İçindekiler
Estonya Cumhuriyeti, Kuzey Avrupa'da bulunan bir Baltık devletidir. Batısında ve kuzeyinde Finlandiya Körfezi, doğusunda Rusya ve güneyinde ise Letonya Cumhuriyeti ile sınırları vardır. Başkenti Tallinn'dir.
Estonya toprakları anakara ve Baltık Denizi’ndeki 2,222 adadan oluşur. Nemli karasal iklim görülür.
Estonya topraklarındaki ilk insan yerleşimleri en az MÖ 6500’e dayanır. Alman, Danimarka, İsveç ve Rus egemenliği altında kaldıktan sonra ülke Birinci Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru bir milli uyanış yaşamış ve 24 Şubat 1918’de Ruslardan bağımsızlığını kazanmıştır.
İkinci Dünya Savaşı sırasında, 1940 yılında Estonya Sovyetler Birliği tarafından işgal edilmiş, bundan bir yıl sonra Nazi Almanyası’nın işgaline uğramış, 1944 yılında yine Sovyetler Birliği’ne bağlanmıştır. Estonya tam bağımsızlığını 20 Ağustos 1991 yılında kazanmıştır.
Bağımsızlığın ilan edilmesinden bu yana Estonya üniter parlamenter cumhuriyet yapısını korumaktadır.
1.3 milyon civarındaki nüfusuyla Estonya, Avrupa Birliği’nin, Euro Bölgesi’nin, NATO’nun, OECD’nin ve Schengen Bölgesi’nin en az nüfuslu ülkelerinden biridir.
Orta Çağ : Estonlar, binlerce yıl önce Uralların ötesinden bulundukları bölgeye göç etmişlerdir. Konuştukları dil Ural Dil Ailesi'nin Fin-Ugor dilleri grubundandır. Finler ve Macarlarla tarihi yakınlıkları vardır. Estonya kelimesinin bölgenin Baltık denizinin doğusu olması nedeniyle doğuda yaşayanlar manasında Eastern'den türediği söylenir. 600 yıl önce Baltık denizi kıyısındaki limanları geliştirmişlerdir.
Estonlar Avrupa'da Hristiyanlığı en geç kabul eden uluslardan biridir. 12. yüzyılda bölgeye ticaret amacıyla gelen Cermenler bölgede yaşayan Pagan Baltık ve Fin-Ugor halklarını Hristiyanlığa davet ettiler. İsteksiz halka Hristiyanlığı zorla kabul ettirmek amacıyla Papa tarafından asker gönderildiği bilinmektedir. 13. yüzyılda Töton şövalyeleri Estonya ve Letonya topraklarında Livonya Konfederasyonu adı verilen bir konfederasyon kurdular. Yüzyılın sonlarında Talinn dahil birçok Estonya kentleri Kuzey Alman Ticaret ortaklığı olan Hansa Birliği'ne katıldılar. Estonlar 16. yüzyıl ortalarına kadar Alman soyluları tarafından yönetildi.
Yeni Çağ : 1517 yılında Avrupa'da başlayan Protestan Reformu Estonya'yı da etkiledi. 1524 yılından sonra Estonların çoğu Protestanlığa geçtiler. 1558–1582 yılları arasında Rusya ile Danimarka, Litvanya, Lehistan ve İsveç arasında çıkan Livonya Savaşı'nı Rusya kaybetti. Estonya'nın kuzey bölümü İsveç İmparatorluğuna geçti, güney kısmı ise Lehistan-Litvanya Birliği egemenliğine girdi. 1625 yılına gelindiğinde Estonya'nın tümü İsveç egemenliği altına girmişti.
1700-1721 yılları arasında Rus çarı I. Petro Baltık Denizi'nde Rusya'ya bir liman kazandırma amacıyla İsveç'e saldırdı. Büyük Kuzey Savaşı adı verilen bu savaşta Danimarka-Norveç, Prusya ve Hanover de Rusya'nın yanında yer aldı. Osmanlı Devleti ise İsveç'i destekledi. 1709 yılında İsveç kralı XII. Karl Rusya'ya karşı Poltava Savaşı'nda büyük bir yenilgiye uğradı ve Osmanlı Devleti'ne sığındı. İsveç kralını takip etmek amacıyla Rus ordusunun Osmanlı Devleti'ne ait Boğdan'a girmesi üzerine 1711 yılında Osmanlı ordusu Prut nehri boylarına Rus ordusuyla Prut Savaşı'nı yaptı. Osmanlılar Rusları bu savaşta yenilgiye uğrattılar ama İsveç ordusu tamamen dağılmış ve kumandansız kalmıştı. İsveç 1721 yılında Rusya'yla Nystad Antlaşması'nı imzalayarak Estonya dahil birçok Baltık topraklarını Rusya'ya bırakmak zorunda kaldı.
Yakın Çağ : 1517 yılında Avrupa'da başlayan Protestan Reformu Estonya'yı da etkiledi. 1524 yılından sonra Estonların çoğu Protestanlığa geçtiler. 1558–1582 yılları arasında Rusya ile Danimarka, Litvanya, Lehistan ve İsveç arasında çıkan Livonya Savaşı'nı Rusya kaybetti. Estonya'nın kuzey bölümü İsveç İmparatorluğuna geçti, güney kısmı ise Lehistan-Litvanya Birliği egemenliğine girdi. 1625 yılına gelindiğinde Estonya'nın tümü İsveç egemenliği altına girmişti.
1700-1721 yılları arasında Rus çarı I. Petro Baltık Denizi'nde Rusya'ya bir liman kazandırma amacıyla İsveç'e saldırdı. Büyük Kuzey Savaşı adı verilen bu savaşta Danimarka-Norveç, Prusya ve Hanover de Rusya'nın yanında yer aldı. Osmanlı Devleti ise İsveç'i destekledi. 1709 yılında İsveç kralı XII. Karl Rusya'ya karşı Poltava Savaşı'nda büyük bir yenilgiye uğradı ve Osmanlı Devleti'ne sığındı. İsveç kralını takip etmek amacıyla Rus ordusunun Osmanlı Devleti'ne ait Boğdan'a girmesi üzerine 1711 yılında Osmanlı ordusu Prut nehri boylarına Rus ordusuyla Prut Savaşı'nı yaptı. Osmanlılar Rusları bu savaşta yenilgiye uğrattılar ama İsveç ordusu tamamen dağılmış ve kumandansız kalmıştı. İsveç 1721 yılında Rusya'yla Nystad Antlaşması'nı imzalayarak Estonya dahil birçok Baltık topraklarını Rusya'ya bırakmak zorunda kaldı.
İlk kez bu bayrak Tartu Üniversitesi'ndeki Estonya Öğrenci topluluğunun kullanmaya başlamasıyla 1880'lerde ünlendi ve 1884'te Otepää Papazı tarafından kutsandı. İlk orijinal bayrak hala Estonya ulusal müzesinde sergilenmektedir.
Estonya bayrağındaki renkler hakkında pek çok teori vardır. Bunlardan bir tanesi mavinin eskiden beri gelen özgürlüğü, siyah kaybedilen özgürlüğü, beyaz ise bağımsızlığı ve parlak geleceği simgelediğine dairdir. Ve en çok benimsenen görüş budur. Diğer bir teori ise şair Martin Lipp tarafından ortaya atılmştır.
Estonya arması Estonya devletince günümüzde kullanılan arma. Arma altın bir zırhın içine yerleştirilmiş 3 adet ince ve mavi renkteki 3 leopar (veya aslan) ve armayı çevreleyen yine altın rengindeki meşe dallarıyla oluşturulmuştur.
