Barış Manço (1943-1999)

Portal konusu

İçindekiler

Barış Manço, (2 Ocak 1943 - 1 Şubat 1999) şarkıcı, besteci, söz yazarı, TV programı yapımcısı ve sunucusu, köşe yazarı, Devlet Sanatçısı ve kültür elçisidir.

2 Ocak 1943 tarihinde Üsküdar, İstanbul'da dünyaya geldi. 1 Şubat 1999; Kadıköy, İstanbul da geçirdiği kalp krizi sonucu hayata veda etti.

Türkiye'de rock müziğin öncülerinden, Anadolu Rock türünün kurucuları arasında sayılır. Bestelediği 200'ün üzerindeki şarkısı, kendisine on iki altın ve bir platin albüm ve kaset ödülü kazandırdı. Bu şarkıların bir bölümü daha sonra Arapça, Bulgarca, Felemenkçe, Almanca , Fransızca, İbranice, İngilizce, Japonca ve Yunanca olarak yorumlandı. Hazırladığı televizyon programıyla Dünya'nın pek çok ülkesine gitmiş, bu nedenle "Barış Çelebi" olarak adlandırılmıştır. 1991 yılında Türkiye Cumhuriyeti Devlet Sanatçısı Unvanı'na layık görüldü.

Hayatı

Devlet konservatuvarı klasik Türk sanat müziği hocası, sanatçısı ve yazar Rikkat Uyanık ve İsmail Hakkı Manço çiftinin ikinci çocuğu olan Mehmet Barış Manço 2 Ocak 1943 tarihinde Üsküdar Zeynep Kâmil Hastanesi'nde doğdu. II. Dünya Savaşı yıllarında doğduğu için ailesi Mehmet Barış adını verdi.

1954'de Galatasaray Lisesi Ortaokul giriş sınavına girmeden önce ismi Mehmet Barış Manço olarak değiştirilmiştir. Dört çocuklu ailede Savaş, İnci ve Oktay adlarında üç kardeşi vardı. Konservatuvardaki çalışması sırasında Zeki Müren'in de hocalığını yapan Rikkat Uyanık daha sonraları Barış Manço'yla beraber televizyon programlarına da katıldı, şarkı söyledi. Aile kökenleri İstanbul'un fethinden sonra Konya'dan Selanik'e göç etmiş ve savaş yıllarındaki zorluklar nedeniyle I. Dünya Savaşı sırasında İstanbul'a göç etmişti.

Üç yaşındayken anne babasının ayrılığından sonra Barış Manço, babası ile yaşamaya başladı. Babasıyla birlikte sık ev değiştirdi, Cihangir'de, Üsküdar'da, Kadıköy'de ve kısa bir süre için Ankara'da yaşadı. İlkokula abisi Savaş ve ailenin en küçük ferdi olan kız kardeşi İnci'nin de okuduğu Kadıköy Gazi Mustafa Kemal İlkokulu'nda başladı. 4. sınıfı Ankara Maarif Koleji'nde okudu ve ilkokulu Kadıköy'deki başladığı okulda tamamladı. Yatılı olarak Galatasaray Lisesi'nin orta bölümüne devam etti. 1957'de amatör olarak müzikle ilgilenmeye başladı. 4 Mayıs 1959'da babasının ölümü üzerine Galatasaray Lisesi'nden ayrılarak, eğitimini Şişli Terakki Lisesi'nde tamamladı.

1957'de amatör olarak müzikle ilgilenmeye başlayan Manço, 1958 yılında ilk grubu Kafadarlar grubunu kurdu. Ortaokul yıllarında kurulan bu grup rock'n roll coverları yaparken, Barış Manço da ilk bestesi Dream Girl'i bu dönemlerde yaptı ve Ankara'da küçük bir müzik ödülünün de sahibi oldu. İkinci grubu Harmoniler'de yine Galatasaray Lisesi'ndeki arkadaşları vardı. 1959'da Galatasaray Lisesi konferans salonunda ilk konserini verdi.

