İsmet İnönü'nün Evi Pembe Köşk

İnönü Vakfi, hem Pembe Köşk'ün arsasinin, hem de Köşk binasinin tapusunu, Türkçe çevirileriyle birlikte yarin açilacak sergide meraklilarin bilgisine sunuyor.

Inönü bu köşkü 10 Eylül 1923'te satin almış. O dönemde, piyasa degeri 104 bin kuruş olmasina ragmen, 210 bin kuruş ödeyerek Köşk'ü satın almış. Ayrica Köşk'ün üzerine kuruldugu arazi için ise, 90 bin kuruş ödemiş. Aylarca süren tamirat ve döşeme için ne kadar harcadigini bilmiyorum.



Merak edip, bir araştirayim dedim. Öyle ya; Ismet Inönü sonuçta asker kökenli ve maaşli bir kişi. Böylesine büyük ve görkemli bir köşkü hangi parayla almiş.

Dedim ya; merak ettim bu konuyu ve araştirmayi daha da derinleştirdim. O dönemlerde millet vekilleri ne kadar para kazaniyordu acaba.

Atatürk 1924'te 2.400 lira olan milletvekili yillik ödenekleri 3.600 liraya yükseltti (421 Sayili Kanun). 1930 tarihinde ise, milletvekillerinin yillık ücretleri “6000 liraya” çikarilmiştir (1613 Sayili kanun).

Not: 1924’te bir Reşat altinin fiyati 5.3 lira idi.

Yani o dönemde milletvekillerinin yillik maaş karşiligi, 679 Reşat altini ediyor. Bugün bir Reşat altininin fiyati 560 Lira. 679 x 560 = 380.240 TL :12 = 31.686 TL

2015 yılı itibari ile millet vekili maaşi 23.200 TL.


Ögretmenlerin durumu ise içler acisi.1929 yili itibariyle bir ilk mektep ögretmeni vazifesine 1.500 kuruşla başlıyor.” Yani, Vekillerin yillik ücretleri 6000 lira iken, Öğretmen maaşlari ise azami 150 lira.

M. Kemal Atatürk’ün maaşi konusunu ise, Atatürkçü Can Dündar’in bu konuda yazdiklarindan okuyalim:

“

2000’de bir belgesel çalışması için Türkiye İş Bankası arşivine girmiştim. Bankanın Ankara Etlik’teki arşivinde Atatürk’ün cumhuriyetin ilk döneminde kullandığı hesap defterini bulmuştuk. “2” no’lu bu hesap cüzdanında Ata’nın hesap dökümü vardı. Köşk’teki ilk maaşı 5 bin lira idi… Cumhurbaşkanı ayrıca 7 bin lira da “fevkalade tahsisat” alıyordu. Toplam maaşı 12 bin lirayı buluyordu. 1927’de çıkarılan bir kanunla bu maaşa 2 bin 480 lira “pahalılık zammı” yapıldı. Böylece maaş 15 bin liraya yaklaştı.

,,

Ismet Inönü'nün Pembe Köşkünden başladigim konu taaaa nerelere geldi.
Dedim ya; merak işte...

Bam teli dedikleri bu yoldan geçiyor olsa gerek.

Bu pembe köşk , iki farklı yerde geçiyor. Aynı mekan değil ama isimler aynı. Birincisi , cumhurbaşkanlığı olarak kullanılmış olan Çankaya köşkü , ikincisi de isömet inönünün kullandığı köşk.

Cumhurbaşkanlığı binası olarak kullanılan köşk bir ermeniden o günkü şartlarda 4.500 liraya alınmıştır. O zaman bu paranın ankara müftüsü Rıfat Efendi ve hemşerilerinden toplanan paralarla alındığı söylensede, yukardaki hesaplara göre ;

2000’de bir belgesel çalışması için Türkiye İş Bankası arşivine girmiştim. Bankanın Ankara Etlik’teki arşivinde Atatürk’ün cumhuriyetin ilk döneminde kullandığı hesap defterini bulmuştuk.“2” no’lu bu hesap cüzdanında Ata’nın hesap dökümü vardı.Köşk’teki ilk maaşı 5 bin lira idi…Cumhurbaşkanı ayrıca 7 bin lira da “fevkalade tahsisat” alıyordu. Toplam maaşı 12 bin lirayı buluyordu.1927’de çıkarılan bir kanunla bu maaşa 2 bin 480 lira “pahalılık zammı” yapıldı. Böylece maaş 15 bin liraya yaklaştı.

Genişletmek için tıkla ...

Aylık 15 bin lira maaşı olan bir insanın 4,500 tl yi bağışlarla toplamasıda ilginç. 10 günlük maaşına karşılık koca bir köşk. Ya birileri kafa karıştırmaya çalışıyor yada bazı şeyler saklanmaya çalışılıyor.

