Ülke Zambiya Cumhuriyeti

Zambiya Cumhuriyeti
zambiya.png zambiya.png
BaşkentLusaka
Resmî dillerİngilizce, Nyanja
Yönetim ŞekliAnayasal Cumhuriyet
Yüzölçümü752.618 km²
Nüfus16.212.000
Nüfus Yoğunluğu21,5 kişi/km²
Para birimiZambiya kwachası (ZMK)
Zaman dilimiUTC+2
Telefon kodu+260
İnternet TLD.zm
Zambiya, resmi adıyla Zambiya Cumhuriyeti, Afrika kıtasının güney bölümünde denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Ülke Zambiya ismi ile bağımsızlığını kazanmadan önce Kuzey Rodezya adı ile 1924 yılına kadar Birleşik Krallık sömürgesi olmuş ve bu tarihten sonra da Birleşik Krallık'ın himayesi altına girmiştir. Ülkenin Angola, Kongo DC, Tanzanya, Malavi, Mozambik, Zimbabve, Namibya ve Botsvana'ya sınırı bulunmaktadır. Ülkenin ismi Zambezi nehrinden oluşturulmuştur. Zambiya, 24 Ekim 1964 tarihinde Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını kazanmıştır. Ülkenin başkenti Lusaka'dır.

Ülkenin ismi Afrika kıtasının dördüncü büyük nehri olan ve çıkış noktası Zambiya olan ve ülkenin doğu kısımlarında geçen ve Zimbabve ile sınır bölgesini oluşturan Zambezi nehrinden esinlenerek konulmuştur.

Bayrak​

Zambiya bayrağı ülkenin bağımsızlığını kazandığı 24 Ekim 1964 tarihinde göndere çekilmiş, 1996 yılında bayrak zemini renginde ufak değişiklik yapılarak bugünkü halini almıştır.

Bayrak yeşil zemin üzerine oluşturulmuş olup, dalgalanan tarafta bayrağın dikey olarak üçte ikisini kaplayacak şekilde uzanan üç adet ince şerit bulunmaktadır. Bu şeritlerin üzerinde, geriye kalan üçte birlik yeşil alanı kaplayacak şekilde kanatları açık altın sarısı kartal konumlandırılmıştır. Bayrak zemini oluşturan yeşil renk ülke topraklarının büyük bölümünü oluşturan ormanları ve tarlaları simgelerken, dikey üç şerite renk veren kırmızı, siyah ve turuncu renklerden kırmızı özgürlük için verilen mücadeleyi, siyah renk ülke insanının ten rengini, turuncu renk ise başta bakır olmak üzere zengin yeraltı kaynaklarını temsil etmektedir. Ülkenin ismini aldığı Zambezi nehrinde yaşayan ve bayrakta kanatları açık konumda bulunan kartal ise ülkenin daha yüksek hedeflere ulaşma arzusunu ve ülke ulusunun problemleri çözmede gösterdiği üstün yeteneği simgelemektedir.

Bağımsızlığını kazandığı 1964 yılından 1996 yılına kadar bayrak zemini daha koyu bir yeşilden oluşmaktaydı. O tarihte yapılan değişiklik ile yeşilin tonu daha açık bir hale getirilmiştir.

Arma​

Zambiya arması Zambiya arması
Zambiya arması, ülkenin bağımsızlığını kazandığı 24 Ekim 1964 tarihinde kabul edilerek resmi arma olarak kullanılmaya başlanmış ve yeni ülkenin resmi devlet arması olmuştur.

Armanın ortasında bulunan kalkan siyah bir zemine sahiptir. Bu kalkan üzerinde dikey olarak konuşlandırılan ve ülkenin en önemli turizm bölgesi olan ve Livingstone şehrine yakın bir konumda bulunan Victoria Şelalesi'ni temsil eden altı adet dalgalı çizgi bulunmaktadır. Kalkanın üst bölümünde doğal renkleri ile çapraz bir şekilde konumlandırılan çapa ve kazma ise ülkedeki tarım ve madencilik faaliyetlerini ifade etmektedir. Bunların da üzerinde kanatlarını açmış bir şekilde konumlandırılan kartal ise ülkenin ismini aldığı Zambezi nehrinde yaşayan ve Zambiya bayrağında da olduğu gibi ülkenin daha yüksek hedeflere ulaşma arzusunu ve ülke ulusunun problemleri çözmede gösterdiği üstün yeteneği simgelemektedir. Kalkanı her iki taraftan da elleri ile tutan ve yeşil bir alan üzerinde duran kadın ve erkek ise halkı ve eşitliği temsilen armada bulunmaktadır. Heraldik açıdan kalkanın sağ tarafında bulunan erkek, türkis şort ve ceket ile görülürken, heraldik açıdan sol tarafta bulunan kadın ise kısa kollu uzun bir elbise ile görülmektedir. Burada kadın ve erkeğin bu şekilde gösterilmesi geleneksel kıyafetlerden uzak ülkenin modern yüzünü temsil etmektedir. Erkek ve kadının ayaklarının yanında çok küçük bir şekilde fabrika ve zebra konuşlandırılmıştır. Erkeğin ayağının yanında bulunan fabrika ülkenin sanayisini, kadının ayağının yanında bulunan zebra ise ülkenin doğal hayatını simgelemektedir. Yeşil zeminin ortasında slogan bandını ikiye bölecek bir şekilde mısır koçanı yer almaktadır. Armanın en alt kısmında yer alan slogan bandında ise Tek Zambiya, Tek Ulus (One Zambia, One Nation) yazısı bulunmaktadır.