Lise yılları bittiğinde Belçika Kraliyet Güzel Sanatlar Akademisi’nde 1963- 1971 yılları arasında resim, grafik ve iç mimari eğitimi aldı. Belçika’da “Lemistgrees” adında, Amerikalı, Belçikalı, İtalyan, Kuzey Afrikalı, İngiliz müzisyenlerden oluşan bir grupta yer aldı. “Lemistgrees”le çalışmalarının sürdüğü iki yıl içerisinde Paris Olympia’da konser verdi. 1966 yılında Paris’te iki 45’lik plak çıkardı.

1970 yılında Türkiye’ye döndüğünde Fuat Güner ve Mazhar Alanson ile birlikte “Kaygısızlar” adlı grubu kurdu. Aranjman şarkılara tepki göstererek Anadolu’dan beslenen pop folk tarzında müzik yapmaya başladı. Onuncu plağı “Dağlar Dağlar” ile büyük bir çıkış yaptı, albüm beş ayda 700 bin adet satışa ulaştı. “Dağlar Dağlar” çalışması, sanatçıya Altın Plak Ödülü’nü de kazandırdı. 1971 yılında Moğollar ile çalıştı. Aynı yıl Kurtalan Ekspres’i kurdu. İlk klibini 1973’te, “Hey Koca Topçu”ya çekti. 1975’te ilk albümü “2023”ü yaptı. 1978'de Lale Manço ile evlendi, Doğukan ve Batıkan adında iki erkek çocuğu oldu.

1980 yılında Altın Orfe’de “Nick The Chopper” ve “Ben Bir Şarkıyım” adlı Bulgar şarkısı ile de altın madalyalar aldı. Yurtdışında birçok TV programına konuk olarak katıldı, birçok ülkede koserler verdi. 1983 yılında Eurovision Şarkı Yarışması’na “Kazma” adlı şarkısıyla katıldı, ancak elendi.

1988 yılının Ekim ayında TRT 1’de çocuk ve aileye yönelik bir eğitim kültür ve eğlence programı olarak başlayan “7’den 77’ye” , 1998 Haziran ayında 370. kez ekrana gelerek Türk televizyonculuğunda ulaşılması zor bir rekora imza attı. “Ekvatordan Kutuplar’a” isimli programında ekibiyle birlikte beş kıtada 100’den fazla değişik yöreye giderek 600.000 km.’ye yakın yol kat etti.

Bestelediği 200’ün üzerindeki şarkısı, kendisine 12 altın ve 1 platin albüm/ kaset ödülü kazandırırken, bu şarkıların bir bölümü daha sonra Yunanca, Bulgarca, Arapça, Farsça, Kürtçe, Japonca, İbranice, Fransızca, İngilizce ve lemenkçe olarak yorumlandı. Müzik ve televizyon hayatında sayısız ödüller alan Barış Manço’nun 1991 yılında devlet sanatçısı unvanı, yine aynı yıl Hacettepe Üniversitesi Onursal Doktora unvanı, Uluslararası Teknoloji Ödülü, Japonya Uluslararası Kültür ve Barış Ödülü, Belçika Krallığı Leopold II Şövalyesi Nişanı, Fransız Kültür Bakanlığı Edebiyat ve Sanat Şövalyesi Nişanı, Türkmenistan Cumhurbaşkanlığı tarafından verilen Türkmen Vatandaşlığı ödülleri vardır.

Ölümü

Barış Manço'nun mezarı - Kanlıca Mezarlığı

31 Ocak 1999 gece saat 23:30 civarında İstanbul'un Moda semtindeki evinde kalp krizi geçirdi ve kaldırıldığı Siyami Ersek Göğüs-Kalp-Damar Cerrahisi Hastanesi'nde aynı gece saat 01:30'da yaşamını yitirdi.

Daha önce 1983 yılında bir kalp spazmı geçirmişti. 1991 yılında devlet sanatçısı unvanı aldığından dolayı cenazesi için devlet töreni düzenlendi.

3 Şubat 1999 tarihinde üzerinde Galatasaray bayrağı da bulunan Türk bayrağına sarılı naaşı Atatürk Kültür Merkezi'ne getirilerek tören düzenlendi, ardından Levent Camisi'nde cenaze namazı kılındı ve Kanlıca'daki Mihrimah Sultan Mezarlığı'nda toprağa verildi.

