Ansiklopedi Kaplıca nedir? Türkiye'nin Termal Kaplıcaları

Kaplıca nedir?​

Kaplıca, ılıca olarak da bilinir, maden sularından yararlanma amacıyla kaynarcaların çevresinde kurulan tesislere verilen genel isme kaplıca denir

Araştırmalar sonucunda çeşitli hastalıkların tedavisine yardımcı olduğu anlaşılan mineral iyonlarıyla yüklü maden sularının oluşumuna ilişkin değişik görüşler vardır. Bu görüşlerden biri, çatlaklardan sızan yerüstü sularının, yolu üzerindeki minarelleri eriterek derinlerdeki ısınmış katmanlara ulaştığı ve buradaki sıcaklığın etkisiyle buharlaşıp yoğunlaşarak yeryüzüne geri döndüğü biçimindedir. Magmaya yakın katmanlarda bazı minarelleri eritmiş durumda bulunan suların buharlaşıp yoğunlaşarak tektonik olaylarla yeryüzüne çıktığı görüşü ise baş-ka bir yaklaşımdır. Maden suları fiziksel özellikleri bakımından çok sıcak, sıcak ve soğuk sular olarak sınıflandırılır.

Kimyasal özellikleri bakımından ise bikarbonatlı, sülfatlı, tuzlu, kükürtlü, karbon dioksitli, demirli, arsenikli, iyotlu, karışık ve radyoaktif madensuları vardır.

Kaplıca sözcüğü, ılıcanın üstüne bir hamam yapılması sonucunda ortaya çıkan tesisin kaplı ılıca biçiminde tanımlanmasından türemiştir.

Kaplıcalar, özellikleri nedeniyle şifalı sular olarak da bilinen maden sularının yeryüzüne çıktığı kaynarcalar ile bunların çevresinde kurulan hamam, havuz, klinik, otel gibi tedavi ve konaklama tesislerinden oluşur. Tesisler, kaplıca suyundan banyo ve içme kürleriyle yararlanılmasına göre farklılıklar gösterir. Üç haftayı bulan banyo kürleriyle hekim denetiminde fizik tedavi yapılan hidroterapi aygıtlarıyla donatılmış kaplıcalarda daha geniş tesisler kurulur.

Kaplıcalar sağlık açısından olduğu kadar turizm açısından da önem taşır. İnsanlığın eski çağlardan beri sağlık amacıyla şifalı sulardan yararlandıkları bilinmektedir. Anadolu’ nun çeşitli yörelerindeki kaplıcaların Yunan ve Roma dönemlerinden beri işletildiğini gösteren yapı kalıntılarına rastlanır.

Kaplıca Tedavisi Nedir ?​

Sıcak, madensel yeraltı sularının tedavi edici etkilerden banyo veya kısmi banyo şeklinde yararlanılmasına Kaplıca Tedavisi veya BALNEOTERAPİ denir.

Kaplıca Tedavisinin Amacı Nedir ?​

Vücut direncini artırmak,
Genel durumu düzeltmek,
Hastanın şikayetlerini azaltmak,
Hastanın bulgularını ortadan kaldırmak,
Kalıcı hasarları önlemek.

Madensel Sular Nasıl Oluşur ?​

Maden suyunun yeryüzüne çıktığı kaynağa kaynarca denir. Bir kaynarca suyunun fiziksel ve kimyasal özelliği bir başkasına, hatta çok yakındaki bir kaynaktan çıkan maden suyunun özelliğine benzemez. Bu nedenle tıbbi tedaviye yardım amacıyla kullanımında özenli olmak gerekir. Öte yandan kaplıca sularının hastalıkların iyileştirilmesine katkıda bulunma ölçüsü hakkında ayrıntılı ve kesin bilimsel açıklama yoktur.

Madensel sular derinlere sızan yer üstü sularının ve/veya derinlerde oluşan suların yeryüzüne çıkması ile oluşur. Bu sular yollarına çıkan mineralleri, tuzları, gazları ve radyoaktif maddeleri eriterek bünyelerine katar, bazen de ısınarak yeryüzüne çıkarlar.

