Ansiklopedi Türkiye'nin Coğrafi Bölgeleri ve Bölümleri

Türkiye'nin Coğrafi Bölgeleri Türkiye'nin Coğrafi Bölgeleri
Türkiye'nin coğrafi bölgeleri, 6 Haziran - 21 Haziran 1941 tarihleri arasında Ankara'da toplanan Birinci Coğrafya Kongresi tarafından belirlenmiştir. Kongre ilk, orta ve lise müfredat programları ile okul kitapları, coğrafya terimleri ve coğrafî isimlerin yazılması, Türkiye Coğrafyası'nın ana hatları ve yerlerin adlandırılması üzerinde çalışmalar yapmak amacıyla toplanmıştı. Bu çalışmanın sonucunda Türkiye'nin üç tarafının denizlerle çevrilmiş olması, dağların Anadolu'nun iç kesimlerini kıyılardan ayırması, iklim, ulaşım ve bitki örtüsü gibi kriterler dikkate alınarak Türkiye'nin coğrafi bölgeleri belirlenmiştir.

Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden dördüne komşu olduğu denizin adı verilmiştir (Akdeniz Bölgesi, Karadeniz Bölgesi, Ege Bölgesi, Marmara Bölgesi). Diğer üç bölge de Anadolu bütünü içindeki konumlarına göre adlandırılmışlardır (İç Anadolu Bölgesi, Doğu Anadolu Bölgesi, Güneydoğu Anadolu Bölgesi). Türkiye'nin yön isimlendirilmesinde Doğu şark, Batı Garp, Güney Cenup, Kuzey Şimal olarak adlandırılır.

Türkiye'deki coğrafi bölgeler arasında nüfus miktarı ve yoğunluğu yönünden önemli farklar bulunmaktadır. Bu farkların oluşmasında fiziki faktörler (iklim özellikleri, yerşekilleri, toprak özellikleri) ve beşeri faktörler (sanayileşme, tarım, yeraltı kaynakları, turizm, ulaşım) önemli rol oynarlar.

Doğal, beşerî ve ekonomik özellikler yönünden sınırları içinde benzerlik gösteren geniş alanlara bölge denir. Sınırları içinde benzerlikleri olan ancak bölgenin diğer yerlerinden farklı olan küçük alanlara ise bölüm denir. Birinci Coğrafya Kongresinde Türkiye 7 coğrafi bölgeye ve 21 bölüme ayrılmıştır.

Bölgelerin özellikleri​

Türkiye'nin coğrafi bölgelerinin karakteristik özelliklerinden bazıları şöyle sıralanabilir:
  • Alanı en büyük bölge: Doğu Anadolu Bölgesi
  • Alanı en küçük bölge: Güneydoğu Anadolu Bölgesi
  • En yüksek bölge: Doğu Anadolu Bölgesi
  • En alçak bölge: Marmara Bölgesi
  • En uzun kıyılara sahip bölge: Ege Bölgesi
  • En fazla yağış alan bölge: Karadeniz Bölgesi
  • Yazın en sıcak bölge: Güneydoğu Anadolu Bölgesi
  • Kışın en ılık bölge: Akdeniz Bölgesi
  • En soğuk bölge: Doğu Anadolu Bölgesi
  • Orman varlığı en zengin bölge: Karadeniz Bölgesi
  • Orman varlığı en fakir bölge: Güneydoğu Anadolu Bölgesi
  • Güneşlenme süresi en kısa bölge: Karadeniz Bölgesi
  • Güneşlenme süresi en uzun bölge: Güneydoğu Anadolu Bölgesi
  • Heyelanın en çok görüldüğü bölge: Karadeniz Bölgesi
  • Volkanizmanın en etkin olduğu bölge: Doğu Anadolu Bölgesi
  • Seracılığın en fazla geliştiği bölge: Akdeniz Bölgesi
  • Nüfusu en kalabalık bölge: Marmara Bölgesi
  • Nüfusu en az olan bölge: Doğu Anadolu Bölgesi
  • İklim çeşitliliği en fazla olan bölge: Marmara Bölgesi
  • Enerji tüketimi en fazla olan bölge: Marmara Bölgesi
  • Maden zenginlikleri en fazla olan bölge: Doğu Anadolu Bölgesi
 

Akdeniz Bölgesi​

Akdeniz Bölgesi, Anadolu’nun güneyinde Akdeniz kıyısı boyunca uzanır. Genişliği 120–180 km arasında değişir. Batı ve kuzey batısında Ege Bölgesi, kuzeyinde İç Anadolu Bölgesi, doğusunda Güneydoğu Anadolu Bölgesi, güneyinde ise Akdeniz bulunur. Güneydoğudan Suriye ile komşudur. Türkiye’nin başka bölgelerinde olduğu gibi Akdeniz Bölgesi’nde de bölge sınırları ile yönetim birimleri olan illerin sınırları tümüyle çakışmaz.

İller​

Akdeniz Bölgesi'nde 8 il vardır.
  1. Adana
  2. Antalya
  3. Burdur
  4. Hatay
  5. Isparta
  6. Mersin
  7. Kahramanmaraş
  8. Osmaniye

Coğrafi konum​

Adını güneyindeki denizden alan Akdeniz Bölgesi, kuzey batıda Ege Bölgesi, kuzeyde İç Anadolu Bölgesi, kuzeydoğuda Doğu Anadolu Bölgesi ve doğuda Güneydoğu Anadolu Bölgesi ile komşudur.

Kıyı uzunluğu doğuda Suriye sınırından batıda Marmaris'e kadar 1542 kilometredir

Akdeniz bölgesinin arazi yapısı oldukça dağlık ve engebelidir. Bölgenin yeryüzü şekillerinin ana çizgilerini Toros Dağları belirler. Antalya Körfezi’nin iki yanında yer alan Batı Toroslar, Kuzeyde Göller Yöresinde birbirine yaklaşıp sıkışır. Teke Yarımadası'nın batısında beliren Batı Toroslar, Taşeli Platosu'na kadar uzanır.

Genellikle kalker ve ofiyolitli kayalarından oluşan bu dağlar kırıklı ve kıvrımlı bir yapı gösterir. Batı Torosların en yüksek noktası Bey Dağlarındaki 3096 m’lik Kızlar Sivrisi Tepesidir. Göller Yöresi’nin kalker oluşumu, sarp dağlarının ortalama yüksekliği 2000–2005 m arasındadır. Yüksek kütleler arasında Avlan, Gördes, Söğüt gibi karstik kökenli çanak biçimli çukur alanlar vardır.

Bu kesim aynı zamanda düden, obruk, mağara, yer altı dereleri, suyutan ve voklüz kaynakları gibi karstik şekiller bakımından da zengindir.

Türkiye’nin, Beyşehir ve Eğridir gibi büyük tatlı su gölleri buradadır. Batı Toroslar, dik eğimli yamaçlarından inen bol sulu akarsular tarafından parçalanmış ve genellikle boylamasına uzanan derin vadiler ortaya çıkmıştır. Orta Toroslar, güney batıdaki Taşeli platosu ile kuzey doğudaki Uzunyayla arasında uzanır. Bu kesimdeki başlıca yüksek kütleler batıdan doğuya doğru Bolkar Dağları, Aydos Dağları, Aladağlar, Tahtalı Dağları ve Binboğa Dağlarıdır.

Orta Toroslar'ın en yüksek noktası Ala Dağlar’da 3756 m’ye yetişen Demirkazık Tepesidir. Orta Toroslar Uzunyayla’da 1500m yüksekliğindeki bir platoya dönüşür. Orta Toroslar kuzey-güney doğrultusunda akan bol sulu akarsular tarafından parçalanmıştır. Göksu, 130 km uzunluğundaki Limonlu Çayı, Tarsus çayı bunların başlıcalarıdır. Bu akarsular kalker oluşumlu dağlar arasında, derinliği 1000m’yi bulan vadiler açar ve yörenin yüzey şekillerinin sert bir görünüm almasına neden olur.

Nur Dağları, Toroslar dağ sisteminin en güneyindeki bölümünü oluşturur ve İskenderun Körfezinin doğusunda dik bir duvar gibi yükselir. Bu dağların, Güneydoğu Torosların başlangıcı olan Ahır Dağlarına yaklaştığı noktada yükseltisi Düziçi İlçesinin kuzeyinde Düldül Tepesi 2200 m. Osmaniye'nin Güneydoğusunda Daz Tepesi 2200 m. Dörtyol'un doğusunda Mıgır Tepesi 2243 m.yüksekliğindedir.

Lübnan topraklarından doğarak kuzeye doğru akan ve Antakya yakınlarında dik bir açıyla batıya dönen Asi Nehri, Amik Ovasının Güneybatı ucunda, geniş tabanlı bir vadiden geçer ve Samandağı yakınlarında Akdeniz'e dökülür.

Çukurova, doğuda Amanos Dağları, batıda ise Orta Toroslar'la sınırlanır. Bu geniş düzlük batıda Seyhan doğuda Ceyhan ırmaklarının taşıdığı alüvyonlarla oluşmuş büyük bir delta ovasıdır. Çukurova’nın kuzey kesimleri bu iki ırmağın kolları ile yeryer parçalanmış bir plato görünümündedir; buna karşılık güneyde tekdüze bir hal alır. Bölgedeki en önemli akarsular doğudan batıya doğru sırasıyla Asi, Ceyhan ve Seyhan ırmakları ile Göksu, Köprü Suyu, Aksu, Eşem ve Dalaman çaylarıdır.

