Nilometre Nedir?

Nilometre, Nil Nehri'nin berraklığını ve su seviyesini ölçen bir yapıydı. Mısır arşın cinsinden kalibre edilen üç ana nilometre türü vardı: Dikey bir sütun, Nil'e inen basamaklardan oluşan bir koridor merdiveni veya menfezli derin bir kuyu. Su seviyesi düşük olursa taşkın yatağının verimliliği zarar görürdü. Çok yüksek olursa su baskını yıkıcı olurdu.

Nilometreler Firavunlar döneminden kalma olup, Roma döneminde de inşa edilmiş ve Aswan Barajı onları 1960'larda kullanılmaz hale getirene kadar kullanılmıştır.

Nil taşkınlarının ölçülmesi MÖ 3000 yıllarından beri yapılıyordu. En basit şekilde yüksek kayalara ölçek koyarak taşkının seviyesi ölçülüyordu. Daha gelişmiş bir yöntem ise nilometre idi. Nilometre 2,4 metre çapında büyük kireç taşı bloklardan yapılmış, içine merdivenle inilen dairesel bir kuyuydu. Bu odada bir taş sütunun üzerine seviyeler işaretlenmişti ve iki üç yerden Nil Nehri ile bağlantı sağlanmıştı. Böylece Nil'in sularının ne kadar yükseldiği düzenli olarak saptanabiliyordu.

Feyyum barajını yaptıran III. Amenemhat zamanında nilometreler geliştirilerek vergi almalarda bunlardan yararlanıldı. Strabon, Elefantin ve Memfis'te gördüğü bu kuyuları anlatır ve taşma seviyesinin tespit edilmesinden sonra insanlara haber verildiğini de belirtir. Eğer nilometre verimli bir hasat dönemi olacağını öngörüyorsa vergiler de ona göre artırılıyordu.

Ölçümler, yıllık tufanın başlangıç tarihini ve önemini yaklaşık olarak tahmin etmeyi mümkün kıldı. Böylece Nil'in taşmasını ve çekilmesini belirlediler. Nilometreler genellikle tapınaklara iliştirilirdi, çünkü tanrılar bu sel ve durgunluklar üzerinde hüküm sürdüler ve ülkenin tarımsal zenginliğini sağladılar. Din adamları muhtemelen dini ihtiyaçlar için gerekli olan kutsal suyu buradan alıyordu.