Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü
Bir acı, üzüntü, sıkıntı ve istek karşısında direnme gücü kalmamak, dayanıklılığı yitirmek. "Yıllarca uğraşıp didinip yaptığı ev bir anda kül...
Öldürmeyi bile düşünen, aşırı kin ve düşmanlık besleyen, dost olmayan. "Can düşmanları etrafında cirit atıyorlardı."
1. Yürek.
2. En duyarlı bölge. "Onları can evlerinden vurmaya yemin etti."
En etkileyici, en can alıcı yönden saldırmak, bir daha yaşama imkânı kalmayacak şekilde vurmak. "Onları can evinden vurmalıyız ki bir daha...
Ölüm korkusundan kaynaklanan güçlü bir tepkiyle (bir eylem yapmak). "Silâh sesini duyunca can havli ile yerinden fırladı."
Gücü, kuvveti kesilmek, bitkin bir duruma düşmek. "Daha fazla yürüyemeyeceğim, can kalmadı bende, siz gidedurun."
Her şeyi bırakıp, içine düştüğü tehlikeden varlığını kurtarma ve koruma çabasında olmak. "Ortalık birbirine girip silâhlar patlamaya başlayınca...
Kendini vererek, büyük bir dikkatle dinlemek. "Babasının söylediklerini can kulağıyla dinlemeye başladı."
Herkesin kendi canının kaygusuna düştüğü ve kendi canını kurtarmaya çalıştığı tehlikeli bir durum, yer. "Ortalık toz dumandı, haykırışlar...
Esenlik, kişinin sağlıklı olması. "Ne demeli canım kardeşim, inan bundan ötesi can sağlığı."
Yapılacak iş ve bir şeyle oyalanma imkânı bulamamaktan duyulan tedirginlik, içine düşülen bunalım. "Bütün gün evde oturuyor, can sıkıntısından ne...
1. Ölmek.
2. Ruha güç vermek, yaşar duruma getirmek.
3. Bir şeyi çok ister olmak. "Adam bir kurşunda can verdi."
1. Üzmek, acı vermek.
2. Zulmetmek, eziyet etmek.
3. Bir kimseyi büyük zarar ve ziyana sokmak. "Şu hareketlerinle canımı yakıyorsun."
Yalnızlıktan kurtulmak için birlikte yaşanılan kimse. "Her insanın bir can yoldaşına ihtiyacı vardır."
İnsanda yaşama sevincini artırmak, insana neşe, heves ve iç gücü vermek. "Ah o cana can katan yaylaya bir daha çıkabilsem."
Zarardan kurtulma olanağı yoksa, bunun cana değil, mala gelmesi yeğlenir.
İhtiyacı olduğu hâlde arayıp da bulamadığı şeylerden saymak. "Yalnızca su mu? Canıma minnet, çabuk ver."
Sevimli, sokulgan, insana pek sıcak davranan. "Ne cana yakın bir insanmış meğer."
Kişi, kendisi için önceden yaptığı hazırlıkların verimini ileride alır.
1. Söz ve davranışlarıyla kavgaya, kargaşaya yol açmak.
2. Dilenmek. "Onun bu işe çanak tutmasına fırsat vermeyeceğim."