Cıva nedir?
Cıva; toprak, su, ve havada bulunan, sembolü Hg ve atom numarası 80 olan bir elementtir. Zehirli olan bu element ısıtıldığında ve oda sıcaklığında buharlaşır. Cıvanın kendisi zehirli olduğu gibi bileşenleri de oldukça zehirlidir. Erime noktası -38,9 derece, kaynama noktası 356.6 derecedir. Oda sıcaklığında sıvı olan tek metal olmasına rağmen, herhangi bir metalden en küçük sıvı aralığına sahiptir. -38.83 ° C’de katı, 356.7 ° C’de bir gaz haline gelir. Cıva, yedi istikrarlı izotopa sahiptir. Doğada en bol olanı, cıvanın yaklaşık %30’unu oluşturan Cıva-202’dir. Cıva, periyodik cetvelin onikinci sütunundaki üçüncü unsurdur. Bir geçiş metali olarak sınıflandırılır. Civa atomları, en bol izotopda 80 elektron ve 80 proton ile 122 nötrona sahiptir. Civa nedir sorusunu cevapladıktan sonra civa ne işe yarar ve tarihi gelişimi nasıldır, kırmızı civa nedir sorularını cevaplamayalım.Cıva’nın Tarihi
Civa, İspanya ve Fransa’daki mağaraları süslemek için 30.000 yıl önceki Paleolitik ressamlar tarafından parlak kırmızı bir pigment olarak kullanılmıştır. Resim civa için geleneksel bir simya sembolüdür. Aynı zamanda gezegen Merkür için de bir astrolojik semboldür. Arka plandaki ejderha veya yılan, er simya çizimlerinden gelir ve genellikle elementle ilişkilendirilir.Eski insanlar civayı, nehirlerin tortusundan alüvyon altını çıkarmak için geniş çapta kullandılar. İspanya’daki Almaden deposu, cıva sayesinde Avrupa’ya para olanağı sağladı. Amerika’da, altın almak için Huancavelica’daki civa madeninin büyük yataklarını istismar eden İspanyol fatihleriydi. 1848’de Kaliforniyalı Gold Rush madencileri California’daki Yeni Almaden Madenleri’nde cıva elementini kullandı. Çok toksik olmasına rağmen, cıva termometrelerde olduğu gibi birçok kullanıma sahipti.
Civa, termometre, fluoresan lambalar, redresörler, aynalar, altın ve gümüş üreticiliğinde, tıp alanında tedavi maddesi olarak yararlanılır. Ayrıca tıp alanında diş dolgusu ve aşı yapımında kullanılan bir elementtir. Civa, bazı dermotolojik kremlerin yapımında da kullanılır. İnşaat sektöründe kullanılan terazinin ölçümünde de cıvaya ihtiyaç duyulur. Civa ne işe yarar dendiğinde otomatik elektrik şalterlerinde ve pompalarda da akla gelen yaygın kullanım alanlarıdır. Daha önceleri, tuzlu suyun elektrolizi ile sodyum hidroksit ve klor üretiminde kullanıldı. Cıva, diğer elementlerle yararlı bileşikler oluşturur. Mercurik klorür (HgCl2) çok zehirli bir tuzdur ve bir zamanlar yaraları dezenfekte etmek için kullanılmıştır. Balomel olarak da bilinen Mercurous chloride (Hg2Cl2) bakterileri öldürmek için kullanılan bir antiseptiktir.
Cıvanın biyolojik rolü bilinmemekle birlikte, her canlıda bulunur ve çevrede yaygın olarak bulunur. Yediğimiz her ağız dolusu yiyecek, az miktarda cıva içeriyor. Günlük alım miktarı 0.01 miligramdan daha az olmakla birlikte ömür boyu yaklaşık 0.3 gram olabilmektedir. Bununla birlikte yüksek dozlarda toksiktir ve cıva-metil suyumun bir formu özellikle tehlikelidir. Ayrıca balıkların etinde birikebilir ve bu balıklar, insanlar tarafından tüketildiğinde hastalığa sebep olur.