Arma Estonya 13. yüzyılda Danimarka egemenliğinde bulunduğundan dolayı Danimarka arması taklit edilerek oluşturulmuştur. Resmi olarak 19 Haziran 1925 yılında Eston hükümetince tanınmış ve resmi arma olarak kabul edilmiştir. Ayrıca arma Sovyet egemenliğine girdiği dönem yasaklanmışsa da 7 Ağustos 1990 yılında Estonyanın Sovyetlerden bağımsızlığını kazanmasının ardından yeniden resmiyetine kavuşmuştur. 6 Nisan 1993 günü de resmi arma olarak anayasaya eklenmiştir.
Parlamento Cumhurbaşkanı da dâhil olmak üzere devletin üst kademe memurlarını seçer ve atamalarını yapar. Buna ilaveten Cumhurbaşkanından gelen teklifle Ulusal Mahkeme başkanının, Estonya Merkez Bankası’nın yönetim kurulu başkanının, Savunma Birlikleri Genel Kurmay Başkanı’nın da atamalarını gerçekleştirir. Parlamento üyelerinin hükumete soru önergesi sunma hakları vardır.
Estonya hükumeti cumhurbaşkanının aday gösterdiği, parlamentonun onayladığı başbakan tarafından kurulur. Hükumet başbakan dâhil on iki bakandan oluşur.
Estonya’da çok gelişmiş bir e-devlet ve e-hükumet sistemi vardır. Seçimlerde internet oylaması sistemi kullanılmaktadır. İlk internet oylaması Estonya’da 2005 yılındaki yerel seçimlerde gerçekleştirilmiştir.
Bu bölgeler, eyalet değil de, ayrı yönetim birimleri olarak değerlendirilmelidirler.
Çoğunluğu kireç taşı ile kaplı ülkenin %50'si ormanlardan oluşur.[5] En yaygın ağaç türleri çam, ladin ve huş ağaçlarıdır. Estonya doğal kaynaklardan yoksun olan bir ülkedir. Estonya çoğunluğu çok küçük olan 1.400 göle sahiptir. Bunlardan en büyüğü 3.555 km² olan Peipsi Gölü'dür. Denize, çoğunlukla bataklık olan, 3.794 kilometre kıyısı vardır. Ülkede 1.500'e yakın ada vardır ve bunlardan Saaremaa ve Hiiumaa en büyük olanlarıdır. Ülkede çok sayıda nehir de vardır. Bu nehirlerin en uzunları Võhandu (162 km), Pärnu (144 km) ve Põltsamaa (135 km) nehirleridir.
En yüksek noktası, ülkenin güneydoğu bölgesinde bulunan 318 metre yüksekliğindeki Suur Munamägi tepesidir.
Ülkenin en çok karla kaplı olan kesimi güneydoğusudur. Kar yağışı genellikle Aralık ortalarından Mart sonlarına kadar sürebilir. Estonya ılıman iklim alanının kuzey kısmında kalır ve deniz iklimi ile karasal iklim arasında bir iklime sahiptir. Mevsimlerin uzunlukları neredeyse birbirlerine eşittir.
Estonyalılar şarkı söyleyen ulus olarak anılmaktadırlar. Ülke genelinde 1981 senesinden itibaren çok sayıda müzik festivali düzenlenmektedir. Bu festivallerin en önemlilerinden biri her yıl temmuzun son haftasındaki perşembe ile pazar günleri arasına denk gelen Estonya ve Viljandi Folk Müzik Festivali'dir. 1993 yılından bugüne düzenlenen festivalde Eston sanatçıların yanı sıra çeşitli ülkelerden müzik grupları da sahne almaktadır. Dört gün boyunca gerçekleştirilen festival Avrupa'nın en büyük folk müzik festivallerinden biri olarak bilinmektedir.
Bunun dışında ülkenin diğer önemli müzik festivalleri arasında her yaz düzenlenen Uluslararası Rock Müzik Festivali, her ilkbahar mevsiminde ülkenin başkenti Tallinn’de düzenlenen Estonya Şarkı ve Dans Kutlamaları, yine başkentin ev sahipliği yaptığı kasım-aralık ayları arasında düzenlenen Tallinn Uluslararası Jazzkaar Festivali de vardır.
Mayıs ve haziran aylarındaki Tallinn Eski Şehir Günleri, ilki 1869 senesinde yapılan ve her beş senede bir düzenlenen Estonya Şarkı Kutlamaları, temmuz ayında gerçekleştirilen Saaremaa Opera Günleri, ağustosta düzenlenen Leigo Lake Music Festival ve Brigitta Müzik ve Tiyatro Festivali, her yaz boyunca renkli gösterilere ev sahipliği yapan Beersummer Festivali de diğer önemli festivalleridir.
Kasım aralık döneminde gerçekleşen Tallinn Black Nights Film Festivali ülkenin en büyük film festivalidir. Rakvere kentinde ağustos ayında düzenlenen Punk Şarkı Festivali de her sene yüzlerce ziyaretçiyi ağırlamaktadır. Ayrıca ülkede her yıl temmuz ayında Ollesummer Bira Festivali düzenlenmektedir. Başkent Tallinn'de düzenlenen bu festivalde de yine festival boyunca birçok ünlü grup da sahneye çıkmaktadır.
Estonya mutfağı Danimarka, İsveç, Rusya ve Almanya mutfaklarından etkilenmiştir. Ülke mutfağının ana malzemelerini et, sosis, patates, krema, turşu, lahana, salatalar ve esmer ekmek oluşturmaktadır. Mutfağın başlıca ürünlerini ise etli güveç (seljanka), kızartma çeşitleri, deniz ürünlerinden somon ve alabalık oluşturmaktadır.
Mutfakta soğuk mezeler oldukça önemlidir. Patates salatası eşliğinde servis edilen et veya sosis, pancar kökü, et ve ringa balığından oluşan rosolje başlıca meze çeşitlerindendir. Estonların kendilerine özgü en önemli yiyeceği Eston ekmeğidir. Leib adı verilen esmer ekmek de oldukça yaygındır. Ekşi tatlı tadında peenleib ve sepik adında farklı ekmek türleri de mevcuttur.
Estonya'nın en çok bilinen geleneksel yemekleri arasında lor peyniri ve ekmek çorbaları bulunaktadır. Mutfağın özel yemekleri arasında tütsülenmiş ve salamura alabalık, marineeritud angerjas adı verilen dondurularak marine edilmiş yılanbalığı, domuz dili ezmesi keel hernestega ve Baltık Denizi’nde bolca çıkan bir balık türü çaçabalığı ve yanında jambon ve kremadan oluşan silgusoust yemeği yer almaktadır.
Ayrıca bir tür soğanlı köfte olan kotlet, Noel günlerinde çok tüketilen kan sosisi, bir tür lor peyniri kohupiim, patatesli salata veya domates salatası ile birlikte yenilen bir tür ekşi sos kapukoor, peynirli çörekleri sotsnik, toz şeklinde tahıl ezmesi olan şeker ve kefirle karıştırarak tükettikleri kama Estonya mutfağının özel tatları arasındadır.
Estonya'nın en ünlü geleneksel içkisi olan Vana yüzde 40 alkol oranına sahip sert bir içkidir. Bu içki genelde soğuk shotlar halinde veya kahveye eklenerek tüketilir. Ülkenin popüler bira markaları A Le Coq, Saku ve daha koyu renklisi olan Saku Tume'dir. Yerel votkaları arasında en çok tercih edileni Viru Valge'dir.