Başlıca doğal göller Beyşehir, Eğirdir, Burdur ve Suğla gölleridir. Kıyılarda ise irili ufaklı birçok lagün vardır. En önemli yapay göller ise Seyhan , Çatalan, Aslantaş ve Menzelet baraj gölleridir.

Akdeniz kıyıları genellikle, az girintili çıkıntılı olması ve geniş yaylar çizmesi bakımından Karadeniz kıyılarına benzer; kıyı sahanlıklarına da pek rastlanmaz. Bölgenin en batı kesiminde ise dağlar kıyıya dik uzandığı için, burada Ege kıyılarına benzeyen daha girintili çıkıntılı bir kıyı tipi vardır. Bu kıyıların, yakın zamanlardaki bir deniz düzeyi yükselmesi sonucu oluştuğu sanılmaktadır. Engebeli kıyının içine sokulmuş küçük koylar, adalar ve yarımadalar bu yükselme nedeniyle ortaya çıkmıştır.

İklim​

Akdeniz, Ege bölgesi kıyıları ve Marmara Denizi çevresinde Akdeniz İklimi görülür. Bu iklimde yazlar sıcak ve kuraktır. Kışlar ise ılık ve yağışlıdır ,yaz ve kış mevsimindeki yağış miktarı arasında, büyük bir fark bulunmaz.İç kesimlere doğru karasal iklim görülür.

Bitki örtüsü​

Dağların denize bakan yamaçlarında makilikler ve yer yer yüksek ormanlar kaplı ve arkalarında çukur alanlar ise karasal etkilerin arttığı bir iklim tipine rastlanır. Yine de Akdeniz’in etkisi nedeniyle bu kesimlerdeki iklim, İç Anadolu’daki kadar şiddetli karasal özellikler taşımaz. En sıcak ay ortalaması kıyılardaki 27-28 °C, iç kısımlar 23-25 °C dir; en soğuk ay ortalaması ise kıyıda 10 °C dolayında iken iç kısımlarda 1,5-2 °C kadar iner. Benzer biçimde, yıllık ortalama sıcaklık kıyılarda 18-20 °C, iç kısımlarda ise 12-14 °C kadardır. Yine Türkiye'nin ortalama sıcaklıgı en yüksek noktası da buradadır Mersin kent merkezinin ortama sıcakklığı yıllık 22 °C dir. Bu sayede turizm gelişmiştir. Turizm bölgenin önemli geçim kaynaklarındandır. Aynı zamanda iklim şartları nedeniyle bitki örtüsü makidir ve aynı zamanda yazları sıcak ve kurak kışları ise ılık ve yağışlı geçer. Yine de bu bölgede ortalama derece yazları 18°-30° derece kışları ise ortalama 8°-10° derece arasında yer alır. Bitki örtüsü maki, defne, keçiboynuzu, zeytin gibi bodur ve kısa ağaçlardan oluşur. Ancak bu ağaçlar orman ağaçlarına nispeten sıcağa ve soğuğa daha dayanıklıdır.

Turizm​

Bölgenin kıyı kesimindeki elverişli iklim koşulları, doğal güzellikler ve tarihi zenginlikler turizmin gelişmesini sağlamıştır. Antalya Bölümü, deniz ve tarih turizmiyle ön plana çıkmaktadır. Antalya, Alanya, Side, Kaş ve Kalkan, bu bölümde deniz turizminin geliştiği merkezlerdir. Akdeniz medeniyetini simgeleyen Olimpus, Patara gibi tarihi şehir kalıntıları önemli turistik çekiciliklerdir. Bölgede geniş alan kaplayan karstik şekiller, özellikle Damlataş ve İnsuyu ile Cennet – Cehennem doğa harikasıdır. Pek çok milli park ile uluslararası yarışma ve festivallere duyulan aşırı ilgi bölge turizminin gelişmesine katkıda bulunmaktadır.

Adana Bölümü'nde bulunan Mersin, Adana ve Hatay illerinde de deniz, tarih, doğa ve özellikle gastronomi turizmi gelişmiştir. Bölge son yıllarda yalnızca gastronomi turizmi için 3 milyon civarında ziyaretçiyi ağırlar hale gelmiştir. Bölgenin meşhur yemeklerini yapan pek çok restoran yanında son yıllarda bu kentlerin sokak lezzetlerine olan ilgi, sosyal medya sayesinde katlanarak artmıştır. Gastronomi turizminin yanında Mersin'de bulunan Yapraklı koy, Kızkalesi ve Tisan Koyu, Adana'da bulunan Karataş ve Yumurtalık sahilleri, Hatay'da ise Arsuz sahilleri, deniz turizmi için her yıl pek çok insanı kendisine çekmektedir. Hem bu bölgelerdeki sit alanları, hem kent merkezlerinde bulunan Adana Arkeoloji Müzesi, Mersin Arkeoloji Müzesi müzeleri gibi pek çok müze, yerli ve yabancı turistlerin ilgi odağı olmakta ve bölgenin tarih turizminin önemli destinasyonlarından olmaya devam etmektedir.

Adana Bölümü​

Adana Bölümü, Türkiye'nin coğrafi bölgelerinden Akdeniz Bölgesi'nin doğuda kalan bölümüne verilen isimdir. Batıda kalan kısım ise Antalya Bölümü olarak adlandırılır. Bölümün illeri; Adana, Mersin, Osmaniye, Kilis, Hatay, Kahramanmaraş'tır. Aynı zamanda, Akdeniz Bölgesi'nin yüzölçümü bakımından en büyük bölümüdür.

Bölüm, Manavgat Çayı'nın denize döküldüğü yerden Suğla Gölü'nün doğusuna kadar harita üzerinde çekilen bir hat ile Antalya Bölümü'nden ayrılır. Bölümün başlıca şekilleri Orta Toroslar, Taşeli Platosu ve Çukurova'dır.

Antalya Bölümü​

Antalya Bölümü, Türkiye'nin coğrafi bölgelerinden Akdeniz Bölgesi'nin batıda kalan bölümüne verilen isimdir. Doğuda kalan kısım ise Adana Bölümü olarak adlandırılır. Bölümün illeri; Antalya, Isparta, Burdur'dur.

Antalya Bölümü, Akdeniz Bölgesi'nin en dağlık alanıdır. Bu bölgede yer alan Batı Toroslar kıyıdan itibaren hemen yükselmektedir. Antalya Körfezi'nin batısında Bey Dağları, kuzeyinde Sultan Dağları, doğusunda da Geyik Dağları yer almaktadır.

Bölümdeki ovalar genellikle kireç taşının erimesiyle oluşmuş karstik alanlardır. Teke Yöresi'nde Elmalı, Gölhisar, Acıpayam ve Tefenni ovaları ile Göller Yöresi'nde Isparta Ovası bunların en önemlileridir.

Bölümde büyük akarsu bulunmamaktadır.

Bölümün kuzey kesimine Göller Yöresi denir. Burada irili ufaklı çok sayıda göl vardır. Bunlardan; Türkiye'nin üçüncü büyük gölü Beyşehir ve Eğirdir göllerinin suları tatlı; Burdur Gölü ve Acıgöl'ün suları ise acıdır. Ayrıca Kovada, Suğla ve Salda gölleri de bu bölümde yer alır.
 

Doğu Anadolu Bölgesi​

Doğu Anadolu Bölgesi, Anadolu topraklarındaki konumunda doğuda yer alması nedeniyle Birinci Coğrafya Kongresi tarafından 1941 yılında böyle isimlendirilmiştir. Ülkenin, nüfus yoğunluğu ve nüfusu en az olan bölgesidir. Bunda bölgenin yüz ölçümünün büyük olması başlıca etkilerindendir.

Doğu Anadolu Bölgesinin yüz ölçümü 164.000 km²'dir. Yüz ölçümü bakımından Türkiye topraklarının %21′ini kaplar. 2012 yılındaki nüfus sayımına göre bölgenin nüfusu 5.906.680 kişidir. Nüfus bakımından en büyük il Van, yüz ölçümü bakımından en büyük il Erzurum'dur. Başlıca geçim kaynakları hayvancılık ve tarımcılıktır.

Doğu Anadolu Bölgesi'nde dört bölüm vardır:

İller​

Doğu Anadolu'da 14 il vardır. En çok nüfusa sahip il Van'dır.
  1. Ağrı
  2. Ardahan
  3. Bitlis
  4. Bingöl
  5. Elâzığ
  6. Erzincan
  7. Erzurum
  8. Hakkâri
  9. Iğdır
  10. Kars
  11. Malatya
  12. Muş
  13. Tunceli
  14. Van

Ovalar ve platolar​

  • Birinci çöküntü kuşağını; Ardahan, Göle ve Çıldır Gölü,
  • İkinci çöküntü kuşağını; Erzurum, Erzincan, Pasinler, Horasan ve Iğdır ovaları,
  • Üçüncü çöküntü kuşağını ise; Malatya, Elâzığ, Bingöl, Muş ve Van Gölü çanakları ve bunlar içerisinde yer alan ovalar oluşturur.

