İçindekiler
Ölüm Vadisi, Güney Kalifornia'da yer alan ve Arizona sınırı boyunca 225 kilometre uzanan çok büyük bir doğal parktır. Vadi, Büyük Mohave Çölü’nün bir parçasıdır. Kuzey Amerika'daki en alçak (-86 m), en kurak, ve en sıcak yerdir.
Ölüm Vadisi
Death Valley'in Badwater Havzası, deniz seviyesinin altında 86 metre ile Kuzey Amerika'nın en alçak noktasıdır. Bu nokta Whitney Dağı'nın doğu yamacının 136.2 km güneydoğusunda kalır, Kıta ABD'sinin en yüksek yeri ise 4,421 metredir. Death Valley'de bir kasaba olan Furnace Creek 10 Temmuz 1913 yılında ölçtüğü 56.7 °C ile ölçülmüş en yüksek hava derecesi rekorunun sahibidir.
Vadi Sierra Nevada Dağları'nın doğusunda Büyük Havza'nın içerisinde Kalifornia ve Nevada hududunun yakınında yer alır. Bölgenin alanı 7,800 km2 büyüklüğündedir. Ölüm Vadisi' nde, hala araştırmaları sürdürecek bir vaka da yer almaktadır. Şimdilik vakaya verilen ad, " Hareket eden taşlar".
Ölüm Vadisi, 3000 metreden yüksek dağlarıyla haşmetli bir görüntüye sahip. Diğer taraftan, batı yarıkürenin en alçak noktası olan ve okyanus seviyesinden 86 metre aşağıda bulunan Badwater Havzası da bu vadi içinde bulunuyor.
Ölüm Vadisi’nin iklimi de uç değerlerde seyrediyor. Kış aylarında aşırı soğuk bir iklimi olan parkta, dağlardaki fırtınalar, ani seller oluşturabiliyor.
Yaz aylarındaysa hava sıcaklığı 57 dereceye kadar yükselebiliyor. Güneşin aşırı ısıttığı Ölüm Vadisi’nde toprak ve kayaların sıcaklığıysa 74 dereceye çıkabiliyor. Aşırı sıcaklık geçmişte ölümlere yol açtı ve açmaya da devam edecek. Bu doğal güzellik bütün bunları dikkate almayan ziyaretçileri affetmiyor.
Ölüm Vadisi, vahşi doğanın en güçlü örneklerinden biri. Vadide, şiddetli patlamalara yol açmış birden fazla volkan olduğunu gösteren kanıtlara rastlamak mümkün. Bu kanıtlardan biri de volkanik patlamayla oluşmuş, bir buçuk kilometre genişliğindeki Ubehebe Krateri.
Ölüm Vadisi’nin birçok bölgesinde, yeryüzünün şiddetli hareketi sonucu oluşan nadir ve olağanüstü güzellikte kayalar bulunuyor. Bu kayalar kırmızı, koyu kahverengi, gri, sarı veya siyah renkte. Bazı kayalarsa, sanki büyük bir yaratığın yeryüzünü eğip bükerek oluşturduğu korkunç şekillere dönüşmüş.
Ölüm Vadisi’ndeki kayaların üstündeki çizgiler, bu bölgenin binlerce yıl boyunca okyanusun derinliklerinde kaldığını gösteren belirgin işaretler veriyor. Vadinin büyük bir kısmı düz ve aşırı derecede kuru. Bilim adamları bu vadinin Amerika’nın en kurak bölgesi olduğuna inanıyor. Bazı alanlarda, vadi yüzeyinde sadece tuz görülüyor ve tuzlu arazide hiçbir şey yetişmiyor.
Ölüm Vadisi çiçeklenmişken
Ancak Ölüm Vadisi’nde hiçbir canlının yaşamadığını düşünmek yanlış olur. Vadi aslında hayat dolu. Biraz yağışın ardından hızla büyüyen vahşi çiçekler buna en güzel örnek. Bazı çöl bitkileri yerin altındaki suya ulaşmak için köklerini 18 metreden fazla derine salıyor. Vadide çok farklı cinslerde kuşlar, memeli hayvanlar ve sürüngenler yaşıyor.