Ülke bağımsızlığını kazanmadığı dönemlerde o dönemlerdeki adı olan Kuzey Rodezya olarak bugünkü armanın ortasında bulunan kalkanı içeren bir arma kullanmaktaydı. Ayrıca ülke Rodezya ve Nyasaland Federasyonu'nun (Orta Afrika Federasyonu) bir parçası olduğu dönemlerde de farklı bir arma kullanmıştır.

Coğrafya​

Ülkenin toplamda var olan 5.664 km sınırının 1.110 km'si Angola, 1.930 km'si Demokratik Kongo Cumhuriyeti, 837 km'si Malavi, 419 km'si Mozambik, 233 km'si Namibya, 338 km'si Tanzanya, 797 km'si Zimbabve devleti ile oluşmaktadır. Ayrıca dünya üzerinde tek dörtgen sınır bölgesinde ülkenin Botsvana ile bağlantısını sağlayan ve metrelerle ifade edilen sınır çizgisi tartışmalıdır. Söz konusu sınıra bağlantısı olan Botsvana, Zambiya, Zimbabve ve Namibya ülkelerinin sınır anlaşmaları ile sınırlarına karşılıklı olarak resmiyet kazandırmadıkları için kabul görmeyen bir sınır noktası konumunda olan bu bölge belirsizliğini korumaktadır.

victoria-selalesi7e845102078dd2d5.jpg victoria-selalesi7e845102078dd2d5.jpg


Zambiya sahip olduğu 752,614 km² alan ile dünyanın en büyük 39. ülkesi konumunda bulunmaktadır. Bu alanlardan birçoğu 1.000 ila 1.400 m yükseklikte bulunan doğal yaylalardan oluşmaktadır. Ülkenin en yüksek noktasını Malavi sınırında bulunan Mafinga Hills'de bulunan Mafinga noktası oluşturmakta olup, bu nokta deniz seviyesinden 2.300 m yükseklikte bulunmaktadır. Zambezi nehrinin kollarının da bulunduğu ülkenin batı kesiminde alçak düzeyde Kalahari Çölü'nün kumulları bulunmakta olup, bu kumullar güneye doğru giderek azalmaktadır.

İklim​

Ülke genelinde hafif tropikal iklim hakim olup, yüksekliğe bağlı olarak sıcaklık değerleri ölçülmektedir. Ülkede üç mevsim yaşanmakta olup bu mevsimler şu şekildedir:
  • Mayıs - Eylül ayları arasında kuru ve soğuk bir dönem yaşanmaktadır. Bu aylarda ortalama sıcaklık değerleri 15 °C ila 27 °C olup, Haziran - Temmuz aylarında gündüz sıcaklıkları 10 °C, gece sıcaklıkları ise 4,5 °C kadar düşmektedir.
  • Ekim - Kasım ayları arasında kuru ve sıcak bir dönem yaşanmaktadır. Bu aylarda ortalama sıcaklık değerleri 24 °C ila 32 °C arasında ölçülmektedir.
  • Aralık - Nisan ayları arasında yağmurun bol olduğu, boğucu sıcaklıklar yaşanmaktadır. Bu aylarda ortalama sıcaklık değerleri 27 °C ila 38 °C olup, bu dönemlerde gün içerisinde şiddetli yağmurdan sonra güneşte kendini gösterebilmektedir. 2007/2008 döneminde olduğu gibi, bu dönemlerde şiddetli şekilde yağan yağmurlar doğal felaketlere neden olup, ölümlere neden olabilmektedir.
Ülke genelinde hakim olan bitki örtüsü savan olarak adlandırılan geniş çayırlık alanlardır.

Ülkenin kuzey bölgesinden doğan Zambezi Nehri, ülkenin güney kesiminde komşuları olan Namibya, Botsvana ve Zimbabve ile sınır çizgisini oluşturmaktadır.