Göller ve nehirler​

Doğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan Aras ve Kura nehirleri sularını Türkiye toprakları dışarısında Hazar Denizi'ne dökerler. Fırat, Dicle ve Zap nehirleri ise sularını yine Türkiye dışarısında Basra Körfezi'ne dökerler.

Bölge akarsularının rejimi düzensizdir. Bunun nedeni; yağış rejiminin düzensizliği ve kış yağışlarının kar şeklinde düşmesidir. Kışın yağan karlar erimeden uzun süre yerde kaldığı için akarsuların debileri azalmaktadır. İlkbahar ve yaz aylarında eriyen karlar akarsuların debilerinin yükselmesine ve coşkun bir şekilde akmasına yol açar. Öte yandan bölge akarsularının hidroelektrik enerji potansiyeli yüksektir. Bunun nedeni, yükselti ve eğimlerinin fazla olmasıdır.

Bölgedeki fay hatları üzerinde göller oluşmuştur. Türkiye'nin en büyük gölü olan Van Gölü başta olmak üzere Çıldır, Nazik, Erçek, Hazar, Balık ve Bulanık gölleri bölge sınırları içerisinde yer alır.

İklim ve bitki örtüsü​

Bölgedeki iklim karasal iklimdir. Sadece iki ilde, Elazığ ve Malatya illerinde bozkır bitki örtüsü görülür. Van Gölü'nün etkisi sayesinde Van ve çevre iller ılıman bir iklime sahiptir. Erzurum ili kışları soğuk olmasına rağmen yazları yemyeşil bitki örtüsüne sahiptir.

Sanayi​

Sanayi kuruluşları yetersiz olan Doğu Anadolu Bölgesi halkı geçimini, başta hayvancılık olmak üzere tarımdan sağlar. Bölgenin hayvancılığa çok elverişli olan Erzurum-Kars Bölümü’nde yüksek nitelikli sığırlar yetiştirilir. Çok sayıda küçükbaş hayvan besleyen göçer aşiretler yazın sürülerini bölgenin öteki kesimlerindeki yüksek yaylalarda otlatır.

Bitkisel üretime elverişli alanlar, bölge yüzölçümünün ancak %10'unu kaplar. Bu alanın büyük bölümünde tahıl ekimi yapılır. Tahıldan başka baklagiller, şeker pancarı, meyve, sebze, pamuk ve az miktarda da tütün yetiştirilir. Pamuk yetiştirilen kuytu Iğdır, Malatya ve Elazığ ovalarını yanı sıra Erzincan Ovası ile Van Gölü çevresinde meyve bahçeleri çok yer tutar.

Yalnızca büyük kentler çevresinde kurulan sanayilerin başlıcaları pamuklu dokuma, iplik, şeker, süttozu, un, peynir, yem, sigara ve çimento fabrikaları ile et kombinalarıdır.

Yeraltı kaynakları bakımından oldukça zengin sayılan Doğu Anadolu Bölgesi'nde; Afşin ve Elbistan'da linyit, Hekimhan ve Divriği yörelerinde demir, Alacakaya yöresinde krom, Maden yöresinde bakır, Keban ve Baskil yöresinde de gümüşlü kurşun Erzurum-Aşkale'de Bor madeni yatakları bulunmaktadır. Keban ve Karakaya hidroelektrik, Afşin-Elbistan A Termik Santrali ve Afşin-Elbistan B Termik Santrali bölgenin başlıca enerji üretim kuruluşlarıdır.

Tarımsal alanları kısıtlı, sanayi işyerleri yetersiz olan bölge halkının artan nüfusu içinde işsiz kalan kesimi, ülkenin ekonomi olanakları daha gelişmiş olan yörelerine göç etmek zorunda kalmaktadır.

Yukarı Fırat Bölümü​

Yukarı Fırat Bölümü, Doğu Anadolu Bölgesi'nin bir bölümüdür. Genel olarak dağlık olmakla beraber, geniş çöküntü ovalarına (Tunceli, Erzincan, Elâzığ, Malatya ve Bingöl) sahiptir.

Doğu Anadolu Bölgesi'nde etkili olan sert karasal iklim şartları bu bölümde daha az etkilidir. Kış mevsimi bölgenin diğer bölümlerine nazaran daha ılımandır. Sebebi yükseltinin azalması ve baraj göllerinin ılımanlaştırıcı etkisidir. Yağışlar ilkbahar mevsimine kaymıştır.

Bölgede nüfus miktarı ve yoğunluğunun en fazla olduğu bölümdür. Sebepleri; iklim şartlarının daha ılıman olması, tarım alanlarının geniş alan kaplaması, sanayinin gelişmiş olması ve ulaşım imkânlarının daha iyi olmasıdır.

Bölüm, Türkiye'de maden çeşitliliği ve rezervi en fazla olan bölümdür. Bölgede sanayinin en fazla geliştiği bölümdür.

Bu bölüm de yer alan Elazığ ve Malatya bölgenin en gelişmiş iki ilidir. Keban ve Karakaya barajları bu bölümde yer alır.

Erzurum-Kars Bölümü​

Erzurum - Kars Bölümü, Doğu Anadolu Bölgesi'nin dört bölümünden biridir. Ardahan, Erzurum, Iğdır ve Kars illeri bulunur.

Bölümde dağlar üzerinde uzanan platolar, bunların arasında bulunan oluklar ile söz konusu olukların içerisinde gelişmiş ovalar yer almaktadır. Bölüm geniş platolara sahip olup çok yüksektir. Deniz seviyesine göre yüksekliği ortalama 2000 metre civarındadır. Karasal iklime sahip yöre de kışlar çok soğuk geçmektedir. Burası Türkiye'nin en soğuk yeridir. Hava sıcaklığı yüksek kesimlerde -40 °C'ye ulaşmaktadır. Yazları ise bu bölümde hava genelde yağışlı geçmektedir. Sadece Iğdır’ın yükseltisi az olduğu için burada farklı bir iklim görülür. Bölümün bu kesiminde pamuk, buğday, şeker pancarı, sebze ve meyve yetiştirmek mümkündür. Bölümde yaşayan insanların geçimi ağırlıklı olarak tarım ve hayvancılıktan ibarettir.

Yukarı Murat-Van Bölümü​

Yukarı Murat-Van Bölümü, Doğu Anadolu Bölgesi'nin dört bölümünden biridir. Adını Murat Nehri ve Van ilinden almıştır. Van, Bitlis, Muş ve Ağrı illeri bulunur.
Bölümde Türkiye'nin en yüksek dağları olan Ağrı Dağı, Tendürek Dağı, Nemrut Dağı ve Süphan Dağı yer alır. Karasal iklime sahip yörede kışlar soğuk geçmektedir. Bölümde yaşayan insanların geçimi ağırlıklı olarak tarım ve hayvancılıktan ibarettir.

Hakkari Bölümü​

Hakkari Bölümü, Doğu Anadolu Bölgesi'nin dört bölümünden biridir. Adını Hakkari ilinden alır.

Bölüm çok dağlıktır. Karasal iklime sahip yöre de kışlar çok soğuk geçmektedir. Burası Türkiye´nin en soğuk yerlerinden biridir. Bölümde yaşayan insanların geçimi ağırlıklı olarak tarım ve hayvancılıktan ibarettir. Bölüm Hakkari ilini komple, Şırnak ilinin doğusunu ve Van ilinin güneyini kapsamaktadır.
 

Ege Bölgesi​

Ege Bölgesi, İsmini kıyısında olduğu Ege Denizi'nden alır. Ege (Asıl Ege, Kıyı Ege) ve İç Batı Anadolu (İç Ege) olmak üzere iki bölüme ayrılır. Kuzeyde Marmara, doğuda İç Anadolu, güneyde Akdeniz bölgeleriyle ve batıda Ege Denizi'yle çevrilidir. Türkiye'nin en uzun kıyı şeridine sahip bölgesidir. Tarihi mekanlar çoktur örneğin; Efes Antik Kenti daha birçok tarihi mekanlar vardır. Ege Bölgesinin iklimi Akdeniz İklimi'dir.

Kentleşmenin en yoğun yaşandığı bölge konumundadır. Ege Bölgesi'ndeki kentler, çoğunlukla ana yolların geçtiği oluklar ve verimli ovaların kenarlarında yer alır; kıyı kesiminde ise körfezlerin kenarlarında bulunur. Kırsal yerleşmeler, genellikle ovalardaki akarsu kenarlarında ve vadi içlerinde görülür. Türkiye nüfusunun 1/8 kadarı Ege Bölgesi'nde yaşamaktadır. Bu nüfusun yarıdan fazlası (%62,2) kentlerdedir. Ege Bölgesi'nin ortalama nüfus yoğunluğu ise Türkiye ortalamasının üzerindedir. Nüfus yoğunluğu açısından Marmara Bölgesi'nden sonra ikinci sırada bulunur. Ege Bölümü'ndeki ovalar üzerinde fazla olan nüfus yoğunluğu, İç Batı Anadolu Bölümü'nde ve Menteşe Yöresi'nde azalır.