Ölüm Vadisi’ni ziyaret edenler genellikle Scotty’nin Şatosu isimli büyük konağı da ziyaret ediyor. İspanyol mimarisinin kullanıldığı yapı, kalın duvarları sayesinde şiddetli sıcaktan korunuyor. Şato, 1929’da vadinin su bulunan birkaç bölgesinden birinde inşa edilmiş.
Şato adını, arkadaşları tarafından Scotty olarak çağrılan, altın madencisi Walter Scott’tan almış. Scott herkese bu evi altın madeninden kazandığı parayla yaptığını söylemiş. Etrafındakiler de ona inanmış. Ancak dürüst bir insan olmayan Scotty’nin hikayesi de yalanmış. Gerçekte Scotty birçok kişiden Ölüm Vadisi’nde sahip olduğu bir altın madenine yatırım yapmalarını isteyerek para toplamış. Bu kişilerden biri de Chicago’dan işadamı Albert Johnson imiş.
Johnson, Scotty’nin madenine yatırım yapmış ve 1905’te altın madenini görmek için Ölüm Vadisi’ni ziyaret etmiş. Scotty Johnson’ı bir at sırtında vadideki dağlara götürmüş ve birçok kişinin inandığına göre bu seyahat sırasında Johnson’a altın madeni olmadığı gerçeğini itiraf etmiş.
Sağlık durumu çok kötü olan ve doktorların uzun süre yaşamayacağını düşündüğü Albert Johnson, Ölüm Vadisi’ne Scotty ile birlikte yaptığı geziden sonra hızla iyileşmeye başlamış. Kendisini yıllardır hissetmediği kadar iyi hisseden Johnson, bu mucizevi değişimin Ölüm Vadisi sayesinde olduğuna inanmış.
Bu gelişmeden sonra Scotty ile çok sağlam bir dostluk kuran Johnson, Ölüm Vadisi’nin batı ucunda ara sıra ziyaret ettiği bir ev yaptırmış. Evde yaşamaya başlayan Scotty herkese evi altın madeninden kazandığı parayla kendisinin yaptırdığını söylemiş. Albert Johnson da kimseye gerçeği söylememiş.
Doktorların öngördüğünün aksine 30 yıl daha yaşayan Albert Johnson, 1948’de ölmeden önce evi Walter Scott’a bırakmış. Scotty 1954’te ölmüş ve evin yakınında bir tepeye gömülmüş.
Ulusal Park Dairesi, 1970’de Scotty’nin Şatosu’nu satın almış. O zamandan beri de bu konak, Ölüm Vadisi Ulusal Parkı’nın en çok ziyaret edilen yerlerinden biri olmuş.
Otel Furnace Creek Inn
Furnace Creek Inn adlı ünlü taş otel 75 yıl önce yapılmış. Otelin lobisinde Ölüm Vadisi’ne bakan iki geniş pencere var. Otelde konaklayan ziyaretçiler her akşam bu pencerelerin önünde toplanıp renk şöleni kıvamındaki gün batımını izliyor.
Hareket eden taşlar
Yürüyen kayalarla ilk kez 1955’te ABD’li jeolog George M. Stanley ilgilenmiş. Stanley’in varsayımına göre; kayaların hareket etmesinin nedeni buz ve rüzgardır. Soğuk havalarda bir grup kaya parçasının çevresinde buz tabakası oluşuyor. Rüzgar estikçe de buz tabakası çevreden kopuyor, böylece tıpkı bir yelkenlinin su yüzeyinde süzülmesi gibi, kayalar da buz tabakasıyla birlikte kayıyorlar. Bu yaklaşım uzun yıllar doğru olarak kabul edilmiş. Ancak, küçük taşlar için geçerli olabilecek bu teori ağırlığı 320 kg’ı bulan kayalar için mantıklı bir görüş olarak kabul görmemiş.
Bu olayın nedenleriyle ilgili bilim adamları 4 tahmin yürütmüş:
1. Bölgenin iklimi kurak. Yağmur yılda 5 cm. civarında yağıyor. Yüzeyi silt ve kilden oluşan bu kurumuş tuz gölünü de yağan yağmur kayganlaştırıyor. Taşlar da bu kaygan zeminde hareket ediyorlar deniliyor.