Bir Avrupa Birliği üyesi olarak Estonya, dünyanın en büyük ekonomik bölgelerinden biri üzerinde yer almaktadır. 1999 yılı, 1998 Rusya Ekonomik Krizi etkisiyle, 1991'de bağımsızlığını ilan ettiğinden beri Estonya'nın geçirdiği en ağır ekonomik kriz dönemidir. Estonya Kasım1999'da Dünya Ticaret Örgütü'ne üye olmuştur ve bu dönemde Avrupa Birliği ile müzakerelere başlamıştır.
Estonya'da enerji üretimi ve dağıtımı, telekomünikasyon, demiryolları ve diğer kamu kuruluşlarının özelleştirilmesi halen devam etmektedir.
Estonya 2002 yılında Avrupa Birliği ile yaptığı müzakereleri tamamlamış ve birliğe üye olmuştur. Bu dönemde Estonya, birliğin genişleme sürecinde, yeni üye ülkeler arasında ekonomisi zamanında Kıbrıs Cumhuriyeti'nden sonra en güçlü olan ülke olarak belirlenmiştir.
Estonya ekonomisi hızla gelişen, birçok Finlandiya menşeli firmanın yatırım yaptığı bir yapıdadır. Estonya ekonomisi özellikle Bilişim Teknolojisi alanında güçlüdür. Kişi başına düşen gayri safi millî hasılası 12.300 Amerikan Doları ile Baltık Ülkeleri arasında en yüksek olanıdır.
2000 yılı itibarıyla millî geliri 20 milyar dolar dolaylarındadır. Ekonomisi bilgi teknolojisine dayalı olarak büyümektedir. Elektronik, makine ve ileri teknolojiye dayalı üretim öne çıkmış durumda. İsveç ve Finlandiya'daki uluslararası kuruluşlar üretimlerinin büyük kısmını Estonya'da gerçekleştirmektedirler. Millî gelirin oluşumunda yabancı sermayenin payı üçte birdir. İhracatın yarısına yakını yabancı sermayeli firmalar tarafından yapılmaktadır.
Dengeli bir bütçe, sıfıra yakın devlet borcu, sabit oranlı gelir vergisi, serbest ticaret rejimi, para kurulu tarafından desteklenen tamamen dönüştürülebilir para birimi, güçlü Euro kuru, rekabete dayalı ticari bankacılık sektörü, yabancı yatırımcılara yönelik olumlu yatırım ortamı, yenilikçi e-hizmetler ve mobil tabanlı hizmetler Estonya’nın serbest piyasa tabanlı ekonomisinin karakteristik özellikleridir.
Estonya tükettiği elektriğin yaklaşık %75’ini kendisi üretmektedir. 2011 yılında elektriğin %85’i bitümlü şist kullanılarak üretilmiştir. Odun, torf ve biokütle gibi alternatif enerji kaynakları birincil enerji üretiminin yaklaşık %9’luk bir kısmını oluşturmaktadır. 2009’da yenilenebilir rüzgâr enerjisi tüketilen elektriğin %6’sını sağlamıştır. Estonya ihtiyaç duyduğu petrol ürünlerini batı Avrupa’dan ve Rusya’dan ithal etmektedir. Bitümlü şist enerjisi, telekomünikasyon, tekstil, kimyasal ürünler, bankacılık, hizmet sektörü, gıda ve balık sektörü, kereste, gemi inşaatı, elektronik ürünler ve ulaşım Estonya ekonomisinin anahtar ögeleridir.
2016 verilerine göre Estonya’daki işsizlik oranı %6.4 olarak hesaplanmıştır ki bu oran AB ülkeleri ortalamasının altındadır. Estonya, Avrupa’daki en az borç sahibi ülkedir.
Ülkenin resmi dili Fince'yle akraba bir dil olan Estonca'dır. Rusça ülke içinde ağırlıklı olarak konuşulan dillerden biridir. Etnik Ruslar ülkenin kuzeydoğusundaki Ida-Viru bölgesinde yoğunlaşmaktadır.
Günümüzde Estonya etnik olarak çok unsurlu görünse de aslında bu çok unsurlu olma durumuna ülkenin sadece nüfusu yoğun olan iki bölgesinde rastlanmaktadır. Estonya’daki on beş bölgeden on üçünde nüfusun %80’ini Estonlar oluşturmaktadır. Bu bölgeler arasında en homojen olanı Eston nüfus oranının %98.4 olduğu Hiiumaa bölgesidir. Başkent Tallinn’in de yer aldığı Harju bölgesinde Estonların oranı %60, Ida-Viru bölgesinde ise Estonların oranı %20’dir.
Estonya anayasası dini özgürlüğü, kilisenin ve devlet yönetiminin ayrı tutulmasını ve kişisel inancın mahremiyetini garanti altına almaktadır.
Estonya'da en yaygın din diğer İskandinav Ülkeleri'nde olduğu gibi Hristiyanlık dininin Lütercilik mezhebidir.
Ülkede yaşayan Rus azınlıklar genel olarak Hristiyanlık'ın Doğu Ortodoksluk mezhebindendir.
Ülkede Yahudi cemaati ile az sayıda da olsa Tatar ve Azeri kökenli azınlıklardan kaynaklanan Müslüman bir nüfus da mevcuttur.
Eston geleneklerinde, halen, eski paganizmden kalma etkiler vardır. Bugün, Estonya'da bulunan dini inançları yüzde ve sayı yönünden belirtecek olursak:
Ülkedeki Müslümanların topluca ibadet edebildiği tek cami havaalanının yakınında bulunan Turath Islamic cultural center içerisindeki mescittir.
Rusça, halen kırk ve yetmiş yaşları arasındaki Estonyalı’lar arasında en fazla konuşulan ikinci dildir. Çünkü Rusça, Sovyet Estonyası’nın 1944’ten 1991’e kadar resmi olmayan diliydi. Sovyet döneminde Rusça zorunlu olarak öğretilmekteydi. 1998’de Sovyetler Birliği’den gelen (Genellikle Rusya) birinci ve ikinci kuşak göçmen sanayi işçileri Estonca konuşmuyordu. Ancak, 2010 yılına gelindiğinde etnik olarak Estonyalı olmayanların arasında Estonca konuşanların oranı %64,1’e kadar yükseldi.
Estonyalıların en fazla öğrendikleri diller arasında İngilizce, Rusça, Fince, Almanca ve İsveççe bulunmaktadır.
Estonya’daki örgün eğitimin tarihi manastır ve katedral okullarının kurulduğu 13. ve 14. yüzyıllara dayanır. Estonya dilindeki ilk okuma kitabı 1575’te yayımlanmıştır. Estonya’nın en eski üniversitesi İsveç Kralı II. Gustaf Adolf tarafından 1632 yılında kurulmuş olan Tartu Üniversitesi’dir.
Günümüzde Estonya’daki eğitim genel eğitim, mesleki eğitim ve hobi eğitimi olmak üzere üçe ayrılmıştır. Eğitim sistemi okul öncesi öğrenim, ilköğrenim, ortaöğrenim ve yükseköğrenim olmak üzere dört kademeden oluşmaktadır. Ülke çapında geniş bir okul ve destekleyici eğitim kurumu ağı kurulmuştur. Estonya eğitim sistemi devlet, belediye, kamusal ve özel eğitim kurumlarından oluşmaktadır. Şu anda Estonya’da 589 okul vardır.