Bölgenin Sınırları;
Kuzey; Kaz Dağı, Madra Dağı, Simav Dağları ve Dominiç Dağıdır.
Doğuda; Türkmen Dağı ve Emir Dağlarıdır
Güneyde; Karakuş Dağı ve Göreli Dağıdır.
Batıda; Çanakkaleye bağlı Bababurundan başlayarak tüm Edremit Körfezi, İzmir ve Aydın illerinin tüm kıyı şeritleri ve Muğla'da, Köyceğiz hariç olmak üzere, kuzeyden güneye Köyceğiz kıyılarına kadardır.

Ovalar:
Ege Bölümü'nde horstlar arasında kalan grabenler birer alüvyon ovasıdır. Bunlar Bakırçay, Gediz, Büyük ve Küçük Menderes grabenleridir. Bu grabenler fiziksel bir haritada yeşil renk ile gösterilir. Gediz ağzında Menemen Delta ovası, Büyük Menderes ağzında Balat Delta ovasından oluşmuştur.

İller​

Ege Bölgesi'nde 8 il vardır.
  1. Afyonkarahisar
  2. Aydın
  3. Denizli
  4. İzmir
  5. Kütahya
  6. Manisa
  7. Muğla
  8. Uşak

Tarım​

Ege Bölgesi’nde nüfusun çoğunluğu iklim toprak koşulları ve ulaşım kolaylıklarının da elverişliliğiyle geçimini tarımdan sağlar. Ege bölümünde Akdeniz iklimine uygun bazı bitkiler (zeytin, üzüm vb.) ağır basar. Ege bölümünden, İçbatı Anadolu bölümüne geçildikçe, tarımın niteliği değişir; tahıl ekimi artar ve hayvancılık geçimde daha önemli yer tutar. Tahıl ekiminde buğday başta gelir, onu arpa ve mısır izler. Buğday özellikle Afyon ve Denizli’de üretilir, Bu illeri İzmir, Aydın ve Muğla izler. Arpa ise Afyon ve Manisa illerinde, mısırın da başlıca ekim alanı Manisa’dır. Pirinç ekimine ovalarda az miktarda yer verilir. Bölgede yaş ve kuru sebze üretimine de önem verilir. İklim koşulları uygun olduğu için, turfanda sebze (domates, fasulye vb.) yetiştirilerek diğer bölgelere yollanır. Soğan ve patates ekimi yaygındır; baklagillerden en çok nohut ekilir. Kavun ve karpuz üretimi de yaygın biçimde yapılmaktadır.

Bölgede yetiştirilen sanayi bitkileri arasında tütün, pamuk, susam, keten ve şekerpancarı baş sıralarda yer alır. Edremit Körfezi kıyıları yağ zeytini üretimi kesir ağaç sayısı bakımından önemlidir. Üzüm bağlarına da bölgenin her yerinde rastlanır. Üzüm ayrıca şarap ve pekmez yapımında da kullanılır. Kuru üzüm Manisa-İzmir civarında, kış soğuna dayanamayan incir ise kıyı kesimlerde özellikle Aydın'da yetişir. Türkiye'deki incir ağaçlarının yaklaşık olarak %81’i Ege Bölgesi’ndedir. Turunçgiller bölgenin özellikle güney kesiminde yetişir; Kuşadası Körfezi ve Bodrum Yarımadası’nda mandalina; Aydın ve Nazilli arasında portakal, limon, mandalina ve turunç yetişir.

Hayvancılık​

Ege bölgesinde hayvancılık çok gelişmemiştir. Üstelik yakın dönemde otlakların daralması nedeniyle, hayvan sayısında azalma gözlenmektedir. Kıyı kesimde daha çok kıl keçisi, tiftik keçisi ve koyun, iç kesimlerde sığır ve manda besiciliği yaygındır. Balıkçılık ise eski önemini kaybetmiştir. Özellikle İzmir Körfezi ’nin sularının pis olmasından dolayıdır. Yine eski önemini yitirmiş olmakla birlikte Bodrum kıyılarında sünger avcılığı yapılmaktadır. Aynı zamanda Ege Bölgesi'nde kümes hayvancılığı ve arıcılık da yapılır.

Sanayi​

Sanayi bakımından Marmara Bölgesi'nden sonra ikinci sırada gelir. Bölümler arasında gelişmişlik ve sanayi oranı bakımından büyük farklılık vardır. Asıl Ege Bölümü sanayi bakımından daha gelişmiştir. Zaten bölgenin en büyük ve gelişmiş kenti İzmir de bu bölümde yer alır. İzmir sanayisi, fuarı, ve ihracat limanı ile bölgenin önemli kentidir. İzmir’de Aliağa Petrol Rafinerisi de bulunmaktadır. İzmir'de otomotiv, madeni eşya, kimya, seramik, dokuma, çimento, sigara ve zeytinyağı, Edremit ve Ayvalık'ta zeytinyağı, Aydın tarım, Manisa sanayi ve tarım, Denizli ve Uşak'ta dokuma, Uşak'ta şeker, seramik, kümes hayvancılığı, altın madenciliği ve deri AfyonKarahisar'da şeker , çimento ve mermer, Uşak, Gördes, Kula, Demirci ve Simav'da halıcılık sektörleri, Aydın da incir işleme fabrikaları vardır. İhracat sıralamasında İzmir , Manisa ve Denizli ilk 10 da kendilerine yer bulmaktadır. İşsizlik oranın en düşük olduğu illerin başında Denizli gelir, nüfusuna oranla en fazla sanayi ve ticaret hacmine sahip olması bu durumda etkilidir.

Ege Bölgesi'nde üretilen incir, zeytin gibi ürünlerin sanayileri yapılır. İzmir'de toplanmış olan başlıca sanayi kolları arasında dokumacılık da vardır. Dokumacılık ve tekstil Denizli ve Uşak'ın ilçelerinde oldukça fazladır.

Turizm​

Ege Bölgesi turizm potansiyeli olarak Türkiye'de Akdeniz Bölgesinden sonra gelmektedir. Birçok tarihi eser, yapıt, kalıntı Efes, Didim, Pamukkale,Hiearpolis,Laodikeia gibi tarihi yerler ve buna ilave olarak doğa harikası sahilleri Fethiye, Bodrum, Marmaris, Didim, Kuşadası ve Çeşme gibi önemli plajları mavi bayraklı sahilleri ile gözde turizm ve tatil bölgeleri mevcuttur.

Ege Bölümü (Asıl Ege Bölümü)​

(Asıl Ege Bölümü), Ege Bölgesinin deniz kıyısında bulunan batı kısmıdır. Hakim görünüm doğu batı doğrultusunda uzanan dağlar ve aralarındaki graben ovalarıdır. Dağların doğu uçlarını birleştiren hat bölümün sınırını oluşturur.

Kuzeyden güneye doğru; Madra Dağı, Yunt Dağı, Bozdağlar ve Aydın Dağları sıralanır. Dağların uzanışı D-B doğrultuludur. Dağların aralarına Bakırçay ovası, Gediz Ovası, Küçük Menderes Ovası ve Büyük Menderes Ovası yerleşmiştir. Ovalarla aynı adları taşıyan akarsular doğudan batıya doğru akarak Ege Denizi'ne dökülür. Ovaların içinden akar akarsular tarımsal sulama açısından önemlidir.

İç Batı Anadolu Bölümü (İç Ege)​

Afyonkarahisar, Kütahya ve Uşak'tan oluşan Ege Bölgesi'nin iç kısmıdır.
 

Güneydoğu Anadolu Bölgesi​

Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Güneydoğu Torosların güneyinden Suriye sınırına kadar olan yerleri kaplar. Bölge doğu ve kuzeyden Doğu Anadolu Bölgesi, batıdan Akdeniz Bölgesi, güneyden Suriye ve kısa bir sınırla da Irak ile çevrilidir.

Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Türkiye'nin en düzlük bölgelerinden biri olup, bu düzlükler Arap Yarımadası'nın güneyindeki Hint Okyanusu'na kadar gider. Bölge etli ve baharatlı yiyeceklere sahip olan zengin bir mutfak kültürüne sahiptir.

Bölgenin kuzey kesiminde Toros dağ sırasının güney yamaçları ile birlikte ikinci bir kıvrımlı dağ kuşağı uzanır. Bölgenin ortasında 1952 m yükseltiye sahip sönmüş Karacadağ Volkanı yer alır. Bölgenin batısında ise Gaziantep Platosu üzerinde yükselen Kartal Dağları önemli yükseklik yapar. İç kesimlere gidildikçe iklim karasallaşır.

Karadağ’ın batısında Harran, Suruç, Ceylanpınar ve Birecik ovaları yer alır. Dicle nehri ve kollarının toplandığı Diyarbakır Havzası geniş olmayan ancak çok verimli bir ovaya sahiptir.

Karaca Dağ’ın batısındaki Şanlıurfa, Gaziantep, Adıyaman platoları Fırat ve kolları tarafından derin bir şekilde yarılmıştır. Karaca Dağ’ın doğusu ise daha engebeli bir yapı gösterir. Bu bölümün güneyinde Mardin-Midyat Eşiği yer alır.

