Biyografi Köprülü Ailesi - Köprülüler

Köprülü ismi, ailenin atalarının dönemin Balkanlarında yerleştiği Makedonya'nın Köprülü kasabasından gelir. Samsun'un Vezirköprü İlçesi bu adı, Mehmet Köprülü o yöreden bir kızla evlendiği için alır. Tarihi Köprülü ailesinin kökeni, isim benzerliğinden gelen başka Köprülü aileleriyle karıştırılmaktadır. Ancak gerçek Osmanlı tarihi göz önünde bulundurulduğunda, Köprülü ailesi Karadeniz kökenli olduğu tahmin edilmektedir.

Köprülü Mehmet Paşa İstanbul'a saraya geldiği dönemlerde devlet büyük bir buhran içerisindeydi. Anadolu ayaklanmaları artmış İstanbul dahi sipahiler ve yeniçeriler tarafından abluka altına alınmıştı. 1648 yılında tahta çıkan IV. Mehmet daha 6 yaşındaydı ve yönetimi babaannesi Kösem Sultan ve annesi Turhan Sultan ellerinde tutmaktaydılar. 1656 yılında Turhan Sultan tarafından Köprülü Mehmet Paşa sadrazamlığa getirilmiş bulunmaktaydı. Bu tarih Kadınlar Saltanatı'nın sona erdiği tarih olarak kabul edilir.

Köprülüler Ailesi, Köprülü Mehmet Paşa ile birlikte ortaya çıkan ve 17. asır ortalarında iktidara geçen, Osmanlı Devleti'nin gerilemesini uzun müddet durdurmaya, hatta yeni fetihlere muvaffak olan bir vezir ailesidir. Bu aile, birçok azası ile 17. asrın sonuna kadar sadrazam, serdar, sadaret kaymakamı ve kaptan-ı derya gibi belli başlı devlet vazifelerinde bulunuldu, sonraki asırlarda yine güzide devlet adamları yetiştirdi.

Köprülüler ailesine adını veren Köprülü Mehmed Paşa, “Köprülü” lakabını zevcesinin memleketi ve kendisinin de yerleşme ve işten ayrı kaldığı zamanlarını geçirme yeri olan Amasya sancağına bağlı Köprü kasabasından aldı. Onun unvanına nisbetle Köprü kasabasına da Vezirköprü denildi. Osmanlı tarihinde Köprülü Mehmed Paşa'nın sadrazamlık makamına gelmesinden sonraki 1676 yılına kadar olan muvaffakiyetli devreye Köprülüler Devri denilmektedir. Bu aileden Köprülü Mehmed Paşa 1656-1661, Köprülü Fazıl Ahmed Paşa 1661-1676, Köprülü Fazıl Mustafa Paşa 1689-1691 yılları arasında sadrazamlık yaptılar. Fazıl Mustafa Paşa'nın Salankamen’de şehit düşmesinden sonra oğulları Numan, Abdullah ve Esat paşalar da çeşitli eyaletlerde valiliklerde bulunup, savaşlarda yararlıklar gösterdiler. Numan Paşa'nın iki aylık sadrazamlığı da vardır. Daha sonraları bu aileden Osmanlı Devleti hizmetinde, pekçok memur vazife aldı.

Köprülüler'in tanınmış sadrazam ve vezirleri​

Köprülü Külliyesi​

IV. Mehmed devri sadrazamlarından Köprülü Mehmed Paşa tarafından 1662’de yaptırılan külliye, dershane, mescid (dârülkurrâ), medrese odaları (dârülhadis), dükkânlar, çeşme, türbe ve sebilden oluşmaktaydı. Daha sonra bunlara, oğlu Sadrazam Fâzıl Ahmed Paşa tarafından 1676 yılından önce inşa edilen kütüphane ve Vezir Hanı ilâve edilmiştir. Ayrıca türbenin etrafına zamanla eklenen mezarlarla bir de hazîre oluşmuştur. Külliye yapılarından sebil günümüze ulaşmamıştır. Divanyolu caddesinin genişletilmesi esnasında değişikliğe uğrayan külliyenin eski düzeni hakkında tek belge Köprülü Su Yolları Haritası’ndaki görünüştür. Minyatür tekniğine has bir bakış açısı ile çizilmiş olan bu haritadan yapıların durumu ve külliyenin düzeni kısmen anlaşılabilmektedir.