Kaplıcanın Etkinliği Hangi Faktörlerle İlgilidir ?​

Suyun sıcaklığı,
İçerdiği kimyasal maddeler,
Kaynak bölgesinde bulunan mikroskobik organizmalar,
Havadaki nem oranı,
Havanın sıcaklığı,
Atmosfer basıncı,
Rüzgar…
Kas-İskelet Sistemi Hastalıklarında Kaplıcanın Yeri Nedir ?
Kas-İskelet sistemi hastalıklarında temel tedavi yöntemleri :
İstirahat
Hasta bölgenin korunması,
İlaç tedavisi,
Fizik tedavisi,
Egzersiz tedavisi,
Rehabilitasyon,
Cerrahi tedavi’dir.

Kaplıca tedavisi Fizik Tedavinin Hidroterapi (su ile yapılan tedavi) alt grubu içinde değerlendirilebilir. Temel tedavi yöntemleri ile kombine edilerek doktor kontrölünde uygulanacak olan Kaplıca Tedavisi Kas-İskelet sistemi hastalıklarında büyük yararlar sağlayabilir.

Hangi Hastalıklarda Kullanılır ?​

· Kireçlenmeler,
· İltihabi romatizmalar,
· Yumuşak doku romatizmaları,
· Mekanik bel ve boyun problemleri,
· Çalışma şart ve ortamına bağlı ağrılı tablolar,
· Ortapedik problemler; kırık sekelleri,ameliyat komplikasyonları,
· Spor yaralanmaları,
· Kas hastalıkları,
· Nörolojik hasarlanmalara bağlı problemler.

Kaplıcanın Etkileri Nasıl Oluşur ?​

Kesin olarak bilinmemektedir.Kaplıcanın tedavi edici etkisi iki ana mekanizma ile açıklanır:

· Biyokimyasal-Spesifik etki; su içinde bulunan erimiş mineral ve gazların deri yoluyla emilmesi sonucu vücut metabolizmasında değişikliklere sebep olmaları.
· Termal-Nonspesifik etki; suyun sıcaklığı ve çevre faktörlerin etkisi ile kan dolaşımının artması, metabolizmanın hızlanması, sinir sisteminin ve hormonal sistemlerin uyarılması.

Kaplıca Tedavisinin Etkileri Nelerdir ?​

· Genel durumda düzelme,
· Kan dolaşımında artma,
· Solunum hızlanması,
· İç organ işlevlerinde artma,
· Vücut ısısında artma-terleme,
· Bozulmuş hormonal ve sinirsel dengelerde düzelme,
· Ağrılarda azalma ve kas spazmlarının çözülmesi,
· Hareket kapasitesinde artma,
· Eklam ve kaslardaki kalıcı hasarların önlenmesi,
· Psikolojik rahatlama.

Kas-İskelet Sistemi Hastalıklarında Hangi Çeşit Kaplıca Suları Faydalıdır ?​

Kas-İskelet Sistemi hastalıklarında genellikle tuzlu, kükürtlü, karbondioksitli, oligometalik ve radyoaktif sular etkili olmaktadır. (Kütahya Yoncalı bölgesindeki sular bu özelliktedir)

Dikkat Edilecek Hususlar Nelerdir ?​

· Hastalığın kesin tanısı konulmalıdır,
· Hastalığın aktivasyon derecesi, yaptığı lokal ve sistemik hasarlar değerlendirilmelidir,
· Hastanın sistemik-dahiliye kontrolü mutlaka yapılmalıdır,
· Hasta kaplıca kürü esnasında izlenmeli, yararlı ve zararlı etkiler gözlenmelidir.

Hangi Hastalar Kaplıcaya Giremez?​

· Ateşli hastalıklar, sistem enfeksiyonları,
· Alevli dönemde iltihabı-romatizmal hastalıklar,
· Ağır kansızlık,
· Kanser ve benzeri habis hastalıklar,
· Kanamalı hastalıklar ve kanamaya meyil,
· Kadınlarda adet dönemleri, gebelik ve doğum sonrası dönemler,
· Ağır kalp, Akciğer, Böbrek ve Karaciğer hastalıkları ve yetmezlikleri,
· Koroner arter hastalıkları; kalp krizi geçirmiş hastalar, yakın zamanda kalp anjini-spazmı geçirmiş hastalar,
· Oynak hipertansiyonu veya kan basıncı sürekli sistolik 150 mmHg üzerinde seyreden hastalar,
· Yaygın varisler, iltihabı ve/veya tıkayıcı damar hastalıkları,
· Kontrol altına alınmamış ve insüline bağımlı şeker hastalığı,
· Akut yada kronik üriner, bilier ve istestinal tıkanmalar,
· Açık yaralar,
· 6-12 aydan yeni, antikoagülan kullanan, yüksek risk faktörüne sahip Serebrovasküler hastalığa bağlı yarım felçli hastalar (hiç girmeseler daha iyi ),
· Epilepsi ve benzeri nöbet geçiren hastalar,
· Akıl hastaları ve ağır psikolojik problemleri olan hastalar,
· İleri yaşta ve düşkün hastalar,
· Aşırı şişman hastalar.
Kaplıca Sularında Hangi Şekillerde Faydalanılır ?

