Uçak Kanat Flapları - Yapısı Çalışma Prensipleri ve Uçuş Dinamiklerindeki Rolü

Uçak flapları, uçak kanatlarının arka kenarlarında bulunan, uçuş sırasında kanadın aerodinamik özelliklerini değiştirmek için hareket ettirilebilen yüzeylerdir. Flapler, özellikle kalkış ve iniş safhalarında uçağın düşük hızlarda güvenli ve kontrollü bir şekilde uçabilmesini sağlar. Türkçede genellikle “kanatçıklar” veya “kanat flapları” olarak adlandırılır.

Tarihçe​

Flaplerin kullanımı, 20. yüzyılın başlarına dayanır. İlk uçaklarda kanat yüzeyleri sabit olup sadece dümen ve kanatçıklar (ailerons) bulunmaktaydı. Ancak uçakların hız ve ağırlıklarının artmasıyla, kalkış ve iniş sırasında daha yüksek kaldırma kuvvetine ihtiyaç duyuldu. Bu ihtiyacı karşılamak üzere flap sistemleri geliştirildi.

Tanımı ve İşlevi​

Flapler, kanadın arka kenarından aşağıya doğru açılarak kanadın efektif alanını ve eğim açısını artırır. Bu sayede kanadın kaldırma katsayısı yükselir ve uçak düşük hızlarda bile havada kalabilir. Aynı zamanda flaplerin açılması sürüklemeyi artırır; bu özellik inişte hız kontrolü için avantaj sağlar.

Flap Türleri​

• Plain Flap: Basit bir şekilde kanat arka kenarından aşağı doğru açılır.
• Split Flap: Kanadın alt kısmı açılarak sürükleme artırılır.
• Slotted Flap: Kanat ve flap arasında hava geçişini sağlayan boşluk bırakılır, böylece kaldırma artışı sağlanır.
• Fowler Flap: Flap hem aşağı açılır hem de geriye doğru kayarak kanat alanını büyütür.
• Krueger Flap: Kanadın ön kenarında bulunan ve kalkış sırasında kullanılan flap türüdür.

Nasıl Çalışır?​

Flapler, pilotun kumandasıyla aşağı doğru açıldığında kanadın aerodinamik şekli değişir. Kanadın arka kısmının aşağı yönlü hareketi, kanadın eğimini (angajını) artırır ve kanadın önündeki hava akışını yavaşlatır. Bu sayede kanat daha fazla kaldırma kuvveti üretir. Aynı zamanda sürükleme kuvveti de artar. Flaplerin açılması, uçağın hızını düşürmeden daha kısa pistlerde kalkış ve iniş yapabilmesini sağlar.

Ne Zaman Kullanılır?​

• Kalkış sırasında: Flapler, kalkışta uçak yere basmadan önce hafifçe açılarak kaldırma kuvvetini artırır ve pistin kısa olduğu durumlarda kalkışı kolaylaştırır.
• İniş sırasında: Flapler iniş esnasında genellikle daha fazla açılır. Bu, uçak hızını düşürürken aynı zamanda iniş sırasında stabilite ve kontrol sağlar, pist üzerine daha kontrollü ve düşük hızla inmek mümkün olur.
• Düşük hızlı uçuşlarda: Flapler, düşük hızda uçarken (örneğin iniş yaklaşımı gibi) uçağın stall (kalkış kabiliyeti kaybı) riskini azaltmak için kullanılır.

Aerodinamik Etkileri​

Flap açılması ile kanadın kaldırma kuvveti artar ancak sürükleme de yükselir. Bu denge, uçuşun güvenli ve kontrollü bir şekilde gerçekleşmesi için önemlidir.