Estonya’da yükseköğrenim üç kademeye ayrılmıştır: lisans eğitimi, lisansüstü eğitimi ve doktora eğitimi. Bazı alanlarda (temel tıbbi bilimler, veterinerlik, eczacılık, diş hekimliği, mimar-mühendislik ve sınıf öğretmenliği programı) lisans ve lisansüstü eğitim birleştirilmiştir. Ayrıca 2002 ve öncesinde bakalorya derecesi alanlar 1 Eylül 2002’deki Bologna Süreci’nin uygulanmasından sonra lisansüstü eğitimi bitirenlerle eşit tutulmuşlardır. Devlet üniversiteleri uygulamalı yüksek eğitim kurumlarına nazaran çok daha özerk konumdadır. Üniversitenin akademik hayatını düzenlemenin yanı sıra üniversiteler yeni müfredat düzenleyebilir, giriş şart ve koşullarını belirleyebilir, bütçeyi, kalkınma planını onaylayabilir, rektör seçebilir ve varlıklarıyla ilgili konularda kısıtlı kararlar alabilir. Estonya’daki devlet üniversiteleri ve özel üniversitelerin sayısı ne çok az ne de çok fazladır. En büyük devlet üniversiteleri Tartu Üniversitesi, Tallinn Teknoloji Üniversitesi, Tallinn Üniversitesi, Estonya Yaşam Bilimleri Üniversitesi, Estonya Sanat Akademisi, Estonya Müzik ve Tiyatro Akademisi; en büyük özel üniversite ise Audentes Uluslararası Üniversitesi’dir.
Estonya halkı, Küba ile birlikte dünyada en yüksek (%99,8 gibi bir) okuma yazma oranına sahiptir.
Dünya çapında en çok tanınan Estonyalı besteciler Arvo Pärt, Eduard Tubin ve Veljo Tormis’tir. 2014 yılında Arvo Pärt yaşayan besteciler arasında eserleri en çok icra edilen besteci olmuştur. Estonya 2001 yılında düzenlenen Eurovision Şarkı Yarışması’nda Tanel Padar’ın seslendirdiği Everybody adlı şarkıyla birinci olmuştur.
Estonya edebiyatının temelinde lirik halk şiiri vardır. Estonya edebiyatının en çok bilinen düzyazı eserlerini vermiş yazarı eserleri günümüzde de yaygın bir şekilde okunan Oskar Luts’tur. 20. ve 21. Yüzyılın en popüler yazarları arasında Tõnu Õnnepalu ve Andrus Kivirähk gösterilmektedir.
Estonya’nın mimari tarihi ülkenin kuzey Avrupa’daki çağdaş gelişimini yansıtmaktadır. UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alan Tallinn’in ortaçağdan kalma şehir merkezi bahsedilmeye değer, mimari güzelliklerin toplandığı bir alandır. Buna ilaveten ülkenin birçok yerinde Hristiyanlık öncesi zamanlardan kalma, yüksek tepelere kurulu korunaklı kaleler, çok sayıda ortaçağdan kalma kale ve kilise vardır. Ülkenin kırsal kesimlerinde ise yüzyıllar öncesinden kalma çok sayıda konak varlığını sürdürmektedir.
Spor faaliyetleri de Estonya kültüründe önemli bir yer kaplamaktadır. 1918 yılında bağımsızlığını kazandıktan sonra Estonya ayrı bir ülke olarak ilk kez 1920 Yaz Olimpiyatları’na katılmıştır. Estonya bugüne kadar düzenlenen olimpiyatlarda en çok madalyayı atletizm, halter, güreş alanlarında kazanmıştır.
Adres: NARVA MNT.30 10152 TALLINN ESTONIA
Telefon: 00 372 627 28 80 (5 hat)
Faks: 00 372 627 28 85
embassy.tallinn@mfa.gov.tr
T.C. Dışişleri Bakanlığı Tallin Büyükelçiliği
Estonya toprakları anakara ve Baltık Denizi’ndeki 2,222 adadan oluşur. Nemli karasal iklim görülür.
Estonya topraklarındaki ilk insan yerleşimleri en az MÖ 6500’e dayanır. Alman, Danimarka, İsveç ve Rus egemenliği altında kaldıktan sonra ülke Birinci Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru bir milli uyanış yaşamış ve 24 Şubat 1918’de Ruslardan bağımsızlığını kazanmıştır.
İkinci Dünya Savaşı sırasında, 1940 yılında Estonya Sovyetler Birliği tarafından işgal edilmiş, bundan bir yıl sonra Nazi Almanyası’nın işgaline uğramış, 1944 yılında yine Sovyetler Birliği’ne bağlanmıştır. Estonya tam bağımsızlığını 20 Ağustos 1991 yılında kazanmıştır.
Bağımsızlığın ilan edilmesinden bu yana Estonya üniter parlamenter cumhuriyet yapısını korumaktadır.
1.3 milyon civarındaki nüfusuyla Estonya, Avrupa Birliği’nin, Euro Bölgesi’nin, NATO’nun, OECD’nin ve Schengen Bölgesi’nin en az nüfuslu ülkelerinden biridir.
Tarihi
Estonya tarihi, bugünkü Estonya topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.Orta Çağ : Estonlar, binlerce yıl önce Uralların ötesinden bulundukları bölgeye göç etmişlerdir. Konuştukları dil Ural Dil Ailesi'nin Fin-Ugor dilleri grubundandır. Finler ve Macarlarla tarihi yakınlıkları vardır. Estonya kelimesinin bölgenin Baltık denizinin doğusu olması nedeniyle doğuda yaşayanlar manasında Eastern'den türediği söylenir. 600 yıl önce Baltık denizi kıyısındaki limanları geliştirmişlerdir.Estonlar Avrupa'da Hristiyanlığı en geç kabul eden uluslardan biridir. 12. yüzyılda bölgeye ticaret amacıyla gelen Cermenler bölgede yaşayan Pagan Baltık ve Fin-Ugor halklarını Hristiyanlığa davet ettiler. İsteksiz halka Hristiyanlığı zorla kabul ettirmek amacıyla Papa tarafından asker gönderildiği bilinmektedir. 13. yüzyılda Töton şövalyeleri Estonya ve Letonya topraklarında Livonya Konfederasyonu adı verilen bir konfederasyon kurdular. Yüzyılın sonlarında Talinn dahil birçok Estonya kentleri Kuzey Alman Ticaret ortaklığı olan Hansa Birliği'ne katıldılar. Estonlar 16. yüzyıl ortalarına kadar Alman soyluları tarafından yönetildi.
