Biyografi Esad Feyzi Bey - X Işınını Tıpta İlk Kez Kullanan Doktor

Esad Feyzi Bey (1874-1901) Esad Feyzi Bey (1874-1901)
X ışınlarının 1895 yılında Wilhelm Conrad Röntgen tarafından keşfedilmesinden bir yıl sonra, röntgen tekniğini bir Fransızca tıp dergisinden öğrenen Askerî Tıbbiyenin son sınıf öğrencisi Esad Feyzi Bey, X ışınlarını elde etmeyi başardı. Esad Feyzi Bey, 1897 Türk-Yunan savaşında yaralanarak cepheden getirilen askerin kolundaki kurşunun yerini X ışınları ile tespit etti. Böylece X ışınları, dünyada ilk kez insan sağlığına yardımcı olmak amacıyla kullanıldı.

Wilhelm Conrad Röntgen, 8 Kasım 1895 günü laboratuvarında yaptığı çalışmada gözlemlediği verileri, 28 Aralık günü Würzburg Tıbbi Fizik Derneğine "Yeni bir ışın tipi; Preliminer bildiri" başlıklı ilk yazısıyla bildirdi. Yaptığı sunumda ne olduğu bilinmeyen bu ışına "X ışını" adı verildi. Daha sonra bu ışınlara, buluşun sahibine ithafen "Röntgen ışınları" denilmeye başlandı.

DÜNYADA BİR İLK GERÇEKLEŞTİ​

Röntgen ışınlarının uygulama alanı, ilk olarak insan vücudu oldu ve vücudun çeşitli yerlerindeki yabancı maddeleri araştırmak, özellikle savaş döneminde büyük önem kazandı.

Röntgen tarafından X ışınlarının bulunuşu, Osmanlı döneminde 29 Ocak 1896 tarihli "La Semaine Medicale" adlı Fransızca bir tıp dergisinden duyuruldu. Tekniği dergiden öğrenen Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane (Gülhane Askerî Tıbbiyesi)'nin son sınıf öğrencisi Esad Feyzi Bey, X ışınlarını elde etmeyi başardı.

İlk denemede İstanbul Tıp Fakültesi profesörlerinden Akil Muhtar Özden de laboratuvarda bulunuyordu. Özden ilk deneme hakkındaki şaşkınlığını bir yazısında şu cümlelerle ifade etti:

"Bir fotoğraf camı, birkaç kat siyah kâğıtla örtülü olarak masanın üstüne kondu. Tüp yerleştirildi. Camın üstüne de ben elimi koydu. Nihayet zaman kâfi görüldü. Hemen koştuk, karanlık odaya tıkıldık. Resmi tab ettik. Türkiye'de X ışını ile ilk radyografi yapılmıştı. Elimin kemikleri fark ediliyordu. Benim o anda uzun boylu, sevimli yüzlü, zeki gözlü Esad Feyzi için hissettiğim sevgi ve hayranlığı tasvir edemem. Sonra başka ellerin de resimleri alındı."

Esad Feyzi, Rıfat Osman ile birlikte gerçekleştirdiği ilk denemelerin ardından uygulamayı yaygınlaştırmak amacıyla Yıldız Hamidiye Sultan İmparatorluk Hastanesi baş cerrahı Prof. Dr. Cemil Topuzlu'ya başvurdu. Cemil Topuzlu'ya verdikleri dilekçede şunlar yazılıydı:

"Yaralı Osmanlı Gazileri'nin yüce Yıldız Hastahanesi'nde tedavi altına alınacakları minnet ve şükranla okunduğundan Askeri Tıbbiye'nin fizik laboratuvarında bulunan ve az noksanı olan, bilinmeyen şualar cihazının adı geçen yüce hastahaneye nakli ile bedenin derinliklerinde yeri bilinmeyen mermi parçaları ile çeşitli durumlarda meydana gelen kemik kırıklarının mahiyetlerini tayin için adı geçen cihazın tarafımızdan kullanılmasına ve bu suretle X ışınları ameliyesi şerefinin medeniyet dünyasında Osmanlı Tıbbı'na verilmesine ve yaralıların uzun acılarından kurtarılmalarına lütfen zât-ı âli-i üstâdenelerinin tavassut buyurmasını arz ve istirham ederiz. Esad Feyzi, Rıfat Osman."

ESAD FEYZİ TIPTA BİR İLKİ BAŞARDI​

rontgen.jpg rontgen.jpg


Esad Feyzi, 1897 yılında Osmanlı-Yunan savaşı sırasında cepheden getirilen yaralı askerler üzerinde röntgen tekniğini uygulama önerisinde bulundu ve Prof. Dr. Cemil Topuzlu'nun desteğiyle, arkadaşı Dr. Rıfat Osman ile birlikte Yıldız Hastanesi'nde yaralılara tanı koymak amacıyla kullandı. Sultan Abdülhamid'in izinleri ile röntgen cihazını hastanenin cerrahi kliniğine kurarak, ilk radyografileri çekti. Yaralı erlerin vücutlarındaki kırık, çıkık ve mermi parçalarının radyografiyle tespit edilmesini sağlayan hekim grubu içinde yer alan Esad Feyzi, X ışınını tıbbi ortamda kullanan ilk kişi oldu.