Bölgenin iki önemli akarsuyundan biri olan Fırat, kaynağını Doğu Anadolu Bölgesi’nden alır. Bölgede ise Toroslar’dan gelen Kâhta ve Karadağ’dan gelen küçük akarsularla beslenir. Güneydoğu Toroslar’ın güneye bakan yamaçlarından birçok kol halinde çıkan Dicle Nehri ise bölgenin diğer önemli akarsuyudur. Her iki akarsu da Basra Körfezi’ne sularını boşaltırlar.

Bölgede doğal oluşumlu göl yoktur. Ancak Fırat ve Dicle üzerinde kurulmuş baraj gölleri bulunmaktadır. Bölgenin ve ülkenin 2. en büyük baraj gölü olan Atatürk Barajı bu bölge sınırları içinde yer alır.

İller​

Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde 9 il vardır:
  1. Adıyaman
  2. Batman
  3. Diyarbakır
  4. Gaziantep
  5. Kilis
  6. Mardin
  7. Siirt
  8. Şanlıurfa
  9. Şırnak

Arazi Yapısı​

Bölgenin kuzey kesiminde Toros dağ sırasının güney yamaçları ile birlikte ikinci bir kıvrımlı dağ kuşağı uzanır. Bölgenin ortasında 1952 m yükseltiye sahip sönmüş Karacadağ Volkanı yer alır. Bölgenin batısında ise Gaziantep Platosu üzerinde yükselen Kartal Dağları önemli yükseklik yapar. İç kesimlere gidildikçe iklim karasallaşır.

Karadağ’ın batısında Harran, Suruç, Ceylanpınar ve Birecik ovaları yer alır. Dicle nehri ve kollarının toplandığı Diyarbakır Havzası geniş olmayan ancak çok verimli bir ovaya sahiptir.

Karaca Dağ’ın batısındaki Şanlıurfa, Gaziantep, Adıyaman platoları Fırat ve kolları tarafından derin bir şekilde yarılmıştır. Karaca Dağ’ın doğusu ise daha engebeli bir yapı gösterir. Bu bölümün güneyinde Mardin-Midyat Eşiği yer alır.

Bölgenin iki önemli akarsuyundan biri olan Fırat, kaynağını Doğu Anadolu Bölgesi’nden alır. Bölgede ise Toroslar’dan gelen Kâhta ve Karadağ’dan gelen küçük akarsularla beslenir. Güneydoğu Toroslar’ın güneye bakan yamaçlarından birçok kol halinde çıkan Dicle Nehri ise bölgenin diğer önemli akarsuyudur. Her iki akarsu da Basra Körfezi’ne sularını boşaltırlar.

Bölgede doğal oluşumlu göl yoktur. Ancak Fırat ve Dicle üzerinde kurulmuş baraj gölleri bulunmaktadır. Bölgenin ve ülkenin 2. en büyük baraj gölü olan Atatürk Barajı bu bölge sınırları içinde yer alır.

İklim​

Orta Fırat Bölümü
Bu bölümde Akdeniz iklimi görülür. Bölgenin içlerine doğru iklim karasallaşır. Kış sıcaklık ortalaması, Dicle Bölümü'ne göre daha yüksektir. Bölümün kış sıcaklık ortalaması 0 °C'nin altına pek düşmez. Yağış en fazla kış mevsiminde görülür. Yıllık yağış tutarı 700 mm dir. Yaz aylarında yağışların azalması ve sıcaklığın yüksek olması kuraklığı arttırmıştır. İç kesimlerde karasal iklim görülür.

Dicle Bölümü
Dicle Bölümü'nde karasal iklim etkilidir. Bölümde yazlar çok sıcak ve kurak, kışlar ise soğuktur. Bölümün yüksek kesimlerinde kar yağışları görülür. Kış mevsiminde sıcaklık 0 °C nin altına düşer. Bölümdeki yıllık yağış miktarı 500–600 mm'dir. Son zamanlarda özellikle Diyarbakır çevrelerinde ekonomik anlamda büyük ilerlemeler kaydedilmiştir.

Bitki örtüsü​

Bölgenin doğal bitki örtüsü bozkırdır. İç Anadolu bozkırlarına göre çok fakirdir. Bölgede antropojen bozkırlarda geniş yer kaplamaktadır. Ormanların en az olarak kapladığı bölge olan Güneydoğu Anadolu`da mevcut ormanların büyük bölümü de tahrip edilmiştir.

Ekonomi​

Coğrafi yönden Güneydoğu Anadolu Projesi'nin (GAP) giriş kapısı, sanayisi ve ticari hacmi ile de GAP kalkınmasında temel teşkil eden Gaziantep ekonomik yönden çevresindeki 17 ili etkisi altında tutmaktadır.

Tarım ve hayvancılık​

Bölge ekonomisi Gaziantep dışında tarım ve hayvancılığa dayanır. Geniş düzlüklerin olması bölgede tarım için büyük bir avantaj iken, yaz kuraklığının şiddetli olması üretimi olumsuz etkiler en çok ihtiyaç duyan bölge lös adı verilen çok verimli topraklar bulunur. Bölgenin Dünyada en bilinen tarım ürünü antepfıstığıdır. Türkiye'de en çok yetişir. Ayrıca buğday, pamuk, keten, susam, nohut, zeytin, incir, karpuz, kırmızı mercimekte yetiştirilir. Bölgede ağırlıklı olarak küçükbaş hayvancılık yapılır. Çok az miktarda sığır da vardır.Ayrıca hayvancılığa dayalı olarak Diyarbakır'da Türkiye'de bir ilk olan Organize Hayvancılık Bölgesi kurulmaktadır.

Yer altı zenginlikleri​

Bölge yer altı kaynakları bakımından oldukça zengin sayılabilir. Fosfat ve linyitin yanında bölgede petrol de çıkarılır. Batman, Diyarbakır ve Kâhta'da Türkiye'nin önemli petrol yatakları bulunur ve Batman rafinerisinin işlediği petrol bölgeden sağlanır. Bölgede az miktarda taş kömürü de bulunur.
 

İç Anadolu Bölgesi​

İç Anadolu Bölgesi, Anadolu'nun orta kısmında yer alan Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden biridir. Türkiye'de gelişmiş bölgeler arasında yer alır. Bu konumu sebebiyle bu bölgeye "Orta Anadolu" da denir. İç Anadolu Bölgesi'nin yüz ölçümü 151.000 km² olup bu alan Türkiye topraklarının %21'ini kaplar. Yüzölçümü bakımından Doğu Anadolu'dan sonra ikinci büyük bölgedir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi dışında diğer bölgelerin hepsiyle komşudur. Aynı zamanda Türkiye'de "tahıl ambarı" olarak da anımsanır.

İller​

İç Anadolu Bölgesi sınırları içinde 13 il vardır.
  1. Ankara
  2. Aksaray
  3. Çankırı
  4. Eskişehir
  5. Karaman
  6. Kayseri
  7. Kırıkkale
  8. Kırşehir
  9. Konya
  10. Nevşehir
  11. Niğde
  12. Sivas
  13. Yozgat
Bu illerden Ankara, Eskişehir, Çankırı ve Yozgat'ın bazı ilçeleri Karadeniz Bölgesi'ne, Sivas'ın bazı ilçeleri Karadeniz ve Doğu Anadolu Bölgesi'ne, Konya, Karaman ve Niğde'nin güney ilçeleri Akdeniz Bölgesi'ne, Kayseri'nin bazı ilçeleri Akdeniz ve Doğu Anadolu Bölgeleri'ne girer. Ayrıca Afyonkarahisar, Bilecik, Çorum ve Tokat illerinin bazı ilçeleri bu bölgeye girer. Karasal iklim görülür.

Sanayi​

  • Aksaray'da: Mercedes-Benz Türk Kamyon Fabrikası, Sütaş Süt Fabrikası, Balküpü Şeker Fabrikası, Un fabrikaları,
  • Kırşehir'de: Petlas lastik fabrikası, Kırşehir Şeker Fabrikası ve Un Fabrikaları,
  • Sivas'ta: Lokomotif, benzin, motor, çimento ve inşaat malzemeleri sanayii ile devlet demir yollarının tren, vagon imalatı yapan TÜDEMSAŞ fabrikası vardır.
  • Ankara'da: Makine, uçak, savunma sanayi, elektrikli ev aletleri, elektronik, dokuma, gıda ve içki, tarım araçları, çimento, alçı ve mobilya sanayi,elektrik üretimi-kömür madeni,trona madeni üretimi ve soda külünün ihracatı
  • Konya'da: Tarım araçları, besin, motor, çimento, süt ürünleri ve inşaat malzemeleri sanayi, EREĞLİ ŞEKER, Çumra Şeker Fabrikası, ILGIN ŞEKER fabrikası ve Konya şeker fabrikası bulunmaktadır.
  • Niğde'de: Rot başı fabrikası, halı fabrikası, şeker fabrikası, gazoz fabrikası, beton santrali, otomotiv yan sanayi
  • Kayseri'de: Halıcılık, mobilya, şeker fabrikası, yem, savunma sanayi, kimyasal ürünler, elektronik, beyaz eşya, cnc tezgâh üretim sanayi, meyve suyu, pamuklu dokuma, pastırma ve sucuk üretim merkezleri gibi azami 1100 fabrika ile Anadolunun üretim lokomotifi.
  • Kırıkkale'de: Orta Anadolu petrol rafinerisi, silah fabrikası, demir -çelik endüstrisi
  • Eskişehir'de: Besin, yem, çimento endüstrisi, raylı sistemler, lokomotif (Tülomsaş), hava sanayi (Tusaş,TEI) bisküvi, çikolata, şekerleme (ETİ) süt fabrikası ve süt ürünleri (PINAR) Şeker Fabrikası ticari araç fabrikası ( Otokoç İnenü )
  • Yozgat'ta: Çimento, linyit kömür madeni, Şeker fabrikası, besin, tekstil
  • Karaman'da : Bisküvi (BİFA Bisküvi, ANİ Bisküvi, Saray Holding), gofret, şekerleme, süt fabrikası (Halk). Tahıl ürünleri, buğday, mısır, ayçekirdeği ve özellikle yurtdışına ihracı yapılan elma üretimi yapılmaktadır

Konya Bölümü​

Konya Bölümü, İç Anadolu Bölgesi'nin coğrafi bölümlerinden biridir.