Yeni Çağ : 1517 yılında Avrupa'da başlayan Protestan Reformu Estonya'yı da etkiledi. 1524 yılından sonra Estonların çoğu Protestanlığa geçtiler. 1558–1582 yılları arasında Rusya ile Danimarka, Litvanya, Lehistan ve İsveç arasında çıkan Livonya Savaşı'nı Rusya kaybetti. Estonya'nın kuzey bölümü İsveç İmparatorluğuna geçti, güney kısmı ise Lehistan-Litvanya Birliği egemenliğine girdi. 1625 yılına gelindiğinde Estonya'nın tümü İsveç egemenliği altına girmişti.1700-1721 yılları arasında Rus çarı I. Petro Baltık Denizi'nde Rusya'ya bir liman kazandırma amacıyla İsveç'e saldırdı. Büyük Kuzey Savaşı adı verilen bu savaşta Danimarka-Norveç, Prusya ve Hanover de Rusya'nın yanında yer aldı. Osmanlı Devleti ise İsveç'i destekledi. 1709 yılında İsveç kralı XII. Karl Rusya'ya karşı Poltava Savaşı'nda büyük bir yenilgiye uğradı ve Osmanlı Devleti'ne sığındı. İsveç kralını takip etmek amacıyla Rus ordusunun Osmanlı Devleti'ne ait Boğdan'a girmesi üzerine 1711 yılında Osmanlı ordusu Prut nehri boylarına Rus ordusuyla Prut Savaşı'nı yaptı. Osmanlılar Rusları bu savaşta yenilgiye uğrattılar ama İsveç ordusu tamamen dağılmış ve kumandansız kalmıştı. İsveç 1721 yılında Rusya'yla Nystad Antlaşması'nı imzalayarak Estonya dahil birçok Baltık topraklarını Rusya'ya bırakmak zorunda kaldı.
Yakın Çağ : 1517 yılında Avrupa'da başlayan Protestan Reformu Estonya'yı da etkiledi. 1524 yılından sonra Estonların çoğu Protestanlığa geçtiler. 1558–1582 yılları arasında Rusya ile Danimarka, Litvanya, Lehistan ve İsveç arasında çıkan Livonya Savaşı'nı Rusya kaybetti. Estonya'nın kuzey bölümü İsveç İmparatorluğuna geçti, güney kısmı ise Lehistan-Litvanya Birliği egemenliğine girdi. 1625 yılına gelindiğinde Estonya'nın tümü İsveç egemenliği altına girmişti.
1700-1721 yılları arasında Rus çarı I. Petro Baltık Denizi'nde Rusya'ya bir liman kazandırma amacıyla İsveç'e saldırdı. Büyük Kuzey Savaşı adı verilen bu savaşta Danimarka-Norveç, Prusya ve Hanover de Rusya'nın yanında yer aldı. Osmanlı Devleti ise İsveç'i destekledi. 1709 yılında İsveç kralı XII. Karl Rusya'ya karşı Poltava Savaşı'nda büyük bir yenilgiye uğradı ve Osmanlı Devleti'ne sığındı. İsveç kralını takip etmek amacıyla Rus ordusunun Osmanlı Devleti'ne ait Boğdan'a girmesi üzerine 1711 yılında Osmanlı ordusu Prut nehri boylarına Rus ordusuyla Prut Savaşı'nı yaptı. Osmanlılar Rusları bu savaşta yenilgiye uğrattılar ama İsveç ordusu tamamen dağılmış ve kumandansız kalmıştı. İsveç 1721 yılında Rusya'yla Nystad Antlaşması'nı imzalayarak Estonya dahil birçok Baltık topraklarını Rusya'ya bırakmak zorunda kaldı.
Bayrak
Ulusal Estonya bayrağı yatay eşit üç kısımdan meydana gelip, kısımlar yukarıdan aşağıya doğru mavi, siyah ve beyazdan oluşmaktadır. Normal boyutu 105 × 165'tir.İlk kez bu bayrak Tartu Üniversitesi'ndeki Estonya Öğrenci topluluğunun kullanmaya başlamasıyla 1880'lerde ünlendi ve 1884'te Otepää Papazı tarafından kutsandı. İlk orijinal bayrak hala Estonya ulusal müzesinde sergilenmektedir.
Estonya bayrağındaki renkler hakkında pek çok teori vardır. Bunlardan bir tanesi mavinin eskiden beri gelen özgürlüğü, siyah kaybedilen özgürlüğü, beyaz ise bağımsızlığı ve parlak geleceği simgelediğine dairdir. Ve en çok benimsenen görüş budur. Diğer bir teori ise şair Martin Lipp tarafından ortaya atılmştır.
- Mavi: Gökyüzü.
- Siyah: Eston toprağı.
- Beyaz: Çalışkanlık ve insani değerler.
- PANTONE table of colours 285 C.
- CMYK equivalents: C=91, M=43, Y=0, K=0
Arma
Estonya arması Estonya devletince günümüzde kullanılan arma. Arma altın bir zırhın içine yerleştirilmiş 3 adet ince ve mavi renkteki 3 leopar (veya aslan) ve armayı çevreleyen yine altın rengindeki meşe dallarıyla oluşturulmuştur.Arma Estonya 13. yüzyılda Danimarka egemenliğinde bulunduğundan dolayı Danimarka arması taklit edilerek oluşturulmuştur. Resmi olarak 19 Haziran 1925 yılında Eston hükümetince tanınmış ve resmi arma olarak kabul edilmiştir. Ayrıca arma Sovyet egemenliğine girdiği dönem yasaklanmışsa da 7 Ağustos 1990 yılında Estonyanın Sovyetlerden bağımsızlığını kazanmasının ardından yeniden resmiyetine kavuşmuştur. 6 Nisan 1993 günü de resmi arma olarak anayasaya eklenmiştir.
Siyasi yapısı
Estonya parlamenter yapıya sahip temsilî demokrasinin uygulandığı bir cumhuriyettir. Çok partili siyasi sistemin bulunduğu ülkede hükümetin başında başbakan bulunur. Estonya’da politik kültür kendini koruyarak, değişmeden devam eder. Siyasi güç uzun süreden beri siyasette olan birkaç parti arasında paylaşılır. Bu durum diğer Kuzeybatı Avrupa ülkeleri için de benzer niteliktedir.Parlamento ve Hükümet
Estonya'da yasama yetkisine Estonya Parlamentosu (Estonca: Riigikogu) sahiptir. Parlamento üyeleri 4 yıllık süre için seçilir. Estonya, temsili demokrasinin uygulandığı parlamenter bir cumhuriyettir. Estonya siyasi sistemi 1992 yılında tasarlanan anayasal metine uygun olarak işler. Estonya Parlamentosu’nda 101 milletvekili bulunur. Milletvekilleri hükümeti devletin yönetiminde esas olarak etkiler. Parlamento aynı zamanda devlet bütçesini, vergileri, devletin gelir ve giderlerini belirleyen mekanizmadır.Parlamento Cumhurbaşkanı da dâhil olmak üzere devletin üst kademe memurlarını seçer ve atamalarını yapar. Buna ilaveten Cumhurbaşkanından gelen teklifle Ulusal Mahkeme başkanının, Estonya Merkez Bankası’nın yönetim kurulu başkanının, Savunma Birlikleri Genel Kurmay Başkanı’nın da atamalarını gerçekleştirir. Parlamento üyelerinin hükumete soru önergesi sunma hakları vardır.
Estonya hükumeti cumhurbaşkanının aday gösterdiği, parlamentonun onayladığı başbakan tarafından kurulur. Hükumet başbakan dâhil on iki bakandan oluşur.
Estonya’da çok gelişmiş bir e-devlet ve e-hükumet sistemi vardır. Seçimlerde internet oylaması sistemi kullanılmaktadır. İlk internet oylaması Estonya’da 2005 yılındaki yerel seçimlerde gerçekleştirilmiştir.
Bölgeleri
Estonya, 15 ayrı yönetim birimine bölünmüştür. Bu bölgeler iktisadî ve coğrafî yapılarına göre birbirinden ayrılmıştır.Bu bölgeler, eyalet değil de, ayrı yönetim birimleri olarak değerlendirilmelidirler.