Ülke 1.000 m yükseklikteki bir plato üzerinde bulunduğu için ülke genelinde çok sayıda büyüklü küçüklü şelale mevcuttur. Şelaler içerisinde en meşhur olanı ise Zambezi nehrinden oluşan Victoria Şelalesi'dir.

Ekonomi​

Bakır madeni Bakır madeni
Zambiya dünya genelinde önde gelen bakır ihracatı gerçekleştiren ülkelerden bir tanesi konumundadır. 2000 yılında yapılan yatırımlar ile bakır ihracı 550.000 tona kadar çıkmış bir konumdadır. Bu oran ile ihracat %80 artış bir konumda bulunmaktadır. 2004 yılından günümüze kadar Zambiya ekonomisi ortalama %5,2 büyüme göstermiştir. Tüm bu ekonomik verilere rağmen Zambiya dünya üzerinden en az gelişmiş ve en fakir ülkelerden biri olarak sayılmaktadır. 2003 verilerine göre nüfusun %64'ü günlük 1 Dolar'dan daha az bir kazanç ile yaşamını idame ettirmektedir.

Ülke nüfusunun %80'i tarım ile uğraşmaktadır. Başta bakır ve kobalt sektöründe olmak üzere nüfusun %14'ü ise madencilik ile uğraşmaktadır. Bakır endüstrisi ülkenin en önemli gelir kaynaklarını oluşturmakta olup, özellikle bakır ve kobalt ihracatın %75'ine denk gelmektedir. 1969 yılında 750.000 ton düzeyinde olan bakır çıkarımı, sektörde oluşan problemler nedeniyle 1999 yılında 260.000 tona kadar gerilemiş, bakır piyasasında da ücretlerin düşmesi ile daha da problemli bir sektör haline gelmiştir. Bu oranlar ile bakır üretiminde %2,1 ile dünya genelinde bakır üreten ülkeler arasında 12. sıraya kadar gerileyen Zambiya, 2005 yılında bakır piyasasında bakırın değerinin artması ile yeniden ivme kazandırdığı bakır üretimi ile 550.000 ton üretime kadar çıkmıştır. Günümüzde Zambiya genelinde 37.000 kişi madencilik sektöründe çalışmaktadır.

Tarih​

Ülkenin, Kuzey Rodezya olarak Birleşik Krallık himayesinde bir bölge iken başkanlık makamına seçilen Kenneth Kaunda, bağımsızlığın kazanılması ile bağımsız ülkenin de ilk devlet başkanı olmuştur. Yönetimde olduğu süre içerisinde rüşvet başta olmak üzere birçok olumsuzlukta artış görülmüş, bunların engellenmesi yolunda önemli adımlar atılmamıştır. 1973 yılında yasa değişikliği ile ilgili yaşanan gelişmeler neticesinde ülke içerisinde oluşan olumsuzluklar, Kaunda tarafından tek partili sisteme geçişin açıklanması ile noktalanmış, böylece ülkede kendisine karşı oluşabilecek muhalif bir oluşumu engellemiştir.

Uluslararası baskılar neticesinde 1990 yılında çok partili ilk demokratik seçimlere izin veren Kaunda, 1991 yılında yapılan seçimlerler devlet başkanlığı görevini Frederick Chiluba'ya bırakmak durumunda kalmıştır. 2002 ve 2006 yılında gerçekleştirilen ancak bağımsız gözlemciler tarafından olumsuzluklar ifade edilen seçimlerde Levy Mwanawasa devlet başkanlığı görevini üstlenmiştir. Mwanawasa'nın Ağustos 2008 yılında hayatını kaybetmesi neticesinde geçici devlet başkanı olarak görevi üstlenen Rupiah Banda, Ekim 2008 tarihinde yapılan erken seçimlerde oyların çoğunu kazanarak bu göreve resmi olarak seçilmiştir. Son olarak 2011 yılında gerçekleştirilen seçimlerde, bir önceki seçimde Banda'ya karşı kaybeden muhalefet lideri Michael Sata, Banda'ya karşı bu seçimleri kazanarak ülkenin yeni devlet başkanı olmuştur.

Nüfus​

Zambiyalı kadınlar Zambiyalı kadınlar
Zambiya'da nüfusun neredeyse tamamını, %98'ini, siyahi Afrikalı halk oluşturmaktadır. Bu grubun %99'unu da Bantu etnik grubuna mensup gruplar oluşturmaktadır. Bu grup içerisinde ve böylelikle ülkenin genelinde var olan en önemli grup ise toplumun %34'ünü oluşturan Bemba etnik grubudur. Ülke genelinde %14'lük bir paya sahip olan Rotse etnik grubu ise özellikle güney bölgelerde yaşamaktadır. Zambiya'da görev yapan birçok siyaset ve ticaret ile uğraşan kişiler bu etnik grubunun üyesidir. Ülkenin güneyinde konuşlanan bir başka grup ise ülke genelinin %16'sını oluşturan Tonga etnik grubudur. Avrupalı göçmenlerin ülke nüfusu içerisindeki oranları ise sadece %1,2 dolayındadır.