2. Diğer tahmin ise rüzgarla hareket ettikleri yönünde. Yörede esen rüzgar güneybatıdan kuzeydoğuya doğru esiyor. Birçok kayan kayanın yönü de bu doğrultuda. Yağmur yağdığında zemin ıslakken, sert rüzgar kayaları yavaş yavaş hareket ettiriyor.
3. Hayvanlar veya insanlar tarafından hareket ettirildikleri. (Çölün ortası-Bazı kayalar 300 kg. ağırlığında)
4. Buz yardımıyla hareket ediyorlar. Bazı yıllarda gölün tabanı ince bir buz tabakasıyla kaplanıyor. Kuvvetli rüzgar buz tabakasını kayalarla birlikte hareket ettiriyor. Bu sav fazla tutarlı bulunmuyor çünkü hareket eden buz tabakası yüzeyde bir iz bırakması gerekirken bu izlere yüzeyde rastlanmıyor.
Kaynak:
https://tr.wikipedia.org/wiki/Death_Valley
https://www.amerikaninsesi.com/a/calforniann-tehlikeli-dogan-guzelligi-olum-vadisi/1672190.html
http://www.fencebilim.com/bilimsel_bilgiler/hareket.html
Ölüm Vadisi
Death Valley'in Badwater Havzası, deniz seviyesinin altında 86 metre ile Kuzey Amerika'nın en alçak noktasıdır. Bu nokta Whitney Dağı'nın doğu yamacının 136.2 km güneydoğusunda kalır, Kıta ABD'sinin en yüksek yeri ise 4,421 metredir. Death Valley'de bir kasaba olan Furnace Creek 10 Temmuz 1913 yılında ölçtüğü 56.7 °C ile ölçülmüş en yüksek hava derecesi rekorunun sahibidir.
Vadi Sierra Nevada Dağları'nın doğusunda Büyük Havza'nın içerisinde Kalifornia ve Nevada hududunun yakınında yer alır. Bölgenin alanı 7,800 km2 büyüklüğündedir. Ölüm Vadisi' nde, hala araştırmaları sürdürecek bir vaka da yer almaktadır. Şimdilik vakaya verilen ad, " Hareket eden taşlar".Ölüm Vadisi Adı Nerden Geliyor?
Bölge adını, California’da altının keşfedilmesinden bir yıl sonra, 1849’da, bir kadından almış. O dönemde ülkenin dört bir yanından binlerce kişi, altın bulmak amacıyla California’daki altın madenlerine akın etmiş. Madenlere herkesten önce ulaşmak için acele eden bu kişilerin birçoğu dikkatsiz davranarak yanlış kararlar almış. Vadiyi yazın geçmeye çalışan bir grup aç ve susuz kalınca yanlarında götürdükleri hayvanları öldürüp yiyerek hayatta kalmayı başarmış. Sonunda vadiden bir çıkış yolu bulan gruptan bir kadın arkasına bakarak “Hoşçakal ölüm vadisi" demiş ve o günden sonra bu bölgenin adı hiç değişmemiş.Badwater Havzası
Ölüm Vadisi, 3000 metreden yüksek dağlarıyla haşmetli bir görüntüye sahip. Diğer taraftan, batı yarıkürenin en alçak noktası olan ve okyanus seviyesinden 86 metre aşağıda bulunan Badwater Havzası da bu vadi içinde bulunuyor.Ölüm Vadisi’nin iklimi de uç değerlerde seyrediyor. Kış aylarında aşırı soğuk bir iklimi olan parkta, dağlardaki fırtınalar, ani seller oluşturabiliyor.
Yaz aylarındaysa hava sıcaklığı 57 dereceye kadar yükselebiliyor. Güneşin aşırı ısıttığı Ölüm Vadisi’nde toprak ve kayaların sıcaklığıysa 74 dereceye çıkabiliyor. Aşırı sıcaklık geçmişte ölümlere yol açtı ve açmaya da devam edecek. Bu doğal güzellik bütün bunları dikkate almayan ziyaretçileri affetmiyor.