Bölüm Türkiye'nin ortasında yer alır. Deniz seviyesine göre yüksekliği ortalama 1000 metre civarındadır. Karasal iklime sahip yöre de kışlar soğuk, yazları ise kurak geçmektedir. Burası Türkiye'de çölleşmeye başlayan ilk yerlerdendir. Bölümün ekonomisi tarım, hayvancılık ve bu sektörlere dayalı makine teknolojilerine dayanır. En çok tahıl ekimi yapılır. Özellikle buğday üretiminde Konya çevresinin önemli bir yeri vardır. Sulanabilir arazilerde şeker pancarı ekimi yapılır. Hayvancılık da önemli bir geçim kaynağıdır. Bozkırların geniş yer kapladığı bölümde en çok küçükbaş hayvan beslenir.İklimsel özellikleri, yüksek yerler başta olmak üzere orman yetişmesine uygun olduğu halde, yüzlerce yıl süren tahribat sonucu ormanlar yenilenememiş ve yerini atropojen bozkırlara bırakmıştır.Doğal bozkırlar ise çok yağış alan Tuz Gölü ve çevresinde bulunur.

Bölümün en büyük yerleşim yeri olan Konya'da sanayi kuruluşları mevcuttur. Bu kentin nüfusu 2010 sonu itibarıyla 1.100.000 civarındadır. Bölümün toplam nüfusu ise 3 milyonun biraz altındadır. Şeker, çimento, besin, dokuma , tarım âletleri fabrikaları ile cıva işletmeleri bölümdeki başlıca endüstri kuruluşlarıdır. Konya Bölümü Türkiye'de ulaşımın gelişmiş ve nispeten az maliyetli olduğu bölgelerdendir. Halihazırda işleyen 2 Yüksek Hızlı Tren hattının bir tanesi Ankara ile Konya büyükşehirlerini birbirine bağlar. Bölümün en uğrak turistik mekanı olan Mevlana Müzesi, Topkapı Sarayı'ndan sonra Türkiye'de en çok kişi tarafından ziyaret edilen 2. müzedir.
  • İller: Aksaray, Karaman, Konya
  • Önemli Merkezler: Aksaray, Akşehir, Cihanbeyli, Çumra, Ereğli, Ilgın, Karaman ve Konya
  • Dağlar: Toros Dağları
  • Ova: Konya Ovası
  • Göller: Akşehir Gölü, Eber Gölü ve Tuz Gölü

Yukarı Sakarya Bölümü​

Yukarı Sakarya Bölümü Türkiye'nin İç Anadolu Bölgesi'ne bağlı bir bölüm. Türkiye'nin başkenti Ankara ve önemli illerinden Eskişehir bu bölümde bulunur.

Orta Kızılırmak Bölümü​

Orta Kızılırmak Bölümü İç Anadolu Bölgesi'nin bölümlerinden birisidir. Bu bölüm, Çankırı ile Toros Dağları arasında kalan Kızılırmak yayı ve çevresini, yani Kızılırmak nehrinin orta çığırını kapsar. İç Anadolu Bölgesi'nin yüzölçümü en büyük bölümüdür. Çankırı, Kırıkkale, Kırşehir, Nevşehir, Niğde, Kayseri ve Yozgat illerini kapsar.

Yukarı Kızılırmak Bölümü​

Yukarı Kızılırmak Bölümü İç Anadolu Bölgesi'nin bir bölümüdür. Bu bölüm Kızılırmak'ın, yukarı çığırını kapsar. İç Anadolu'nun en küçük, en engebeli bölümüdür. Dağlarla kuşatılmış bir havza görünümündedir. Engebeli olduğu için tarım alanlarının oranı daha düşüktür. Nüfusu sık, kentleşme oranı yüksektir. Bölümde Sivas ili bulunmaktadır.
 

Marmara Bölgesi​

Marmara Bölgesi, Türkiye'nin 7 coğrafi bölgesinden biridir. Köprü niteliği ile Avrupa ve Asya'yı birbirine bağlar. Yaklaşık 67.000 kilometrekarelik bir yüzölçüme sahip olup Türkiye'nin %8,5'ine karşı gelir.

Marmara Denizi de yaklaşık 11.000 km²'lik yüzölçümüyle bu bölgenin bir iç denizi durumunda olup bölgenin tam ortasını kaplar. Marmara Bölgesi'nin toplam nüfusu TÜİK 2009 yılı nüfus sayımına göre 23 milyondan fazladır.

Marmara Bölgesinde sanayi, ticaret, turizm ve tarım gelişmiştir. Bölgedeki en gelişmiş sanayi İstanbul-Bursa-Kocaeli şehirlerinde olmakla birlikte bölgenin diğer yörelerinde de yaygın sanayi faaliyetleri vardır. Başlıca sanayi ürünleri olarak; otomotiv endüstrisi parçaları,çeşitli metal ürünler, işlenmiş gıda, dokuma, hazır giyim, çimento, kimya, kâğıt, petrokimya ürünleri, beyaz eşya sayılabilir.

Ekili alanların yaklaşık yarısı buğday olup buğdayı şekerpancarı, mısır ve ayçiçeği izler. Bölge, Türkiye'nin ayçiçeği üretiminin yaklaşık %73'ünü, mısır üretiminin ise yaklaşık %30'unu gerçekleştirir. Bağcılık da hayli gelişmiş olup Tekirdağ, Şarköy, Mürefte, Avşa ve Bozcaada üzüm ve şarapları meşhurdur.

Yedi coğrafi bölge içinde yükseltisi en az olan bölgedir. Ekili-dikili arazi oranı %30'dur. Ormanlık alan oranı %11,5'dir. Kümes hayvancılığı ve ipek böcekçiliği yaygındır. Nüfus ve nüfus yoğunluğu, göç alması nedeniyle çok yüksektir. Enerji tüketimi ve turizm gelirleri en yüksek bölgedir.

İstanbul, Tekirdağ, Edirne, Kırklareli, Yalova, Kocaeli tamamen bölge sınırları içinde; Sakarya ve Bilecik'in Karadeniz Bölgesi'nde toprakları olup; Bursa ve Balıkesir'in Ege Bölgesi'nde de toprakları vardır. Çanakkale ilinin topraklarının çok büyük bir bölümü Marmara Bölgesi içinde olup sadece Edremit Körfezi çevresindeki yerleşim yerleri Ege Bölgesi sınırları içinde kalır.

Marmara bölgesi'nin en büyük kenti İstanbul'dur. Marmara Bölgesi'ndeki en küçük kenti ise Yalova'dır.

İstanbul, Marmara bölgesinin yoğun nüfuslu olmasında önemli bir rol oynar.

İller​

Marmara bölgesi'nde 11 il vardır.
  1. Balıkesir
  2. Bilecik
  3. Bursa
  4. Çanakkale
  5. Edirne
  6. İstanbul
  7. Kırklareli
  8. Kocaeli
  9. Sakarya
  10. Tekirdağ
  11. Yalova

Dağlar​

Marmara Bölgesi'nde Yıldız dağları, Biga dağları, Kapıdağ, Uludağ, Samanlı dağları, Domaniç Dağı, Koru Dağları, Işıklar dağı, Armutçuk dağı, Kazdağı, Elmacık dağ'ları bulunmaktadır. Bunların en büyüğü Bursa'daki Uludağ'dır. Yüksekliği 2543 metredir. Ayrıca bölgedeki Edirne ilinde herhangi bir dağ bulunmamaktadır.

Akarsu ve Göller​

Bölge genelinde, küçük ölçekli olmalarına rağmen sık bir akarsu ağı vardır. Sakarya, Ergene, Susurluk, Meriç ve Biga Çayı bölgedeki başlıca akarsulardır. Bölge'de irili ufaklı birçok doğal ve yapay göl bulunur. Büyükçekmece Gölü, Küçükçekmece Gölü, Durusu Gölü, İznik Gölü, Sapanca Gölü, Uluabat Gölü ve Manyas Gölü, açık havası olan tatlı su gölleridir. Bunların haricinde özellikle Güney Marmara Bölümü'nde Biga Yarımadası üzerinde sulama yapılır.

