Ülke Kongo Cumhuriyeti

Kongo Cumhuriyeti, Afrika kıtasının orta batı bölümünde yer alan bir ülkedir. Kongo-Brazzaville olarak da adlandırılan ve 1969 ile 1991 yılları arasında Kongo Halk Cumhuriyeti olarak varlığını sürdüren ülkenin sınır komşularını (kuzeyden saat yönünde ilerlendiğinde) Kamerun, Orta Afrika Cumhuriyeti, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Angola'ya bağlı olan ancak anakara ile fiziki bağlantısı bulunmayan Cabinda bölgesi, Gabon ve Atlas Okyanusu oluşturmaktadır. Ülkenin başkenti Brazzaville'dir.

Coğrafya​

Kongo Havzası'nın en kuzeybatı bölgesinde yer alan ülkede Kongo nehri ve Ubangi nehri ülkenin doğu ve güneydoğu bölgelerinde sınır oluşturmaktadır. Başkent Brazzaville, Kongo nehrinin bir göl gibi genişlediği Malebo Havuzu üzerinde yer almakta olup, nehrin diğer kıyısında komşu ülke Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nin başkenti Kinşasa yer almaktadır. Bu durumları ile Brazzaville ve Kinşasa dünya üzerinde birbirine en yakın başkentler statüsünü elde etmektedir.

Ekvator üzerinde kıtanın orta batı bölümünde yer alan ülke bitki örtüsü ve yaban hayat açısından zengin çeşitliliğe ve doğal alanlara sahiptir. Ülkenin toplamda sahip olduğu 5.504 km'lik kara sınırdan 201 km'si Angola (Cabinda bölgesi), 523 km'si Kamerun, 467 km'si Orta Afrika Cumhuriyeti, 2.410 km'si Demokratik Kongo Cumhuriyeti, 1.903 km'si Gabon ile oluşurken, ülkenin ayrıca Atlas Okyanusu'nda 169 km'lik sahil şeriti bulunmaktadır.

Kongo Cumhuriyeti Bayrağı​

Kongo Cumhuriyeti bayrağı ilk olarak 18 Ağustos 1959 tarihinde göndere çekilmiş, 1969 ile 1991 yılları arasında komünist rejim ile doğru orantılı değişime uğramış, 10 Haziran 1991 tarihinde yeniden ülkenin resmi bayrağı olmuştur.

Bayrak Pan-Afrika renkleri olan yeşil, sarı ve kırmızı renklerden oluşmaktadır. Bayrakta bulunan yeşil renk ülkenin doğasını sembolize ederken, diğer iki şerite göre daha dar olan sarı renk ülkenin zengin doğal kaynaklarını, kırmızı ise bağımsızlık mücadelesini ifade etmektedir.

1969 ile 1991 yılları arasında ülkeyi yöneten komünist rejim, bayrağı rejim gereği Sovyetler Birliği bayrağına benzetmiş ve kırmızı zemin üzerine sosyalizmin simgeleri olan sarı yıldız, çekiç, çapa eklemiş ve bunları sağlı sollu iki adet dal ile çevrelemiştir.

Arma​

Kongo Cumhuriyeti arması, Afrika ülkesi Kongo Cumhuriyeti tarafından kullanılan resmi devlet armasıdır.

Armanın orta kısmında bulunan altın sarısı zemine sahip ve ortasında dalgalı yeşil bir şerit bulunan kalkan içerisinde yeşil dil ile ön ve arka pençelere sahip arka patileri üzerinde duran ve ön patisinde yanan bir meşale tutan, heraldik açıdan da sağa bakan kırmızı bir aslan bulunmaktadır. Kalkanın üzerinde yeşil bir iç şapkaya sahip olan, altın sarısı renge sahip tahta taç dişleri bulunan ve taçın üzerinde ülkenin Fransızca ismi olan Kongo Cumhuriyeti (République du Congo) yazısına sahip taç bulunmaktadır. Kalkanın her iki yanından da arka kısmından birbirine zıt bir şekilde kırmızı bir zemin üzerinde duran ve gövdelerinin sadece ön tarafı gözüken iki adet siyah fil konuşlandırılmıştır. Ahşap kırmızı zemine dolanan slogan bandında ise Fransızca Birlik, İş, İlerleme (Unité, Travail, Progrès ) yazmaktadır.

Kongo Cumhuriyeti, 15 Ağustos 1960 tarihinde bağımsızlığını kazandığında bugünkü ile aynı olan armayı resmi olarak kullanmaya başlamıştır. 1969 yılında ülke içerisinde gerçekleştirilen devrim ile hem ülkenin ismi, hem bayrağı hem de arması zaman içerisinde değiştirilmiştir. Bu devrim neticesinde yeni ismi Kongo Halk Cumhuriyeti olarak 1969-1991 yılları arasında devrime ve rejime uygun, diğer sosyalist cumhuriyetlerde de görülebilen simgelerle bir arma kullanılmıştır.

