Ansiklopedi Uluru ve Kata Tjuta

Uluru, Ayers Rock olarak da bilinir, Avustralya çöl bölgesinde kumtaşından oluşan bir kaya formasyonudur. Uluru-Kata Tjuta Milli Parkı'nın içinde bulunur. Alice Springs'in yaklaşık 340 km güneybatısında Northern Territory'dedir.

Uluru adı, Ananguların (lokal yerleşmiş Aborjinler) Pitjantjatjara dilinden gelir. Bu, derinlemesine bir anlamı olmayan yer tanımlamasıdır.

Coğrafya​

Uluru yaklaşık 2 km uzunlukta, 1,7 km'yi bulan genişliktedir ve çevresi 10 kilometredir. Zirve deniz seviyesinden 869 metre yüksekte olup, Orta Avustralya'nın zemini üzerinde 350 metre yükselir. Bir kenarı oval üçgen şeklindedir.

Uluru, Uluru-Kata Tjuta Milli Parkı içinde, Alice Springs'in yaklaşık 390 km güneybatısındaki Yulara yerleşim merkezinin yakınındadır. 1336 km² büyüklüğündeki milli park, Uluru'nun yanında, buraya komşu Kata Tjuta'yı da kapsar ve UNESCO tarafından, Dünya Kültür ve Dünya Doğa Mirası olarak ilan edilmiştir.

Jeoloji ve oluşum​

Uluru komşusu Kata Tjuta ile beraber yaklaşık 600 Milyon yıl önce oluşmuştur. Çakıl birikinti ve çamur, bir arazi çöküntüsünde toplanmış ve yüksek basınçta yoğurulmuştur. Bu yoğrultunun bir kısmı depremlerlerin akabinde tekrar yüzeye çıkmıştır. Uluru'nun arka tarafında, Aborjinler tarafından kutsal olarak kabul edilen su havzaları bulunur. Uluru, o zamandan beri sürekli bir şekilde havanın bozucu etkisine maruz kalan, paslı kırmızı renkte arkoz-kumtaşından (arkoz: kırmızı bir kayaç) oluşmuştur. Rengi, yüksek oranda demir içermesinden ileri gelir.

Uluru, yaygın görüşün aksine, aslında monolit olmayıp, ayrıca Kata Tjuta'yı da kapsayan ve büyük kısmı yer altındaki bir kaya formasyonunun sadece bir parçasıdır. Formasyonun 5 km kalınlığa ve 100 km genişliğe sahip olduğu tahmin edilir. Buna karşın, bu bünye içinde hesap edilen Mount Conner ise artık bu oluşuma dahil değildir. Uluru'nun dünyanın en büyük monoliti olması iddiası böylece her iki bağlamda yanlıştır. Birincisi Uluru monolit değilidir, diğer yandan aynı şekilde Avustralya'da bulunan Mt. Augustus, Uluru'dan büyük olup, bu iddiayi kendi adına taşır.

Tarihçe​

Uluru, 1873'te Avrupalı kaşif William Gosse tarafından "Ayers Rock" olarak (Güney Avustralya'nın o zamanki başbakanı Sir Henry Ayers adıyla) adlandırır. Uluru bölgesinde Anangular yaşar.

İngiliz sömürgecilerin keşfinden evvel, Avustralya yerlileri Aborjinler tarafından, kutsal kabul edilen ve törensel ritüeller yapılarak, tarihsel birikimlerinin korunduğu bir KUTSAL ALAN olduğu bilinmektedir. Ayrıca Avustrulya yerlilerine ait, bölgede bulunan, kutsi ve tarihi eşyalar; bir kısmı Sömürgeciler tarafından yağmalanarak Müzelere götürülmüş, bir kısmı ise yerli Aborjin kabileleri tarafından boşaltılmıştır.

Hali hazırda Dünya Mirası (World Heritage) Listesinde ulusal park kabul edilerek korunmakta olan bölge, günümüzde "Uluru-Kata Tjuta Ulusal Park"ı olarak isimlendirilmiştir

Kata Tjuṯa​

Kata Tjuṯa, Merkezi Avustralya'da 36 ada dağından oluşan kaya formasyonu grubu. Yerleşim merkezi Yulara'ya 51 km mesafededir. 25 km uzaklıktaki Uluru (Ayers Rock) ile beraber Uluru–Kata-Tjuta Milli Parkı'nı oluştururlar. En yüksek kaya, çevreden 546 metre yükselir. Rakımı 1066 metredir. Kata Tjuta anangu dilinde Çok kafa anlamına gelir.

Kata Tjuta, onun Avrupalı kaşifi Ernest Giles tarafından, kraliçe Olga von Württemberg'in adıyla Olgas olarak adlandırılmıştır. 1995 yılında resmi olarak ismi, tekrar Kata Tjuta olarak değiştirilmiştir.

Jeoloji​

Kata Tjuta yaklaşık 600 milyon yıl önce, Uluru ile beraber oluşmuş olup yer altından onunla bağlantılıdır. Kompakt olan Uluru'nun aksine, konglomerat (çakıl yığın), granit, gnays ve hava koşullarıyla tek tek kubbeleşmiş diğer volkanik kayaçtan oluşur.



Kata Tjutalar, anangu kültüründe kutsaldır ve anangu erkekleri tarafından ayinlerde kullanılır. Bu yüzden turistlerin girişi son derece kısıtlanmıştır. Tek bir yürüyüş yolu olan Valley of the Winds kamuya açıktır (etrafında dolaşmak yürüyüş temposuna bağlı olarak, üç ila beş saat arasında sürer). Diğer bir daha kısa yürüyüş yolu, ziyaretçi otopark noktasından iki "baş" boyunca, ara sokak olarak ilerler (gidiş-dönüş 30 dakika ile 1 saat sürer.)

[HARITA]Uluru–Kata-Tjuta Milli Parkı[/HARITA]