Ansiklopedi Plasebo Etkisi ve Nosebo Etkisi

Plasebo etkisi​

Plasebo etkisi, farmakolojik (eczabilim) olarak etkisiz bir ilacın telkine dayalı bir etki ortaya çıkarma halidir. Latince kökenli bir kelime olup hoşnut etmek anlamına gelir. İlaç vücuda ağız, burun veya enjeksiyon yolu ile verilebilir.

nosebo_etkisi_zpser4ui57l.jpg nosebo_etkisi_zpser4ui57l.jpg


Aslında plasebonun fiziksel anlamda tedaviye yönelik bir gücü yoktur. Sahip olduğu tedavi gücünü tamamen hastanın verilen ilacın "işe yarayacak" ilaç olduğunu düşünmesinden alır. Plasebo tıbbın bilimsel olarak açıklayamadığı bir yöne "insanların istemeleri halinde kendi kendilerini iyileştirme gücü"ne yöneliktir.

Tıbbi olarak kurtulma olasılığı zayıf görülen birçok hasta, basitçe ölüm istatistiklerine girmekten bu güç sayesinde kurtulmuş, tıbbın çözüm bulamadığı kanserin tedavisinde çoğunlukla, yüksek moral ve iyileşme azmi olmuştur.

İşte plasebo yeterince azmi olmayan fakat tıbben tedavisi de bulunmayan hastalıkların "bu ilaç sana çok iyi gelecek ama senin de çabalaman lazım" sözleri ile pazarlanan çaresidir.

Bazı zamanlar ise hiçbir hastalığı bulunmayan ama doktor kapıları aşındıran "Hastalık Hastalarının" tek reçeteli ilacıdır.

Plasebo gayrı resmi yazışma dilinde ve halk arasında yararlı tıbbi içeriği bulunmadığını ifade etmek için bazen "şeker hapı" olarak da adlandırılır.

Nosebo etkisi​

Nosebo etkisi, hastanın, ilacın kendisine yan etkiler getireceğine inanması nedeniyle, farmakolojik olarak etkisiz bir ilaç (halk arasındaki tabiri ile 'şeker hapı') verilse bile hastada hastanın beklediği bazı yan etkilerin görülmesi durumudur. Plasebo'nun olumsuz hali olarak ta nitelendirilebilir.

Nosebo etkisi üzerine yapılan çalışmalar
Nosebo etkisinin gerçekliğini kanıtlayan birkaç önemli araştırma mevcuttur. Otuz dört üniversite öğrencisinin katılımıyla yürütülen bir deneyde öğrencilerin kafasına bir makine bağlandı ve kendilerine küçük elektrik akımları verileceği ve bunun baş ağrısına sebep olacağı söylendi. Deney sırasında öğrencilerin hiçbirine elektrik akımı verilmedi ancak deneyin ardından öğrencilerin 3'te 2'si baş ağrısı yaşadığını bildirdi.

Japon araştırmacılar tarafından yürütülen çalışma, lise çağındaki elli yedi gencin katılımıyla gerçekleştirildi. Bu öğrencilerin ortak özelliği, hepsinin toxicodendron vernicifluum adlı ağaca alerjik reaksiyon göstermesi, ağacın yapraklarına temas ettiklerinde ciltlerinin kızarıp kaşınmasıydı. Deney kapsamında öğrencilerin gözleri bağlandı ve sol kollarına toxicodendron ağacının yaprakları, sağ kollarına ise zararsız bir ağacın yaprakları sürtüldü. Ancak öğrencilere yanlış bilgi verildi ve tehlikeli olan yaprakların sağ, tehlikesiz olanların ise sol kollarına sürtüldüğü söylendi.

Netice ise oldukça ilginçti: Çocukların büyük bir bölümünün sağ kolunda kızarıklık ve kaşınma ortaya çıkarken alerjik oldukları ağacın yaprakları sol kollarında hiçbir reaksiyona sebep olmadı.

Astım hastalarıyla yürütülen buna benzer başka bir deneyde ise hastalar, nefes almalarını güçleştireceği söylenerek buharlı bir odaya kapatıldı ancak aslında buharın hiçbir olumsuz etkisi bulunmuyordu. Sonuç olarak ise deneklerin çoğu nefes darlığı, bir kısmı ise yoğun astım krizi geçirdi. Nosebo etkisi üzerine yürütülen deneylerin kimi zaman hayati tehlike doğurması da tam olarak sahip olduğu bu güçten kaynaklanıyor.

Nosebo etkisinin sebep olduğu bir ölüm vakası
1970'li yıllarda gerçekleşen olayda, bir adam bir takım semptomlar hissettiği için hastaneye gitti ve doktorlardan karaciğer kanserine yakalandığını ve yalnızca birkaç ay ömrü kaldığını öğrendi. Teşhisin ardından karaciğer kanserinde yaşananlara benzer semptomlar geliştiren adam, birkaç ay içerisinde gerçekten de hayatını kaybetti. Kaldı ki yapılan otopsiler, adamın kanser hastası olmadığını, teşhisin yalnızca bir doktor hatasından ibaret olduğunu ortaya koydu. Bu akıl almaz hikayenin de gösterdiği gibi, zihinlerimiz sandığımızdan çok daha güçlüdür...

Kaynak:
Nocebo etkisi - Vikipedi
Plasebo etkisi - Vikipedi
İyiyi de Kötüyü de Zihnimizde Yarattığımızın Kanıtı İlginç Fenomen: Nosebo Etkisi
 
Tıpkı hastaneye gidip doktorun elinin değmesiyle ilaç kullanmadan iyileşmek gibi :) bazen doktoru bile görmeden iyileşebiliyor insan
 
Bunlar da ilginizi çekebilir...
Domino Etkisi Nedir?
  • Ugur
  • Ugur,
  • Ansiklopedi
  • 0    160
Karındaki "Baklava" Sayısına Genlerin Etkisi
  • Ugur
  • Ugur,
  • Sağlık
  • 0    173
Coriolis Etkisi
  • Ugur
  • Ugur,
  • Ansiklopedi
  • 0    234
Kobra Etkisi Nedir?
  • Ugur
  • Ugur,
  • Ansiklopedi
  • 0    830
Kelebek Etkisi Nedir?
  • Ugur
  • Ugur,
  • Ansiklopedi
  • 0    771
Geri