Vatansızlık, hiçbir devletle uyrukluk (vatandaşlık) bağı olmayan kişileri tanımlamak için kullanılan terimdir. Bu statüye sahip kişilere Vatansız veya uluslararası yaygın terimle Heimatlos (Haymatlos) denmektedir.
En basit tanımıyla haymatlos yani vatansızlık herhangi bir devlete uyrukluk bağıyla bağlı olmayan ve vatansız statüsüne sahip kişileri tanımlarken kullanılan bir sözcüktür. Uluslararası hukukta bu terim bağlı olduğu vatandaşlık bağını kaybedenler, tekrar kazanamayacak olanlar ve bir yenisini alamayacak kişileri niteler.
Siyasal gerekçelere dayanarak devletler, uyruklarını yurtsuz duruma düşürebilmektedir. Naziler, 1933’te, 1914’den sonra vatandaşlığa alınmış Yahudileri yurtsuz saymış; 1941’de ise bütün Yahudileri vatandaşlıktan çıkarmıştı. Devletler arasındaki toprak kavgası sırasında da insanlar yurtsuz kalabilir. Devletlerin dağılması, birleşmesi, ayrılması, iç savaş durumlarında insanların hayatları altüst olur. Kağıt üzerinde vatandaş görünmesine rağmen siyasal baskılar nedeniyle devlet kurumlarıyla ilişki kuramayanlara fiili yurtsuzlar, de facto vatansızlar denilmektedir. Yurtsuzlar sıklıkla sınır dışı edilebilirler. Yurtsuzlar, AİHM’e bireysel başvuruda bulunabilirler.
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği; 2014’ün sonunda 77 ülkede toplam 3.5 milyon vatansız statüsünde insan yaşadığını ve tüm dünyadaki insanlarla birlikte bu sayının 10 milyondan fazla olduğunu tahmin ettiklerini açıklamıştır.
En basit tanımıyla haymatlos yani vatansızlık herhangi bir devlete uyrukluk bağıyla bağlı olmayan ve vatansız statüsüne sahip kişileri tanımlarken kullanılan bir sözcüktür. Uluslararası hukukta bu terim bağlı olduğu vatandaşlık bağını kaybedenler, tekrar kazanamayacak olanlar ve bir yenisini alamayacak kişileri niteler.
haymatlos.webp
Siyasal gerekçelere dayanarak devletler, uyruklarını yurtsuz duruma düşürebilmektedir. Naziler, 1933’te, 1914’den sonra vatandaşlığa alınmış Yahudileri yurtsuz saymış; 1941’de ise bütün Yahudileri vatandaşlıktan çıkarmıştı. Devletler arasındaki toprak kavgası sırasında da insanlar yurtsuz kalabilir. Devletlerin dağılması, birleşmesi, ayrılması, iç savaş durumlarında insanların hayatları altüst olur. Kağıt üzerinde vatandaş görünmesine rağmen siyasal baskılar nedeniyle devlet kurumlarıyla ilişki kuramayanlara fiili yurtsuzlar, de facto vatansızlar denilmektedir. Yurtsuzlar sıklıkla sınır dışı edilebilirler. Yurtsuzlar, AİHM’e bireysel başvuruda bulunabilirler.
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği; 2014’ün sonunda 77 ülkede toplam 3.5 milyon vatansız statüsünde insan yaşadığını ve tüm dünyadaki insanlarla birlikte bu sayının 10 milyondan fazla olduğunu tahmin ettiklerini açıklamıştır.
Ünlü vatansız kişiler
- Adolf Hitler (1925-1932)
- Albert Einstein (1896-1901)
- Anne Frank (1941-1945)
- Friedrich Nietzsche (1869-1900)
- Karl Marx (Hayatı boyunca)
- Usame Bin Ladin (1994-2011)
Türkiye’de Haymatlos
Türkiye’de yaşayan vatansız bireyler ticari konular hariç Türk vatandaşlarına tanınan haklardan faydalanırken, ticaret ve iş konularında Türkiye’de yaşayan yabancılara tanınan haklar kapsamında mahkemelerde değerlendirilirler.Haymatlos Kimliği
Uluslararası Hukuk’a göre devletler bünyelerindeki haymatloslara kimlik düzenlemektedir. Ancak Türkiye’de oturmuş bir sistem bulunmadığından avukatlar ve hukuk büroları bu süreçte destek sağlamaktadır.