Türkiye cumhuriyeti tarihinde çok öneml, bir yere sahip olan bu küçücük köşk acaba hangi bakımdan bu tarihi değeri taşıyor.

İnönü’nün aileden gelen geliri yoktu. Nasıl pembe köşke, Heybeliada’da köşke sahip oldu? Şimdi bu mal varlıkları İnönü Vakfı’na can veriyor.İstanbul Belediyesi tarafından 1930’larda büyük dolap çevrilerek istimlak edilerek imara açılan bir mezar var. En büyük parsel İnönü’ye devrediliyor. Kimse üzerine gitmiyor. Belkide gidemiyor. Çünkü diktatörlük sistemi azda olsa kendini hissettiriyordu. Hele ki, savaştan yorgun çıkmış bir milletin üzerine böyle birşeyi kabul ettirmek çokta zor olamsa gerek.

Mısır Hidivi Abbas Hilmi Paşa’nın Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığına alınması karşılığında 900 bin lira rüşvet alındığına dair ciddi bir suçlama var. Bu iddialar Mustafa Kemal’in şahsına kadar gidiyor. Araştırılması gerek. Mete Tunçay bunu Eleştirel Tarih Yazıları’nda söylüyor.

“Dünyadaki paranın yüzde biri Atatürk’ün şahsi hesabında”
Mete Tunçay diyor ki, Atatürk’ün varlığı o değeri yüksek değerli 155 bin dönüm arazilerden ibaret değil. İş Bankası’nda adına kayıtlı olan para o sıradaki emisyon hacminin yüzde biri. 1938 Kasım’ında emisyon 167 milyon lira. Atatürk’ün hesabında 1 milyon 164 bin lira nakit hesabı var. Yani dünyada bulunan paranın yüzde biri Atatürk’ün şahsi hesabında. Bunlardan da ibaret değil tabi.

Mete Tunçay diyor ki, “Bütün bu servetin, çiftliklerin alımı Mısır Hidivi’nden gelmiş olan para Hint Müslümanlarından gelmiş olan paraya ilave edilerek yapıldı”

Mısır Hidivinden gelen para , Hint müslümanlarından gelen paraya ilave edilerek.......

Baştan sonra şüpheli ve bilinmeyen , açığa çıkmamış , çıkarılmamaış derin meseleler. Bunlar bir gün netlik kazanır mı? Bilinmez. Ben şahsen sanmıyorum da.....

Iddialarin gerçek olup olmadigini bilemem, sonuçta iddia. Fakat her firsatta Osmanli'nin yikilisindan sonra "Fukara edebiyati" yapanlarin, yine ayni dönemde görev alan millet vekillerinin yillik 679 Reşat altini karsiligi maas almalarina ses çikarmamalari beni çoook düsündürüyor.

Bu paralarin kaynagi nedir diye düsündügümde, iddialara hak vermemek elde degil.

Millet vekillerine bu kadar yüksek maaslar sus payi olarak mi ödendi?
Yok eger zengillestigimiz için ödendiyse, neden vekillere 6 bin lra ödenirken ögretmenlere 150 lira ödendi?

Bütün bunlar kafa karistiriyor.

Ayrica, Atatürk'ün vasiyetinde bir çok kisiye ömür boyu maas baglatmasi dahil, CHP'yi bile ihya etmesinin kaynagini bu gün daha iyi anliyoruz. Öldügü güne kadar bütün masraflari devlet tarafindan karsilanan bir kisi ayda 15 bin lirayi (2830 Reşat altin) harcayacak yer bulamaz zaten.

VASİYETNAMEDE NE YAZIYOR

Cumhuriyet Arşivi'nde yer alan 5 Eylül 1938'de Mustafa Kemal Atatürk'ün el yazısıyla kaleme aldığı vasiyetnamenin içeriği ise şöyle:

"Malik olduğum bütün nukut ve hisse senetleriyle Çankaya'daki menkul ve gayrimenkul emvalimi Cumhuriyet Halk Partisi'ne atideki şartlarla terk ve vasiyet ediyorum: Nukut ve hisse senetleri, şimdiki gibi, İş Bankası tarafından nemalandırılacaktır. Her seneki nemadan, bana nisbetleri şerefi mahfuz kaldıkça, yaşadıkları müddetçe, Makbule'ye ayda bin, Afet'e 800, Sabiha Gökçen'e 600, Ülkü'ye 200 lira ve Rukiye ile Nebile'ye şimdiki yüzer lira verilecektir. Sabiha Gökçen'e bir ev de alınabilecek ayrıca para verilecektir. Makbule'nin yaşadığı müddetçe Çankaya'da oturduğu ev de emrinde kalacaktır. İsmet İnönü'nün çocuklarına yüksek tahsillerini ikmal için muhtaç olacakları yardım yapılacaktır. Her sene nemadan mütebaki miktar yarı yarıya, Türk Tarih ve Dil kurumlarına tahsis edilecektir."