol Şirketi (State Oil Company of Azerbaijan Republic - SOCAR), Azerbaycan'ın ulusal petrol ve gaz şirketidir. Faaliyetleri arasında petrol ve doğal gaz üretimi, iki petrol rafinerisinin yönetimi ve ülkedeki petrol ve gaz boru hatları ağı yer alıyor. SOCAR, Azerbaycan'daki petrol ve gaz projeleriyle ilgili uluslararası konsorsiyumları denetlemektedir. SOCAR, 60.000'den fazla çalışanı ile ülkenin en büyük işverenlerinden biridir ve Azeri GSMH'nın %10'undan fazlasını temsil etmektedir. Asya'daki borsaya kayıtlı olmayan en büyük 20 şirketten biridir. SOCAR dünyanın en büyük ulusal petrol şirketlerinden biridir. Tarihçe Azerbaycan petrol endüstrisini entegre eden bir şirket olan Azneft, Bolşevik...
Topkapı Sarayı Müzesinin en nadide eşyalarından biri olan Kaşıkçı Elması dünyada en çok bilinen 22 elmas arasında yer almaktadır. Kaşıkçı Elmasının bulunuşu hakkında birçok hikaye vardır. Ancak en çok anlatılanı bu elmasın değerinin anlaşılamayarak 3 tahta kaşığa takas edilmesi hikayesidir. Rivayetlere göre, 1699 yılında İstanbul’da Eğrikapı çöplüğünde dolaşan bir kaşıkçı bu elması bulmuştur. Kaşıkçı, bu taşı bir kuyumcuya 10 akçeye (Osmanlı’da kullanılan gümüş para) satar. Kuyumcu taşı arkadaşlarından birine gösterir; kıymetli bir elmas olduğu anlaşılınca sus payı ister. Aralarında kavga çıkar. Mesele kuyumcubaşıya kadar gider. Kuyumcubaşı kavgacıların eline birer kese akçe vererek taşı alır. Fakat bu sefer de olayı...
Dyson küresi, yıldızı tamamen çevreleyen ve onun enerji üretiminin neredeyse tamamını yakalayan varsayımsal bir mega yapıdır. Konsept, uzayda yolculuk yapan bir uygarlığın enerji ihtiyacı, yalnızca ana gezegenin kaynaklarından üretilebilecek olan enerji miktarını aştığında gereksinimlerini nasıl karşılayabileceklerini açıklamaya çalışan düşünce deneyidir. Herhangi bir gezegenin yüzeyine, yörüngesinde döndüğü yıldızın enerji emisyonlarının yalnızca küçük bir kısmı ulaştığından, yıldızı çevreleyen yapılar inşa etmek uygarlıkların çok daha fazla enerji toplamasını sağlayacaktır. Yapının ilk çağdaş tanımı, bilim kurgu romanı Star Maker'da (1937) Olaf Stapledon tarafından yapıldı. Konsept daha sonra Freeman Dyson'ın 1960 yılında yayımlanan...
1967 Kayseri stadyum faciası, 17 Eylül 1967'de Kayserispor ve Sivasspor takımları arasındaki maçta çıkan, 43 kişinin ölümü, yüzlerce kişinin yaralanmasıyla sonuçlanan tribün olaylarıdır. 20. dakikada Kayserispor'un 1-0 öne geçtiği maçta iki takım taraftarları arasında gerginlikler yaşanmış, Kayserispor taraftarlarının Sivasspor taraftarlarının üzerine yürümeye başlamasıyla çıkan panikte 43 kişi ezilme ve havasızlık sonucu hayatını kaybetmiştir. 43 kişinin öldüğü haberinin Sivas'a yayılması sonucu Sivas'ta yaşayan pek çok Kayserilinin işyeri saldırıya uğramıştır. Çıkan olaylar nedeniyle iki takıma da 17 maç saha kapama cezası verilirken takımların 5 yıl boyunca aynı gruplarda futbol oynamaması kararı alınmıştır. Arka plan 1966...
Airbus A330, Airbus ailesinin yüksek kapasiteli, orta ve uzun menzilli bir uçağıdır. Teknik olarak aynı A340 gibi geniş gövdeli, iki koridorlu yapıda olup A340'dan farklı olarak iki adet turbofan motora sahiptir. Bu özellikleri ile Airbus ailesinin A350 modelinden sonraki çift motorlu en büyük ikinci üyesidir. Eylül 2023 itibarıyla 1579 adet üretilmiştir. A330 ilk uçuşunu 1992'de yaptı. Airbus'ın ve havacılık otoritelerinin testlerinden sonra ilk hizmetine 1993'te başladı. İlk imal edilen A330'un 300 serisiydi. Üç sınıfta toplam 295 yolcu taşıyabilen uçağın menzili 10 bin 400 kilometreydi. Havayollarının biraz daha küçük, iki motorlu bir uçak istediklerini saptayan Airbus Endüstri, 1990'ların başından itibaren A330-300'ün alt modeli...