SULTAN ABDÜLHAMİD TARAFINDAN ÖDÜLLENDİRİLDİ​

Çekilen el radyogramı, dönemin hükümdarı Sultan Abdülhamid'e sunuldu. Her alanda teknolojiye ve gelişmelere açık oluşu ile tanınan Abdülhamid, bu gelişmelerden çok memnun oldu ve 15 sikke altın vererek bu iki hekimi ödüllendirdi.

Kızılhaç organizasyonu grup başkanı Dr. Hermann Kuttner, hastaneyi ziyareti sırasında gördüğü bu uygulamadan etkilendi ve 1898'de dönemin Alman İmparatoru Kaiser Wilhelm'e verdiği raporun ardından Yıldız Hamidiye Etfal Hastanesi'ne modern bir röntgen cihazı hediye edildi.

X IŞINLARINI DERS PROGRAMINA DÂHİL ETTİ​

1897 senesinde yüzbaşı rütbesiyle Tıbbiye'den mezun olan Esad Feyzi, burada ilm-i hikmet-i tabiye, ilm'ül-arz ve ilm'ül-maadin derslerini vermeye başladı. Röntgen ışınlarını tanıttı ve konuyu Tıbbiye'nin ders programına dâhil etti. Baş Cerrah Cemil Topuzlu'ya ricada bulunarak cerrahi bölümünde, "Röntgen Şu'a'atı il Muayene Şubesi" adında bir birimin açılmasını sağladı.

TÜRK TIP LİTERATÜRÜNE KATKISI​

kitap-resim.jpg kitap-resim.jpg


Kitabın içeriğinde elektrik bilgisi, çekim tüpleri ve çekimin nasıl yapılacağı, filmin banyosu, X ışınlarının tıptaki çeşitli uygulamaları, çizimler ve kitabın sonunda birisi kendi sağ eline ait olan 12 röntgen filminin fotoğrafları bulunuyordu. Önsözü yazan Cemil Topuzlu'ya göre bu kitap, röntgen konusunda ülkemizde yazılan ilk klinik radyoloji eseriydi, ancak basılamadığı için uluslararası literatüre geçemedi.

Bu eserin son kısmında, X ışınlarının uygulama alanları şu şekilde sıralanmıştı:
  • "Kurşun ve top parçalarının bedendeki yerlerinin tayininde
  • Özellikle çocuklarda rastlandığı üzere yemek borusuna kaçan yabancı cisimlerin yerlerinin tayininde
  • Vücudun herhangi bir bölgesine batan ve kırılan iğne, tığ gibi cisimlerin yerlerinin tayininde
  • Kırık, burkulma ve eklem çıkıkları tedavisinde
  • Kemik hastalıklarının (kemik zarı iltihabı, kemik iltihabı, ilik iltihabı, kemik tüberkülozu, kas tüberkülozu, kemik sertleşmesi gibi) tanısında
  • El ve ayak çarpıklıklarının incelenmesinde
  • Böbrek ve mesane taşlarının teşhisinde
  • Uterus'taki fetus'un doğum öncesi ya da doğum zamanındaki durumu ve pozisyonunun tespitinde
  • Adli tıp sahasında
  • Gerçek elmasın sahte elmastan tefrikinde
  • Posta aracılığıyla gönderilenlerin incelenmesinde kullanılabilir."

1897 Türk-Yunan harbinde, radyografi ve radyoskopi uygulamalarını, gözlem ve istatistiklerini yayın haline getiremeyen Esad Feyzi, yaptığı uygulamalarla ilk olmasına rağmen dünya tıp literatürüne geçemedi. Ancak 1899'da klinik radyoloji uygulamalarını ve Yıldız Hastanesi'ndeki çalışmalarını kapsayan uzunca bir makale hazırladı. X ışınları konusunda ülkemizde ilk olan "Röntgen Şu'â'âtının suret-i istihsali, havassı, mahiyeti, tatbikat-ı tıb-biyesi" adlı makalesi, Nevsal-i Afiyet'te yayımlandı.

DOKTOR ESAD FEYZİ'NİN YAŞAMI KISA SÜRDÜ​

Esad Feyzi Bey, 1902 yılında Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane'den mezun olduktan 4 yıl sonra, 28 yaşında ve 3 aylık evli iken yüzünde çıkan bir çıbanın erisipelasa dönüşmesi ile menenjitten genç yaşta hayatını kaybetti. Tıbbiye Lisesi üçüncü sınıflar için hazırladığı fizik kitabı tamamlanamadan kalmıştır.

Zekası, çalışkanlığı, yaratıcılığı ile hocalarının takdirini, öğrencilerinin de sevgisini kazanmış bu yetenekli genç hekimimiz, kısa ömrüne rağmen bilim ve tıp tarihimizin önemli figürlerinden biri olmuştur. Tıbbiye’de ilk röntgen cihazın kurularak radyografilerin elde edilmesinden, askeri hekimlikte ilk radyografi ve radyoskopi uygulamalarına, ilk klinik radyoloji kitabının hazırlanmasına, radyoloji eğitiminin tıp müfredatına kazandırılmasına, ileride anabilim dalı haline gelecek ilk röntgen laboratuarının kurularak öncü radyologların yetişmesine kadar unutulmaz hizmetlerde bulunmuştur.