Ülke İsmi​

Kongo Cumhuriyeti geçmişinde birçok kez resmi adında değişiklik yaşanmış olup, belli dönemlerde komşu ülke Demokratik Kongo Cumhuriyeti ile resmi olarak aynı isim kullanılmıştır. Aşağıdaki tabelada Kongo bölgesinin tarihsel isimleri yer almaktadır.

İklim​

Ekvator çizgisinin ülkeyi neredeyse ikiye böldüğü Kongo Cumhuriyeti'nde bu özelliği nedeniyle tropikal iklim gözlemlenmektedir. Ülke içerisinde yıl içerisinde yaşanan iki yağmur sezonundan ilki Ocak-Mayıs dönemlerinde yaşanırken, ikinci yağmur sezonu Ekim-Aralık arasında yaşanmaktadır. Yıllık yağış ortalaması sahil kesiminde daha da az olmak üzere 1400 ile 1900 mm düzeyindedir. Atlas Okyanusu sahil şeritindeki dar kıyı ovalarında gözlemlenen Mangrov ve savan alanlarından ülkenin iç kesimlerine doğru ilerlendiğinde yüksek platolar gözlemlenmekte olup, Gabon sınırı yakınlarında 1.040 m yükseltilere ulaşmaktadır. Ülke topraklarının yarıdan fazlası, %57,2'si tropikal yağmur ormanları ile kaplı olan Kongo'nun, kuzeydoğu bölgelerinde Ubangi nehri ve Sanga nehrinin alt kısımlarında geniş bataklık alanları yer almaktadır.

Nüfus​

Ülkede 2013 tahmini nüfus sayım verilerine göre 4,492,689 kişi yaşamaktadır. Ülke genelinde nüfusun yaş ortalaması 19,2 düzeyinde olup, nüfus yoğunlu km2'ye 11 nüfus ile düşük yoğunluk oluşturmaktadır.

Kongo Cumhuriyeti genç bir nüfusa sahip olup, 2016 tahmini verilerine göre %58,79'u 0-24 yaş aralığındadır. Ülkenin sadece %3,03'ü 65 yaş ve üzerindedir.

0-14 yaş: %41.53 (erkek 1,016,677/kadın 998,331)
15-24 yaş: %17.26 (erkek 419,248/kadın 418,397)
25-54 yaş: %34 (erkek 831,091/kadın 818,853)
55-64 yaş: %4.18 (erkek 101,118/kadın 101,879)
65 yaş ve üzeri: %3.03 (erkek 64,519/kadın 82,299)

Etnik gruplar​

Kongoluların %98'i kendisini Bantu etnik grubuna mensup olarak ifade etmektedir. Nüfusun %40'ı Bantu grubunun bir kolu olan Baskongo ve Vil-Kongo etnik gruplarına mensup olup, %25'i Batéké, %12'si Mboschi, %11'i Kuyu ve %6 Bavili etnik grubuna dahildir. Ülkenin kuzeydoğusundaki ormanlık ve bataklık alanlarında yaşayan Pigmeler ise nüfusun sadece %1'ini oluşturmaktadır. Ülke genelinde az sayıda Avrupalı da yaşamaktadır.

Dil​

Kongo Cumhuriyeti'nde Fransa'nın sömürgesi olması nedeniyle bağımsızlık sonrası sömürge devletinin miras olarak bıraktığı Fransızca dili ülkenin resmi dili olmuştur. Fransızca haricinde Kongo Cumhuriyeti anayasasında Lingála ve Kituba dilleri ülke içerisinde ulusal iletişim dilleri olarak ifade edilmiştir. Lingála dili ülkenin kuzey bölgelerinde yaşayana nüfusun yarısı tarafından konuşulan bir dil konumundayken, Kituba dili ülkenin güney bölgelerinde yaşayan nüfusun büyük çoğunluğu tarafından konuşulmaktadır. Bu diller haricinde küçük halk toplulukları tarafından konuşulan geleneksel Kikongo, Mbosi, Koyo ve Teke dilleri mevcuttur.

Din​

Ülke genelinde nüfusun %50'si Hristiyan dinine mensuptur. Fransa sömürgesi olduğu dönemlerde gerçekleştirilen yoğun misyonerlik faaliyetleri neticesinde yerel dinlerden Hristiyan dinine geçen Kongoluların birçoğu da katolik mezhebine bağlı olarak dinini yaşamaktadır. Ülke nüfusunun hristiyan dinine mensup topluluklarının %40'ı katolik mezhebinde iken, %10'u Protestan, %2'si ise 19. yüzyılda Almanya'da ortaya çıkan bir hristiyanlık olan Yeni Apostolik Kilise'yi benimsemektedir. İslamiyet Kongo Cumhuriyeti'nde yoğun olarak görülen bir din olmayıp, ülke nüfusunun sadece %2'si islami değerlere uygun yaşantısını sürdürmektedir. Ülke nüfusunun %48'lik dilimi ise Animizm ve diğer Afrika yerel dinlerine inanmaktadır.