Zambiya genç bir nüfusa sahip olup, 2017 tahmini verilerine göre %65,95'i 0-24 yaş aralığındadır. Ülkenin sadece %2,31'i 65 yaş ve üzerindedir.

Dil​

Ülke nüfusunun büyük çoğunluğu oluşturan Bantu etnik grupları nedeniyle ülkede en çok konuşulan diller Bantu dilleridir. Ülkenin resmi dili İngilizce olmasına rağmen, ülke içerisinde 40'tan fazla dil konuşulmaktadır. Chewa dili ve Bemba dili ülkede yaygın bir şekilde konuşulan dillerdir. Ülke genelinde 3.300.000 kişi, yani nüfusun %36'sı Bemba dilini konuşurken, 800.000'den fazla kişi de Chewa dilini konuşmaktadır. Chewa dili aynı şekilde ülkenin başkentinde de konuşulan diller arasındadır. Bu iki dilin haricinde ChiTonga dili de bir milyona yakın kişi tarafından konuşulabilmektedir.

Din​

Özellikle misyonerlik faaliyetleri sonucunda hızlı bir artış gösteren Hristiyanlık ülke genelinde en yaygın olan dindir. Ülke nüfusunun %50'si bu dine inanmaktadır. Hristiyan inancına göre yaşamını sürdüren nüfusun büyük bir oranı da protestan mezhebine göre inacını yaşamaktadır. Hristiyanlık dininden sonra en yaygın olan inanış ise %24 ila %49 oran ile doğal dinlere inananlardır. İslamiyet'in ülke genelinde hemen hemen hiçbir etkisi görülmezken, islami inancına göre yaşamını sürdüren nüfusun oranı %1,1 civarındadır.

Sağlık​

Zambiya, dünya genelinde en çok HIV vakasının yaşandığı ülkelerin başında gelmektedir. Bu sebepten dolayı ülke genelinde yaş ortalaması 60 yaşından (1990 verileri), kadınlarda 37, erkeklerde ise 38 yaşına kadar düşmüş konumdadır. 2011 verilerine göre ülkede bir milyona yakın AIDS hastası bulunmaktadır. Bu hastalık nedeniyle 2006 verilerine göre 750.000 dolayında AIDS nedeniyle ailesini kaybeden yetim çocuk bulunmakta olup, bu sayının yakın bir gelecekte ülkedeki çocuk nüfusunun %20'sine denk gelen bir milyona ulaşacağı tahmin edilmektedir.

Eğitim​

Ülke genelinde okula gitme zorunluluğu bulunmamaktadır. Nüfus genelinde okuma yazma bilmeme oranı özellikle kadınlar arasında yaygın bir durumdur.

Mutfak​

Zambiya mutfağının en önemli ana besini mısır ve darıdır. Nsima adını verdikleri darı ve mısırdan yapılmış sert lapayı sağ avuçlarının içine alarak, minik minik kopartarak top şekline getirerek, Ndiwo ve Umunani dedikleri farklı lezzetteki güveçe bandırarak yerler. Genelde bu güveçler et, tavuk ya da balıklı olur. Ancak bunu yapmaya maddi gücü olmayanlar fasülye, kurutulmuş balık, yer fıstığı, bamya, lahana yada balkabağı yaprağı ile yaparlar. Maheu dedikleri yoğurt kıvamında ve tatlı olan içecekleri popülerdir. Mosi, Eagle ve Zambezi Lager en bilinen bira markalarıdır.

🇹🇷 Zambiya'da bulunan Türkiye Dış Temsilcilikleri​

Lusaka Büyükelçiliği
Adres: 5208 United Nations Avenue, Longacres Lusaka - Zambia
Telefon:+260-211-258341
Nöbetçi / Acil Durum Telefonu: +260-763-302021
Faks: +260-211-258345
E-posta: embassy.lusaka@mfa.gov.tr

Görev Bölgesi: Zambiya, Malavi
 
Bunlar da ilginizi çekebilir...
SOCAR - Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Petrol Şirketi
  • Ugur
  • Ugur,
  • Ansiklopedi
  • 0    246
Muz Cumhuriyeti
  • Ugur
  • Ugur,
  • Ansiklopedi
  • 0    197
Mohini - Türkiye Cumhuriyeti'nin İlk Fili
  • Ugur
  • Ugur,
  • Hayvanlar Alemi
  • 0    344
Türkiye Cumhuriyeti İller Kronolojisi
  • Ugur
  • Ugur,
  • Tarih
  • 0    2K
Geri