Cıva doğada nadiren oluşur. Cinnabar cevherlerinde damlacık olarak bulunabilir. Cıva tuzları veya organik cıva bileşikleri olarak metal formda bulunabilir. Kayalar ve topraklarda rüzgar ve suya maruz bırakılarak minerallerin normal dağılımının bir sonucu olarak çevreye girer.
İnsan faaliyetlerinden salınan cıvanın çoğu, fosil yakıt yakma, madencilik, ergitme ve katı atık yakma yoluyla havaya bırakılıyor. İnsan etkinliğinin bazı biçimleri, cıvalı doğrudan toprağa veya suya salınır. Örneğin, tarımsal gübrelerin uygulanması ve endüstriyel atık su bertarafı. Ortamda salınan tüm cıva, nihayetinde topraklara ya da yüzey sularına dönüşecektir. Topraklardan alınan cıva, mantar biriktirebilir. Asit yüzey suları önemli miktarda civayı içerebilir.
PH değerleri beş ile yedi arasında olduğunda cıvanın zeminde harekete geçirilmesi nedeniyle sudaki cıva konsantrasyonları artar. Civa, yüzey sularına ya da topraklara ulaştığında, mikroorganizmalar, onu çoğu cisimcik tarafından hızla absorbe edilebilen ve sinir hasarına neden olduğu bilinen bir madde olan metil cıva haline dönüştürebilir. Balık, her gün yüzey sularından büyük miktarda metil cıvarı absorbe eden organizmalardır. Sonuç olarak, metil civa balıkta ve içinde bulundukları besin zincirlerinde birikebilir. Cıva hayvanların üzerindeki etkileri böbrek hasarı, mide bozulması, bağırsakta hasar, üreme yetmezliği ve DNA değişimi şeklindedir.
Metalik cıva barometreler, termometreler ve floresan ampuller gibi çeşitli ev eşyalarında kullanılır. Bu cihazlardaki cıva sıkışmakta ve genellikle herhangi bir sağlık problemine yol açmamaktadır. Bununla birlikte, bir termometredeki civanın buharlaşması ve bunun solunması, önemli ölçüde civaya maruz kalınmasına sebep olur. Bu, sinir, beyin ve böbrek hasarı, akciğer tahrişi, göz tahrişi, deri döküntüleri, kusma ve diyare gibi zararlı etkilere neden olabilir. Cıvanın insanlar üzerinde aşağıda sıraladığımız gibi bazı etkileri vardır:
Sinir sisteminin bozulması, beyin işlevlerinde hasar, DNA hasarı ve kromozomal hasar, ciltte kızarıklıklar, yorgunluğa ve baş ağrısına neden olan alerjik reaksiyonlar, olumsuz üreme etkileri (örneğin sperm hasarı), doğum kusurları ve düşükler. Ayrıca bozulmuş beyin fonksiyonları, öğrenme kabiliyeti kaybı, kişilik değişiklikleri, titreme, görme değişiklikleri, sağırlık, kas uyumsuzluğu ve hafıza kaybının bozulmasına da neden olabilir. Kromozom hasarının mongolizme neden olduğu da söylenebilir.
Kırmızı Civa Nedir?
Civa’nın nadir bulunan bir türü olan kırmızı civa oldukça pahalıdır. Bazı bilimsel söylemlere göre aslında kırmızı civa diye bir element türü yoktur. Kırmızı civa diye bilinen elemen farklı norm süreçlerinde ısınmış normal civaya verilen isimdir. Peki aslında kırmızı civa nedir ve kırmızı civa ne işe yarar?Son 40 yıldır ismi ciddi anlamda geçmeye başlayan kırmızı civa tam anlamıyla herhangi bir ülke tarafından kabul görerek raporlarla kanıtlanmamıştır. Yıllardır varlığı hakkında bilgiler ve efsaneler dolaşmakta olup tıp ve askeriye için kullanılabildığı iddia edilmektedir. Tıp açısından çok yararlı bir madde olduğu söylense de aynı zamanda askeri açıdan da bir o kadar tehlikeli bir maddedir. Ural Dağlarında bulunan bu maddenin Rusya dışına çıkartılarak satışının yapıldığı düşünülmektedir.
