Kafkas İslam Ordusu

Kafkas İslam Ordusu, Osmanlı Devleti'nin Mart-Ağustos 1918 tarihleri arasında kurduğu Doğu Ordular Grubu'na bağlı bir askeri birim. Harbiye Nazırı Enver Paşa'nın emriyle ve tamamen Müslümanlardan oluşmuştur. Faliyetleri I. Dünya SavaşındaKafkasya Cephesinde yer almışdır. Kağıt üstünde "Ordu" olarak adlandırılsa da üç tümenden oluşması ve bu dönemde yoğun çatışmalarla eriyen Kafkas Ordular Gurubunun ve 9. Ordu ile Doğu Ordular Grubu'na bağlı bir kolordu olarak yapılandırılmışdır. Üç tümenden (12,000 - 14,000) oluşan orduya Azeri (5. tümen) ve Dağıstanlı (4. tümen) gönüllülerinin katılımıyla toplam 20,000 civarında bir güce erişmiştir.

Amacı:​

Enver Paşa'nin Turancılık amacı doğrultusunda kargaşa içinde bulunan Azerbaycan ve Dağıstan'ı Rus işgalinden kurtararak bağımsızlıkılarını ilan etmelerine yardımcı olmak. Kafkasya'da kurulacak ordunun esasını vücuda getirmek. Kafkasyalı askerlere talim vermek ve Kafkasya'da yüksek İslam menfaatlerini ve hukuku mukaddesi Hilafet ve Osmanlı ile siyasi rabıtayı ve askeriyeyi tesis etmektir. Bu teşkilat, tedrican bolşevik devriminden sonra iç savaşlara sahne olan Rusya dahilindeki müslüman halklarla imkânı dairesinde teşkil edilecektir.

Osmanlı Devleti ile aralarında Azerbaycan Milli Şurası da bulunan yeni Kafkasya devletleri arasında 8 Haziran 1918 tarihinde Batum Antlaşması imzalandı. Batum Antlaşması'ndaki "dostluk ve karşılıklı yardım" maddesi gereğince Osmanlı Devleti, gerektiği takdirde Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti’ne silahlı yardım yapmayı kabul etti. Kafkaslardaki Müslüman halkına yönelik katliamların durdurulması için ve oradaki Türklere savaş yardımı yapmak için Azerbaycan Milli Şurası'nın Başkanı Mehmed Emin Resulzade bu anlaşmanın 4. maddesine uygun olarak Osmanlı Devleti'nden askeri yardım istedi.

1918 yılı yapılanması​

Kafkas İslam Ordusu (Kumandanı Nuri Killigil)

• 1. Kafkas Tümeni
• 2. Kafkas Tümeni
• 3. Kafkas Tümeni
• 5. Kafkas Tümeni (Mürsel Bakü)

Enver Paşa'nın kardeşi olan Nuri Paşa'nın komutanlığında, Azeri ve Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti vatandaşı Dağıstanlı gönüllülerden oluşmaktadır. Gönüllüler dahil 20.000 kişidir.Azerbaycan'da ilk savaş Gence'deki Ermeni mahallesinde silahları toplarken çıktı. Kafkas İslam Ordusu Gence'den sonra Bakü'ye ilerlerken, 2 Nisan 1918'de Van'ı işgalden kurtarmış olan Ali İhsan Sabis Paşa komutasındaki Osmanlı Ordusu da İran sınırını geçerek 8 Haziran 1918'de Tebriz'e girdi. Kafkas İslam Ordusu'na bağlı birlikler Bakü Muharebesi'ni kazanarak 15 Eylül 1918'de Bakü'ye girdi,bu savaşlarda 1130 Osmanlı askeri öldü. Ekim ayı başında bir Osmanlı müfrezesi de kuzeye ilerleyip Derbent'e ve Mahaçkale'ye girdi ve Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti'ne askeri destek verdi.

Birliğin Dağılması​

Yıldırım Orduları Grubu'nun Filistin cephesinde Nablus Hezimetine uğraması ve sonrasında Edmund Allenby komutasındaki Britanya Ordusu'nun süratle ilerleyerek Şam ve Halep'i işgal etmesinden sonra Osmanlı Devleti ateşkes istemek zorunda kaldı. 30 Ekim tarihinde imzalanan Mondros Mütarekesi'ne göre Osmanlı Devleti'nin savaştan önceki sınırlarına çekilmesi gerektiğinden Kafkas İslam Ordusu 16 Kasım’da Bakü’yü terketti ve 15 Aralık 1918 tarihinde Osmanlı askerlerinin Azerbaycan'dan çekilmesi tamamlandı.

Kafkas İslam Ordusu'nun askeri kısmının çoğu Doğu Anadolu'ya döndüğünde 15. Kolordu'ya katıldı. Daha sonra komutanlığına Kâzım (Karabekir) Paşa'nın atanacağı bu kolordu ile Ali Fuat Paşa'nın Filistin Cephesinden salimen Ankara'ya getirdiği 20. kolordu, Kurtuluş Savaşı başladığında silahlarını teslim etmeyen ve askerlerini de terhis etmemiş olarak işgalcilere karşı koyan iki güç odağı olmuşlardır.

1920 yılında Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti bolşevik işgaline uğrayarak yıkıldı.

Kafkasya 1918:Osmanlı ordusunun ileri harekâtı