Ubehebe Krateri
Ölüm Vadisi, vahşi doğanın en güçlü örneklerinden biri. Vadide, şiddetli patlamalara yol açmış birden fazla volkan olduğunu gösteren kanıtlara rastlamak mümkün. Bu kanıtlardan biri de volkanik patlamayla oluşmuş, bir buçuk kilometre genişliğindeki Ubehebe Krateri.Ölüm Vadisi’nin birçok bölgesinde, yeryüzünün şiddetli hareketi sonucu oluşan nadir ve olağanüstü güzellikte kayalar bulunuyor. Bu kayalar kırmızı, koyu kahverengi, gri, sarı veya siyah renkte. Bazı kayalarsa, sanki büyük bir yaratığın yeryüzünü eğip bükerek oluşturduğu korkunç şekillere dönüşmüş.
Ölüm Vadisi’ndeki kayaların üstündeki çizgiler, bu bölgenin binlerce yıl boyunca okyanusun derinliklerinde kaldığını gösteren belirgin işaretler veriyor. Vadinin büyük bir kısmı düz ve aşırı derecede kuru. Bilim adamları bu vadinin Amerika’nın en kurak bölgesi olduğuna inanıyor. Bazı alanlarda, vadi yüzeyinde sadece tuz görülüyor ve tuzlu arazide hiçbir şey yetişmiyor.
Ölüm Vadisi çiçeklenmişken
Ancak Ölüm Vadisi’nde hiçbir canlının yaşamadığını düşünmek yanlış olur. Vadi aslında hayat dolu. Biraz yağışın ardından hızla büyüyen vahşi çiçekler buna en güzel örnek. Bazı çöl bitkileri yerin altındaki suya ulaşmak için köklerini 18 metreden fazla derine salıyor. Vadide çok farklı cinslerde kuşlar, memeli hayvanlar ve sürüngenler yaşıyor.
Scotty’nin Şatosu
Ölüm Vadisi’ni ziyaret edenler genellikle Scotty’nin Şatosu isimli büyük konağı da ziyaret ediyor. İspanyol mimarisinin kullanıldığı yapı, kalın duvarları sayesinde şiddetli sıcaktan korunuyor. Şato, 1929’da vadinin su bulunan birkaç bölgesinden birinde inşa edilmiş.Şato adını, arkadaşları tarafından Scotty olarak çağrılan, altın madencisi Walter Scott’tan almış. Scott herkese bu evi altın madeninden kazandığı parayla yaptığını söylemiş. Etrafındakiler de ona inanmış. Ancak dürüst bir insan olmayan Scotty’nin hikayesi de yalanmış. Gerçekte Scotty birçok kişiden Ölüm Vadisi’nde sahip olduğu bir altın madenine yatırım yapmalarını isteyerek para toplamış. Bu kişilerden biri de Chicago’dan işadamı Albert Johnson imiş.
Johnson, Scotty’nin madenine yatırım yapmış ve 1905’te altın madenini görmek için Ölüm Vadisi’ni ziyaret etmiş. Scotty Johnson’ı bir at sırtında vadideki dağlara götürmüş ve birçok kişinin inandığına göre bu seyahat sırasında Johnson’a altın madeni olmadığı gerçeğini itiraf etmiş.
Sağlık durumu çok kötü olan ve doktorların uzun süre yaşamayacağını düşündüğü Albert Johnson, Ölüm Vadisi’ne Scotty ile birlikte yaptığı geziden sonra hızla iyileşmeye başlamış. Kendisini yıllardır hissetmediği kadar iyi hisseden Johnson, bu mucizevi değişimin Ölüm Vadisi sayesinde olduğuna inanmış.
Bu gelişmeden sonra Scotty ile çok sağlam bir dostluk kuran Johnson, Ölüm Vadisi’nin batı ucunda ara sıra ziyaret ettiği bir ev yaptırmış. Evde yaşamaya başlayan Scotty herkese evi altın madeninden kazandığı parayla kendisinin yaptırdığını söylemiş. Albert Johnson da kimseye gerçeği söylememiş.
