Ansiklopedi

Normal olarak gömülen bir insanın 5 yıl içinde yalnız kemikleri kalır. Oysa turba bataklığındaki cesedin cildi, parmak izleri, saçları ve hatta göz yuvarları bile bozulmamıştır. Öyleyse burada cildin bile binlerce yıl bozulmamasını sağlayan bir şey vardır… 1950 yılında Danimarka’daki turba bataklıklarında çok önemli bir buluş gerçekleşti. Emil ve Viggo Hojgard kardeşler bir ceset buldular. Silkeborg’un 10 km batısındaki Bjaeldskovdal bataklığında buldukları bu erkek cesedi, daha dün ölmüş gibiydi. İki kardeş hemen polise haber verdiler. Polis, kurbanın yanında cinayet aleti de bulmasına karşın, katil ya da katillerin araştırılmasını önemsemedi. Bunun yerine Silkeborg Müzesini aradılar. Çünkü daha önce de 1927 ve 1938 yıllarında bu...

Galešnjak ayrıca bilinen adlarıyla Aşk Adası, Aşıklar Adası veya Otok zaljubljenih, Adriyatik Denizi'nde yer alan Hırvatistan'a bağlı bir adadır. Ada, Whitsundays Adaları'nda yer alan kalp resifi gibi dünyanın doğal olarak oluşmuş az sayıdaki kalp şeklindeki adalarından birisidir. Tarihçe Dalmaçya kıyılarındaki adanın olağandışı şekli ilk kez 19. yüzyılın başlarında Napolyon Bonapart'ın haritacısı Charles-François Beautemps-Beaupré tarafından kayda geçirildi ve bugün Zagreb Üniversitesi Ulusal Kütüphanesi arşivinde bulunan 1806 tarihli atlasta yer aldı. Coğrafya Aşk adası, Hırvatistan ana karasında bulunan Turanj ilçesi ile Pašman adası arasındaki Pašman kanalı üzerinde yer almaktadır. Adanın yüzölçümü 0,132 km²'dir, sahil şeridi 1,55...

Siyasi coğrafyada, tamamen başka bir siyasi bölgenin sınırları dâhilinde yer alan siyasi bölgeye anklav toprak denmektedir. Eksklav toprak ise, siyasi olarak bağlı olduğu bölgeye coğrafi açıdan bağlı olmayan, bu bölge ile arasında başka bir siyasi bölge bulunan siyasi bölgedir. Her iki tarafa da uygun olan tanımlar olsa da iki ayrı kavram vardır. Anklav Anklav toprak, bir ülkenin başka bir ülke tarafından kuşatılmış toprak parçasıdır. Diğer devlet sınırları içerisinde kalan bu toprak parçası bir devletin toprağı olabileceği gibi bağımsız bir devlet de olabilir. Güney Afrika'nın çevrelediği Lesotho anklav topraktır. Türkiye'nin eksklav toprağı, Suriye'deki Caber Kalesi'dir. İsviçre içinde de iki anklav bulunur: Almanya'ya ait olan...

Mezopotamya (Antik Yunanca: iki ırmak arasındaki bölge), Orta Doğu'da, Dicle ve Fırat nehirleri arasında kalan bölge. Mezopotamya günümüzde Irak, kuzeydoğu Suriye, Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve güneybatı İran topraklarından oluşmaktadır. Büyük bölümü bugünkü Irak'ın sınırları içinde kalan bölge, tarihte birçok medeniyetin beşiği olmuştur. Mezopotamya'da yer alan şehirler günümüzde sürekli gelişmektedir. Ayrıca bu bölgede bol miktarda petrol bulunmaktadır. Mezopotamya, bazı kaynaklarda medeniyetlerin beşiği olarak adlandırılır. Verimli toprakları ve uygun iklim şartları nedeniyle çok eski zamanlardan beri yerleşmeye sahne olmuş ve birçok istilaya uğramıştır. Bilinen ilk okur-yazar toplulukların yaşadığı bölgede birçok medeniyet...