Sosyal durum

Eğitim​

Ülke genelinde okuma yazma oranı yüksek bir seviyede olup, 2003 verilerine göre bu oran %83.8 düzeyindedir. Erkeklerde %89.6 olan okuma yazma oranı, kadınlarda %78.4 seviyesindedir.Eğitim giderleri için GSYİH'den 2001 ile 2005 yılları arasında ayrılan pay 1991 yılında ayrılan paydan daha düşük bir konumda gerçekleştirilmiştir. Üniversite eğitiminin de mümkün olduğu ülkede, 16 yaşına kadar devlet tarafından ücretsiz eğitim alınması sağlanan okullara gitme mecburiyeti bulunmaktadır.

Sağlık​

Ülkenin büyük bir nüfusunun açlık sınırının altında bir yaşam sürdürdüğü Kongo Cumhuriyeti'nde, 2010 yılı verilerine göre GSYİH'nin sağlık giderlerine ayrılan pay %2,5 düzeyinde yer almıştır. 2013 verilerine göre ülke genelinde ortalama yaşam 55,6 düzeyinde gözlemlenmekte olup, bu oran erkeklerde 54.27, kadınlarda ise 56.96 seviyesindedir.

Tarih​

Kongo, ilk olarak 15. yüzyılda Kongo nehri ağzından Portekiz gezginlerin ve tüccarların gelmesi ile Avrupalılar ile tanışmıştır. O dönem bu bölgede hakimiyet süren Kongo Krallığı, Portekizli tüccarlar ile ticari faaliyetlerde bulunmuşlardır.

Fransız Ekvatoral Afrikası​

1880'li yılların sonlarında Fransız hakimiyetin giren bölgede, İtalyan asıllı bir Fransız olan Pierre Savorgnan de Brazza (günümüzde Brazzaville onun adını taşımaktadır), Belçika kralı II. Léopold'un gönderdiği temsilciler ile mücadele ederek Kongo Havzası'nın Fransız hakimiyeti altına girmesi için uğraşta bulunmuştur. 15 Kasım 1884'ten 26 Şubat 1885 tarihleri arasında gerçekleştirilen Berlin Konferansı ile birlikte Avrupalı devletler günümüzde Demokratik Kongo Cumhuriyeti olan bölgeyi II. Léopold'un özel mülkü olarak kabul ederek kullanımına vermişlerdir. Burada Fransa 5 Şubat 1885 tarihinde diğer Kongo katılımcıları ile sınır çizgileri konusunda anlaşmaya vararak bölgelerini belirginleştirmiştir. Buna ek olarak 1882 ile 1891 yılları arasında çeşitli dönemlerde Kongo ile Ubangi nehirlerinin batısında kalan bölgelerin yerel liderleri ile kendilerini koruma vaadleri ile yapılan anlaşmalarla söz konusu nehirler sınır olarak belirlenmiştir.

1910 yılında günümüzde Kongo Cumhuriyeti (o dönem Merkez Kongo), Gabon, Orta Afrika Cumhuriyeti ve Çad olan sömürge bölgelerini Fransız Ekvatoral Afrikası adı altında birleştiren Fransa, bölgenin başkentini de Brazzaville olarak belirlemiştir.

Kongo nehrinin aşağı kısımları gemi taşımacılığına uygun olmadığı için 1924 ile 1934 yılları arasında Brazzaville ile liman kenti Pointe-Noire arasında demiryolu bağlantısı sağlayan Fransa, bu şekilde bu bölgede faaliyetlerini devam ettirebilmiştir. 1940 yılında Fransa'nın yenilgisi ile sonuçlanan II.Dünya Savaşı neticesinde koloni yönetimi Charles de Gaulle önderliğinde oluşturulan Özgür Fransa hareketinin yanında yer almış, Brazzaville'de bu hareketin sözde başkenti olarak belirlenmiştir. Bölge 1945'ten bağımsızlığın elde edildiği yıla kadar Paris'teki ulusal mecliste Jean Félix-Tchicaya tarafından temsil edilmiştir.

28 Eylül 1958 yılında Fransız Ekvatoral Afrikası kolonisinin Fransa tarafında lav edilmesi ile birlikte oluşturulan dört farklı koloniden biri olan Merkez Kongo, 28 Kasım 1958 yılında yapılan isim değişikliği ile Kongo Cumhuriyeti olarak adlandırılmış ve 15 Ağustos 1960 tarihinde de Kongo bağımsızlığına kavuşturulmuştur.

1960-1992 dönemi​

1960 yılında kazanılan bağımsızlık ile ülkenin ilk devlet başkanlığı görevine eski bir katolik papaz olan Fulbert Youlou getirilmiştir. Youlou, 1963 yılına kadar sürdürdüğü görevi boyunca ülkede etnik ve siyasi çatışmaların yaşanmasına engel olamamış, yaşanan olumsuzluklar üzerine 1963 yılında gerçekleştirilen darbe ile görevinden uzaklaştırılmıştır. Bu darbe sonrası kısa bir süre askeri rejim ile yönetilen ülkede Aralık 1963 tarihinde gerçekleştirilen seçimlerde Alphonse Massemba-Débat devlet başkanlığına seçilmiş, Pascal Lissouba ise başbakan olmuştur.

