Vaka-i Vakvakiye ya da Çınar Vakası, Osmanlı Devleti'nde 17. yüzyılda IV. Mehmet‘in saltanatı sırasında 4 Mart - 8 Mart 1656 tarihleri arasında İstanbul’da çıkan askerî bir ayaklanmadır.
IV. Mehmed 1648 yılında daha çocuk yaştayken tahta çıkmıştı. Ondan önce genç Osman'ın katli ve I. İbrahim'in psikolojik rahatsızlıkları dolayısıyla kötü bir yönetim sergilemesi, hanedanlığı yıpratmış vaziyetteydi. Çınar Vak'ası bu vaziyetlerde 1656 yılının başlarında vuku buldu.
Yeniçeri Ocağı yıllardan beri Osmanlı'nın en önemli askeri gücünü teşkil etmişti. Fakat son dönemde öncüsü oldukları isyanlar, adeta Devlet-i Aliyye'den parçalar kopararak yönetimi zayıflatmakta idi. 1655-56 yılları arasında birkaç veziriazam değişmişti ve istikrar sağlanamıyordu. Bunun yanında Girit seferi sebebiyle ekonomik sorunlar da baş göstermişti.
Patlak veren isyan birkaç gün boyunca sürdü. Girit seferinden dönen askerler de buna iştirak ettiler. Fakat hesap padişaha değil, birtakım devlet görevlilerine kesilmişti. Yeniçerilerin başında Şamlı Mehmet, Hasan Ağa ve Karakaş Mehmet Ağalar bulunuyordu. Hasan Ağa padişahın huzuruna çıkarak ölümünü istedikleri 30 kişinin listesini bildirdi. Henüz genç yaştaki IV. Mehmed'e kendisine karşı olmadıklarını bildiren bir duadan sonra isteklerini anlatarak idamlarını talep ettikleri kişilerin adları yazılı bir defteri padişaha verdi.
Bu isyan, 1622 yılında Genç Osman'a yapılan ayaklanma gibiydi. Nitekim Genç Osman'dan da birtakım kişilerin ölümü istenmişti. Padişah bu kişilerin idamını kabul etmeyince, isyancılar hem ölümünü istedikleri şahısları hem de padişahı katletmişlerdi. IV.Mehmet bu hadiseyi unutmamış olacak ki isyancılara cevaben istenilen isimleri idam ettirdi. Cesetler Topkapı Sarayının surlarından aşağıya atıldı. İsyancılar ölümünü istedikleri kişilerin bu cansız bedenlerini alarak Sultanahmet'e götürdüler ve burada büyük bir çınar ağacına baş aşağı vaziyette astılar.
Bu ayaklanma sonunda, isyancılar tarafından ölüme mahkûm edilen kişiler At Meydanı'nda bulunan büyük bir çınar ağacının dallarına asılmış oldukları için bu ayaklanmaya Çınar Vakası denmiştir. Ayrıca, üzerine cesetler asılmış bu ağacın İslam inancında adı geçen, cehennem'de bulunan ve meyveleri insan kafası olan vakvak ağacına benzetilmesi sebebiyle Vaka-i Vakvakiye olarak da adlandırılmıştır.
Çınar Vakası
Yeniçeri Ocağı yıllardan beri Osmanlı'nın en önemli askeri gücünü teşkil etmişti. Fakat son dönemde öncüsü oldukları isyanlar, adeta Devlet-i Aliyye'den parçalar kopararak yönetimi zayıflatmakta idi. 1655-56 yılları arasında birkaç veziriazam değişmişti ve istikrar sağlanamıyordu. Bunun yanında Girit seferi sebebiyle ekonomik sorunlar da baş göstermişti.
Ayaklanmanın gelişimi
Ekonomik sıkıntılar dolayısıyla akçelerdeki maden miktarı azaltılıyor, bir nevi devalüasyona gidiliyordu. Askerlerin maaşları da düzenli ödenemiyordu. Askerler değeri düşürülmüş akçeler ile esnaftan alışveriş edemiyor, sık sık pazar yerinde kavgalar çıkıyordu. Bütün bu sebeplerin arkasından 1656 yılının Mart ayında sipahiler ve acemi oğlanlar, İstanbul Kaymakamı Zurnazen Mustafa Paşa'nın kışkırtmalarıyla isyanı başlattılar.Patlak veren isyan birkaç gün boyunca sürdü. Girit seferinden dönen askerler de buna iştirak ettiler. Fakat hesap padişaha değil, birtakım devlet görevlilerine kesilmişti. Yeniçerilerin başında Şamlı Mehmet, Hasan Ağa ve Karakaş Mehmet Ağalar bulunuyordu. Hasan Ağa padişahın huzuruna çıkarak ölümünü istedikleri 30 kişinin listesini bildirdi. Henüz genç yaştaki IV. Mehmed'e kendisine karşı olmadıklarını bildiren bir duadan sonra isteklerini anlatarak idamlarını talep ettikleri kişilerin adları yazılı bir defteri padişaha verdi.
Bu isyan, 1622 yılında Genç Osman'a yapılan ayaklanma gibiydi. Nitekim Genç Osman'dan da birtakım kişilerin ölümü istenmişti. Padişah bu kişilerin idamını kabul etmeyince, isyancılar hem ölümünü istedikleri şahısları hem de padişahı katletmişlerdi. IV.Mehmet bu hadiseyi unutmamış olacak ki isyancılara cevaben istenilen isimleri idam ettirdi. Cesetler Topkapı Sarayının surlarından aşağıya atıldı. İsyancılar ölümünü istedikleri kişilerin bu cansız bedenlerini alarak Sultanahmet'e götürdüler ve burada büyük bir çınar ağacına baş aşağı vaziyette astılar.
Bu ayaklanma sonunda, isyancılar tarafından ölüme mahkûm edilen kişiler At Meydanı'nda bulunan büyük bir çınar ağacının dallarına asılmış oldukları için bu ayaklanmaya Çınar Vakası denmiştir. Ayrıca, üzerine cesetler asılmış bu ağacın İslam inancında adı geçen, cehennem'de bulunan ve meyveleri insan kafası olan vakvak ağacına benzetilmesi sebebiyle Vaka-i Vakvakiye olarak da adlandırılmıştır.
- Önceki Konu
- Sonraki Konu