Bolkar Dağları eski adıyla Bulgar Dağları Konya, Niğde ve Mersin illerine yayılmış, en yüksek noktası 3.524 metre rakımlı, tektonik bir dağ sırasıdır. Montivipera bulgardaghica adındaki zehirli engerek türü dünyada sadece bu dağda yaşamaktadır. Karacaoğlan, şiirlerinde bu dağdan bahseder. (Yörü, behey Bulgar Dağı! Senden yüce dağ olma mı? Sende yaylayan güzelin, Yanakları ağ olma mı?) Niğde ilinin Ulukışla ilçesi sınırları içerisinde yer alan Medetsiz zirvesi konum itibarıyla Ulukışla'nın 20 km kadar güneydoğu yönünde yer alır. Toros Dağları'nın Bolkar Dağları olarak isimlendirilen dağlık bölgesinin en yüksek doruğudur. Büyük bir sıradağ kütlesi üzerinde kalmasından dolayı çevresinde çok sayıda 2500 metreden yüksek tepeler vardır. Bu...

Petrikor, bazı bitkiler tarafından salgılanan ve daha sonra kuru dönemlerde killi topraklar ve kayalar tarafından emilen yağlı bir sıvıdır. Ayrıca çimlenme sırasında bitki tohumlarını ıslatarak bitkilerin kuraklık dönemlerine daha iyi dayanmasını sağlar. Bu yağ, ıslak toprak kokusunun oluşmasına katkıda bulunur. Etimoloji Terim, 1964'te her ikisi de Avustralyalı olan kimyager Isabel Joy Bear ve mineralog Roderick G. Thomas tarafından, Antik Yunanca kaya anlamına gelen "pétra" veya "pétros", ayrıca Yunan mitolojisinde tanrıların damarlarında akan sıvı anlamındaki "ikhṓr" kelimelerin birleşiminden oluşturulmuştur. Tanım Yağmurdan sonra bu yağ, çökelti bileşikleri ile birleşerek uçucu organik bileşikler açığa çıkarır ve bunlar geosmin...

Nilometre, Nil Nehri'nin berraklığını ve su seviyesini ölçen bir yapıydı. Mısır arşın cinsinden kalibre edilen üç ana nilometre türü vardı: Dikey bir sütun, Nil'e inen basamaklardan oluşan bir koridor merdiveni veya menfezli derin bir kuyu. Su seviyesi düşük olursa taşkın yatağının verimliliği zarar görürdü. Çok yüksek olursa su baskını yıkıcı olurdu. Nilometreler Firavunlar döneminden kalma olup, Roma döneminde de inşa edilmiş ve Aswan Barajı onları 1960'larda kullanılmaz hale getirene kadar kullanılmıştır. Nil taşkınlarının ölçülmesi MÖ 3000 yıllarından beri yapılıyordu. En basit şekilde yüksek kayalara ölçek koyarak taşkının seviyesi ölçülüyordu. Daha gelişmiş bir yöntem ise nilometre idi. Nilometre 2,4 metre çapında büyük kireç...

Holokost, Adolf Hitler liderliğindeki Nazi Almanyası döneminde, Heinrich Himmler'in liderliğindeki SS güçleri tarafından işgal edilen sınırlar içerisinde yaklaşık 6 milyon Yahudi'nin (kaynaklara göre ölü sayısı değişir) sistemli bir şekilde öldürüldükleri soykırımdır. Holokost , "ateşte kurban etme" manasına gelen Yunan kökenli bir sözcüktür. Ocak 1933'te Almanya'da iktidara gelen Naziler, Almanların "ırksal olarak üstün" olduğuna ve "aşağı" kabul edilen Yahudilerin sözde Alman ırkçı topluluğuna yabancı bir tehdit olduğuna inanıyorlardı. Nazi döneminde Alman yetkililer, algılanan ırksal ve biyolojik aşağılıklarından dolayı diğer grupları da hedef aldı. Romanlar (Çingeneler), engelliler, bazı Slav halkları ( Polonyalılar, Ruslar ve...

