Administrator
İçindekiler
Evrende gözlemlediğimiz pek çok yapının — gezegenler, yıldızlar, galaksiler ve hatta atomlar — dönmesinin temel nedeni, açısal momentumun korunması yasasıdır. Bu fiziksel yasa, evrende dönen cisimlerin, üzerlerine dışarıdan bir kuvvet etki etmediği sürece dönmeye devam edeceklerini belirtir.
İşte evrende her şeyin neden döndüğünü açıklayan bazı temel noktalar:
Örneğin, bir yıldız sistemi oluşurken, dev bir gaz ve toz bulutu bir araya gelir. Bu bulutun başlangıçta az miktarda bir dönme hareketi varsa, çöktükçe ve yoğunlaştıkça açısal momentumun korunması nedeniyle bulut daha hızlı dönmeye başlar. Bu tıpkı buz patencisinin kollarını içeri çektiğinde daha hızlı dönmesine benzer.
Çarpışmalar ve Asimetrik Yapılar
Birçok gök cismi, zaman içinde birbiriyle çarpışan ya da birbirlerinin çekim etkisine giren parçacıklardan oluşmuştur. Bu parçacıkların çarpışmaları genellikle simetrik değildir, bu da sistemin bir miktar dönmeye başlamasına neden olur. Zamanla, bu küçük dönme hareketleri büyük kütleli cisimler hâline geldiklerinde belirginleşir.
Örneğin, galaksiler oluşurken, içlerinde bulunan gaz ve yıldızlar arasında çekimsel etkileşimler nedeniyle asimetrik hareketler olur ve bu asimetriler galaksilerin dönmesine neden olur.
İşte evrende her şeyin neden döndüğünü açıklayan bazı temel noktalar:
Açısal Momentumun Korunumu
Açısal momentum, bir cismin kütlesinin, hızının ve dönme yarıçapının bir kombinasyonu ile tanımlanır. Evrendeki cisimler, bir kez dönmeye başladıklarında, dışarıdan bir tork (dönmeye neden olan kuvvet) uygulanmadığı sürece dönmeye devam ederler. Bu, dönme hızının sabit kalmasını sağlar.Örneğin, bir yıldız sistemi oluşurken, dev bir gaz ve toz bulutu bir araya gelir. Bu bulutun başlangıçta az miktarda bir dönme hareketi varsa, çöktükçe ve yoğunlaştıkça açısal momentumun korunması nedeniyle bulut daha hızlı dönmeye başlar. Bu tıpkı buz patencisinin kollarını içeri çektiğinde daha hızlı dönmesine benzer.
Çarpışmalar ve Asimetrik Yapılar
Birçok gök cismi, zaman içinde birbiriyle çarpışan ya da birbirlerinin çekim etkisine giren parçacıklardan oluşmuştur. Bu parçacıkların çarpışmaları genellikle simetrik değildir, bu da sistemin bir miktar dönmeye başlamasına neden olur. Zamanla, bu küçük dönme hareketleri büyük kütleli cisimler hâline geldiklerinde belirginleşir.
Örneğin, galaksiler oluşurken, içlerinde bulunan gaz ve yıldızlar arasında çekimsel etkileşimler nedeniyle asimetrik hareketler olur ve bu asimetriler galaksilerin dönmesine neden olur.