Ansiklopedi Konstantinopolis - Kostantiniye

Fatih Sultan Mehmet'in donanmaya emri ve gemilerin karadan yürütülmesi Fatih Sultan Mehmet'in donanmaya emri ve gemilerin karadan yürütülmesi
Konstantinopolis veya Kostantiniye (Kostantiniyye), günümüzde İstanbul, Roma İmparatorluğu (330–395), Bizans İmparatorluğu (395–1204 ve 1261–1453), Latin İmparatorluğu (1204–1261) ve Osmanlı İmparatorluğu'na (1453–1922) başkentlik yapmış şehirdir. 1923'te Ankara'nın başkent ilan edilmesiyle, 1600 yıllık başkentlik özelliğini kaybetmiştir.

Bizans döneminde kullanılan adıyla Konstantinopolis; 1453'te Fatih Sultan Mehmet'in fethinden sonra Kostantiniyye, İstanbul, Dersaadet gibi değişik adlarla anılmıştır. Bunlardan resmi amaçlarla en çok kullanılanı Kostantiniyye'dir.

Şehir, Osmanlıların eline geçtikten sonra da Konstantinopolis (Kostantiniyye) ismi kullanılmaya devam edilmiştir, bunun yanında İstanbul adı da yaygın olarak kullanılmıştır.

Osmanlı İmparatorluğu'nun sonlarına doğru İstanbul dışındaki adlar kullanımdan kalkmıştır. Buna karşın diğer dillerde Konstantinopolis adlandırması devam etmiş, kent Osmanlı Türkçesinde استانبول (İstanbul) olarak adlandırılırken Latin harfleriyle yazıldığında Konstantinopolis kullanılmıştır. Türkçede Latin harflerine geçiş sonrasında Türk Devleti diğer ülkelerden kentin Türkçe adını kullanmalarını talep etmeye başlamış, zamanla dünya genelinde İstanbul adı yaygınlaşmıştır.

Byzantion ve Bizans dönemi (MÖ 667-MS 330)​

Bizans dönemi İstanbul Bizans dönemi İstanbul
MÖ 667 yılında Antik Yunanistan'dan gelen Megaralı kolonistler bugünkü tarihi yarımadanın en doğusuna Byzantion adlı şehir devletini kurdular. Byzantion, MÖ 196'da Romalılar tarafından işgal edilinceye kadar şehir devleti özelliğini korumuştur. Bu antik Yunan şehri bugünkü İstanbul'un kentsel ilk atası olarak kabul edilir.

Konstantinopolis ve Bizans İmparatorluğu dönemi (330-1453)​

Roma başkenti Konstantinopolis ve geç Roma dönemi (330-395)
İstanbul'un başkentlik tarihi Roma İmparatorluğu'nun Doğu-Batı ayrılmasından 65 yıl önce başlamıştır. 11 Mayıs 330 tarihinde Roma İmparatoru I. Konstantin Byzantion'u imparatorluğun yeni başkenti seçmiş ve Yeni Roma diye tekrar isimlendirmiştir. İlk zamanlarından itibaren yeni başkentin tarihçileri kurucusunun adından dolayı onu Konstantin'in Şehri; Konstantinopolis diye anmaya başlamışlardır. Şehir hızla eski site sınırlarından taşarak batıya doğru yayılmaya başlamıştır.

Büyük Konstantin döneminden başlayarak Roma İmparatorluğu'nun başkenti ve Roma İmparatorluğu yıkıldığı MS 395'ten itibaren ardılı olan Doğu Roma İmparatorluğu'nun başkenti olur.

Bizans başkenti Konstantinopolis ve Bizans İmparatorluğu dönemi (395-1204)
Konstantinopolis, önce Doğu Roma İmparatorluğu adıyla kurulan ve Batı Roma İmparatorluğu'nun yıkılmasından sonra zamanla adı Bizans İmparatorluğu'na dönüşen devletin de 395'te başkenti olmuştur. Konstantinopolis erken ortaçağda da dünyanın en parlak ve zengin şehridir. Şehir ve güneyindeki Theodosius Limanı, 13. yüzyıla dek dünyanın en büyük ticaret merkezlerinden biri olur.

Latin şehri Konstantinopolis ve Latin İmparatorluğu dönemi (1204-1261)
1204-1261 yılları arasında Latinlerin işgaline uğrayan Konstantinopolis Latin İmparatorluğu'nun bir parçası haline gelmiştir.

Bizans başkenti Konstantinopolis ve geç Bizans İmparatorluğu dönemi (1261-1453)
Latin egemenliğinden sonra Konstantinopolis daha sonra tekrar 1453'e kadar Bizans İmparatorluğu'nun başkenti olmuştur. 29 Mayıs 1453 tarihinde Fatih Sultan Mehmet'in Konstantinopolis'i ele geçirmesiyle şehir Osmanlı Devleti'nin başkenti olmuştur.

Kostantiniyye ve Osmanlı İmparatorluğu dönemi (1453-1922)​

Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'a girişi Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'a girişi
Kostantiniyye ve daha sonra İstanbul adlarını alan şehir, bu dönemde Osmanlı İmparatorluğu'nun başkenti olmuştur.

Sultan III. Mustafa 1762 yılında Konstantiniyye adının kullanılmasını yasaklar.

1923'te Ankara'nın yeni Türkiye Devleti'nin başkenti ilan edilmesiyle, MS 330'dan beri sürdürdüğü 1600 yıllık başkentlik özelliğini kaybetmiştir.

İstanbul'u yöneten devletleri​

  • Antik Yunan şehir devleti (MÖ 667-MÖ 196)
  • Roma İmparatorluğu (MÖ 196-395)
  • Bizans İmparatorluğu (395-1204), (1261-1453)
  • Latin İmparatorluğu (1204-1261)
  • Osmanlı İmparatorluğu (29 Mayıs 1453-13 Kasım 1918)
  • İtilaf devletleri (13 Kasım 1918-6 Ekim 1923)
  • Türkiye Cumhuriyeti (6 Ekim 1923-)

İstanbul'un başkentlik yaptığı devletler​

  • Roma İmparatorluğu (330-395)
  • Bizans İmparatorluğu (395-1204), (1261-1453)
  • Latin İmparatorluğu (1204-1261)
  • Osmanlı İmparatorluğu (1453-1922)
 
Geri