Coğrafya
Estonya 57,3 enlem ve 59,5 boylamları arasında yer alır. Estonya Baltık Denizi'nın doğu kıyılarında, rakımı 50 metre olan bir alandadır.Çoğunluğu kireç taşı ile kaplı ülkenin %50'si ormanlardan oluşur.[5] En yaygın ağaç türleri çam, ladin ve huş ağaçlarıdır. Estonya doğal kaynaklardan yoksun olan bir ülkedir. Estonya çoğunluğu çok küçük olan 1.400 göle sahiptir. Bunlardan en büyüğü 3.555 km² olan Peipsi Gölü'dür. Denize, çoğunlukla bataklık olan, 3.794 kilometre kıyısı vardır. Ülkede 1.500'e yakın ada vardır ve bunlardan Saaremaa ve Hiiumaa en büyük olanlarıdır. Ülkede çok sayıda nehir de vardır. Bu nehirlerin en uzunları Võhandu (162 km), Pärnu (144 km) ve Põltsamaa (135 km) nehirleridir.
En yüksek noktası, ülkenin güneydoğu bölgesinde bulunan 318 metre yüksekliğindeki Suur Munamägi tepesidir.
Ülkenin en çok karla kaplı olan kesimi güneydoğusudur. Kar yağışı genellikle Aralık ortalarından Mart sonlarına kadar sürebilir. Estonya ılıman iklim alanının kuzey kısmında kalır ve deniz iklimi ile karasal iklim arasında bir iklime sahiptir. Mevsimlerin uzunlukları neredeyse birbirlerine eşittir.
İklim ve Hava durumu
Estonya'nın hava durumu çoğunlukla Baltık Denizi’nin etkisindedir. Ortalama sıcaklık yazın 17 derece, kışın -5 derecedir. Oldukça soğuk ve kar yağışlı geçen kış ayları uzun sürmektedir. Yazın 19 saate kadar gündüz olmaktadır. Yıllık yağış miktarı ortalama 610-710 mm arasında değişmektedir. İlkbahar ve sonbaharda aşırı olmasa da yağmur yağışı görülmektedir.Festivaller
Estonyalılar şarkı söyleyen ulus olarak anılmaktadırlar. Ülke genelinde 1981 senesinden itibaren çok sayıda müzik festivali düzenlenmektedir. Bu festivallerin en önemlilerinden biri her yıl temmuzun son haftasındaki perşembe ile pazar günleri arasına denk gelen Estonya ve Viljandi Folk Müzik Festivali'dir. 1993 yılından bugüne düzenlenen festivalde Eston sanatçıların yanı sıra çeşitli ülkelerden müzik grupları da sahne almaktadır. Dört gün boyunca gerçekleştirilen festival Avrupa'nın en büyük folk müzik festivallerinden biri olarak bilinmektedir.Bunun dışında ülkenin diğer önemli müzik festivalleri arasında her yaz düzenlenen Uluslararası Rock Müzik Festivali, her ilkbahar mevsiminde ülkenin başkenti Tallinn’de düzenlenen Estonya Şarkı ve Dans Kutlamaları, yine başkentin ev sahipliği yaptığı kasım-aralık ayları arasında düzenlenen Tallinn Uluslararası Jazzkaar Festivali de vardır.
Mayıs ve haziran aylarındaki Tallinn Eski Şehir Günleri, ilki 1869 senesinde yapılan ve her beş senede bir düzenlenen Estonya Şarkı Kutlamaları, temmuz ayında gerçekleştirilen Saaremaa Opera Günleri, ağustosta düzenlenen Leigo Lake Music Festival ve Brigitta Müzik ve Tiyatro Festivali, her yaz boyunca renkli gösterilere ev sahipliği yapan Beersummer Festivali de diğer önemli festivalleridir.
Kasım aralık döneminde gerçekleşen Tallinn Black Nights Film Festivali ülkenin en büyük film festivalidir. Rakvere kentinde ağustos ayında düzenlenen Punk Şarkı Festivali de her sene yüzlerce ziyaretçiyi ağırlamaktadır. Ayrıca ülkede her yıl temmuz ayında Ollesummer Bira Festivali düzenlenmektedir. Başkent Tallinn'de düzenlenen bu festivalde de yine festival boyunca birçok ünlü grup da sahneye çıkmaktadır.
Mutfak
Estonya mutfağı Danimarka, İsveç, Rusya ve Almanya mutfaklarından etkilenmiştir. Ülke mutfağının ana malzemelerini et, sosis, patates, krema, turşu, lahana, salatalar ve esmer ekmek oluşturmaktadır. Mutfağın başlıca ürünlerini ise etli güveç (seljanka), kızartma çeşitleri, deniz ürünlerinden somon ve alabalık oluşturmaktadır.Mutfakta soğuk mezeler oldukça önemlidir. Patates salatası eşliğinde servis edilen et veya sosis, pancar kökü, et ve ringa balığından oluşan rosolje başlıca meze çeşitlerindendir. Estonların kendilerine özgü en önemli yiyeceği Eston ekmeğidir. Leib adı verilen esmer ekmek de oldukça yaygındır. Ekşi tatlı tadında peenleib ve sepik adında farklı ekmek türleri de mevcuttur.
Estonya'nın en çok bilinen geleneksel yemekleri arasında lor peyniri ve ekmek çorbaları bulunaktadır. Mutfağın özel yemekleri arasında tütsülenmiş ve salamura alabalık, marineeritud angerjas adı verilen dondurularak marine edilmiş yılanbalığı, domuz dili ezmesi keel hernestega ve Baltık Denizi’nde bolca çıkan bir balık türü çaçabalığı ve yanında jambon ve kremadan oluşan silgusoust yemeği yer almaktadır.
Ayrıca bir tür soğanlı köfte olan kotlet, Noel günlerinde çok tüketilen kan sosisi, bir tür lor peyniri kohupiim, patatesli salata veya domates salatası ile birlikte yenilen bir tür ekşi sos kapukoor, peynirli çörekleri sotsnik, toz şeklinde tahıl ezmesi olan şeker ve kefirle karıştırarak tükettikleri kama Estonya mutfağının özel tatları arasındadır.
Estonya'nın en ünlü geleneksel içkisi olan Vana yüzde 40 alkol oranına sahip sert bir içkidir. Bu içki genelde soğuk shotlar halinde veya kahveye eklenerek tüketilir. Ülkenin popüler bira markaları A Le Coq, Saku ve daha koyu renklisi olan Saku Tume'dir. Yerel votkaları arasında en çok tercih edileni Viru Valge'dir.
Ekonomi
Bir Avrupa Birliği üyesi olarak Estonya, dünyanın en büyük ekonomik bölgelerinden biri üzerinde yer almaktadır. 1999 yılı, 1998 Rusya Ekonomik Krizi etkisiyle, 1991'de bağımsızlığını ilan ettiğinden beri Estonya'nın geçirdiği en ağır ekonomik kriz dönemidir. Estonya Kasım1999'da Dünya Ticaret Örgütü'ne üye olmuştur ve bu dönemde Avrupa Birliği ile müzakerelere başlamıştır.Estonya'da enerji üretimi ve dağıtımı, telekomünikasyon, demiryolları ve diğer kamu kuruluşlarının özelleştirilmesi halen devam etmektedir.
Estonya 2002 yılında Avrupa Birliği ile yaptığı müzakereleri tamamlamış ve birliğe üye olmuştur. Bu dönemde Estonya, birliğin genişleme sürecinde, yeni üye ülkeler arasında ekonomisi zamanında Kıbrıs Cumhuriyeti'nden sonra en güçlü olan ülke olarak belirlenmiştir.