Hatırası

Barış Manço Evleri

Barış Manço Evinde bulunan Barış Manço'nun heykeli ve piyanosu

Kadıköy'ün Moda semtinde bulunan köşkü sanatçının ve ailesinin eşyalarının sergilendiği bir ev haline getirildi. Köşk, 19. yüzyılda yapılan ve Whittall ailesinin evi olarak bilinen tuğladan yapılmış bir konaktı. Konak, 1970'li yıllarda Manço tarafından satın alındı ve ölümüne kadar bu konakta ailesiyle birlikte yaşadı. Günümüzde apartmanlar ile çevrili bu tarihî konak Barış Manço evi olarak kullanılmakta ve Barış Manço'nun kişisel eşyaları sergilenmektedir. Bu evin müze olabilmesi için tüm haklarının bir noktada olması gerekiyordu, ancak evin tapusu bankanın, işletmesi Kadıköy Belediyesi'nin, içerikte sergilenenlerde ailenin olduğu için müze sınıfında değildir.

Sanatçının Belçika, Liège'de bir evi daha bulunmaktadır. Bu ev, ailesi tarafından satışa çıkarılınca Nusret Aktaş isimli bir hayranı satın almıştır. "Liège Barış Evi" isimli evde, sanatçının eşyaları sergilenmektedir.

Barış Manço Belgeliği

Barış Manço ile yıllarca beraber çalışmış yapımcı Erkmen Sağlam'ın, sanatçının yaşamının değişik zamanlarında çekilmiş geniş bir fotoğraf arşivi vardır. Bu fotoğraf arşivinin bir kısmı Barış Manço Evi'nde bulunmaktadır. Yapımcı Erkmen Sağlam tarafından düzenlenen "Barış Manço Fotoğraf Sergisi" birçok ili gezmiş ve sevenleriyle buluşmuştur. Fotoğraf sergisi il il gezerek sergilenmeye devam etmektedir.

Barış Manço adına açılmış bir YouTube kanalı da bulunmaktadır. Bu kanalda, sanatçının konser kayıtlarından gezi programlarına, müzik kliplerinden belgesellerine ve cenaze görüntülerine kadar çok geniş bir arşiv bulunmaktadır.

Sanatçının sosyal medya adresleri bulunmaktadır. Ailesi tarafından yönetilen bu hesaplarda birçok arşivlik fotoğraf ve video yer almaktadır.

Barış Manço vapuru

Barış Manço vapuru ya da eski adıyla İnciburnu, 1973'te Camialtı Tersanesi'nde inşa edilmiş Şehir Hatları vapurudur. İstanbul'da Eminönü-Kadıköy seferlerinde kullanılan gemi 2 bin 100 yolcu kapasitesine sahiptir ve Şehir Hatları'nın en eski 3 gemisinden biridir. 64,4 metre uzunluk, 12,2 metre genişlik ve 3,27 metre su çekimine sahip olan gemi Barış Manço'nun hatırasını yaşatmak adına bu ismi aldı. İstanbul kent kültüründe bilinirliği olan gemi, Barış Manço'nun ölüm yıldönümlerinde anma etkinliklerine sahne olmaktadır.

Ödülleri

Müzik ve televizyon hayatında üç binden fazla ödül almıştır. Bu ödüller Barış Manço Evi'nde sergilenmektedir. Başlıca ödülleri şunlardır:

1987 yılında Belçika tarafından "Türk Kültür Elçisi" unvanı.
1991'de "Türkiye Devlet Sanatçısı" unvanı
1991 yılında Japonya Soka Üniversitesi "Uluslararası Kültür ve Barış Ödülü"
1991 yılında Hacettepe Üniversitesi "Sanatta Onursal Doktora" unvanı
1992 yılında "Fransız Edebiyat ve Sanat Şövalyesi" unvanı. Ekim ayında İstanbul Fransız Sarayı'nda düzenlenen törenle aldı.
Belçika'nın Liège şehri "Onursal Hemşehri" unvanı
1994 yılı Kocaeli Üniversitesi tarafından Türk insanını ve Türkiye'yi çalışmalarıyla Dünya'ya tanıttığı sebebiyle verilen "Barış Diploması"
1995 yılında Denizli Pamukkale Üniversitesi "Çocuk Eğitimi Alanında Onursal Doktora" unvanı
1995 yılında Japonya Min-On Vakfı "Yüksek Şeref Madalyası"
Uluslararası Teknoloji Ödülü
Belçika Krallığı 2. Leopold Şövalyesi Nişanı
1995 yılında Türkmenistan Cumhurbaşkanı Saparmurat Türkmenbaşı tarafından verilen "Türkmen Vatandaşlığı" unvanı
200'ün üzerinde şarkısı olduğu için 12 altın ve bir platin albüm ve kaset ödülü kazandı.
Onursal Oğul Unvanı
3000'in üzerinde plaket ve ödül.

