İçindekiler
Özdemir Sabancı (1941-1996)
Olayın Arka Planı
1990'lı yıllarda Türkiye, birçok farklı terör örgütünün eylemleriyle mücadele etmekteydi. Sol örgütler arasında yer alan Devrimci Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi (DHKP-C), özellikle devlet görevlilerine ve sermaye sahiplerine karşı suikastlar düzenlemekteydi. DHKP-C’nin hedeflerinden biri de Türkiye’nin önde gelen sanayi kuruluşlarından Sabancı Holding’in tepe yöneticilerinden biri olan Özdemir Sabancı idi.Hedef Kimdi?
Suikastın doğrudan hedefi, Sabancı Holding Yönetim Kurulu Üyesi Özdemir Sabancı idi. Devrimci Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi (DHKP-C), Özdemir Sabancı’yı çok uluslu sermaye ile iş birliği yaptığı, özellikle ToyotaSA gibi yabancı ortaklı sanayi projelerinde aktif rol oynadığı gerekçesiyle hedef seçti. Örgüt, onu Türkiye’de "emperyalizmin ve işbirlikçi burjuvazinin sembollerinden biri" olarak tanımlıyordu. Bazı kamuoyunda yanlış anlaşıldığı gibi Sakıp Sabancı suikastın hedefi değildi; ayrıca olay günü binada da bulunmamıştı. Olay yerinde bulunan ve suikasta kurban giden Haluk Görgün ve sekreter Nilgün Hasefe’nin ise doğrudan hedef olmadıkları, eylem sırasında orada bulundukları için öldürüldükleri anlaşılmıştır.Suikastın Gerçekleşmesi
Suikastın gerçekleştiği Sabancı Center
Fehriye Erdal, yaklaşık altı aydır binada temizlik personeli olarak çalışıyor, içeriden örgüte bilgi sağlıyordu. Eylem günü sabah saatlerinde, içeriden aldığı bilgiyle Özdemir Sabancı’nın ofisinde olduğunu doğruladı. Daha önceden bina içerisine sokulmuş ve bir dolapta saklanmış olan silahlar, Erdal tarafından çıkarılarak militanlara teslim edildi. Duyar ve Akkol, kimlik kontrolü olmaksızın üst kata kadar eşlik edilerek çıkarıldı. Güvenlik personeli tarafından tanınmayan bu iki kişi, doğrudan Özdemir Sabancı’nın bulunduğu ofise yönlendirildi.
Ofiste o sırada Özdemir Sabancı’nın yanı sıra ToyotaSA Genel Müdürü Haluk Görgün ve sekreter Nilgün Hasefe de bulunuyordu. Suikastçılar odaya girer girmez hedeflerine ateş açtılar. Özdemir Sabancı olay yerinde hayatını kaybetti. Diğer iki kişi ise muhtemelen suikaste tanık oldukları ve saldırganlar açısından potansiyel risk oluşturdukları gerekçesiyle öldürüldü. Tüm saldırı birkaç dakika içinde gerçekleşti.
Saldırganların Kaçışı
Suikastın hemen ardından saldırganlar aynı yoldan binadan ayrılarak izlerini kaybettirdi. Güvenlik kameralarının kısıtlı sayıda olması ve içeriden yönlendirme sayesinde saldırganlar olay yerinden hızla uzaklaşmayı başardı. Bu durum, Türkiye’de özel güvenlik sistemlerinin yetersizliğini ve içeriden bilgi sızdırmanın ne denli etkili olabileceğini açık biçimde ortaya koydu.Güvenlik Zaafları ve Analizler
Sabancı Suikastı.webp
Fehriye Erdal'ın altı ay boyunca temizlik personeli olarak görev yaparken hiçbir güvenlik taramasına tabi tutulmadan çalışması, içeriden istihbarat elde etmesini mümkün kıldı. Eylem gününe kadar fark edilmeden binaya silah sokulabilmiş olması, fiziksel aramaların ve güvenlik kontrollerinin yetersizliğini gözler önüne serdi. Saldırganların, kimlikleri sorgulanmadan üst kata kadar çıkarılması, personel giriş protokollerinin yalnızca yüz tanıma veya referansla sınırlı olduğunu gösterdi. Özellikle, dışarıdan gelen ve binada daha önce görülmemiş iki kişinin doğrudan yönetici katına çıkmasına engel olunmaması, büyük bir güvenlik açığıydı.
Olay anında ya da sonrasında saldırganları engelleyebilecek bir güvenlik refleksi gelişmemişti. Acil durum protokollerinin etkin şekilde uygulanmaması nedeniyle saldırganlar aynı güzergâhı kullanarak binadan hızla uzaklaştı. Kamera sistemlerinin sınırlı oluşu, kaçış güzergâhlarının net biçimde tespit edilememesine neden oldu. Suikast sonrasında başlatılan soruşturmalarda, Sabancı Center gibi stratejik bir yapının teknolojiye dayalı güvenlik sistemlerinin yetersizliği açıkça ortaya kondu.