Estonya ekonomisi hızla gelişen, birçok Finlandiya menşeli firmanın yatırım yaptığı bir yapıdadır. Estonya ekonomisi özellikle Bilişim Teknolojisi alanında güçlüdür. Kişi başına düşen gayri safi millî hasılası 12.300 Amerikan Doları ile Baltık Ülkeleri arasında en yüksek olanıdır.
2000 yılı itibarıyla millî geliri 20 milyar dolar dolaylarındadır. Ekonomisi bilgi teknolojisine dayalı olarak büyümektedir. Elektronik, makine ve ileri teknolojiye dayalı üretim öne çıkmış durumda. İsveç ve Finlandiya'daki uluslararası kuruluşlar üretimlerinin büyük kısmını Estonya'da gerçekleştirmektedirler. Millî gelirin oluşumunda yabancı sermayenin payı üçte birdir. İhracatın yarısına yakını yabancı sermayeli firmalar tarafından yapılmaktadır.
Dengeli bir bütçe, sıfıra yakın devlet borcu, sabit oranlı gelir vergisi, serbest ticaret rejimi, para kurulu tarafından desteklenen tamamen dönüştürülebilir para birimi, güçlü Euro kuru, rekabete dayalı ticari bankacılık sektörü, yabancı yatırımcılara yönelik olumlu yatırım ortamı, yenilikçi e-hizmetler ve mobil tabanlı hizmetler Estonya’nın serbest piyasa tabanlı ekonomisinin karakteristik özellikleridir.
Estonya tükettiği elektriğin yaklaşık %75’ini kendisi üretmektedir. 2011 yılında elektriğin %85’i bitümlü şist kullanılarak üretilmiştir. Odun, torf ve biokütle gibi alternatif enerji kaynakları birincil enerji üretiminin yaklaşık %9’luk bir kısmını oluşturmaktadır. 2009’da yenilenebilir rüzgâr enerjisi tüketilen elektriğin %6’sını sağlamıştır. Estonya ihtiyaç duyduğu petrol ürünlerini batı Avrupa’dan ve Rusya’dan ithal etmektedir. Bitümlü şist enerjisi, telekomünikasyon, tekstil, kimyasal ürünler, bankacılık, hizmet sektörü, gıda ve balık sektörü, kereste, gemi inşaatı, elektronik ürünler ve ulaşım Estonya ekonomisinin anahtar ögeleridir.
2016 verilerine göre Estonya’daki işsizlik oranı %6.4 olarak hesaplanmıştır ki bu oran AB ülkeleri ortalamasının altındadır. Estonya, Avrupa’daki en az borç sahibi ülkedir.
Ticaret
Estonya, 1990'ların sonundan beri pazar ekonomisine sahip ve Doğu Avrupa'daki kişi başına düşen en yüksek gelir seviyelerinden biridir.İskandinav ve Finlandiya pazarlarına yakınlık, Doğu ve Batı arasındaki konumu, rekabetçi maliyet yapısı ve yüksek vasıflı işgücü, 2000'lerin başında (on yıl) Estonya'nın karşılaştırmalı üstünlükleri olmuştur. En büyük şehir olan Tallinn, bir finans merkezi olarak ortaya çıkmış ve Tallinn Borsası kısa bir süre önce OMX sistemine katılmıştır. Birkaç şifreleme para ticaret platformu, CoinMetro gibi resmi olarak devlet tarafından tanınıyor. Mevcut hükümet, sıkı bütçeli politikalar izleyerek, dengeli bütçeler ve düşük kamu borcuyla sonuçlandı.Nüfus
Estonya'nın yaklaşık %70'i etnik Estonlar, nüfusun kalanı ise genellikle eski SSCB'den ülkeye göç etmiş azınlıklardan oluşur. Başkent Tallinn'in de içinde bulunduğu Harjumaa bölgesi ülkenin en gelişmiş bölgelerinden biridir.Ülkenin resmi dili Fince'yle akraba bir dil olan Estonca'dır. Rusça ülke içinde ağırlıklı olarak konuşulan dillerden biridir. Etnik Ruslar ülkenin kuzeydoğusundaki Ida-Viru bölgesinde yoğunlaşmaktadır.
Günümüzde Estonya etnik olarak çok unsurlu görünse de aslında bu çok unsurlu olma durumuna ülkenin sadece nüfusu yoğun olan iki bölgesinde rastlanmaktadır. Estonya’daki on beş bölgeden on üçünde nüfusun %80’ini Estonlar oluşturmaktadır. Bu bölgeler arasında en homojen olanı Eston nüfus oranının %98.4 olduğu Hiiumaa bölgesidir. Başkent Tallinn’in de yer aldığı Harju bölgesinde Estonların oranı %60, Ida-Viru bölgesinde ise Estonların oranı %20’dir.
Etnik yapısı
2012 yılında yapılan sayıma göre Estonya'nın etnik yapısı:- %68,7 Eston
- %24,8 Rus
- %2,0 Ukraynalı
- %1,1 Beyaz Rus
- %0,8 Fin
- %1,6 Diğer
Kentleşme
Tallinn ülkenin başkenti ve en büyük şehridir. Estonya’nın kuzey kıyısında Finlandiya Körfezi boyunca uzanır. Ülkede 33 şehir ile köy ve kasaba olmak üzere birçok yerleşim yeri bulunmaktadır. Estonya nüfusunun %70’i şehirlerde yaşamaktadır.Din
Estonya Töton Şövalyeleri tarafından 13. yüzyılda Hristiyanlaştırılmıştır. Reform sırasında Protestanlık yayılmış ve Estonya’daki ilk Luteryen Kilisesi 1686 yılında resmi olarak açılmıştır. İkinci Dünya Savaşı’ndan önce Estonya’nın %80’i Protestan’dı. Günümüzde ise Estonyalıların birçoğu dini bütün olmadıklarını söylemektedir çünkü din 19. yüzyıldaki feodal Alman egemenliğiyle ilişkilendirilmektedir. Dentsu Communication Institute şirketinin yaptığı araştırmaya göre Estonya dünya üzerinde oran olarak en yüksek ateist nüfusa sahiptir. Halkın %75.7'sinin herhangi bir dini inancı yoktur. Eurobarometer'in 2005 yılında yaptığı araştırmaya göre de Estonların sadece %16'sı Tanrı'nın varlığına inanmaktadır. Bu oranla birlikte Avrupa Birliği içinde de en yüksek ateizm oranına sahip ülke konumundadır.Estonya anayasası dini özgürlüğü, kilisenin ve devlet yönetiminin ayrı tutulmasını ve kişisel inancın mahremiyetini garanti altına almaktadır.
Estonya'da en yaygın din diğer İskandinav Ülkeleri'nde olduğu gibi Hristiyanlık dininin Lütercilik mezhebidir.
Ülkede yaşayan Rus azınlıklar genel olarak Hristiyanlık'ın Doğu Ortodoksluk mezhebindendir.
Ülkede Yahudi cemaati ile az sayıda da olsa Tatar ve Azeri kökenli azınlıklardan kaynaklanan Müslüman bir nüfus da mevcuttur.
Eston geleneklerinde, halen, eski paganizmden kalma etkiler vardır. Bugün, Estonya'da bulunan dini inançları yüzde ve sayı yönünden belirtecek olursak:
- % 13,6 Estonya Evancelikal Lüterci Kilisesi
- % 12,8 Ortodoks Kilisesi
- yaklaşık 6.000 Baptist
- yaklaşık 5.700 Roma Katoliği
- yaklaşık 1.900 Yahudi
- yaklaşık 1.300 Müslüman
Ülkedeki Müslümanların topluca ibadet edebildiği tek cami havaalanının yakınında bulunan Turath Islamic cultural center içerisindeki mescittir.