Ülke Şubat 1964'te Çin ile Mart 1964'te ise Sovyetler Birliği ile diplomatik ilişkilere başlamış, 10 Ocak 1966 yılında ise ülkenin tek yasal partisi olan ve parti programında partinin devletin en yüksek organı olarak ifade edildiği Mouvement National de la Révolution (MNR) kurulmuştur. Ülkenin sahip olduğu askeri güç ise 23 Haziran 1966 tarihinde Ulusal Halk Ordusu ismini almıştır. Ağustos 1968 yılında gerçekleştirilen yeni bir darbe ile görevden uzaklaştırılan devlet başkanı Massamba-Debat'ın yerine kısa süreliğine Alfred Raoul devlet başkanlığı makamına oturmuş, 31 Aralık 1968 tarihinde yapılan yeni bir değişiklik ile de Marien Ngouabi bu görevi üstlenmiştir. Ngouabi devlet başkanlığı döneminde ülkenin isminde ve bayrağında değişikliğe gitmiş, sosyalist simge ve isimler ile ülkesini Sovyetler Birliği'nin yakın müttefiki konumuna getirmiştir. 31 Aralık 1969 tarihinde yapılan bu değişiklikler sonucunda ülkenin adı Kongo Halk Cumhuriyeti olmuş, kurduğu Marksist-Leninist ideolojisindeki Parti Congolais du Travail-PCT (Kongo İşçi Partisi) ülkenin tek yasal partisi konumuna getirilmiş ve ulusal meclis lav edilmiştir. Ülke tek partili, komünist sistem içerisinde diğer tüm sosyalist ülkelerin olduğu gibi Sovyetler Birliği ile iyi ilişkiler içerisinde bulunmuş ve Doğu Bloku'nun bir parçası olmuştur. 18 Mart 1977 yılında öldürülene kadar iktidarda kalan Ngouabi, bu tarihte uğradığı saldırı sonucu hayatını kaybetmiş, yerine Joachim Yhombi-Opango devlet başkanlığı makamına getirilmiştir. Yhombi-Opango'da yolsuzluk ve parti programını dışına çıktığı gerekçeleri ile görevinde alınmış, 5 Şubat 1979 tarihinde ise Denis Sassou-Nguesso bu makama getirilmiştir.

Sovyetler Birliği'nin yıkılışına kadar mevcudiyetini sürdüren ülke, 10 Haziran 1991'de ülke isminden Halk ibaresinin kaldırılmasıyla, bayrak ve armada yapılan değişiklikler ile tekrar günümüzde de varlığını sürdüren Kongo Cumhuriyeti ismini alarak, komünist düzenden tekrar demokratik bir yapıya geçmiştir.

1992'den günümüze​

Sovyetler Birliği'nin yıkılması ile siyasi düşüncede de yaşanan değişimler ile tek partili sistemden vazgeçen ülke, yeniden çok partili bir düzene geçmiş, bu bağlamda 1992 yılında yapılan ilk bağımsız seçimlerde Sassou-Nguesso'yu yenen Pascal Lissouba devlet başkanlığı koltuğuna oturmuştur. 31 Ağustos 1992'de göreve gelen Lissouba, Kasım 1992'de meclisi fesh ederek, 1993 seçimlerine girmiş ve tartışmalı bir şekilde kazanmıştır. Yaşanan bu durum karşısında ülkede ortaya çıkan çatışma ve düzensizlik Şubat 1994'e kadar devam etmiştir.

Temmuz 1997 için planlanan seçimler öncesinde Lissouba ve Sassou-Nguesso destekçileri arasında başlayan çatışmalar neticesinde, devlet başkanı Lissouba'nın askeri birlikleri 5 Haziran'da Sassou-Nguesso'nun Brazzaville'de bulunan evini çevrelemesi ve Sassou-Nguesso'nun kendi birliklerine saldırma emri vermesi üzerine şiddetlenen çatışmalar dört ay boyunca sürmüş, bu dönemde başkent Brazzaville büyük hasar görmüştür. Ekim 1997'de Angola askeri birliklerinin, eski devlet başkanı Sassou-Nguesso'nun yanında çatışmalara müdahale etmesi sonucu Ekim ortası Lissouba devrilerek Sassou-Nguesso yeniden devlet başkanı makamına getirilmiştir. Sassou-Nguesso son olarak 2016 yılında gerçekleştirilen seçimleri de kazanarak günümüzde de Kongo Cumhuriyeti'nin devlet başkanlığı görevini yürütmektedir.

2009 yılında kaldırılan başbakanlık makamının Nisan 2016'da yeniden oluşturulması ile birlikte Clément Mouamba yedi yıl aradan sonra ülkede ilk başbakan olarak bu makama getirilmiştir. Mayıs 2016 itibarıyla da kabinesini oluşturan Mouamba, görevine başlamıştır.

Belçika Kralı II. Leopold'un Kongo Katliamı​

Bu fotoğraf, 1900′lü yılların başında, Belçika Kralı II. Leopold’un Afrika’daki sömürgelerinden biri olan Kongo’da, bir din adamı tarafından gizlice çekildi.