Kaplıcalardan:banyo, oturma banyosu, kısmi banyo, çamur banyosu ve buhar banyosu olarak faydalanılabilinir.

Kaplıca Tedavisi Nasıl Uygulanır ?​

Tedavi süresi ve şekli; hastanın ve hastalığın durumuna, suyun özelliklerine göre belirlenir,
Tedavi süresi ortalama 2-3 haftadır. Toplam banyo sayısı 15-20 civarında tutulur.
Kürler günlük veya günaşırı yapılır. Günlük kürlerde haftada bir gün ara verilir.
Banyo süresi 5-25 dakika olarak belirlenir.Süre başlangıçta az tutulur, giderek artırılır.
Banyo kürleri genellikle sabahları hafif bir kahvaltıdan sonra uylulanmalıdır.
Yeterli sıvı desteği sağlanmalıdır.
Hastalar kürden önce mutlaka mesane ve barsaklarını boşaltmalıdır.
Banyo içinde en rahat pozisyonda durulmalıdır.
Suyun kaldırma kuvvetinden dolayı su içinde egzersiz kolay yapılır.
Su içinde hareket deriden mineral ve gaz emilimini artırır.
Fazla hareket dolaşım sisteminde aşırı yüklenmelere sebep olur.
Banyodan sonra hasta iyice kurulanmalı ve iyi havalandırılmış bir odada 30-60 dakika dinlendirilmelidir.
Kaplıca kürü esnasında sebze ve meyve ağırlıklı gıdalar tercih edilmelidir.
Yan Etkileri Nelerdir ?
Duyarlı hastalarda sıcağa tahammülsüzlük, fenalık hissi, başağrısı, tansiyon yükselmesi, çarpıntı, su elektrolit bozuklukları, ateş vs. olabilir.

Yan Etkiler Nasıl Tedavi Edilir ?​

Bu hastalar hemen ortamdan uzaklaştırılıp dinlendirilmeli, gerekli müdahaleler yapılmalı ve tedavi protokolü gözden geçirilmelidir.

Yaz mevsiminde deniz suyu sıcaklığı, kışın yerini termal suların sıcaklığına bırakıyor. Ülkemiz adeta bir termal cennet. Birçok hastalığa şifa olan bu kaynak sular, yorgun düşen ruhunuzu da yeniden canlandırıyor. İşte ülkemizin dört bir yanında bulunan ve sıcacık sularında şifa bulabileceğiniz 13 kaplıca.

Pamukkale Travertenleri/Denizli​

Denizli'ye 18 km uzaklıkta bulunan Pamukkale Travertenleri, bünyesindeki kireç çözeltisi nedeniyle bembeyaz bir görünüme sahip. Pamukkale Travertenleri'nin tedavi edici özelliği, çok eski çağlardan beri biliniyor. Hatta çok eski dönemlerden beri Pamukkale Travertenleri, birçok kral ve devlet adamını bile ağırlamış.

Ayaş Kaplıcaları/Ankara​

Ayaş Kaplıcaları, ülkemizin en önemli termal kaynaklarından biri olarak dikkat çekiyor. Ankara'da bulunan Ayaş Kaplıcaları, özellikle romatizma, mide ve böbrek hastalıkları gibi birçok hastalığı tedavi edebiliyor.

Diyadin Kaplıcaları/Ağrı​

Ağrı'nın Diyadin ilçesinde bulunuyor Diyadin Kaplıcaları. Romatizma, kemik hastalıkları, kireçlenme ve metabolizma rahatsızlıkları gibi birçok hastalığa şifa olan Diyadin Kaplıcaları, ülkemizin en önemli termal kaynaklarından biri.

