Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü
1. Güç bir işi başarı ile sonuçlandırmak.
2. Öç almak, yenmek veya cezasını vermek. "Siz onu bana bırakın, hakkından gelmesini bilirim."
Geçen hakkını, emeğini bağışlamak. "Annem inşallah hakkını helâl eder bana."
1. Bir şeyin lâyıkıyla yapılması için ne gerekiyorsa ondan kaçınmamak.
2. Birinin çalışmasını gereğince değerlendirmek, hakkı olan şeyi vermek...
Birinin hakkı olan şeyi vermemek, onu kendisine maletmek. "Dürüst ol, milletin hakkını yeme, yoksa boğazında kalır."
Doğru söz, yanlış yolda çok ilerlemiş kişiyi bile yola getirir.
Aynı durumdaki kimseler, birbirlerinin hâlini daha iyi anlarlar.
Bir kimsenin içinde bulunduğu zor durumu kavrayarak, anlayıp sezerek hoşgörülü olmak, anlayış göstermek. "Dedem hâlden anlayan birisidir, bize iyi...
Düzenlemek, tertiplemek, iyi işler bir duruma getirmek. "Hele şu işleri bir hâle yola koyalım, o zaman tatilini de düşünürüz."
Zengin, oldukça varlıklı, para durumu iyi. "Hasan efendiler mi? Hâli vakti yerinde insanlardır onlar."
Saf, katışıksız, temiz, eksiksiz, içinde yabancı madde bulunmayan. "Halis muhlis bir zeytin yağı satarız biz."
Kendi verdiği öğütlere kendisi uymaz.
Bir arada, toplu bulunan şeyleri ya da kimseleri dağıtmak, parçalamak, bu yolla sağa sola, her birini bir yana atmak. "Sizin takımı hallaç pamuğu...
Yakışıksız davranmak, uygunsuz bir söz söylemek veya kötü bir şey yapmak. "Halt etmişsin, bir de utanmadan anlatıyorsun."
Çiğ adam, yersiz ve yakışıksız sözleri, davranışları olan kaba kimse.
İnsana kendi işi ağır gelmez.
Bir işe girişen, o işin güçlüklerini veya masraflarını göze almalıdır.
Kendisinden hiç umulmayan, beklenilmeyen bir kimsenin olumlu davranışı görüldüğünde, "Nasıl oldu da böyle güzel bir iş, bir iyilik yaptı?"...
Birisinden beklenmeyen bir davranış görüldüğünde şaşma ve sitem bildirmek için kullanılan bir söz.
Sona ermeyecek hiçbir iyi durum, yıldızı sönmeyecek hiçbir ünlü yoktur.
"Nasıl oldu da gelebildin? Hiç görünmüyordun, sen de gelir miydin?" anlamında, uzun süre bir yerde görünmeyen kimse için kullanılır.