İklim ve bitki örtüsü​

Marmara Bölgesi'nin iklimini, tek bir iklim adı ile başlıklandırmak doğru olmaz, Marmara Bölgesi'nde hüküm süren iklim Türkiye'de Karadeniz iklimi , karasal iklim ve Akdeniz iklimi arasında bir geçiş evresidir. Bölgede yıllık yağış 500 – 1000 mm arasındadır. En çok yağış kış mevsiminde Aralık, Ocak, Şubat aylarında düşer. En kurak aylar ise Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarıdır. Karlı, soğuk ve donlu günlerin sayısı kıyı kesimlerde en azdır. İç kesimlere gidildikçe karasallık etkisi artar. Ege ve Marmara denizi kıyılarında makiler, güney Marmara sahillerinde ise zeytinlikler bulunur. Makiler 200 metre yüksekliğe kadar baskın bitki örtüsüdür. Ergene Havzası'nda bozkırlar oluşmuşsa da bölgenin tamamında yaygınlık göstermez. Yükseltinin olduğu yerlerde, özellikle Trakya'da ormanlara rastlanır.

Hava sıcaklığının 0 °C nin altında geçtiği gün sayısı çok kısadır. Marmara Bölgesi'nin yıllık sıcaklık değerleri: ortalama 14 -16 °C, en sıcak ay ortalaması: 23-25 °C, en soğuk ay ortalaması: 5-6 °C'dir. Yıllık yağış miktarı 600–700 mm civarındadır. Marmara bölgesinde hâkim rüzgârlar genelde Kuzey ve Kuzeydoğu yönlerinden eser.

Çatalca-Kocaeli Bölümü​

Adapazarı Ovası'nın doğusundan başlayarak, Silivri'ye kadar devam eder. Marmara Bölgesi'nin kuzeydoğu topraklarını kapsayan bu bölüm İstanbul Boğazı ile ikiye bölünür. Doğudaki kısım Kocaeli Yarımadası ve Adapazarı Ovası, batıdaki kısım ise Çatalca Yarımadası'dır. Bölüm akarsular ile parçalanmış olup, yer yer tepeliklere sahiptir. Ortalama 150 - 200 metre yükseklik gösteren bu tepeler plato özelliği taşır.

Bölümün Karadeniz kıyılarını bakan taraflarında ormanlar görülürken, Marmara Denizi kıyısında bitki örtüsü yerini maki ve zeytinliklere bırakır. Bölümde toprakları bulunan İstanbul, Kocaeli ve Sakarya illerinin üçünde de kuzayde yerleşim seyrektir. Nüfus yoğunluğu daha ılıman iklime sahip olan, güneydedir. Kuzeydeki en önemli yerleşim merkezi Şile'dir. Buna karşılık güneyde en önemli yerleşim birimleri, İzmit, Gölcük ve İstanbul'dur.

Şeker pancarı, zeytin, sebze ve tahıl üretimi yapılmaktadır. Silivri ve Çatalca ilçelerinde önemli ölçüde hayvansal gıda üretilir. Tereyağı, peynir ve yoğurt bunların başlıcalarıdır.

Çatalca ilçesindeki ocaklardan çıkarılan grafit işlenmesi için İstanbul'a gönderilir. Durusu Gölü çevresinde çıkarılan linyit İstanbul'da yakacak ihtiyacı için kullanılır.

Bölümün böylesine gelişmesinin sebebi Asya ve Avrupa kıtalarını birbirine bağlayan Boğaz Köprülerinin bu bölüm içinde İstanbul ilinde olmasıdır. İstanbul ticaret, sanayi, bankacılık, kültür, sanat, medya, ulaşım, tekstil, kimya, dericilik, kundura, ilaç, cam, besin ve turizm bakımından Türkiye'nin merkezidir. Tüm bu sunduğu imkânlar dahilinde İstanbul uzun yıllar durmak bilmez bir göç dalgası ile karşı karşıya kalmış ve bugün Türkiye'nin toplam nüfusunun sekizde birinin bünyesinde bulundurur. Aldığı nüfus ile hızla büyüyen İstanbul ili yaşayanlara yeterli altyapı ve konut sunamamaktadır ve plânsızca büyümektedir. Devlete ve özel sektörün çabalarıyla şehirde kentsel dönüşüm seferberliği başlatılmış, gecekondulaşmanın yerini toplukonutlar ile çözme yoluna gidilmiştir. Günümüzde İzmit, Adapazarı ve Gölcük, İstanbul'un hemen arkasında hızla büyümektedir. İstanbul ve Adapazarı arası büyük bir sanayi sahasıdır. Buralarda devlete ve özel sektöre ait birçok tersane, çimento, beyaz eşya fabrikaları, alüminyum ve petrokimya tesisleri bulunur. Gölcük ilçesi bir donanma üssü ve askerî araçların yapıldığı bir sanayi merkezidir.

Yıldız Dağları Bölümü​

Yıldız Dağları Bölümü, Marmara Bölgesi'nin kuzeybatısını oluşturur.İsmini alanın büyük bir alanını kaplayan Yıldız Dağları'ndan alır. Batıda, Bulgaristan sınırından, doğuda Durusu Gölü'ne kadar uzanır. Yıldız Dağları'nın Karadeniz'e bakan yamaçlarında Türkiye'de Karadeniz iklimi etkilidir. Doğal bitki örtüsü makilik olup, yaklaşık 150 metre yükseklikten sonra ormanlar başlamaktadır. Yıldız Dağları'nın batı kısımları plâto özelliği taşır, ve bu alandaki verimli tarım arazilerinde buğday, ayçiçeği, şeker pancarı ve mısır tarımı yapılır. Küçükbaş hayvancılık oldukça gelişmiştir ve buna bağlı olarak bölümde birçok mandıra ve peynir imalâthanesi vardır.

Ergene Bölümü​

Ergene Bölümü, adını içine alan bu bölüm Yıldız Dağları ile Koru Dağları arasında kalmış bölümü kapsar. Tekirdağ ve Edirne illerinin bütünü ile Kırklareli'nin yarıya yakınını ve Çanakkale'nin Gelibolu ilçesinin çok küçük bir alanını kapsar.

Marmara Bölgesi'nin, en soğuk, en az yağış alan, bitki örtüsünün en cılız olduğu yer Ergene Bölümüdür. Genel bitki örtüsü bozkırlardır. Bölümde yetiştirilen başlıca ürünler; buğday, mısır, çeltik, şeker pancarı, ayçiçeği, susam ve patatestir. Bağcılık ve ayçiçeği üretimi çok gelişmiş olduğundan, buna bağlı olarak da alkollü içecek ve yağ sanayii gelişmiştir. En önemli yerleşim merkezleri, Uzunköprü, Meriç, Babaeski, Lüleburgaz, Çorlu, Çerkezköy, Malkara, Keşan, Edirne, Tekirdağ ve İpsala'dır. Hamitabat beldesinde çıkarılan doğalgazdan elektrik üretilir.

Güney Marmara Bölümü​

Güney Marmara Bölümü yeryüzü şekilleri bakımından Marmara Bölgesi'nin en fazla çeşitlilik gösterdiği bölümdür. Plâtolar, ovalar, göller, akarsular, körfezler bölümün başlıca yer şekilleridir. Saros Körfezi ile İzmit Körfezi'nin güneyinde kalan, Çanakkale, Balıkesir, Bursa, Yalova, Bilecik illeri ile, İzmit ve Sakarya illerinin bir kısmını kapsayan alandır. Bölümdeki ovalarda buğday, ayçiçeği, şeker pancarı ekimi yapılmaktadır. Dutluklara ve meyve bahçelerine rastlanmaktadır. Küçükbaş hayvancılık çok gelişmiştir. Bursa yöresinde ipek böcekçiliği yapılır. Gelibolu ve Kapıdağ yarımadaları ile Çanakkale ilinin genelini kapsayan Biga Yarımadası nüfusun en seyrek olduğu yerlerdir. Buralarda engebe fazladır. Çanakkale Boğazı, Gelibolu Yarımadası ile Biga Yarımadası'nı birbirinden ayırır.

Bölüm akarsu, göl, körfez ve adalar yönünden oldukça zengindir. Bölgenin en önemli akarsuyu Susurluk Çayı'nın vadisi Marmara Denizi'nin ılıman havasının iç kesimlere ulaşmasını sağlar. Biga Çayı ile Gönen Çayı diğer önemli akarsulardır. İznik, Ulubat ve Manyas Kuşgölü bu bölümde bulunur. Bunlar içinde Kuşcenneti Millî Parkı dünyaca üne sahip bir millî parktır.