Dornier Do X, 1929'da Almanya'nın Dornier şirketi tarafından üretildiğinde dünyanın en büyük, en ağır ve en güçlü uçan botuydu. İlk olarak 1924'te Claude Dornier tarafından tasarlandı, planlaması 1925'in sonlarında başladı ve daha sonra 240.000 çalışma saati ile Haziran 1929'da tamamlandı. Dornier Do X İlk uçuş 12 Temmuz 1929 Son uçuş 1937 Üretim aralığı 1929-1932 Üretim adeti 3 Genel özellikleri Mürettebat 10-14 Kapasite 66-100 yolcu Uzunluk 40,05 m Kanat açıklığı 47,8 m Alt kanat açıklığı 10 m Genişlik 4,8 m Yükseklik 10,25 m Kanat alanı 486,2 m2 Boş ağırlık 28.000 kg Brüt ağırlık 49.000 kg Yakıt kapasitesi Gövde ve kanatlardaki 8 tankta 16.000 L + isteğe bağlı 8.600 L Yağ kapasitesi Uçuş...

Franklin Delano Roosevelt (30 Ocak 1882 - 12 Nisan 1945), Amerika Birleşik Devletleri'nin 32. başkanı olup en uzun süreyle (4 Mart 1933 - 12 Nisan 1945) görevde kalmış olan başkanıdır. ABD halkı tarafından kısaca isminin baş harfleri olan FDR şeklinde anılır. Başkanlığa 4 kez seçilmiştir. ABD tarihinde Roosevelt'in dışında 2 kezden fazla seçilmiş olan hiçbir başkan yoktur. Daha sonraları ABD yasaları değiştirildiği için yürürlükteki yasalara göre bundan sonra da hiçbir başkanın 2 kezden fazla seçilmesi mümkün değildir. Franklin D. Roosevelt ABD'nin New York eyaletinin çok eski ve zengin bir ailesi olan Roosevelt ailesinin bir üyesi olarak 30 Ocak 1882'de dünyaya geldi. Roosevelt ailesi daha 17. yüzyılda Kuzey Amerika'da henüz İngiliz...

Fıstığıyla ünlü Gaziantep, dünyanın ilk ve tek fıstık müzesine de ev sahipliği yapıyor. Müzede Antep fıstığının tarih boyunca üretimden sofralara giden serüveni sergileniyor. Dış tasarımı fıstığa benzeyen müze, insanlık tarihi kadar eski olan fıstığın üretimden tüketime kadar geçen süreci, modern müzecilik anlayışıyla anlatıyor. Müzede, sözlü tarih çalışması, gerçek insanlardan modellenen hareketli heykeller, fıstığın kullanıldığı sektörler, besleyicilik özelliği, fıstığın sözlü kültüre etkisi hakkında bilgiler yer alıyor. Gaziantep'de 2018 yılında belediyenin açtığı Fıstık Müzesi ziyaretçiler tarafından oldukça ilgi çeken bir yer. İçerideki balmumu heykeller fıstığın tarihi, hazırlanışı, kırılışı ve sofraya gelişine kadar her şeyi...

Çekoslovakya, Orta Avrupa'da 1918 ile 1992 arasında varlığını sürdürmüş ülkedir. 1 Ocak 1993'te Slovakya ve Çekya adlı iki bağımsız devlete bölünmüştür. Dağılmadan önceki başkenti Prag'dı. Denize kıyısı olmayan bir ülke olan Çekoslovakya, 127.903 km²'lik bir alanı kaplıyordu. Güneydoğuda Avusturya ve Macaristan, doğuda Ukrayna, kuzeydoğuda Polonya, kuzeybatı ve batıda da Almanya ile çevriliydi. Çekoslovakya, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun I. Dünya Savaşı'nda yenilmesinden sonra, 28 Ekim 1918'de Prag'daki Çekoslovak Ulusal Konseyi tarafından bağımsızlığın ilan edilmesiyle, bugünkü Çek ve Slovakya topraklarında kuruldu. II. Dünya Savaşı'ndan önce Münih Antlaşması ile Nazi Almanyası tarafından işgal edildi. Savaş sonrasında...