Fotoğraftaki adam, kendisi gibi köle olan ve yeterince kauçuk toplayamadığı için cezalandırılan 5 yaşındaki kızının kesilen sol eli ve sağ ayağına bakıyor.

Bu korkunç fotoğraf 1885 ve 1908 yılları arasında Kral Leopold’un Afrika’daki hâkimiyeti süresince işlenen 5 milyon cinayet ve sayısız işkenceden sadece birisinin tanığı ve Kral Leopold’un, Afrika’da sahip olduğu topraklardan elini çekmesi ile sonuçlanan medya tepkisini başlatan belgelerden birisi.

Belçika'nın 1835 ile 1909 seneleri arasında yaşayan kralı İkinci Leopold bir "sömürge" imparatorluğu kurma hayaline kapılıp adamlarına Kongo'yu işgal ettirmiş ve bu hevesi yüzünden en az on milyon Afrikalı işkence ve kötü muamelelerden dolayı hayatını kaybetmişti. 1897'de genç bir memur tarafından ortaya çıkarıldı. Memurun olup bitenlerden şüphelenip Kongo'da meydana gelenleri yansıtmasına rağmen, Belçika'da ve Leopold ile işbirliği yapan diğer ülkelerde tık çıkmadı ve cinayetlere o zaman hiçbir tepki gelmedi.

İkinci Leopold, Afrika'nın ortasındaki bu bölgeyi işgal etmeye çalıştı ama parlamento arzusuna sıcak bakmayınca farklı bir formül geliştirdi. Hazinesinden borç alarak bir yardım cemiyeti gibi görünen "Uluslararası Afrika Derneği"ni kurdu, dönemin en ünlü kâşiflerinden Stanley'i Kongo'ya gönderdi, kendi başına bir sömürge yönetimini kurdurdu ve 1885'te toplanan Berlin Konferansı'nda büyük güçler tarafından "Kongo'nun Hakimi" olarak kabul edildi.

Artık insanlık tarihi boyunca yapılan en arsız ve acımasız soykırımlardan birinin mimarıydı ve bir Belçika başbakanının da dediği gibi "İnsanlara limon muamelesi yaptı, suları bitinceye kadar sıktı ve sonra bir kenara fırlattı."

Leopold, Afrika'ya hiç gitmedi ama Kongo'yu dev bir toplama kampı haline getirdi. Kongo'da terör estiren adamları, yerlilerin kellelerini bahçelerinde heykel olarak sergiliyor, Naziler'in benzer hareketlerinin ilk örnekleri, Kongo'da yaşanıyordu.

Kongo'da, sadece 1890 ile 1905 yılları arasında, yaklaşık on milyon yerli öldürüldü. Leopold'ün adamları köle olmak istemeyen çocukların ellerini kesiyor, kestikleri elleri tütsüleyip saklıyordu ve pazar günleri çalışmak istemeyen 60 yerli, Bir Belçikalı "görevli" tarafından herkesin gözü önünde vuruluyordu.

Leopold, lastik ve fildişi ticareti için zorla çalıştırılan milyonlarca kişinin dışında boşduran çocukları da çalıştırmak için üç ayrı koloni kurdu ve ordusunu güçlendirmeye uğraştı. Bütün bunlar uluslararası camiada ses getirmiyor ama başı özel zevkleri yüzünden derde giriyordu. Mesela, İngiltere'den getirttiği ve yaşları on ila on beş arasında olan bakireler yüzünden İngiliz mahkemelerinde adı geçiyor ama zamanın anlı şanlı kâşifleri ve gazetecileri tarafından "Kongo'ya medeniyet götürdüğü" iddaalarıyla yere göğe sığdırılamıyordu.

Kadınları ve çocukları esir alan sömürgeciler köyün erkeklerine de belirli bir kota veriyorlar ve bu miktarı getirmelerini istiyorlardı. Kocalar belirtilen miktarda kauçuk ile dönmedikleri takdirde "Chicotte" denilen hipopotom derisi ile yapılan kırbaçlar ile dövülüyor ve çocuklarının elleri kesiliyordu. Askerler arasında kim daha fazla toplayacak gibi yarışlar yapılıyordu..

Belçika Kralı'nın bu zorba rejimi, bir denizcilik şirketinde çalışan yarı Fransız yarı İngiliz olan Edmund Dene Morel sayesinde sona erdi. Morel, Kongo'da olup bitenlerden şüphelenmiş ve araştırmaya başlayınca patronları tarafından başka yere gönderilmeye çalışılması üzerine istifa ederek gazeteciliğe başlamıştı.

Gazetelerde 1900'lü yılların başından itibaren çıkmaya başlayan yazıları Avrupa'nın gözünü açtı ve Morel, destek sağlamak için üç yıl boyunca pekçok ülkeyi dolaşıp dünya tarihinin ilk sivil toplum protestosunu başlattı.

Leopold'ün yaptıklarını manşetlere taşıdı, yakılan köyler ile sakat edilmiş Kongolular'ın resimlerini yayınlattı, Mark Twain ve Sir Arthur Canon Doyle gibi o zamanın tanınmış yazarlarının desteklerini sağlayıp Leopold'ü kınayan yürüyüşler düzenledi.