Hamamboğazı Kaplıcaları/Uşak​

Çevresi yemyeşil ormanlarla çevrili olan Hamamboğazı Kaplıcaları, Uşak'ın Banaz ilçesinin 7 km kuzeydoğusunda bulunuyor. Hamamboğazı Kaplıcaları'nda Gazoz, Sarı Kız ve Kara Kız isimleriyle bilinen üç ayrı su yer alıyor. Kronik romatizma, mide ve karaciğer hastalıklarını tedavi eden Hamamboğazı Kaplıcaları'nın suları, birçok şifalı maden içeriyor.

Oylat Kaplıcaları/Bursa​

Bursa'nın İnegöl ilçesinde bulunan Oylat, ülkemizde kaplıca turizmi açısından oldukça büyük bir öneme sahip. Etrafı pek çok doğal güzellikle çevrili olan Oylat ve Oylat Kaplıcaları'nın suyu öylesine şifalı ki, pek çok doktor hastalarına burayı öneriyor.

Bademli Ilıcası/İzmir​

Antik dönemden kalma bir ılıca olan Bademli Ilıcası, İzmir'in Dikili ilçesinde bulunan Bademli Köyü'nde bulunuyor ve ismini de bu köyden alıyor. Deniz suyu 42 derece iken, sıcak su kaynağında ise su 65 derece. Bademli Ilıcası, romatizma, böbrek taşı ve cilt hastalıkları gibi pek çok rahatsızlığa iyi geliyor.

Hıdırlar Kaplıcası/Çanakkale​

Çanakkale'nin Yenice ilçesinde bulunan Hıdırlar Köyü'nde yer alıyor Hıdırlar Kaplıcası. Yemyeşil bir alan üzerine kurulu olan Hıdırlar Kaplıcası'nın suları, birkaç yerden kaynıyor; suyun sıcaklığı ise 73 derece. Suyun içerisinde kükürt bulunduğu için içmeye elverişli değil ancak banyo yaparak birçok hastalığa şifa bulabilirsiniz.

Gülbahçe Ilıcası/İzmir​

İzmir'de, Gülbahçe Köyü'nün güneyinde bulunuyor Gülbahçe Ilıcası. Hemen yanında antik bir hamam mevcut. Suyun sıcaklığı 17 derece olan ılıca, özellikle romatizma ve deri hastalıklarını tedavi ediyor.

Kurşunlu Kaplıcaları/Manisa​

Kurşunlu Kaplıcaları, Manisa'nın Salihli ilçesinde bulunuyor. Kaplıca, harika bir vadi içerisinde yer alıyor ve sunduğu şifalı suların yanı sıra, muhteşem bir doğal güzelliği de gözler önüne seriyor. Suyun sıcaklığı 52-96 derece değişirken, birçok hastalığı da tedavi ediyor.

Otingo Kaplıcası/Artvin​

Artvin'in Borçka ilçesinde bulunuyor Otingo Kaplıcası. 300 yıllık bir şifa kaynağı olan Otingo Kaplıcası, özellikle romatizma ve halsizliğe çok iyi geliyor.

Hamamayağı Kaplıcası/Samsun​

Suyu, içerdiği mineraller bakımından oldukça zengin olan Hamamayağı Kaplıcası, Samsun'un Ladik ilçesinde bulunuyor. İçerisinde pek çok piknik alanı da bulunan Hamamayağı Kaplıcası, özellikle romatizma ve sinir hastalıklarına oldukça iyi geliyor.

Ayazma Ilıcası/Kocaeli​

Günümüzde Kocaeli'nin tek sağlık yapısı olarak dikkat çeken Ayazma Ilıcası, Roma, Bizans ve Osmanlı dönemlerinde de sağlık merkezi olarak kullanılmış. Yapılan pek çok araştırma sonucunda, Ayazma Ilıcası'nda bulunan suyun, birçok hastalığa iyi geldiği tespit edilmiş.

Karahayıt Kaplıcaları/Denizli​

Pamukkale'de bulunan termal kaplıcasının bir uzantısı Karahayıt Kaplıcaları. Denizli'nin Karahayıt kasabasında bulunuyor. Suyun sıcaklığı 420, 500 ve 560 derece arasında değişiyor. Karahayıt Kaplıcaları'ndaki su, içme suyu olarak da kullanılırken, sindirim sistemi, mide, karaciğer gibi birçok rahatsızlığa şifa oluyor.