Bölümün en önemli yerleşim birimi Bursa'dır. Bir süre Osmanlı Devleti'ne başkentlik yapmış Bursa, tarihî, doğal ve ekonomik ve kültürel yönden gelişmiş bir turizm şehridir. Diğer önemli yerleşim merkezleri Balıkesir, Çanakkale, Erdek, Gemlik, Karacabey, Mustafakemâlpaşa, Bandırma, Biga, Gönen'dir. Art bölgesin gelişmiş olması, bölümünde gelişmesine sağlamıştır. Bursa, Bandırma,Balıkesir, Çanakkale, Yalova ve Bilecik'te gıda sanayiinde, Balıkesir'de şeker ve kâğıt sanayiinde, Bursa'da tekstil, otomotiv ve konserve sanayiinde Bandırma kimya sanayiinde Erdek ise turizm konusunda gelişmiştir.

Çanakkale'ye bağlı Biga ve Çan ilçelerinde hâlâ faal olan linyit ocakları mevcuttur. Bandırma limanı bölge için çok önemlidir. İstanbul - Bandırma arasında arabalı feribot taşımacılığı yapılır. Gönen'de kaplıca turizmi, Susurlukta bor çıkarımı, Bilecik ve Marmara Adası'nda ise mermercilik yapılmaktadır.
 

Karadeniz Bölgesi​

Karadeniz Bölgesi, ismini Karadeniz'den alan, Sakarya Ovası'nın doğusundan Gürcistan sınırına kadar uzanan Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden biridir. Gürcistan, Doğu Anadolu, İç Anadolu Bölgesi ve Marmara Bölgeleriyle ve adını aldığı deniz ile komşulardır. Türkiye'deki bölgeler arasında büyüklük bakımından üçüncü sırada yer almaktadır, ayrıca doğu batı genişliği ve yerel saat farkı en fazla olan bölgedir. Karadeniz Bölgesi'nin en büyük ve gelişmiş şehirleri sırasıyla Samsun, Trabzon ve Ordu'dur.

Batı Karadeniz; Orta ve Doğu Karadeniz bölümünden daha düz olduğu için burada nüfus dağınık olarak serpilmiştir. Orta ve özellikle Doğu Karadeniz bölümünde ise engebe ve yükselti fazla olduğundan dolayı nüfus toplu olarak dağılmıştır.

Gerçek alanı olan 122.121 km² ile Türkiye topraklarının %18’ini kaplar. Bölge doğu ve batı doğrultusunda 1400 km, kuzey ve güney doğrultusunda 100–200 km ile bir şeride benzer.

İller​

Karadeniz Bölgesi sınırları içinde yer alan 18 il vardır.
  1. Amasya
  2. Artvin
  3. Bartın
  4. Bayburt
  5. Bolu
  6. Çorum
  7. Düzce
  8. Giresun
  9. Gümüşhane
  10. Karabük
  11. Kastamonu
  12. Ordu
  13. Rize
  14. Tokat
  15. Samsun
  16. Sinop
  17. Trabzon
  18. Zonguldak

Batı Karadeniz Bölümü​

Batı Karadeniz Bölümü, Karadeniz Bölgesi'nin üç bölümünden, en batıda olanıdır. Kızılırmak deltasının batı kenarından başlayıp Adapazarı ve Bilecik'in doğusuna kadar uzanır. Bölüm genel olarak dağlıktır..

Orman ürünleri ve ormancılık önemli gelir kaynağıdır. Bolu ve Düzce çevresinde çok sayıda kereste fabrikası bulunmaktadır. Zonguldak çevresi maden çıkarımı, Ereğli-Karabük çevresi maden işletmeleri ile Türkiye ekonomisine önemli katkıda bulunur. Batı Karadeniz'in en önemli katkısı ise maden çıkarma ve işleme alanındadır. Bölgenin önemli şehirlerinden birisi olan Karabük'de giderek gelişimini sürdürmektedir.

Özellikle son yıllarda Batı Karadeniz bölgesinin en önemli gelir kaynaklarından biri turizmdir. Bölgedeki Amasra, Kastamonu, Safranbolu, Ereğli, Eskipazar ve Bolu gibi turistik merkezler yerli ve yabancı turistlere alternatif turizm hizmetleri sunarak ekonomiye önemli katkı sağlamaktadır. Eskipazar'da Hadrinapolis antik kenti bulunmaktadır. Yağış miktarı 1500-1600 milimetre arasındadır.

Orta Karadeniz Bölümü​

Orta Karadeniz Bölümü, Karadeniz Bölgesi'nin orta bölümüdür. Melet Çayı'ndan Sinop'un doğusuna kadar uzanır. Doğu Karadeniz Bölümü'ne göre güneye daha fazla sokularak Tokat ve Çorum illerinin büyük bölümleri ile Amasya ilinin tamamını içine alır.

Yer şekilleri Doğu ve Batı Karadeniz'e oranla daha sadedir. Dağların yükseltisi azalmış ve dağlar içeriye çekilmiş durumdadır. Bunun sonucunda tarım alanları ve ulaşım çok gelişmiştir. En gelişmiş şehri Samsun'dur.

Orta Karadeniz, Doğu Karadeniz'e nazaran en az yağış alan, kıyı ile iç kesim arasında farklılığın en az olduğu bölümdür. Yine de yağış boldur ve yağışlar her mevsime dengeli olarak dağıldığından kurak mevsim yoktur. Türkiye ekonomisine katkısı daha çok tarım alanındadır. Yağış miktarı 1000 milimetreye kadar çıkmaktadır. Dağları kıyıya paralel uzanır. Başlıca dağları Canik Dağları, Akdağ ve Kocadağ'dır.

Bu bölümde tarım alanları daha çoktur. Yeşilırmak, Kızılırmak ve Kelkit Çayı'nın aşağı kesimleri buradadır. Yeşilırmağın denize döküldüğü kesimde Çarşamba delta ovalarını oluşturmuşlardır. Ayrıca iç kesimlerde Suluova, Niksar, Erbaa ve Merzifon ovaları yer alır. Bu bölümde yağışlar doğu bölümüne göre daha azdır. Çünkü buradaki dağlar, doğudakiler kadar yüksek değildir. Denize etkisi iç kesimlere kadar sokulabilmektedir. Bu durum, kıyı ile iç kesimler arasındaki iklim farklılıklarının belirgin olmamasına neden olmuştur.

Doğu Karadeniz Bölümü​

Doğu Karadeniz Bölümü, Karadeniz Bölgesi'nin en dağlık, en fazla yağış alan, bulutlanmanın çok olduğu, nem oranının en fazla olduğu bölümdür.

Bölgede en çok balıkçılık ve tarım yapılan bölümdür ve halk geçimini balıkçılık ve tarımdan kazanır. Ayrıca Karadeniz Bölgesi'nin en çok çay, fındık ve mısır yetiştirilen bölümüdür. Ulaşımın en zor, engebeli ve en çok göç veren bölümüdür. Tarım alanı kıyı şeridi boyunca dardır. Bölgenin engebeli olmasından dolayı makineleşme azdır.

Rize, Artvin, Trabzon, Ordu, Giresun, Gümüşhane ve Bayburt önemli yerleşim merkezidir. Bölgenin en gelişmiş illeri Trabzon ve Rize'dir. Türkiye'de yaylacılık merkezi olan alpin çayırlıkların en güzel örnekleri Doğu Karadeniz Bölümü'nde, özellikle Rize çevresinde görülür. Ayder, Anzer, Çağırankaya yaylaları bunlara örnektir. Yıllık yağış oranı 2500 milimetreye kadar ulaşır.

Bölgede eski adı "Şerah" olan bir krater gölü Uzungöl bulunur. Uzungöl yaklaşık 1000 metre uzunluğu, 500 metre eni ve ortalama 15 metre derinliğe sahip bir dağ gölüdür. Ormanlar arasında yer alan gölde alabalık yetiştirilir. Of'a olan uzaklığı yaklaşık 38 kilometredir ve Of'dan dolmuşlar bulunmaktadır. Yolun büyük kısmı asfalttır.

Kıyı ile iç kesimler arasında iklim ve bitki örtüsü birbirinden tamamen farklıdır. Kıyı şeridinde tipik Karadeniz iklimi hüküm sürer. Doğu Karadeniz Bölümü'nde işletilen en önemli yer altı zenginliği, Artvin yakınlarındaki Murgul'da bulunan bakır madenidir. Türkiye'de üretilen bakırın büyük bir kısmı bu bölümdeki yataklardan elde edilir. Çıkarılan bakır cevheri Murgul ve Samsun'daki fabrikalarda işlenir.

Trabzon'daki Atatürk Köşkü, Giresun Kalesi, Doğu Karadeniz'deki tek ada olan mitolojik Giresun Adası (Aretias), Kümbet Yaylası ve Bektaş Yaylası, Maçka'daki Sümela Manastırı ve her yıl düzenlenen yayla şenlikleri bölümün önemli turizm değerleridir.
 
Bunlar da ilginizi çekebilir...
Türkiye'nin En Zeki İli Eskişehir
  • Ugur
  • Ugur,
  • Güncel
  • 0    215
Mohini - Türkiye Cumhuriyeti'nin İlk Fili
  • Ugur
  • Ugur,
  • Hayvanlar Alemi
  • 0    334
Türk Hava Yolları Türkiye'nin En Değerli Markası
  • Ugur
  • Ugur,
  • Güncel
  • 0    288
Türkiye'nin Posta Tarihi
  • MURATS44
  • MURATS44,
  • Tarih
  • 0    1K
Geri