Madımak adı nereden geliyor? Madımak nedir?

Madımak Madımak
Madımak adı Anadolu'nun gizli hazinesi olarak bilinen madımak otundan geliyor. Besin olarak bir çok yemekte kullanılan madımak otu doğada kendiliğinden yetişir..

Madımak ya da madımalak (Polygonum cognatum), kuzukulağıgiller (Polygonaceae) familyasından, toprak üstüne yatık sürünücü odunsu gövdeli, ufak pembe çiçekli, çok yıllık yenebilen otsu bitki türü. Cinsin diğer türlerinden oldukça iri yapraklarıyla belirginleşir. Orta Anadolu halk mutfağında besin olarak kullanımı yaygındır ve çiğ «madımak salatası» olarak yenir ya da pişirilerek «madımak aşı, cacığı, mıhlaması, çorbası, yahnisi, böreği, gözlemesi, bükmesi» yapılır. Önceleri yalnızca köylerde rağbet gören ve ilkbaharda (nisan, mayıs, haziranın ilk yarısı) yemek için toplanan madımaklar köyden şehre yapılan göçlerle şehirlerde de aranır olduğundan büyük şehirlerde pazarlarda da satılır. Madımak, içerdiği fenolik birleşiklerden dolayı diğer bitkilerin gelişimini engelleyen fitotoksik özelliğe sahip boğucu bitkidir.

Türkçede Polygonum cognatum için halk dilinde madımak ya da madımak pancarı ve bunun varyasyonları (madımalak, badımak, badımalak, mercimelek, mercimenek) ile kuşekmeği adı kullanılır. Madımak kelimesi etimolojik olarak Türkçeye Ermeniceden geçmiştir. Hasan Eren Ermenicedeki biçimini “matutak ‘licorice'” olarak verir.

MORFOLOJİ​

Genellikle toprak üstünde yatık vaziyette çok yıllıktır. Yaprak kını gövdeyi sarar ve zarımsıdır. Yaprakları oblong-eliptik biçiminde, kısa saplı ve ekseri sivri uçlu, kenarları bütün ve de değişken sıra ile dizilmiştir.. Çiçekleri yaprakların koltuğunda kümeler halinde, pembe veya kırmızımsı pembe renkli ve 4–5 mm boyunda olup 2-5 adedi biraradadır. Stamenler genellikle 8. Meyve üç köşeli ve kanatsız bir nukstur. İlk çiçeklenme zamanı mayıs, son çiçeklenme zamanı ise eylül ayıdır.

TIBBİ KULLANIMI​

Madımak Madımak
Yetiştiği yörelerde sevilen ve aranan bir yemek maddesi olsa da halk tıbbında kullanımı sınırlıdır. İdrar artırıcı, şeker hastalarında kan şeker düşürücü, damar büzücü olması sebebi ile uzun süreli kanamalarda kadınlarda ve hemoroidlerde kullanıldığı diyare ve kusmada, böbrek taşlarını düşürmede etkili olduğu kayıtlıdır. Tohumları bronşit tedavisinde kullanılmaktadır. Burdur’da şeker hastalığı ve egzema için kullanılır ve guatr için lapası boğaza sarılır. Erzurum’da jinekolojik hastalıklar için sütte haşlanır ve buğusu kullanılır. Tunceli’de romatizma hastalığı için kullanılır.

Madımak, diğer yabani ve kültür bitkilerinin gelişimi üzerine olumsuz etkileri olduğu bilinen fenolik bileşiklerce zengindir ve içeriğinde 13 farklı fenolik bileşik (gallik asit, catechol, gentisic asit, catechin, chlorogenic asit, caffeic asit, epicatechin, P- coumaric asit, sinapic asit, coumarin, salisilik asit, quercitrin, t-cinnamic asit) belirlenmiştir. Genel olarak madımağın toprak üstü bitki aksamlarından elde edilen ekstrenin inhibitör etkisi toprak altı bitki aksamlarından elde edilene göre daha yüksektir.

Bazı farmakolojik araştırmalarda bitki ekstrelerinin antibakteriyel aktivitesinden bireysel fenolik bileşiklerin sorumlu olduğu gösterilmiştir. Yapılan bir farmakolojik araştırmada madımağın eter ve etanollü ekstreleri Staphylococcus aureus ve Bacillus subtilis bakterilerine karşı antibakteriyel aktivite göstermiş, fakat sulu ekstresi herhangi bir aktivite göstermemiştir.
 
Bunlar da ilginizi çekebilir...
Geri