Varşova Paktı, 14 Mayıs 1955 tarihinde Varşova'da, sekiz sosyalist ülkenin imzaladığı "Dostluk, İşbirliği ve Karşılıklı Yardım Antlaşması" ile kurulan askeri ve siyasal birlik. Antlaşmayı imzalayan ülkeler Arnavutluk, Bulgaristan, Çekoslovakya, Doğu Almanya, Macaristan, Polonya, Romanya ve SSCB'ydi. Anlaşma, daha önceleri SSCB ile Çekoslovakya (1943); Polonya (1945); Bulgaristan, Macaristan ve Romanya (1948) arasında imzalanan ikili anlaşmaları bütünlüyordu. Pakt, Macaristan, Çekoslovakya ve Afganistan'ın işgalleri gibi önemli siyasal olaylarda askeri unsur olarak yer almıştır. Kurulma Nedenleri Sosyalist ülkeleri, karşılıklı bağlarını bir pakt içinde güçlendirmeye yönelten başlıca neden; sosyalist ülkelere ve sosyalizmin yayılmasına...

Mihver Devletleri, II. Dünya Savaşı'nda Müttefik Devletler bloğuna karşı temel olarak Almanya, İtalya ve Japonya'nın, bunun dışında Macaristan, Romanya, Bulgaristan, Finlandiya, Bağımsız Hırvatistan Devleti, Vichy Fransası, Arnavutluk, Habeşistan, Mançukuo, Tayland, Burmanya ve Irak'ın oluşturduğu blok. Ayrıca İran Şahı Rıza Pehlevi Almanya'dan yana tavır almış, İspanya ise Mihver güçlerin bir taraftarı olarak kalmıştır. Mihver sözcüğü "eksen" anlamına gelir. Eksen (Alm. Achsen, İng. Axis) sözcüğü bu ittifakı tanımlamak için ilk kez faşist Macar lider Gyula Gömbös tarafından kullanıldı. 1936'da ise Benito Mussolini tarafından ilk kez resmen kullanıldı. Kuruluşu 1930'ların ortalarında Mihver (Eksen) Devletleri Nazi Almanyası, İtalya...

Barsha pompası (Nepalce'de yağmur anlamına gelir), fosil yakıt veya petrol yakıtı kullanmayan bir tür su pompasıdır. Bu pompa, şu anda Hollanda'da yaşayan Pratap Thapa adlı bir Nepal vatandaşı tarafından yapıldı. Pratap Thapa, aQista adlı bir su pompası imalat şirketinin kurucusu ve lideridir. Bu pompa yalnızca akan suya yerleştirilebilir, dolayısıyla bir hidroelektrik türbini gibi işlev görebilir. Barsha pompası su akışından elde edilen mekanik enerjiyi kullanır. Türbin, su akarken döndüğünde, pompa alçak araziden yüksek araziye su çekme gücüne sahip olur. Barsha pompasının avantajı, dikey olarak 20 metre ve 2 kilometreye kadar su pompalayabilmesi ve her gün yaklaşık 80 bin litre su temin edebilmesidir. Barsha pompası, Nepal'de...

Dünyanın en değerli hançerleri arasında gösterilen Topkapı Hançeri, 1747 civarına tarihleniyor ve Topkapı Sarayı Müzesi’nde sergileniyor. Detaylı işçiliği ve ince süslemeleri ile dikkat çeken bu hançer, Sultan I. Mahmud tarafından Nadir Şah’a hediye edilmek üzere yaptırılır. Ancak hançeri götüren Türk heyeti Bağdat’a ulaştığı sırada İran’da gerçekleşen ayaklanma sonucu Şah’ın öldürüldüğü haberi gelir. Böylece, Nadir Şah’a gönderilecek hediyeler arasında hazırlanan hançer, geri getirilerek Topkapı Sarayı’nın hazinesine iade edilir. 35 santimetre uzunluğundaki hançerin kabzası üzerinde, her biri oldukça iri ve berrak üç adet zümrüt bulunuyor ve bu nedenle “Zümrüt Hançer” olarak da anılıyor. Zümrütlerin etfrafı elmaslarla çevrili. Sapın...

