Kaligrafi Nedir?

Osman Kartaler'den "Karınca (Bereket) Duası"

Osman Kartaler / Ülkemizden güncel gündem, siyaset, magazin, söyleşi haberleri

Osman Kartaler bir Kaligrafi Sanatçısı. Yıllarını adadığı bu sanat sayesinde hayatı değişmiş; Eskişehir'de sürdürdüğü yaşantısı İstanbul'a taşınmış.

Yıllar önce üniversite için tercih yaparken babam tıp yazmamı çok istemişti. Ülkedeki en iyi tıp fakültesine girebilecek puanım olduğu halde "ben almayayım, alana mani olmayayım" dedim. Yıllar geçti Mühendis oldum ve fakat el yazısı konusunda doktorlarla aynı kaderi paylaşıyorum. İşte, evde sürekli klavye kullanarak yazı yazmaktan el yazısını unutmuşum. Hal böyleyken; güzel yazı yazmak üzerine uğraş veren biriyle söyleşi yapmak, yeniden elime kalem almam gerektiğini hatırlattı bana. Osman Kartaler bir Kaligrafi Sanatçısı. Yıllarını adadığı bu sanat sayesinde hayatı değişmiş; Eskişehir'de sürdürdüğü yaşantısı İstanbul'a taşınmış. Kaligrafi sanatındaki özenin hayatının tümüne yansıdığını düşünen Osman Kartaler ile kendisini bildiğiniz ama adını çok duymadığınız bu sanat üzerine konuştuk.

Ellyf: Kaç yıldır kaligrafi ile ilgileniyorsunuz? Nasıl başladı kaligrafiye olan ilginiz?

Osman: 11 yıldır kaligrafi sanatı ile uğraşmaktayım. Güzel sanatlara olan ilgim ilkokul çağlarımda başladı. Resim ve simetrik desenler çizmekten büyük keyif alıyordum. Boş zamanlarımı her daim resim ve çizgi çalışmaları yaparak geçirdim ve bu durum askere gidene kadar böyle ilerledi. Vatani görevimi yapmak üzere gittiğim Kırklareli Subay Orduevi’nde, görevim gereği sürekli yazı yazmaktaydım. Yazılarımın düzgünlüğü ve güzelliği bir komutanımın ilgisini çekmiş olacak ki, bana “Kesik uç dolma kalem ile yazabilir misin?” sorusunu yöneltti. Daha önce hiç denemediğimi fakat rahatlıkla yazabileceğimi belirttim ve bana güzel bir yazı seti temin ettiler. İlk kesik uç dolma kalem ile yazı yazma denememde sanki uzun yıllardır böyle estetik yazılar yazıyormuşcasına hiç zorlanmadan yazı yazmaya başladım.


Ellyf: Kaligrafi konusunda bir eğitim aldınız mı?
Osman: Kaligrafi sanatına başladığımda Eskişehir’de yaşıyordum ve kaligrafi alanında eğitim alabileceğim hiç kimse yoktu. İçimdeki heyecan ve heves bu sanatı kendi kendime öğrenmeme yetti. Gece gündüz sürekli yazıyordum, oldukça yoğun bir dönem geçirdim. Kaligrafi sanatına başladıktan 3 yıl sonra Eskişehir Büyükşehir Belediyesi tarafından bu alanda eğitim vermem istendi ve kabul ettim. Eskişehir halkı ile kaligrafi sanatını buluşturduğumuz uzun soluklu bir kurs açıldı, böylece birçok kişiye kaligrafi sanatını tanıtıp öğrettim. 2010 yılı başında ise harflerin büyüsüne yolculuğumda kendimi İstanbul’da buldum. 2,5 yıldır iş ve sanat hayatıma İstanbul’da devam ediyorum.


Ellyf: Kaligrafi sanatıyla uğraşmak hayatınızda ne gibi bir fark yaratıyor?


Osman: Sihirli ellerim olduğunu düşünüyorum. Şaka bir yana; yaptığım her işi kaligrafi yapıyormuş gibi özen ve intizamla yapıyor olmam, kaligrafinin bana en büyük getirisi sanırım.


Ellyf: Kaligrafinin ne olduğunu bilmeyen birine, örnek göstermeden, sadece kelimelerle kaligrafinin ne olduğunu nasıl anlatırsınız?


Osman: Kelimenin kökeni Yunanca kallos 'güzel' ve graphos 'yazı' kelimeleridir. Yani kaligrafi, güzel yazı yazma sanatı anlamına gelmektedir.


Ellyf: Hat ve kaligrafi aynı sanat dalı mı? Aralarında farklar var mı?


Osman: Ülkemizde genellikle 'hat sanatı' ve 'kaligrafi' aynı çerçevede anılıyor olsa da aslında farklı konulardır. Temelde her ikisini de güzel yazı yazma sanatı olarak adlandırabiliriz fakat yazıda kullanılan alfabe kaligrafi ve hat sanatını birbirinden ayırmaktadır. Hat sanatı Arap Alfabesi kullanılarak uygulanan güzel yazı sanatıdır, kaligrafi ise Latin Alfabesi kullanılarak uygulanır.


Ellyf: Türkiye’de ne kadar biliniyor kaligrafi?