Doktorların öngördüğünün aksine 30 yıl daha yaşayan Albert Johnson, 1948’de ölmeden önce evi Walter Scott’a bırakmış. Scotty 1954’te ölmüş ve evin yakınında bir tepeye gömülmüş.
Ulusal Park Dairesi, 1970’de Scotty’nin Şatosu’nu satın almış. O zamandan beri de bu konak, Ölüm Vadisi Ulusal Parkı’nın en çok ziyaret edilen yerlerinden biri olmuş.
Turizm
Ölüm Vadisi’ni her yıl bir milyondan fazla yerli ve yabancı turist ziyaret ediyor. Genellikle Nevada’nın Las Vegas kentinden otobüslerle gelen ziyaretçiler, gün boyunca parkı geziyor ve akşam Las Vegas’taki otellerine geri dönüyor. Ancak parkta konaklayan ziyaretçiler de oluyor. Parktaki en popüler konaklama yeri Furnace Deresi yakınındaki otel.Otel Furnace Creek Inn
Furnace Creek Inn adlı ünlü taş otel 75 yıl önce yapılmış. Otelin lobisinde Ölüm Vadisi’ne bakan iki geniş pencere var. Otelde konaklayan ziyaretçiler her akşam bu pencerelerin önünde toplanıp renk şöleni kıvamındaki gün batımını izliyor.
Ölüm Vadisi'ndeki hareket eden taşlar
Ölüm Vadisi'nde Racetrack Playa adı verilen eski göl yatağındaki taşlar kendi kendine hareket ediyor. Racetrack Playa 2 km. genişliğinde, 5 km. uzunluğunda olan ve denizden 200 metre yükseklikteki, kuru, sert ve çatlamış bir zeminden oluşuyor.Hareket eden taşlar
Yürüyen kayalarla ilk kez 1955’te ABD’li jeolog George M. Stanley ilgilenmiş. Stanley’in varsayımına göre; kayaların hareket etmesinin nedeni buz ve rüzgardır. Soğuk havalarda bir grup kaya parçasının çevresinde buz tabakası oluşuyor. Rüzgar estikçe de buz tabakası çevreden kopuyor, böylece tıpkı bir yelkenlinin su yüzeyinde süzülmesi gibi, kayalar da buz tabakasıyla birlikte kayıyorlar. Bu yaklaşım uzun yıllar doğru olarak kabul edilmiş. Ancak, küçük taşlar için geçerli olabilecek bu teori ağırlığı 320 kg’ı bulan kayalar için mantıklı bir görüş olarak kabul görmemiş.
Bu olayın nedenleriyle ilgili bilim adamları 4 tahmin yürütmüş:
1. Bölgenin iklimi kurak. Yağmur yılda 5 cm. civarında yağıyor. Yüzeyi silt ve kilden oluşan bu kurumuş tuz gölünü de yağan yağmur kayganlaştırıyor. Taşlar da bu kaygan zeminde hareket ediyorlar deniliyor.2. Diğer tahmin ise rüzgarla hareket ettikleri yönünde. Yörede esen rüzgar güneybatıdan kuzeydoğuya doğru esiyor. Birçok kayan kayanın yönü de bu doğrultuda. Yağmur yağdığında zemin ıslakken, sert rüzgar kayaları yavaş yavaş hareket ettiriyor.
3. Hayvanlar veya insanlar tarafından hareket ettirildikleri. (Çölün ortası-Bazı kayalar 300 kg. ağırlığında)
4. Buz yardımıyla hareket ediyorlar. Bazı yıllarda gölün tabanı ince bir buz tabakasıyla kaplanıyor. Kuvvetli rüzgar buz tabakasını kayalarla birlikte hareket ettiriyor. Bu sav fazla tutarlı bulunmuyor çünkü hareket eden buz tabakası yüzeyde bir iz bırakması gerekirken bu izlere yüzeyde rastlanmıyor.
Kaynak:
https://tr.wikipedia.org/wiki/Death_Valley
https://www.amerikaninsesi.com/a/calforniann-tehlikeli-dogan-guzelligi-olum-vadisi/1672190.html
http://www.fencebilim.com/bilimsel_bilgiler/hareket.html