Müttefik Devletler, II. Dünya Savaşı sırasında Birleşik Krallık, Fransa, Sovyetler Birliği, ABD ve Çin Cumhuriyeti başta olmak üzere Mihver Devletler'e karşı oluşturulan blok. Günümüzde ise ABD ve ona destek verip müttefiki olan ülkelere verilen ad. Özellikle Batı'da I. Dünya Savaşı'nın İtilaf Devletleri de "Müttefik Devletler" olarak adlandırılır. 1 Eylül 1939 tarihinde Nazi Almanyası'nın Polonya'yı işgal girişimiyle başlayan II. Dünya Savaşı'nın başlangıcında, Müttefikler Fransa, Polonya ve Birleşik Krallık ile Fransız Batı Afrikası, Fransız Ekvatoral Afrikası ve İngiliz Hindistanı gibi bağımlı devletlerden oluşuyordu. Birkaç gün içinde İngiliz Milletler Topluluğu'na üye olan Avustralya, Kanada, Yeni Zelanda ve Güney Afrika gibi...

Naska, Peru'nun güneyindeki bir bölgenin, bir kentin ve burada yeşermiş İnka-öncesi bir uygarlığın adıdır. Yaklaşık 2800 yıl önce doğduğu sanılan bu uygarlık günümüzde Nazca Çizgileri adı verilen dev kaya çizimleriyle tanınır. Bu ad sözkonusu uygarlığa sonradan verilmiştir. Bu uygarlığın hüküm sürdüğü alan Pasifik Okyanusu ile bu okyanusa paralel olarak uzanıp giden And Dağları arasında kalır. Mumyalama tekniğine sahip bu uygarlık, su kemerleri ve çok renkli seramikleriyle de tanınır. Esas ilginç olan husus, 1910 yılında bölgeye Nazca uygarlığını araştırmaya gelen antropolog Ales Hrdlicka kazılarında ilginç kafatasları bulmasıdır. Bu kafatasları alın kısmından sonraki bölümü çok sıkı bir şekilde bağlanarak göreceli...

II. Dünya Savaşı, 1939'dan 1945'e kadar süren küresel savaştır. Savaşa dönemin büyük güçleri ve dünya ülkelerinin büyük çoğunluğu katıldı, Müttefikler ve Mihver olmak üzere iki karşıt askerî ittifak kuruldu. 30'dan fazla ülkeden gelen 100 milyondan fazla personelin doğrudan katıldığı bu topyekûn savaşta, savaşın büyük tarafları tüm ekonomik, endüstriyel ve bilimsel kapasitelerini savaş için seferber ettiler. 70 ila 85 milyon ölümle sonuçlanan II. Dünya Savaşı, insanlık tarihindeki en ölümcül savaştı ve savaş boyunca askerî personelden daha çok sivil kayıp verildi. Milyonlarca insan soykırımdan (Holokost gibi), planlanmış açlık ölümlerinden, katliamlardan ve hastalıklardan öldü. Tanklar, zırhlı araçlar, savaş uçakları, stratejik...

Gordion, Frigya'nın tarihî başkenti olan antik kenttir. Sakarya Nehri ile Porsuk Çayı'nın birleştiği noktanın yukarısında kurulu bulunan kent günümüzde Ankara'ya 94 kilometre uzaklıkta, Polatlı'nın 29 kilometre kuzeybatısında yer alan Yassıhüyük'te bulunmaktadır. 1900'lerde Gustav Körte ile Alfred Körte tarafından ilk kazıların yapıldığı antik kentte ikinci kazılar Pennsylvania Üniversitesi Arkeoloji ve Antropoloji Müzesinin denetimi ve Rodney Young'ın başkanlığında 1950-1973 yılları arasında yürütülmüştür. Gordion, 2023 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne alınmıştır. Tarihçe Gordion'un konumu, Anadolu'yu kat eden ana yolların kavşağında bulunması, ırmak ve diğer kaynaklar sayesinde suyun bolluğu ve çevresinin kuru tarım ve...