Osman: Malesef çok bilinmiyor ayrıca az önce bahsettiğim gibi hat sanatı ile çok karıştırılmaktadır. Son yıllarda kaligrafi sanatı, davet ve organizasyonlarda davetiye ve masa kartlarının kaligrafi ile yazılması sonucu daha sık kullanıldığı için daha çok tanınmaya başlamıştır. Aslında insanlar kaligrafi sanatı ile bir çok alanda karşılaşıyorlar fakat teknolojik imkanlar dahilinde yapılan çalışmalar maalesef el yazması eserlerin yerini alıyor ve kaligrafi sanatı hak ettiği değeri bulamamaktadır.


Ellyf: Birçok kaligrafi türü var: İslam, Batı, Çin, Arap... Sizin ilgilendiğiniz tür hangisi?


Osman: Türk Alfabesi Latin harfleri temel alınarak kabul edilmiştir, bu nedenle Latin kaligrafisi diyebilirz.


Ellyf: Bilgisayarda çeşit çeşit yazı tipleri var. Kaligrafide de çeşitli yazı tipleri mevcut mu?


Osman: Kaligrafide yazının okunabilirliği ön planda tutularak sanatçının kendine özgü stil yaratması söz konusudur. Sanatçıların uyguladığı kompozisyon bakımından çok farklı tipler özgün bir yapıda kullanılır.


Ellyf: Kaligrafi için ne tür gereçler kullanılıyor? Özel bir kalem ya da mürekkep mi var? Pahalı bir uğraş mıdır?

Osman: Kaligrafi temelde kesik uç kalem kullanılarak uygulanır. Günümüzde amatör ve profesyonel birçok kaligrafi kalemi rahatlıkla temin edilebiliyor. Mürekkep ise yazının uygulanacağı zemine göre seçilmelidir. Genel olarak özetleyecek olursak pahalı bir uğraşı değildir.


Ellyf: Kaligrafi konusunda örnek aldığınız bir isim var mı?


Osman: Elbette var... Bu isim Etem Çalışkan’dır. Etem Hocam ile 2006 yılında tanışma fırsatım oldu. O gün bu gündür Etem Hocamın çok büyük desteğini gördüm; buradan kendisine saygılarımı sunuyorum. Kısaca Etem Çalışkan’dan bahsetmek isterim; ETEM ÇALIŞKAN (Ressam,Kaligraf ve Gazeteci)


Kim olduğunu bilmesek de, yüzünü görmesek de birçoğumuz O’nun eserleriyle daha okul sıralarında tanıştık. Bu eser bazen Ulu Önder Atatürk’ün kara tahtanın üzerinden bize gülümseyen portresi oldu, bazen ders kitabımızın ikinci sayfasında bizi Ata’nın Gençliğe Hitabesi ile tanıştıran, sanki hitabeye ses veren el yazısı. Sonra büyüdük, gazete manşetlerinden, dergilerden okuduk O’nun sanat kokan yazısını. O’nun kaleminde harfler notalara, kelimeler seslere, cümleler şarkılara dönüşüyordu adeta...


1969 yılında yapmış olduğu Atatürk portresi ve işte o ünlü İmza yine Etem Çalışkan’ın eseridir.


Ellyf: Kaligrafi sanatından para kazanılabiliyor mu? Sizin bu konuda yaptığınız çalışmalar var mı?


Osman: Kaligrafi sanatı ile hayat idame ettirmek oldukça güçtür. Bir kişinin kaligrafi yanında yaptığı bir işi olması maalesef gerekmektedir. Ben de özel siparişler ve davetiye üzeri isim yazıları gibi çalışmalar ile profesyonel olarak kaligrafi yapıyorum.


Ellyf: Kimlere kaligrafi ile ilgilenmelerini tavsiye edersiniz?


Osman: Güzel Türkçemizi güzel yazmak isteyen, her kesimden insana tavsiye ederim. Ayrıca hiç kimsenin yeteneğim yok diye hayıflanmasına gerek yok; sadece biraz heves, çok çalışma ve sabır bu sanatı öğrenmek için yeterlidir.


Ellyf: Son olarak kaligrafi öğrenmek isteyen biri nerede ve ne kadar zaman ayırarak öğrenebilir?


Osman: Ülkemizde kaligrafi öğrenebilmek için epey çaba göstermek gerekiyor. Halk Eğitim ve Belediye gibi kurumlarda temel sanat eğitimleri veriliyor fakat her yerde kaligrafi eğitimi bulmak neredeyse imkansız. İyi bir eğitmen bulmak da malesef kolay olmuyor. İyi bir eğitmen bulup, özel ders alma imkanı olanlar için, 4-5 aylık bir süreçte disiplinli bir çalışma dahilinde temel kaligrafi tekniği öğrenilebilir. Bu vesile ile belirmek isterim ki; eğitim almak isteyenler için özel ders ve ayrıca Maltepe Belediyesi bünyesinde Cumhuriyet Eğitim Merkezi’nde haftada 1 gün kaligrafi eğitimi vermekteyim.

Kaligrafi yunancadan gelmiş olsa da , bizde ise tüm sanatların en güzeli HAT SANATI var ki, kaligrafi biraz basit kalır.
Hat sanatının bir üst kademesi de tezhiptir ki, yılların emeği , sabrı ve çalışmasını gerektirir. Kişiyi olgunlaştıran en güzel sanattır HAT.
Bu konuda isteyen olursa TRT de yayınlanan , Belki TRT sitesinde de bulunabilecek olan

HAT : Bir medeniyet çizgisi

isimli proğramı izlemenizi öneririm. Çok güzel ve bilgi dolu bir belgesel. Hat sanatının üstünlüğü ve inceliği daha net ortaya çıkıyor.