Türkiye'de Otomotiv Sektörünün Tarihçesi

Türkiye’de otomotiv sektörü, ekonomik kalkınmanın temel taşlarından biri olmuş ve özellikle sanayileşme sürecinde önemli bir rol üstlenmiştir. 20. yüzyılın ortalarından günümüze uzanan bu yolculuk, yerli üretimden küresel markalarla ortaklıklara, elektrikli araçlardan milli otomobil hamlelerine kadar pek çok dönüm noktasıyla şekillenmiştir.

İlk Adımlar: 1950’li Yıllar​

Türkiye'de motorlu araçların ilk yaygınlaşması 1920'lerin sonunda başladı. Ancak gerçek anlamda otomotiv sektörü, 1950’li yıllarda ithalatla gelen araçlar ile görünür hâle geldi. Amerikan menşeili araçlar bu dönemde oldukça popülerdi. Ne var ki ithalata dayalı bu yapı, yerli üretim arayışlarını da beraberinde getirdi.

Devrim Arabası (1961): Hayalin İlk Adımı​

1961 yılında dönemin Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel’in öncülüğünde Eskişehir’deki Devlet Demiryolları fabrikasında sadece 129 gün içinde “Devrim” adlı ilk yerli otomobil üretildi. Ancak seri üretime geçilemeden proje durduruldu. Yine de bu girişim, Türk mühendisliğinin potansiyelini ortaya koydu ve hafızalarda iz bıraktı.

“Bu bir otomobil değil, bu bir inkılaptır.” – Devrim Arabası tanıtım sloganı

Genişletmek için tıkla ...

Otosan ve Tofaş Dönemi (1960’lar – 1980’ler)​

• Ford Otosan, 1959’da Vehbi Koç’un girişimleriyle kuruldu. 1966’da ilk yerli kamyonet “Anadol” piyasaya sürüldü.
• Tofaş (Türk Otomobil Fabrikası A.Ş.), 1968’de kuruldu ve 1971’de ilk yerli montajlı Murat 124 yollara çıktı.
• Bu dönemde Renault, Oyak ile ortaklık kurarak 1971’de Bursa’da üretime başladı.
• Üretilen araçların çoğu montaj ağırlıklıydı ancak Türkiye, otomotiv sanayisinde adım adım tecrübe kazanmaya başladı.

1980’lerden 2000’lere: İhracat ve Küresel Açılım​

1980 sonrası dönemde ihracata yönelik politikalar ön plana çıktı. Yerli üretim araçlar, Ortadoğu ve Avrupa pazarlarına ihraç edilmeye başlandı.

• Temsa, BMC ve Karsan gibi markalar otobüs ve ticari araç üretiminde güç kazandı.
• Hyundai Assan, 1997’de Türkiye’de üretime başladı.
• Toyota Türkiye, 1994’te Sakarya’da fabrika kurarak Japon kalitesini Türkiye’ye taşıdı.
• Honda Türkiye, 1997'den itibaren Gebze’de üretim yaptı (2021’de üretim durdu).

Otomotiv Yan Sanayi ve İstihdam​

Türkiye, zamanla yalnızca araç üreticisi değil; dünya çapında otomotiv parça tedarikçisi haline geldi. Bursa, Sakarya, Kocaeli ve İstanbul başta olmak üzere birçok ilde otomotiv yan sanayi gelişti.

Sektör, yüz binlerce kişiye istihdam sağladı ve Türkiye’nin ihracat şampiyonu sektörlerinden biri oldu.

TOGG ve Yeni Dönem (2020 ve Sonrası)​

Türkiye’nin otomobil serüveninde yeni bir sayfa, TOGG (Türkiye’nin Otomobili Girişim Grubu) ile açıldı. 2022 yılında ilk prototipler tanıtıldı ve 2023’te ilk yerli elektrikli SUV modeli yollara çıktı.

TOGG, yalnızca bir otomobil değil; akıllı cihaz, dijital platform ve mobilite ekosistemi olarak tanımlanıyor.

Bugün ve Gelecek​

Bugün Türkiye;

• Yılda 1,5 milyondan fazla araç üretimiyle Avrupa’nın 4. büyük otomotiv üreticisi,
• BMW, Mercedes, Ford, Toyota, Renault, Fiat gibi birçok markanın üretim veya tedarik merkezi,
• Elektrikli araçlar, batarya teknolojisi ve yazılım odaklı üretimle geleceğe yön veren bir oyuncu konumundadır.

Türkiye'nin otomotiv tarihi, dışa bağımlılıkla başlayıp yerli üretime, küresel markalarla iş birliğine ve sonunda kendi markasını yaratma cesaretine ulaşan uzun soluklu bir hikâyedir. Bu yolculuk, sadece bir sanayi değil; bir milletin mühendisliğe, üretime ve gelişime olan inancının yansımasıdır.