Üst
Rasadat-ı Havaiye Müdürlüğü

Rasadat-ı Havaiye Müdürlüğü

  • Konuyu Başlatan Konuyu Başlatan BULUT
  • Başlangıç tarihi Başlangıç tarihi
Birinci Dünya Savaşı’nın çıkmasından sonra hava araçlarının sabit balonların ve savaş uçaklarının kullanılmaya başlanmasıyla birlikte bir meteoroloji teşkilatının kurulması mecburi olmuştur.
tarihitut.webp
tarihitut.webp

Bu teşkilatı kurma görevi Alman Karagah-ı Umumiyesi Rasadat -ı Cevviye Teşkilatı başkanı müşavir Hans Hergesell tarafından Prof. Dr. Weickmann’a verilmiştir. 20 Ekim 1915’te Osmanlı topraklarında kurulacak olan meteoroloji teşkilatı konusundaki faaliyetler büyük bir hız kazanmıştır. Dr. Weickmann, İstanbul’da kalıp işlerin yürütülmesi için gerekli koordinasyonu yaparken, beraber getirdiği uzmanlar meteoroloji istasyonlarının kurulacağı yerlere gitmişlerdir. Bütün meteoroloji istasyonları Alman alet ve teçhizatlarıyla kurulmuştur.

İstanbul’daki meteoroloji merkezi; Kuruçeşme’de Caferaga Köşkün’de “Kuvva-i Havaiye Müfettişliği Rasadat-ı Havaiye Müdürlüğü” ismiyle Ağustos 1915’te faaliyete başlamıştır. Lİ. Weickmann, Osmanlı topraklarında kurulacak olan meteoroloji teşkilatı için altmış civarında Alman uzmanı da beraberinde getirmiştir. Gelen uzmanlar, kurulacak teşkilatın ilk elemanlarını oluşturmuşlar ve yanlarında Osmanlı Ordusu’nda yedek subay olarak görev yağan Türkler seçilerek Rasadat-ı Havaiye Müdürlüğü’nde göreve başlamışlardır.

Ordudan seçilen yedek subaylar İstanbul’da Osmanlı-Alman Genel Karargahı’nda meteoroloji alanında eğitime tabi tutulmuşlardır. Genel Karargah’taki eğitimde Fatin Gökmen’de dersler vermiştir. Eğitimleri tamamlayan yedek subaylar almanlar tarafından kurulan Edirne, Gelibolu, İzmir, Sevdiköy, Zonguldak, Sinop, Ankara, Eskişehir, Konya, Sivas, Diyarbakır, Adana, Brumana, Beyrut, Kudüs ve Musul meteoroloji istasyonlarında göreve başlamışlardır bu merkezlerde elde dilen bilgiler ile Osmanlı İmparatorluğu’nun müttefiki olan Bulgaristan, Avusturya-Macaristan ve Almanya’da şifreli şekilde alınan gözlemler, Kuvva-i Havaiye Merkez şubesi olan İstanbul Vaniköy’de haritalara işlenerek tahminler yapılmıştır.

Her istasyonda gözlem için barometere, baoraf, psikrometre, termograf, higrograf, azami ve asgari termometre, plüviyometre ve anemometre bulunmaktadır. Ayrıca Vaniköy, Edirne Gelibolu, Sevdiköy, Adana ve Kudüs’te yer seviyesinden 6000 metreye kadar yüksek seviye rüzgar ölçümleri yapılmış, bunun için yüksek seviye sondaj aleti ile teodolit bulunmaktadır.

İstanbul için yapılan hava tahminleri posta, telefon ve telgraf idaresi ile Demiryolları İdaresi’ne bildirilerek kullanıcıların hizmetine sunulmuştur. 22-25 Nisan 1918 tarihleri arasında İstanbul’da bir Meteoroloji Kongresi toplanmış ve bu kongrede Bahriye (Deniz), Harbiye (Savaş), Maarif (Eğitim) ve Ziraat (Tarım) bakanlıklarına bağlı olarak faaliyet gösteren İmparatorluk içindeki meteoroloji istasyonları bir çatı altında toplanmıştır. Böylece Gereksiz yere masraf yapılmasının önüne geçilmesi, Deniz Bakanlığı tarafından kurulmasına karar verilen Kuvvetli Rüzgar Uyarı Merkezinin, Savaş Bakanlığı Meteoroloji Merkezi ile ortaklaşa çalışmasına karar verilmiştir.

Tarım ve Eğitim Bakanlıklarına bağlı olan ikili istasyonların bir komisyon oluşturarak , birlikte çalışmaları ve bu komisyonun kuracağı iklim istasyonlarının aynı zamanda Deniz ve Savaş Bakanlıklarının işine yarayan gözlemleri de yapacak meteoroloji istasyonları kurması ile ilgili bakanlıklara bildirmesi karar altına alınmıştır. 1. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru toplanan bu kongrede alınan kararlar savaşın sona ermesi ile hayata geçirilememiştir. Rasadat-ı Havaiye Teşkilatında görev yapan yedek subay Türk personeli ise savaş sonunda terhis edilmiş, bazıları ise esir düşmüştür. Rasadat-ı Havaiye Teşkilatı’nda görevli yedek subayların terhis edilmesi ile bu teşkilat ortadan kalkmıştır.
 
Geri
Üst