Ansiklopedi Şeb-i Yelda - En Uzun Gece 21 Aralık

21 Aralık kış dönümünün bir diğer adı Şeb-i Yelda'dır. Başta İran olmak üzere birçok yerde Şeb-i Yelda günü kutlamaları yapılır.

Bölgelere göre değişiklikler gösterse de özellikle İran’da yapılan Şeb-i Yelda kutlamalarında, ailenin en büyüğünün evinde toplanılır, başta karpuz ve nar olmak üzere hemen her tür yiyecek hazırlanır, sabah güneşin doğuşuna şahit olana kadar bu ritüel devam eder.

21 Aralık tarihi ile beraber Dünya’nın Güneş etrafında dönmesi ve eksen eğikliğine bağlı olarak dört önemli gün ortaya çıkar.

Bu günler aynı zamanda mevsimlerin başlangıcıdır. 21 Mart ve 23 Eylül tarihlerine ekinoks (gece – gündüz eşitliği) tarihleri 21 Aralık ve 21 Haziran tarihlerine de solstis (gündönümü) tarihleri denir.

Kuzey Yarım Küre Güneş ışınları Yengeç Dönencesi’ne 43° 06′ lık açı ile gelir. Kış mevsiminin başlangıcıdır. En uzun gece, en kısa gündüz yaşanır. Yengeç Dönencesi’nden kuzeye gidildikçe gece süresi uzar gündüz süresi kısalır. Bu tarihten itibaren geceler kısalmaya gündüzler uzamaya başlar. Fakat 21 Mart tarihine kadar geceler gündüzlerden uzundur. Aydınlanma çemberi Kuzey Kutup Dairesi’ne teğet geçer.

Yengeç Dönencesi’nin kuzeyi güneş ışınlarını yıl içerisinde alabileceği en dar açı ile alır. Bu tarihten itibaren güneş ışınlarının gelme açıları büyümeye başlar. Yengeç Dönencesi’nin kuzeyinde en uzun gölge yaşanır. Bu tarihten itibaren gölge boyları kısalmaya başlar.

Gündönümleri ve ekinoks tarihleri​

21 Mart (ekinoks) : Gece ve gündüz eşit olur, bizim bulunduğumuz kuzey yarım kürede ilkbahar başlarken güney yarımküre sonbahara girer.

21 Haziran (Yaz gündönümü): Yılın en uzun gündüzü ve en kısa gecesinin yaşandığı zamandır. Bir diğer adı da Yaz gündönümüdür. Kuzey yarım kürede yaz başlarken güney yarım kürede kış başlar.

23 Eylül (ekinoks): Gece ve gündüz eşit olur. Kuzey yarımkürede yaz biter, sonbahar başlar. Güney yarımkürede ise bahara geçiş olur.