Dil
Estonya'nın resmi dili olan Estonca, Ural Altay Dil Ailesi'nin Ural koluna bağlı Fin-Ugor dilleri grubuna bağlıdır. Bu yüzden Finlandiya Körfezi’nin diğer tarafında konuşulan Fince’ye çok yakın bir bağa sahiptir. Avrupa’da Hint Avrupa Dil Ailesi'ne bağlı olmayan birkaç dilden biridir. Bazı kelimelerin ödünç alınmasından dolayı birbirleriyle örtüşüyor olmasına rağmen Estonca ve Fince dilleri köken bakımından, coğrafi olarak en yakın komşularıyla akraba değildir. İsveççe, Litvanca ve Rusça dillerinin hepsi Hint Avrupa Dil Ailesi'ne bağlıdır.Rusça, halen kırk ve yetmiş yaşları arasındaki Estonyalı’lar arasında en fazla konuşulan ikinci dildir. Çünkü Rusça, Sovyet Estonyası’nın 1944’ten 1991’e kadar resmi olmayan diliydi. Sovyet döneminde Rusça zorunlu olarak öğretilmekteydi. 1998’de Sovyetler Birliği’den gelen (Genellikle Rusya) birinci ve ikinci kuşak göçmen sanayi işçileri Estonca konuşmuyordu. Ancak, 2010 yılına gelindiğinde etnik olarak Estonyalı olmayanların arasında Estonca konuşanların oranı %64,1’e kadar yükseldi.
Estonyalıların en fazla öğrendikleri diller arasında İngilizce, Rusça, Fince, Almanca ve İsveççe bulunmaktadır.
Eğitim
Estonya’daki örgün eğitimin tarihi manastır ve katedral okullarının kurulduğu 13. ve 14. yüzyıllara dayanır. Estonya dilindeki ilk okuma kitabı 1575’te yayımlanmıştır. Estonya’nın en eski üniversitesi İsveç Kralı II. Gustaf Adolf tarafından 1632 yılında kurulmuş olan Tartu Üniversitesi’dir.Günümüzde Estonya’daki eğitim genel eğitim, mesleki eğitim ve hobi eğitimi olmak üzere üçe ayrılmıştır. Eğitim sistemi okul öncesi öğrenim, ilköğrenim, ortaöğrenim ve yükseköğrenim olmak üzere dört kademeden oluşmaktadır. Ülke çapında geniş bir okul ve destekleyici eğitim kurumu ağı kurulmuştur. Estonya eğitim sistemi devlet, belediye, kamusal ve özel eğitim kurumlarından oluşmaktadır. Şu anda Estonya’da 589 okul vardır.
Estonya’da yükseköğrenim üç kademeye ayrılmıştır: lisans eğitimi, lisansüstü eğitimi ve doktora eğitimi. Bazı alanlarda (temel tıbbi bilimler, veterinerlik, eczacılık, diş hekimliği, mimar-mühendislik ve sınıf öğretmenliği programı) lisans ve lisansüstü eğitim birleştirilmiştir. Ayrıca 2002 ve öncesinde bakalorya derecesi alanlar 1 Eylül 2002’deki Bologna Süreci’nin uygulanmasından sonra lisansüstü eğitimi bitirenlerle eşit tutulmuşlardır. Devlet üniversiteleri uygulamalı yüksek eğitim kurumlarına nazaran çok daha özerk konumdadır. Üniversitenin akademik hayatını düzenlemenin yanı sıra üniversiteler yeni müfredat düzenleyebilir, giriş şart ve koşullarını belirleyebilir, bütçeyi, kalkınma planını onaylayabilir, rektör seçebilir ve varlıklarıyla ilgili konularda kısıtlı kararlar alabilir. Estonya’daki devlet üniversiteleri ve özel üniversitelerin sayısı ne çok az ne de çok fazladır. En büyük devlet üniversiteleri Tartu Üniversitesi, Tallinn Teknoloji Üniversitesi, Tallinn Üniversitesi, Estonya Yaşam Bilimleri Üniversitesi, Estonya Sanat Akademisi, Estonya Müzik ve Tiyatro Akademisi; en büyük özel üniversite ise Audentes Uluslararası Üniversitesi’dir.
Estonya halkı, Küba ile birlikte dünyada en yüksek (%99,8 gibi bir) okuma yazma oranına sahiptir.
Kültür
Estonya kültürü ülkenin dili olan Estonca ile temsil edilen yerel mirasın ve İskandinav kültür ögelerinin birleşiminden oluşmaktadır. Tarihi ve coğrafyasından dolayı Estonya kültürü Alman, Fin, Balt ve Slav kültürlerinden ve bir zamanlar coğrafya üzerinde egemenlik kurmuş olan İsveç, Danimarka ve Rusya kültürlerinden etkiler taşımaktadır. İskandinav ülkelerinin genel geçer kültürlerinde olduğu gibi Estonya kültüründe de doğa gerçeklikleri ve geleneksel yaşam büyük önem taşımaktadır.Dünya çapında en çok tanınan Estonyalı besteciler Arvo Pärt, Eduard Tubin ve Veljo Tormis’tir. 2014 yılında Arvo Pärt yaşayan besteciler arasında eserleri en çok icra edilen besteci olmuştur. Estonya 2001 yılında düzenlenen Eurovision Şarkı Yarışması’nda Tanel Padar’ın seslendirdiği Everybody adlı şarkıyla birinci olmuştur.
Estonya edebiyatının temelinde lirik halk şiiri vardır. Estonya edebiyatının en çok bilinen düzyazı eserlerini vermiş yazarı eserleri günümüzde de yaygın bir şekilde okunan Oskar Luts’tur. 20. ve 21. Yüzyılın en popüler yazarları arasında Tõnu Õnnepalu ve Andrus Kivirähk gösterilmektedir.
Estonya’nın mimari tarihi ülkenin kuzey Avrupa’daki çağdaş gelişimini yansıtmaktadır. UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alan Tallinn’in ortaçağdan kalma şehir merkezi bahsedilmeye değer, mimari güzelliklerin toplandığı bir alandır. Buna ilaveten ülkenin birçok yerinde Hristiyanlık öncesi zamanlardan kalma, yüksek tepelere kurulu korunaklı kaleler, çok sayıda ortaçağdan kalma kale ve kilise vardır. Ülkenin kırsal kesimlerinde ise yüzyıllar öncesinden kalma çok sayıda konak varlığını sürdürmektedir.
Spor faaliyetleri de Estonya kültüründe önemli bir yer kaplamaktadır. 1918 yılında bağımsızlığını kazandıktan sonra Estonya ayrı bir ülke olarak ilk kez 1920 Yaz Olimpiyatları’na katılmıştır. Estonya bugüne kadar düzenlenen olimpiyatlarda en çok madalyayı atletizm, halter, güreş alanlarında kazanmıştır.
Estonya'da ki Türk Temsilciliği
TALLİN BÜYÜKELÇİLİĞİAdres: NARVA MNT.30 10152 TALLINN ESTONIA
Telefon: 00 372 627 28 80 (5 hat)
Faks: 00 372 627 28 85
embassy.tallinn@mfa.gov.tr
T.C. Dışişleri Bakanlığı Tallin Büyükelçiliği