Leopold, bu protestolar sayesinde 1908'de elerini Kongo'dan çekmek zorunda kaldı ve bir yol sonra da ölüp gitti.

Ve bir not: Köleleri kendi yediğinden yedirip, kendi giydiğinden giydiren, şefkatle muamele edip para karşılığı çalıştıran ve sonunda özgürlüğünü veren Osmanlı'yı gözü dönmüş gibi eleştirenler milyonlarca Afrikalı'yı insanlık dışı muamelerle kişiliksizleştirdi, yer altı ve yer üstü zenginliklerini tüketene kadar gaspetti ve korkunç yöntemlerle insanlarını katletti.

“

Avrupalılar geldiklerinde onların elinde İncil, bizim elimizde ise topraklarımız vardı. Bize gözlerimizi kapatıp dua etmeyi öğrettiler. Gözlerimizi açtığımızda baktık ki İncil bizim elimizdeydi. Topraklarımız ise beyazların olmuştu." Jomo Kenyatta [Kenya'nın kurucu devlet başkanı]​

,,

Siyaset​

Kongo Cumhuriyeti, 15 Ağustos 1960’ta Fransa’dan bağımsızlığını kazanmıştır.

1963 yılında Alphonse Massamba-Debat’nın Cumhurbaşkanlığıyla birlikte sosyalizme ve tek parti rejimine yönelmiştir. 1968 yılında Marien Ngouabi’nin Cumhurbaşkanı olmasıyla birlikte sosyalist eğilim güçlenmiş, bugün hala iktidarda olan Kongo Emek Partisi kurulmuş ve ülke 1970 yılında Kongo Halk Cumhuriyeti adını almıştır. Ngouabi, 1977 yılında bir cinayete kurban gitmiştir.

Halihazır Cumhurbaşkanı Denis Sassou Nguesso ilk kez 1979’da iktidara gelmiş ve büyük ölçüde Ngouabi’nin çizgisinde bir yönetim sergilemiştir. İki kutuplu dünya düzeninin ortadan kalkmasıyla birlikte birçok Afrika ülkesinde olduğu gibi Kongo’da da 1991 yılında bir “Ulusal Konferans” toplanmış, Kongo Cumhuriyeti adına geri dönülmüş ve 1992 yılında yeni bir Anayasa kabul edilmiştir. Aynı yıl yapılan çok partili seçimlerde Pascal Lissouba Cumhurbaşkanı olmuş, Bernard Kolelas ikinci, Sassou Nguesso üçüncü gelmiştir. Sassou Nguesso’nun seçimlerin ikinci turunda Lissouba’yı desteklemesine rağmen zaman içinde üç lider arasında siyasi çekişmeler artmış ve her bir liderin destekçileri arasında iç savaşa dönüşen çatışmalar meydana gelmiştir. 1997 yılında Denis Sassou Nguesso savaşı kazanmış ve yönetimi ele geçirerek Anayasayı feshetmiştir. Ancak başkent Brazavil’e yakın Pool bölgesinde etnik temelli çatışmalar 2003 yılına kadar sürmüştür.

2002 yılında yeni bir Anayasa kabul edilmiştir. İzleyen yıllarda, ülke ekonomisine büyük zarar veren savaştan sonra düzen yeniden tesis edilmiş, Cumhurbaşkanlığı makamı güçlendirilmiş, görev süresi 7+7 yıl olarak belirlenmiş, Başbakanlık makamı ortadan kaldırılmıştır. Tekrar çok partili ve çok adaylı olarak düzenlenen seçimlerde Denis Sassou Nguesso 2002 ve 2009’da Cumhurbaşkanı seçilmiştir.

Cumhurbaşkanı Denis Sassou Nguesso’nun görev süresi biterken ve 2002 Anayasasına göre yeniden seçilme hakkı bulunmazken bir Anayasa değişikliğine gidilmiştir. Anayasa değişikliği referandumu, 25 Ekim 2015 tarihinde gerçekleşmiş; “evet” oylarının kullanılan oyların % 94,31’ini oluşturduğu açıklanmıştır. Yeni Anayasanın yürürlüğe girmesinin ardından, 20 Mart 2016 tarihinde yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turunda oyların % 60,19’unu alan mevcut Cumhurbaşkanı Sassou Nguesso yeniden (bu defa yeni Anayasa çerçevesinde 5 yıl için) Cumhurbaşkanı seçilmiştir. Bu vesileyle Başbakanlık makamı yeniden tesis edilmiştir. Clément Mouamba 23 Nisan 2016 tarihinde Başbakan olarak atanmıştır.

2017 yılında milletvekili genel seçimleri, Senato seçimleri ve yerel seçimler gerçekleştirilmiştir. Seçimler sonucunda iktidardaki Kongo Emek Partisi (PCT) 151 sandalyeli Ulusal Mecliste 96 sandalyeye, 72 sandalyeli Senatoda 44 sandalyeye ulaşmıştır. Belli başlı belediyelerin başına da yine iktidarı destekleyen başkanlar gelmiştir. 22 Ağustos 2017 tarihinde yine Clément Mouamba Başkanlığında yeni bir Hükümet kurulmuştur.