Bocce, bir spor dalıdır. Bu sporun kökeninin Anadolu'ya dayandığı ve MÖ 5000 yıllarında oynandığı tahmin edilmektedir. İlk çıktığı yıllarda cilalanmış kaya parçalarıyla oynanan oyun, günümüzde tamamen yuvarlak ve sentetik malzemelerden yapılmış toplarla oynanmaktadır. Bugünkü şekliyle, ilk kez Romalılar tarafından oynanmış ve "bocce" adını da Romalılardan almıştır. En eski spor dallarından birisi olarak kabul edilmektedir. Türkiye bocce ile 1991 yılında tanışmış, 2005 yılında "Bocce, Bowling ve Dart Federasyonu"nun kurulmasıyla bilinen spor kimliğine kavuşmuştur. Oyundaki amaç, attığınız/yuvarladığınız toplarınızın hedef topa yakın olmasını sağlamaktır. Rakip toplarından hedef topa daha yakın olarak atılan her top için bir...
Karapapaklar veya Terekemeler, Kuzey Kafkasya'da Derbent, Gürcistan'da Kvemo Kartli, Bolnisi Azerbaycan'da Kazah, İran'da Sulduz ve Türkiye'de de genel olarak Kuzeydoğu Anadolu'da yaşayan Azerbaycan Türklerini oluşturan etnik boylardan biridir. Köken ve tarih Karapapak adı, siyah koyun yününden yaptıkları astragan papak'ları (kalpak) giydikleri için Kafkasya'daki komşu halklar tarafından verilmiştir. Karapapakların diğer bir adı olan "Terekeme" ise Arapçadaki, Türkmenler sözcüğünün karşılığı olan Terâkime sözcüğünden kaynaklanmaktadır. Çoğu zaman Terekeme olarak da adlandırılan Karapapaklar, Brockhaus ve Efron Ansiklopedik Sözlüğüne göre ayrı bir etnik grup olarak tanımlanmış olsa bile sıklıkla Azerbaycan Türklerinin bir alt etnik...
Airbus A320 ailesi Almanya, Fransa, İspanya, Birleşik Krallık ve Hollanda ortaklığından oluşan Airbus S.A.S. ailesinin kısa ve orta menzilli uçağıdır. Airbus A320 serisi A318, A319, A320, A321 ve ACJ özel jet versiyonlarından oluşur. İlk uçuşunu 1987 yılında gerçekleştiren A320 serisi fly by wire Flight control sistemini kullanan ilk yolcu uçaklarıdır. Eylül 2023 itibarıyla 11.083 adet üretilmiştir. Fly-by-wire, manuel uçuş kumandalarını elektronik bir arayüz ile değiştiren gelişmiş uçuş kumanda sistemi. Bu sistemde uçak pilottan bağımsız bilgisayar kontrollü basit bir yapay zekaya sahiptir. Bu görev bilgisayarı, hız, irtifa, hava durumu, uçağın donelerini, ağırlığı ve pek çok önemli veriyi (data) sayısal ortamda harmanlayarak uçağa en...
Türksat 6A, SpaceX işbirliğiyle 2024 yılında fırlatılması planlanlanan, TÜBİTAK UZAY, RASAT ve GÖKTÜRK-2 projelerinde kazanılan uzay alanındaki tecrübelerden de faydalanarak, proje ortakları TUSAŞ, ASELSAN ve CTECH firmaları ile birlikte milli haberleşme uydu platformu geliştirilmektedir. TURKSAT 6A Projesi 15 Aralık 2014 tarihinde başlamış olup, toplam süresi 60 ay olarak planlanmıştır. Projede yörüngede görev yapacak olan uçuş modelinin yanı sıra yer testlerinde kullanılmak üzere sistem seviyesinde ilave modeller de geliştirilmektedir. TURKSAT 6A Projesine, TÜBİTAK ve “Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı” tarafından fon sağlanmaktadır. TÜRKSAT A.Ş., yörüngede devreye alma işlemlerin başarı ile tamamlanmasından sonra uydunun...
Geri