Kaçış sürecinde ise, saldırganların önceden planlanmış bir rota üzerinden şehir dışına çıktıkları ve yurtdışına geçişlerinde sahte kimlik ve belgeler kullandıkları değerlendirildi. Bu süreçte örgüt içi koordinasyonun, kamu güvenliği birimlerinden daha hızlı ve etkili işlemiş olması, suikastı sadece fiziksel değil, organizasyonel düzeyde de başarıya ulaştırdı. Uluslararası düzeyde de zayıf kalan iş birlikleri, örneğin Fehriye Erdal’ın yıllarca yargılanamaması ya da iade edilememesi, kaçış sürecinin ne kadar etkili bir şekilde kurgulandığını gösterdi.
Sabancı Suikastı, yalnızca bir terör eylemi değil, aynı zamanda Türkiye'deki üst düzey güvenlik anlayışının yeniden sorgulanmasına yol açan bir olay oldu. Bu suikasttan sonra birçok özel şirket ve kamu kurumu, erişim protokollerini, kamera sistemlerini, personel tarama politikalarını ve kriz anı prosedürlerini köklü şekilde gözden geçirdi.
Tutuklamalar ve Yargı Süreci
Sabancı Suikastı'nın failleri için yıllar süren arama ve takip süreci sonunda önemli gelişmeler yaşandı. Ancak süreç, Türkiye’nin hukuk sistemi, uluslararası ilişkiler ve cezaevlerindeki güvenlik sorunları açısından da karmaşık ve tartışmalıydı.Mustafa Duyar, suikasttan sonra uzun süre firari olarak yaşamını sürdürdü. 1999 yılında Suriye’de Türk yetkililere teslim oldu ve Türkiye’ye getirildi. Yargılanmasının ardından 2000 yılında Afyon Cezaevi’nde, cezaevindeki başka bir mahkûm tarafından öldürüldü. Ölümünün tam nedeni ve arkasındaki motivasyonlar kamuoyunda tam olarak aydınlatılamadı; ancak cezaevinde yaşanan bu olay, örgüt bağlantılı iç hesaplaşmalar veya cezaevindeki güvenlik zaafları olarak yorumlandı.
İsmail Akkol, uzun yıllar Türkiye’den kaçtıktan sonra 2016 yılında Aydın’da yakalandı. Uzun süre yurtdışında saklanması ve Türkiye’ye geri getirilmesi, istihbarat ve polis teşkilatlarının kararlı çalışmasıyla mümkün oldu. Akkol’un yargılaması devam etmekte olup, duruşmalarda suikastın planlanması ve uygulanmasına dair detaylı ifadeler verildi. Örgüt içinde üst düzey sorumluluk taşıdığı değerlendirildi.
Fehriye Erdal, eylemin planlanmasında ve içeriden lojistik destek sağlanmasında kilit isim olarak görüldü. 1999 yılında Belçika’da sahte pasaportla yakalandı. Türkiye’nin iade talebi, Belçika tarafından “adil yargılanma koşullarının sağlanamayabileceği” gerekçesiyle reddedildi. 2006 yılında ev hapsindeyken ortadan kayboldu ve uzun süre bulunamadı. 2023 yılı itibarıyla halen Interpol kırmızı bülteni ile aranmakta olup, suikastla ilgili yargı süreci Türkiye’de tamamlanamadı. Bu durum, uluslararası hukuk ve siyasi ilişkiler çerçevesinde sık sık tartışıldı ve Türkiye-Belçika ilişkilerinde gerilime neden oldu.
Genel olarak, suikastın faillerinin yakalanması ve yargılanması süreci, Türkiye’de terörle mücadele alanındaki zorlukları, cezaevlerindeki güvenlik problemlerini ve uluslararası hukukta yaşanan darboğazları gözler önüne sermiştir. Bu durum, terörle mücadelede hem iç hem de dış politika koordinasyonunun önemini bir kez daha ortaya koymuştur.
Toplumsal ve Siyasal Tepkiler
Sabancı Suikastı, hem iş dünyasında hem de siyasal alanda büyük yankı uyandırdı. Türk kamuoyunda, Türkiye’nin en güçlü ailelerinden birine yönelik bu saldırının kolaylıkla gerçekleştirilmiş olması, güvenlik açıklarını gözler önüne serdi. Olayın ardından iş merkezlerinde güvenlik önlemleri büyük ölçüde artırıldı.Suikastın Medya ve Kültürel Yansımaları
- Olay birçok televizyon programına, habere ve belgesellere konu oldu.
- Türk medyası, özellikle Fehriye Erdal’ın firarı ve yıllar boyu yakalanamamasını uzun süre gündemde tuttu.
- Bazı sinema ve dizi yapımlarında benzer kurgular bu olaydan esinlenilerek işlendi.