TARİHİ BİR OLAY​

1896’da Askeri Tıbbiye Mektebi’nin Demirkapı’da bulunan Kimya Laboratuarında, talebe asistanı olarak çalışıyordum. Bu kimyahane o zaman Vasil Naum ve Dr. Ali Rıza beyler gibi iki alim üstadın idaresi altında idi. Burada kimya derslerine ait tecrübelerden (deneylerden) başka, İstanbul’un birçok analizleri yapılırdı. Yağ, su, madensuları gibi maddelerin tahlillerinden başka, adli tıbba ait zehirlenme vakalarının analizleri de burada yapılırdı. Tabii ki iki büyükçe oda ile iki küçük kısımdan ibaret olan bu ahşap binada talebe çalışmazdı. Onun için asistan olarak ayrılan talebelerin büyük bir talihi vardı, denebilir. Herhalde benim üzerimde, isimlerini söylediğim iki pek ciddi bilim adamının yaptığı tesir çok büyük olmuştu. Benden iki sınıf yukarıda olan Esad Feyzi merhum da Fizik Laboratuarı’nda talebe asistanı idi. Bir gün hiç unutmam, bu çok zeki arkadaş Kimya Laboratuarı’na geldi. Elinde Fransızca bir tıbbi gazete vardı. Vasil Naum ve Ali Rıza üstadlara gösterdi. Müzakere (konuşmaları) çok canlı (heyecanlı) idi, ben de sokuldum. Okunan makale Röntgen’in keşfine dairdi. Bunun nasıl yapılabileceğine ait malumat da vardı. Esad Feyzi, ‘Aman Efendim, Fizik Laboratuarında iyi bir Crookes tüpü ile güzel bir Rhumkoff bobini duruyor. Sizde kuvvetli bir elektrik pili bataryası var. Müsaade ederseniz bu reyonu (ışını) burada yapalım’ dedi. Teklifi hemen kabul edildi. Ertesi günden itibaren kimya laboratuarının küçük bir odasına tüp, bobin konmuş, umumiyetle mahzende saklanan elektrik pilleri bataryası da ortaya çıkarılmıştır. Esad Feyzi birkaç gün uğraştı. Pillerin mahlüllerini (çözeltilerini) yeniledi. Bobinin bazı yerlerini düzeltti. Tüpü münasip bir vaziyette tutacak bir istatif dayanak) yaptı. Nihayet bobinden kafi uzunlukta kıvılcım alınmaya başlandı. Bizde baryum platin siyanür yoktu. Floresans alınamadı. X ışınının fotoğraf camlarına tesiri ile çalışıldı. Bir cam birkaç kat kağıtla örtülü olarak masanın üstüne kondu. Tüp yerleştirildi. Camın üstüne de ben bir elimi koydum. Ne kadar durdum bilmiyorum. Herhalde bana uzun geldiğini hatırlıyorum. Bobin muntazam çalışmıyordu. Durmak, yeniden düzeltmek icap ediyordu. Nihayet zaman kâfi görüldü. Hemen koştuk, karanlık odaya tıkıldık. Resmi develope ettik. Türkiye’de X ışını ile ilk radyografi yapılmıştı! Elimin kemikleri fark ediliyordu! Benim, o anda, uzun boylu, sevimli yüzlü, zeki gözlü Esad Feyzi için hissettiğim sevgi ve hayranlığı tasvir edemem. Sonra başka ellerin de resimleri alındı.

Akil Muhtar Özden, “Doktor Esad Feyzi merhum, bizde X reyonu üzerine ilk araştırma”
Ölümünün 45 inci Yıldönümünde İlk Röntgencimiz Esad Feyzi , İstanbul 1946
,,


Kaynak:
http://www.academia.edu/10034678/Ulkemiz_ve_Dunya_Radyolojisine_Katkilarıyla_Dr._Esad_Feyzi
http://www.fikriyat.com/tarih/2017/08/24/x-isinini-tipta-ilk-kez-kullanan-esad-feyzi-beyin-hikyesi
http://www.radyolojiteknikerleri.com/2013/02/dr-esad-fevzi.html
 
Bunlar da ilginizi çekebilir...
Mehmed Esad Safvet Paşa (1814-1883)
  • Ugur
  • Ugur,
  • Biyografiler
  • 0    1K
El Nusra'ya serbest olan Esad'a yasak ne güzel adalet
  • Kaptan43
  • Kaptan43,
  • Güncel
  • 1    4K
Resneli Niyazi Bey (1873-1913) Ne Şehittir Ne Gazi...
  • Ugur
  • Ugur,
  • Biyografiler
  • 0    271
Has Yunus Bey
  • MURATS44
  • MURATS44,
  • Biyografiler
  • 0    710
Geri