Öte yandan, 2016 Cumhurbaşkanlığı seçiminin hemen sonrasında, 4 Nisan 2016 tarihinde Brazavil’in bazı semtlerine Pool vilayeti kaynaklı “Ninja” milislerine mensup kişilerce saldırılması sonrasında, milislerin üslendiği sözkonusu vilayetin batısındaki ormanlık arazide askeri bir operasyon başlatılmış, sonucunda 100.000’den fazla vatandaş göç etmek zorunda kalmıştır. “Ninja” milislerin karşı saldırıları sonucunda ülkenin başlıca limanı olan Pointe-Noire ile Brazavil arasındaki demiryolu çalışamaz hale gelmiş ve Brazavil’de petrol ürünlerinin tedariki güçleşmiştir. Nihayet 23 Aralık 2017 tarihinde Hükümet ile Ninja milisler arasında bir ateşkes anlaşması imzalanmıştır. Halen “Ninja” milislerin topluma yeniden kazandırılması için çalışmalar yapılmaktadır.

İdari yapılanma​

Kongo Cumhuriyeti üniter bir devlet yapısı ile yönetilmekte olup, toplamda 12 adet ile sahiptir. Merkezi bir yönetim ile yönetilen illerden biri konumunda olan Pointe-Noire Belediye, başkent Brazzaville'de Başkent Belediyesi ile farklı bir statüye sahiptir.

Ülkenin en büyük dört şehir şu şekilde sıralanmaktadır: Brazzaville 1.408.150 kişi, Pointe-Noire 829.134 kişi, Dolisie 128.032 kişi ve Nkayi 63.104 kişi.

Ekonomi​

Kongo Cumhuriyetinin başlıca gelir kaynağı petroldür. 2018 yılında üretiminin 300.000 varil/güne ulaşması beklenmektedir. Ülkenin diğer başlıca ihracat geliri, orman ürünleri sektöründen kaynaklanmaktadır.

Ülke geçtiğimiz yıllarda petrol gelirinin önemli bölümünü altyapı yatırımları için kullanmış, özellikle karayolları ve havaalanları olmak üzere ulaşım altyapısını geliştirmiştir. Ancak 2014 yılında petrol fiyatlarının ani düşüşü, kamu gelirlerini de hızla azaltmıştır. Bu nedenle ülke önemli miktarda iç ve dış borç biriktirmiştir. Halihazırda bu borçlar GSYH’nin % 115 ile % 120’si arasındadır.

Kongo Cumhuriyeti, Orta Afrika Ekonomik ve Parasal Topluluğu (CEMAC) üyesi olup, ortak para birimi CFA Frangını kullanmaktadır. CEMAC bünyesinde alınan kararlar uyarınca İMF’yle mali desteği de içerecek bir anlaşma müzakere etmektedir. Kongo Cumhuriyeti bu çerçevede mevcut dış borçlarının yeniden yapılandırılmasını müzakere etmeye de başlamıştır.

Petrol fiyatlarındaki düşüş nedeniyle Kongo Cumhuriyeti’nin nominal GSYH’si 2014 yılında 14,1 milyar ABD dolarıyken 2017 yılında 7,8 milyar ABD dolarına düşmüştür. Benzer şekilde, kişi başına milli gelir de 3492 dolardan 1794 dolara düşmüştür. Bununla birlikte 2018 ve 2019 yıllarında, özellikle artan petrol üretimi sayesinde hem reel, hem nominal GSYH’nin artması beklenmektedir.

Ülke topraklarında var olan zengin yeraltı madenleri ve petrol yatakları olmasına rağmen, ülke genelinde yüksek işsizlik oranı yaşanmakta, yönetim, idari ve ulaşım ağı alanlarında büyük eksiklikler gözlemlenmektedir. Bu tür zenginliklere rağmen ülkenin dış borcu yüksek düzeyde seyretmekte olup, birçok gıda maddesi yurt dışından ithal edilmektedir.

Tarım faaliyetleri yok denecek kadar az olan ülkede, ekimi yapılan birçok ürün şahsi tüketim için ekilmektedir. Şahsi tüketim için genelde manyok, yam, mısır, fındık ve plantains ekimi gerçekleştirilmektedir. Ülkede petrolün yanı sıra kahve, kakao ve şeker kamışı gibi tarım ürünleri de da az da olsa ihraç edebilmek için yetiştirilmektedir.