Barış Manço diskografisi

45'likler

Barış Manço & Harmoniler

1962 - Twistin Usa / The Jet
1962 - Do The The Twist / Let's Twist Again
1963 - Çıt Çıt Twist / Dream Girl

Barış Manço & Jacques Denjean Orchestra

1964 - Baby Sitter / Quelle Peste! / Jenny Jenny / Un Autre Amour Que Toi
1964 - Baby Sitter / Quelle Peste!
1964 - Jenny Jenny / Un Autre Amour Que Toi

Barış Manço & Les Mistigris

1966 - II Arrivera / Une Fille
1966 - Aman Avcı Vurma Beni / Bien Fait Pour Toi
1967 - Bizim Gibi / Big Boss Man / Seher Vakti / Good Golly Miss Molly

Barış Manço & Kaygısızlar

1967 - Kol Düğmeleri / Big Boss Man / Seher Vakti / Good Golly Miss Molly
1968 - Kızılcıklar Oldu mu? / I'll Go Crazy
1968 - Bebek / Keep Lookin'
1968 - Karanlıkların İçinde / Trip(To A Fair)
1968 - Boğaziçi / Flower of Love
1969 - Unutamıyorum / Runaway (Barış Manço)
1969 - Ağlama Değmez Hayat / Kirpiklerin Ok Ok Eyle
1969 - Kağızman / Anadolu

Barış Manço & Ve

1970 - Derule / Küçük Bir Gece Müziği
1970 - Dağlar Dağlar 1 / Dağlar Dağlar 2

Barış Manço & Moğollar

1971 - İşte Hendek İşte Deve / Katip Arzuhalim

Karışık

1971 - Binboğa'nın Kızı (Moğollar) / Ay Osman (Kaygısızlar)
1972 - Fil ile Kurbağa (Kaygısızlar) / Je Te Retrouverais (Les Mistigris)

Barış Manço & Kurtalan Ekspres

1972 - Ölüm Allah'ın Emri / Gamzedeyim Deva Bulamam
1973 - Lambaya Püf De! / Kalk Gidelim Küheylan
1973 - Gönül Dağı / Hey Koca Topçu (Genç Osman)
1974 - Nazar Eyle Nazar Eyle (Gel Yanıma Pazar Eyle) / Gülme Ha Gülme
1974 - Bir Bahar Akşamı / Estergon Kalesi
1975 - Ben Bilirim / 2023
1976 - Çay Elinden Öteye (Rezil Dede) / Vur Ha Vur
1977 - Nick The Chopper(George Hayes Orchestra ile) / Lonely Man
1981 - Eğri Eğri Doğru Doğru Eğri Büğrü Ama Yine De Doğru / Hal Hal

Albümler

Stüdyo albümleri

1975 - 2023 (Yavuz Plak)
1976 - Baris Mancho (C.B.S. Disques)
1979 - Yeni Bir Gün (Yavuz ve Burç Plakçılık)
1980 - Disco Manço (Türküola)
1981 - Sözüm Meclisten Dışarı (Türküola)
1983 - Estağfurullah... Ne Haddimize! (Türkola)
1985 - 24 Ayar (Emre Plak)
1986 - Değmesin Yağlı Boya (Emre Plak)
1988 - Ful Aksesuar'88 Manço: Sahibinden İhtiyaçtan (Emre Plak)
1989 - Darısı Başınıza (Yavuz ve Burç Plakçılık)
1992 - Mega Manço (Emre Plak)
1995 - Müsaadenizle Çocuklar (Emre Plak)
2018 - Golden Rollers (Tunas Tunes) - 1965'te Belçika'da kayıt edilen ama önce piyasaya çıkmayan şarkılar.