Zeplin Nedir?

Ulaşım aracı olarak kullanılan bir tür hava gemisidir. Zeplin, itme kuvvetiyle yol almalarını sağlayan motorları ve havada yönlenmesini sağlayan dümenleri olan puro biçiminde ve altında yolcu kabini bulunan güdümlü balonların genel adıdır. Omurgalı güdümlü balonların en başarılı yapımcısı olan Kont Ferdinand von Zeppelin adlı Alman güdümlü balonların isim babasıdır. İlk zamanlar hidrojen ile dolu olmasına karşın 1937'de Hindenburg faciası üzerine içine hidrojen yerine helyum kullanılmaya başlanmıştır.

Başarılı olmuş ilk zeplin uçuşu Fransız mühendis Henri Giffard tarafından 24 Kasım 1852 yılında gerçekleştirilmiştir. Giffard 160 kg ağırlığındaki ve 3 beygir gücündeki buhar makinasını 43 metre uzunluğunda ve 12 metre çapındaki, hidrojenle dolu bir torbanın altına takarak Paris’ten havalanıp 30 km uzaklıktaki Trappes’e uçarak gerçekleştirilmiştir.

İlk zeplin 128 metre uzunluğunda ve 11 metre çapındaydı. Alüminyumdan oluşan iskeleti, pamuklu bir bezle kaplıydı. İskeletin içinde hidrojen taşıyan gaz baloncukları vardı. 2 Temmuz 1900’de havalandırılan zeplin, 400 metre yükseklikten uçarak 6 kilometrelik bir yolu 17 dakika 30 saniyede aldı.

Bu ilk zeplinin başarısı üzerine yenileri de üretildi. Özellikle Alman Savaş Bakanlığı zeplin üretimini destekledi. I. Dünya Savaşı sırasında Paris ve Londra zeplinlerle bombalandı.

Atlas aşırı uçuşlara başlayan zeplinler, 52.000 kişiyi Atlas Okyanusu'nun iki kıyısı arasında taşıdıktan sonra, yeni yolcu uçaklarının geliştirilmesi ve büyük kazalar nedeniyle 1950’lere gelmeden üretimden kaldırıldı. Günümüzde sadece ABD’de reklam amaçlı olarak kısıtlı sayıda üretilmektedirler.

Reklam amaçlı zeplin kullanımı​

Bugün dünyada en yaygın zeplin kullanım amacıdır. Dünyanın birçok ülkesinde zeplinler alternatif etkin bir reklâm mecrası olarak kullanılır. Bu konuda Good Year dünyada öncüdür. Goodyear II. Dünya Savaşında kendi zeplinleri üretmekteydi. Fakat bir süre sonra Goodyear kendi zeplin üretimini durdurdu. Bugün Kuzey Amerika da ise 3 Goodyear Zeplin birden uçurmaktadır. Zeplinlerin Goodyear`ın bir dünya markası olmasında önemli rol oynadığı söylenir.

Dünyanın birçok büyük (Fortune 500 dâhil) Firmaları bugün bile Zeplin Reklâm kullanmaktadır. Bunlardan biri olan BMW, 2004 senesinde BMW 1 serisinin tanıtımı amaçlı Avrupa turunda (Transeuropean Tour) 1 haftalığına İstanbul’a da gelmiştir. Türkiye zeplinle ilk 1929 yılında Graf Zeppelin, yani D- LZ 127 Türkiye üzerinden geçerek Orta Doğu'ya gitmesi ile tanışmıştır[2]. 1998 yılında Koç Zeplin kullanmaya başlamıştır. Koç Zeplin Amerikan menşeli imalatçı firma American Blimp Corporation (ABC) tarafından imal edilmişti. Modeli A-150 modeliydi, 50m uzunluğundaydı ve Ekim 1998`de Koç`a teslim edilmişti.

Zeplin Reklâmların daha yaygın kullanılmamalarının tek sebebi ise yüksek yatırım maliyeti ve aylık operasyon giderleridir. Zeplinler hangar gerektirir. Helyum ise pahalı bir gazdır. Ayrıca büyük zeplinler için 12-13 kişilik dev yer ekibi gerekmektedir.

Hindenburg Zeplini Faciası​

LZ 129 Hindenburg, Alman zeplini. Bugüne kadar yapılmış olan en büyük hava taşıtıdır. Hizmetinin ikinci yılında iniş sırasında yanarak yok olmuştur.Yanmadan önce hidrojen kaçırmış ve aşırı yanıcı gaz yüzünden havada 100'e yakın kişinin önünde felaket bir biçimde yanmıştır (6 Mayıs 1937-New Jersey, ABD). Kaza kameralar tarafından tespit edilmiş ve 36 kişi hayatını kaybetmiştir. İsmini 1925-1934 yılları arasında Almanya Cumhurbaşkanlığı yapmış olan Mareşal Paul von Hindenburg'dan almıştır.

Sonradan, zeplinin yanarak düşüşünün statik elektrikten kaynaklandığı kanaatine varıldı ve yaşanan bu felaket, "Havadan daha hafif" hava ulaşım aracı üreten zeplin endüstrisine son noktayı koydu.