Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü
1. Çok uykusu gelmiş olmak.
2. Ölmek. "Yemeği yer yemez gözleri kapandı, horlamaya başladı."
Üzücü ve duygulandırıcı bir durum karşısında gözlerinden yaş gelmek. "Gurbetteki oğlundan gelen mektup eline tutuşturulunca gözleri yaşardı."
Özlemle beklemek. "Oğlunun askerden dönüşünü beklerken gözü yollarda kaldı."
Çok uykusu geldiği için göz kapakları kapanır gibi olmak. "Çocukcağızın gözlerinden uyku akıyor, şunu yatağına yatırın."
Hiç beklemediği bir anda bir şeyi görüp çok şaşırmak, bu sebeple gördüğünün gerçek olduğuna inanmamak. "Gözlerime inanamıyorum, sen misin Ahmet?"
Çok öfkeli, kinli olmak, her kötülüğü yapacak hâle gelmek. "Bir adamın gözlerini kan bürümesin, ondan her türlü belâ beklenebilir."
Çok sevindiğini gözlerinden ve yüzünden belli etmek. "Sınıfını geçtiğini öğrenen Halim`in gözlerinin içi gülüyordu."
Görmesini bilen kişiden hiçbir şey gizlenemez.
Çok istediği şeylere kavuşamadan ölmek. "Halam `gurbete giden oğluma kavuşamadan ölürsem gözüm açık gider` dedi."
Uyanık, kurnaz, çıkarlarını iyi kollayan, becerikli, zeki. "Senin çocuk gözü açık birisi olacak galiba."
Yararlıyı yararsızı, iyiyi kötüyü ayırt edebilir duruma gelmek. "Yaşı büyüdükçe gözü de açılmaya başladı."
Kendisi ayrıldıktan sonra, bıraktığı şey veya kimse ile ilgili tedirginliği sürmek, merak etmek. "Köyden ayrılıyordu ama gözü de arkada kalmıştı."
1. Sorup soruşturmadan, anlayıp anlamadan.
2. Gafil, çevresinde olup bitenlerin farkında olmayan. "Hiçbir zaman gözü bağlı biri olmanı istemem...
Gözlerini bir noktaya dikerek dalgın dalgın bakmak. "Zavallı ihtiyar bir noktaya gözü dalmış öylece duruyordu."
Çok istenen bir şeye kavuşup, artık istemez duruma gelmek. "Sanırım şimdi gözün doymuştur, daha istemezsin artık. "
Bir şeye aşırı derecede ilgi duymak, onu koruyup gözetmek, dikkatle muhafaza etmek. "Çocuğunu gözü gibi sakınıyordu kadıncağız."
Heyecana, öfkeye ya da önem verdiği bir işe kapılıp başka hiçbir şeyle uğraşamaz duruma gelmek. "Kendinden öylesine geçmişti ki gözü hiçbir şeyi...
İstemeden, birdenbire, rastgele görmek.
Bir kimseyi sanki tanır gibi olmak.
Cesur, atak, korkusuz, tehlikeli işlere tereddüt etmeden girebilen."O gözü kara bir insandı."