Ram Air Turbine, kısaca RAT, uçaklarda acil durumlarda elektrik veya hidrolik güç üretmek amacıyla kullanılan küçük bir türbindir. Günümüz hava araçlarında, özellikle ticari ve askeri jet uçaklarında, acil durumlarda yedek güç kaynağı olarak görev yapan bu sistem uçak tamamen güç kaybına uğradığında devreye girerek temel sistemlerin çalışmasını sürdürebilmesini sağlar.
Ram Air Turbine, kelime anlamı olarak “Ram Hava Türbini” şeklinde çevrilebilir. Ancak havacılıkta bu terim genellikle çevrilmeden, “RAT” kısaltmasıyla ya da doğrudan “Ram Air Turbine” olarak kullanılır. Teknik belgelerde “acil durum hava türbini” ya da “harici hava akışı türbini” gibi ifadeler de görülebilir, ama en uygun karşılık “Ram Hava Türbini” şeklindedir.
RAT sistemi, uçağın gövdesine entegre şekilde kapalı olarak bulunur ve yalnızca ihtiyaç duyulduğunda otomatik ya da manuel olarak dışarıya açılır. Türbin, hava akımını kullanarak döner ve bağlı olduğu jeneratör veya hidrolik pompa aracılığıyla gerekli enerjiyi üretir. Üretilen bu enerjiyle uçuş kontrol yüzeyleri, göstergeler, haberleşme sistemleri ve diğer hayati sistemler minimum düzeyde çalıştırılabilir.
Bu türbinin çalışabilmesi için uçağın hareket halinde olması gerekir; çünkü sistemin dönmesini sağlayan temel güç kaynağı dış hava akımıdır. Uçak havada ilerlerken, türbin pervanelerine çarpan hava sayesinde rotor dönmeye başlar. Böylece, uçağın motorları durmuş dahi olsa RAT sistemi sayesinde uçuşun güvenli bir şekilde sürdürülmesi mümkün olur.
Modern uçaklarda RAT sistemine genellikle sadece motorların tamamının devre dışı kaldığı durumlarda başvurulur. Ancak bazı modellerde, kritik arızalarda da sistem devreye sokulabilir. Airbus A320, Boeing 787 ve birçok diğer büyük yolcu uçağı RAT sistemine sahiptir. Sistemler uçaktan uçağa değişiklik gösterse de temel prensipleri aynıdır.
Uçuş güvenliğini artırmak amacıyla tasarlanmış bu türbin, nadiren kullanılır fakat görevini başarıyla yerine getirdiği sayısız vaka rapor edilmiştir. Özellikle tüm motorların durduğu ya da elektrik sisteminin tamamen çöktüğü kazalarda RAT sistemi, pilotların uçağı kontrollü şekilde yönlendirebilmesine olanak tanımıştır. Bu yönüyle Ram Air Turbine, modern havacılığın hayati ancak genellikle göz önünde olmayan güvenlik bileşenlerinden biridir.
Ram-Air-Turbine.webp
Ram Air Turbine, kelime anlamı olarak “Ram Hava Türbini” şeklinde çevrilebilir. Ancak havacılıkta bu terim genellikle çevrilmeden, “RAT” kısaltmasıyla ya da doğrudan “Ram Air Turbine” olarak kullanılır. Teknik belgelerde “acil durum hava türbini” ya da “harici hava akışı türbini” gibi ifadeler de görülebilir, ama en uygun karşılık “Ram Hava Türbini” şeklindedir.
RAT sistemi, uçağın gövdesine entegre şekilde kapalı olarak bulunur ve yalnızca ihtiyaç duyulduğunda otomatik ya da manuel olarak dışarıya açılır. Türbin, hava akımını kullanarak döner ve bağlı olduğu jeneratör veya hidrolik pompa aracılığıyla gerekli enerjiyi üretir. Üretilen bu enerjiyle uçuş kontrol yüzeyleri, göstergeler, haberleşme sistemleri ve diğer hayati sistemler minimum düzeyde çalıştırılabilir.
Bu türbinin çalışabilmesi için uçağın hareket halinde olması gerekir; çünkü sistemin dönmesini sağlayan temel güç kaynağı dış hava akımıdır. Uçak havada ilerlerken, türbin pervanelerine çarpan hava sayesinde rotor dönmeye başlar. Böylece, uçağın motorları durmuş dahi olsa RAT sistemi sayesinde uçuşun güvenli bir şekilde sürdürülmesi mümkün olur.
Ram Air Turbine (RAT) - Uçak Motorları Durduğunda Devreye Giren Acil Durum Enerji Kaynağı 1.webp
Modern uçaklarda RAT sistemine genellikle sadece motorların tamamının devre dışı kaldığı durumlarda başvurulur. Ancak bazı modellerde, kritik arızalarda da sistem devreye sokulabilir. Airbus A320, Boeing 787 ve birçok diğer büyük yolcu uçağı RAT sistemine sahiptir. Sistemler uçaktan uçağa değişiklik gösterse de temel prensipleri aynıdır.
Uçuş güvenliğini artırmak amacıyla tasarlanmış bu türbin, nadiren kullanılır fakat görevini başarıyla yerine getirdiği sayısız vaka rapor edilmiştir. Özellikle tüm motorların durduğu ya da elektrik sisteminin tamamen çöktüğü kazalarda RAT sistemi, pilotların uçağı kontrollü şekilde yönlendirebilmesine olanak tanımıştır. Bu yönüyle Ram Air Turbine, modern havacılığın hayati ancak genellikle göz önünde olmayan güvenlik bileşenlerinden biridir.
Sivil Havacılıkta RAT Kullanımına Örnek Olaylar
Ram Air Turbine sistemlerinin ne kadar hayati bir rol oynadığı, bazı tarihi olaylarda açıkça görülmüştür. İşte RAT’ın devreye girdiği bazı önemli sivil havacılık vakaları:- 1974 – British Airways Flight 910
- 1983 – Air Canada Flight 143 (Gimli Glider)
- 1996 – Ethiopian Airlines Flight 961 (kaçırma olayı sonrası motor kaybı)
- 2000 – Hapag-Lloyd Flight 3378
- 2001 – Air Transat Flight 236 (Azores Glider)
- 2004 – Pinnacle Airlines Flight 3701
- 2009 – US Airways Flight 1549 (Hudson Nehri'ne iniş)
- 2016 – Air Canada Flight 361
- 2018 – SmartLynx Estonia Flight 9001
- 2020 – Pakistan International Airlines Flight 8303
- 2022 – LATAM Paraguay Flight 1325
- 2024 – Virgin Atlantic Flight 105
- 2025 – Air India Flight 171 (Kalkıştan hemen sonra çift motor arızası nedeniyle tüm elektrik ve hidrolik sistemler devre dışı kaldı. Ram Air Turbine (RAT) otomatik olarak devreye girdi. RAT sınırlı güç sağladı ancak uçağın temel uçuş kontrol sistemleri için yeterli olmadı. Uçak havalanmayı tamamlayamadan kontrol kaybı yaşadı ve pist yakınlarında yere çakıldı.)
- Önceki Konu
Son düzenleme:
