Ansiklopedi Osmanlı İmparatorluğu Kaptan-ı Derya Listesi

Kaptan-ı derya​

Kaptan-ı derya (Osmanlıca: قپودان دریا, Kapudân-ı Deryâ), Osmanlı İmparatorluğu'nda donanma komutanlarına verilen addır.

Kuruluş ve tarihsel gelişme​

16. yüzyılın ortalarına kadar beylerbeyi rütbesi, o tarihlerden sonra vezir kaptan-ı deryaların (kaptanpaşa da denir) önemi, Osmanlı İmparatorluğu'nun denizaşırı topraklarının genişlemesiyle ve Akdeniz kıyılarındaki fetihler çoğaldıkça arttı.

Divan-ı Hümayun'a üye olarak katılır, Osmanlı İmparatorluğu'nun "deniz eyaletleri" diye adlandırılan eyaletlerini (Cezayir, Tunus, Trablusgarp, Akdeniz adaları) doğrudan ya da denizci paşalar aracılığıyla denetimleri altında tutarlardı. Başlangıçta Gelibolu'da daha sonraları İstanbul'da Kasımpaşa'da oturan ve semt ile tersanenin güvenliğinden sorumlu olan kaptan-ı deryaların unvanı Tanzimat döneminde kaldırıldı.

İlk Osmanlı deryabeyleri, sancak yöneticiliği de yapıyorlardı. Osmanlı deniz üssü İzmit'ten Gelibolu'ya taşındıktan sonra deryabeyine kaptan-ı derya da denmeye başladı. II. Mehmed döneminde donanma güçlü bir yapıya ve örgüte kavuşurken, kaptan-ı deryanın yetkileri de artırıldı. 1533-34'te, Cezair-i Bahr-i Sefid ile Cezayir-i Garp bir yönetimde birleştirilerek Kaptanpaşa eyaleti oluşturulunca, kaptan-ı deryanın aynı zamanda bu eyaletin yöneticisi olması, eyalet işlerini de atayacağı bir vekille yürütmesi kabul edildi. Ama kaptan-ı deryalığın önem kazanması Barbaros Hayreddin Paşa'nın bu görevi yürütmesi sırasında oldu. 16. yüzyılın sonunda kaptan-ı deryalığa atananların vezirlik rütbesiyle Divan-ı Hümayun'a üye olarak katılmaları uygulaması başlatıldı.

Kaptan-ı derya, Donanma-yı Hümayun'un ve Tersane-i Amire'nin en büyük amiriydi. Denizcilikle bütün atamaları yapma, hüküm yazma ve tuğra çekme yetkisi vardı. Derya Kalemi'ne bağlı zeamet ve tımarların dağıtımını da o yapardı.

Kaptan-ı deryalığa atanan kişi önce sadrazamın katında kürk giyer, sonra törenle Tersane-i Amire'ye gidip göreve başlardı. Bazen denizcilerden de atamalar yapılmakla birlikte, bu göreve çoğunlukla sivil ve asker vezirler getirilirdi. Donanmanın manevrasını, kıyı ve açık deniz karakol hizmetlerini, Tersane-i Amire çalışmalarını planlamak kaptan-ı deryanın asıl görevleriydi. Tersane-i Amire'deki makamında şikayetleri dinleyen kaptan-ı derya, Haliç ve çevresinin güvenliğinden de sorumluydu. Tersane-i Amire alanlarındaki davalara doğrudan bakar, idam cezası da verebilirdi. Bazı davaları da kadıya havale ederdi.

Donanmayla denize açılacağı zaman, İstanbul'dan hareket etmeden önce Tersane-i Amire'de sadrazama teftiş verir, sonra onunla birlikte Topkapı Sarayı'na giderek padişahın katına çıkardı. Bu sırada donanma da saray açıklarında demirleyerek top atışıyla selamlama görevini yerine getirirdi. İstanbul'da olmadığı zamanlarda kaptan-ı deryaya tersane emini vekalet ederdi. En kıdemli yardımcısı tersane kethüdası, donanmadaki yardımcıları da kapudane, patrone ve riyale idi.

Kaptan-ı deryalık 1867'de kaldırılarak Bahriye Nezareti ve Kumanda Meclisi adında iki birim oluşturuldu. 1876'da ve 1878-80 arasında yeniden kurulduysa da, sonunda kaptan-ı deryanın asıl görevlerini bahriye nazırı üstlendi.

İsimGörev BaşlangıcıGörev Bitişi
Kara Mürsel132?132?
İl Tutan137?137?
Saruca Paşa13901392
Çavlı Bey?1416
Baltaoğlu Süleyman14511453
Hamza Bey14531455
Has Yunus Bey14551456
Hadım İsmail Bey14561459
Kasım Bey14591460
Kadim İsmail Bey14611462
Yakub Bey14621463
Zağanos Paşa14631466
Veli Mahmud Paşa14661478
Gedik Ahmed Paşa14781480
Mesih Paşa14801491
Güveği Sinan Paşa14911492
Kara Nişancı Davud Paşa14921503
Küçük Davud Paşa15031506
Hersekli Ahmed Paşa15061511
İskender Ağa15111514
Sinan Bey15141516
Cafer Ağa15161520
Parlak Mustafa Paşa15201522
Bayram Paşa15221525
Kurdoğlu Muslihiddin Reis15251530
Deryabey Süleyman Paşa15301531
Kemankeş Ahmed Paşa15311533
Barbaros Hayreddin Paşa15331546
Sokullu Mehmed Paşa15461550
Sinan Paşa15501553
Piyale Paşa15531569
Müezzinzade Ali Paşa15691571
Kılıç Ali Paşa15711587
Yusuf Sinan Paşa15871595
Halil Paşa15951599
Yusuf Sinan Paşa15991601
Mustafa Paşa16011605
Frenk Cafer Paşa16051605
Derviş Mehmed Paşa16051606
Frenk Cafer Paşa16061608
Hafız Ahmed Paşa16081609
Damat Halil Paşa16091612
Öküz Mehmed Paşa16121613
Damat Halil Paşa16131617
İstanköylü Çelebi (Güzelce) Ali Paşa16171618
Kara Davut Paşa16181620
Damat Halil Paşa16201621
Niğdeli Mustafa Paşa16211621
Damat Halil Paşa16211625
Topal Recep Paşa16251626
Hasan Paşa16261631
Canpolat Mustafa Paşa16311632
Bostancı Cafer Paşa16321634
Deli Hüseyin Paşa16341635
Kemankeş Kara Mustafa Paşa16351638
Silahtar Mustafa Paşa16381641
Siyavuş Paşa16411642
Uzun Piyale Paşa16421643
Silahdar Yusuf Paşa16431644
Ebubekir Paşa16441645
Koca Musa Paşa16451646
Kara Musa Paşa16461647
Ammarzade Mehmed Paşa16471648
Kılavuz Köse Ali Paşa16481649
Bıyıklı Koca Derviş Mehmed Paşa16491650
Hüsambeyzade Ali Paşa16501652
Bıyıklı Koca Derviş Mehmed Paşa16521653
Çavuşzade Mehmed Paşa16531654
Kara Murad Paşa16541655
Dellak Mustafa Paşa16551655
Zurnazen Mustafa Paşa16551656
Firari Kara Mustafa Paşa16561656
Sarı Kenan Paşa16561656
Seydi Ahmed Paşa16561656
Topal Mehmed Paşa16561657
Çavuşzade Mehmed Paşa16571658
Deli Hüseyin Paşa16581658
Kılavuz Ali Paşa16581660
Hüsambeyzade Ali Paşa16601661
Abdülkadir Paşa16611662
Merzifonlu Kara Mustafa Paşa16621666
Kaplan Mustafa Paşa16661672
Köse Ali Paşa16721676
Seydizade Mehmed Paşa16761677
Kara İbrahim Paşa16771679
Kaplan Mustafa Paşa16791680
Bozoklu Mustafa Paşa16801683
Musahip Mustafa Paşa16831685
Mısırlızade İbrahim Paşa16851688
Kalaylıkoz Hacı Ahmed Paşa16881690
Mezomorto Hüseyin Paşa16891690
Mısırlızade İbrahim Paşa16901691
Palabıyık Yusuf Paşa16911694
Köprülü Amcazade Hacı Hüseyin Paşa16941695
Mezomorto Hüseyin Paşa16951701
Abdülfettah Paşa17011702
Aşçı Mehmed Paşa17021703
Küçük Osman Paşa17031704
Baltacı Mehmed Paşa17041704
Abdurrahman Paşa17041705
Veli Mehmed Paşa17051706
Moralı İbrahim Paşa17061709
Küçük Ali Paşazade Mehmed Paşa17091711
Kirli Ahmed Paşa17111712
Hoca İbrahim Paşa17121713
Kirli Ahmed Paşa17131713
Silahdar Süleyman Paşa17131713
Aşçı Mehmed Paşa17131714
İzmirli Süleyman Paşa17141714
Canım Hoca Mehmed Paşa17141717
Eğribozlu İbrahim Paşa17171718
İzmirli Süleyman Paşa17181721
Kaymak Mustafa Paşa17211730
Abdi Paşa17301731
Canım Hoca Mehmed Paşa17311732
Hacı Hüseyin Paşa17321732
Koca Bekir Paşa17321733
Canım Hoca Mehmed Paşa17331736
Ali Paşa17361736
Süleyman Paşa17361740
Elçi Mirahor Mustafa Paşa17401743
Hatibzade Yahya Paşa17431743
Pir Mustafa Paşa17431744
Ahmed Ratib Paşa17441744
Elçi Mirahor Mustafa Paşa17441746
Mahmud Paşa17461746
Şehsuvarzade Mustafa Paşa17461750
Koca Bekir Paşa17501751
Durak Mehmed Paşa17511752
Damat Melek Mehmed Paşa17521755
Karabağlı Süleyman Paşa17551757
Ali Paşa17571758
Karabağlı Süleyman Paşa17581759
Abdülkerim Paşa17591761
Hacı Benli Mustafa Paşa17611761
Hacı Hasan Paşa17611761
Sinek Mustafa Paşa17611762
Karabağlı Süleyman Paşa17621763
Nişli Mehmed Paşa17631765
Hüseyin Hüsnü Paşa17651766
Tosun Mehmed Paşa17661767
Damat Melek Mehmed Paşa17671768
Eğribozlu İbrahim Paşa17681770
Mandalzade Hüsameddin Paşa17701770
Cezayirli Gazi Hasan Paşa17701789
Koca Yusuf Paşa17891789
Giritli Hüseyin Paşa17891792
Küçük Hüseyin Paşa17921803
Mehmet Kadri Paşa18031804
Bostancıbaşı Hafız İsmail Paşa18041805
Hacı Mehmed Paşa18051806
Hacı Salih Paşa18061807
Seydi Ali Paşa18071808
Abdullah Ramiz Paşa18081808
Seydi Ali Paşa18081809
Çarhacı Ali Paşa18091809
Hafız Ali Paşa18091811
Kara Mehmed Paşa18111811
Koca Hüsrev Mehmed Paşa18111817
Ahmed Paşa18171818
Hasan Paşa18181819
Deli Abdullah Paşa18191821
Nasuhzade Ali Paşa18211822
Kara Mehmed Paşa18221823
Koca Hüsrev Mehmed Paşa18231827
Topal İzzet Paşa18271829
Pabuççu Ahmed Paşa18291830
Damat Gürcü Halil Rifat Paşa18301832
Çengeloğlu Tahir Mehmet Paşa18321836
Ahmet Fevzi Paşa18361839
Said Paşa18391841
Çengeloğlu Tahir Mehmet Paşa18411843
Damat Gürcü Halil Rifat Paşa18431845
Damad Mehmed Ali Paşa18451847
Damat Gürcü Halil Rifat Paşa18471848
Damad Mehmed Ali Paşa18481852
Topçubaşızade Mahmud Paşa18521854
Rıza Paşa18541854
Kıbrıslı Mehmed Emin Paşa18541854
Damat Gürcü Halil Rifat Paşa18541855
Damad Mehmed Ali Paşa18551858
Kıbrıslı Mehmed Emin Paşa18581859
Damad Mehmed Ali Paşa18591863
İngiliz Mustafa Paşa18631863
Ateş Mehmet Paşa18631865
Hacı Vesim Paşa18651865
Halil İbrahim Paşa18651866
Damad Mehmed Ali Paşa18661867
 
Bunlar da ilginizi çekebilir...
Osmanlı İmparatorluğu'ndan Günümüze Olimpiyatlar
  • MURATS44
  • MURATS44,
  • Ansiklopedi
  • 0    3K
Osmanlı İmparatorluğu'nda Askeri Havacılık
  • Ugur
  • Ugur,
  • Tarih
  • 0    2K
Osmanlı İmparatorluğu Kronolojisi 1299 - 1399
  • Ugur
  • Ugur,
  • Tarih
  • 0    7K
1893 Osmanlı İmparatorluğu Nüfus Sayımı
  • Ugur
  • Ugur,
  • Tarih
  • 0    2K
Osmanlı İmparatorluğu'nda Sicill-i Ahval Dâiresi
  • MURATS44
  • MURATS44,
  • Ansiklopedi
  • 0    5K
Geri