Yeraltı zenginlikleri açısından birçok madene sahip olan ülkede yüksek miktarda potasyum, demir ve bakır cevheri, altın, fosfat, magnezyum ve boksit bulunmaktadır. Ülkenin ihracat ve ithalat bilgileri şu şekildedir:

İhracat: $12.14 milyar (2012 tahmini)
İhraç ürünleri: Petrol, kahve, kakao, şeker kamışı
İhracat yapılan ülkeler: Çin %38.9, Amerika Birleşik Devletleri %12.9, Fransa %9.5, Avustralya %8.8, Hollanda %6.8, İspanya %5.3, Hindistan %5.3 (2012)
İthalat: $5.835 milyar (2012 tahmini)
İthalat ürünleri: Sanayi ekipmanları, inşaat malzemeleri, gıda maddeleri
İthalat yapılan ülkeler: Fransa %19.2, Çin %13.3, Brezilya %9.0, Amerika Birleşik Devletleri %6.1, Hindistan %5.7, İtalya %4.8, Belçika %4.3 (2012)

Mutfak​

Kongo’nun tek bir ulusal yemeği vardır. Sekiz manasına gelen "moambe", sekiz maddeden yapılır; tavuk, balık, fındık, yer fıstığı, pirinç, manyok yaprağı, muz ve acı biber sosu. Ülkede musluk suyu temiz olmadığı için, şişelenmiş suların içilmesi tavsiye edilir. Coca-Cola, Pepsi, Um Bongo gibi içecekler kolaylıkla her yerde bulunabilir. Ayrıca Vitalo gibi yerel içkiler oldukça lezzetlidir. Kırsal alanlarda palmiye şarabı gibi içkileri de deneyebilirsiniz.

Türkiye-Kongo Cumhuriyeti İlişkileri​

Türkiye-Kongo Cumhuriyeti siyasi ilişkileri, Kongo Cumhuriyetinin bağımsızlığını kazandığı 1960 yılından beri sürmektedir. 28 Eylül 2000 tarihinde “Ticaret, Ekonomik ve Teknik İşbirliği Anlaşması”nın imzalanması ekonomik ilişkiler için bir mihenk taşı oluşturmuştur.

Kongo Cumhurbaşkanı Denis Sassou Nguesso’nun 2012 Kasım ayında Türkiye’yi ziyareti ilişkilere ivme katmış, bu vesileyle birçok anlaşma imzalanmıştır. İlk Karma Ekonomik Komisyon Toplantısı 2013 Haziran ayında Brazavil’de, müteakip toplantı 2015 Nisan ayında Ankara’da gerçekleştirilmiştir.

Kongo’nun Türkiye’deki Büyükelçiliği 2013 yılında, Türkiye’nin Kongo’daki Büyükelçiliği 2014 yılında açılmıştır. İki ülke Dışişleri Bakanlıkları arasında siyasi istişare mekanizması mevcuttur.

Kongo Cumhuriyeti petrol üretimi sayesinde önemli bir ekonomik potansiyele sahiptir. Son yıllarda bazı inşaat şirketlerimiz Kongo’ya ilgi göstermiş ve önemli projeler gerçekleştirmişlerdir. Bu kapsamda, Brazavil Uluslararası Konferans Merkezi, Türk Eximbank kredisiyle gerçekleştirilmiş ve 20 Haziran 2017 günü Başbakan Yardımcısı Sayın Numan Kurtulmuş’un katıldığı bir törenle açılmıştır.

Bununla birlikte, 2014 yılı sonunda dünya piyasalarında petrol fiyatlarında yaşanan düşüş, ülkenin milli gelirinde önemli bir azalmaya neden olurken, ithal mallarına talebi de büyük ölçüde azaltmıştır. Bundan Türk malları da etkilenmiştir.

Ülkemizin Kongo Cumhuriyeti’ne ihracatı 2016 yılında 103,36 milyon Dolar’dan 2017 yılında 57,39 milyon Dolar’a düşmüştür. Ülkemizin Kongo Cumhuriyeti’nden ithalatı ise 2016 yılında 7,75 milyon Dolar’dan, 2017 yılında 8,44 milyon Dolar’a yükselmiştir. Toplam ikili ticaret hacmi 2016 yılı için 111,1 milyon Dolar, 2017 yılı için ise 65,84 milyon Dolar şeklinde gerçekleşmiş olup, ticaret dengesi ülkemizin lehinedir.

İhracatımızda 2017 yılında yaşanan düşüş, ülkenin genel ithalat hacminde % 36’yı aşan bir düşüşe tekabül etmektedir. Keza, ihracatımızda yatırım mallarının ağırlığı ve ülkedeki yatırımların da GSYH’ye oranla azalması da ihracatımızı etkilemiştir.

Ülke ekonomisinin 2018 yılında İMF’yle imzalaması öngörülen destek anlaşmasından sonra tekrar büyüme eğilimine girmesi beklenmektedir.

Kongo Cumhuriyeti geçtiğimiz yıllarda ortalama 5 milyar dolar toplam ithalat gerçekleştirmiştir. Ülke tarım ve hafif sanayi alanlarında yatırım beklemekte olup, büyük miktarda kullanılmayan ekilebilir alana sahiptir.

Ülkemiz Türk İşbirliği ve Kalkınma Ajansı Başkanlığı (TİKA) aracılığıyla çeşitli alanlarda Kongo Cumhuriyeti’ne kalkınma yardımlarında bulunmaktadır. Daha detaylı bilgi için http://www.tika.gov.tr adresi ziyaret edilebilir.

Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı​

Dr. Sadık Ahmet Cad. No:8 Balgat / ANKARA 06100
Tel: (312) 292 10 00