Ülke İzlanda

İzlanda
izlanda.png izlanda.png
BaşkentReykjavík
Resmî dillerİzlandaca
Yönetim ŞekliParlamenter Cumhuriyet
Yüzölçümü102.775 km²
Nüfus323.810
Nüfus Yoğunluğu3,1 kişi/km²
Para birimiİzlanda Kronası (ISK)
Zaman dilimi(UTC +0)
Telefon kodu+354
İnternet TLD.is
İzlanda, Atlas Okyanusu'nun kuzeyinde Grönland'ın güneydoğusu ile İskandinavya ve Büyük Britanya'nın kuzeybatısında yer alan bir ada ve Avrupa ülkesi. İzlanda, Arktik Okyanusu ile çevrilidir. Jeolojik olarak hem Avrupa hem de Kuzey Amerika kıtasındadır.

İzlanda, Atlas Okyanusu'nun kuzeyinde volkanik bir ada üzerinde kurulmuş ve çevresindeki birçok küçük adadan meydana gelmiştir. En yakın komşusu Grönland olup, 350 km uzaktadır. Diğer komşuları Norveç 1050 km, İskoçya 800 km uzaklıktadır.

Bayrak​

İzlanda Bayrağı, mavi zemin üzerine bayrağın köşelerine doğru uzanan etrafı beyaz ile çevrelenmiş kırmızı haç; haçın yatay kısmı aynı Danimarka bayrağında olduğu gibi bayrağın gönder tarafına doğru kaymıştır.

Arma​

İzlanda arması, bir lav bloğu üzerinde İzlanda bayrağını çevreleyen, ülkenin dört efsanevi koruyucusundan ("landvættir") oluşur.

Dört efsanevi figür:
Boğa ("Grigungur"), güneybatı İzlanda'nın koruyucusu,
Kartal veya griffin ("Gammur"), ülkenin kuzey-batısının koruyucusu,
Ejderha ("Dreki") kuzeydoğunun koruyucusu,
Kayalık devi ("Bergrisi"), güneydoğunun koruyucusu.

Tarih​

İzlanda arması İzlanda arması
861 yılında Norveçliler tarafından keşfedilen adaya ilk kez 9 ve 10. yüzyılda Norveç’ten gelen Vikingler yerleşmişlerdir. Bu toplulukların önderleri birleşerek 930 yılında parlamentonun ilk örneği sayılabilecek Athing’i meydana getirdiler. İç anlaşmazlıklar sonucu bağımsızlığını kaybeden ada 1262 yılında Norveç’in egemenliği altına girdi. 14. yüzyılda Norveç’in Danimarka’ya bağlanmasıyla, Danimarka’nın hâkimiyeti altına girdi. Danimarka önceleri adadan ticari bakımdan faydalanmaktaydı. Daha sonra İzlanda’yı tamamen idaresi altına aldı. 1551 yılında referandum ile Protestanlığı kabul eden İzlandalılar, 1662 yılında Danimarka kralına bağlılık yemini ettiler. 17. yüzyılda adada hastalık, kıtlık ve volkan püskürmeleri ortalığı kasıp kavurdu. 1838’de Reykjavik’te on üyeli bir meclis kuruldu. 1843’te de Althing yeniden teşkil edildi. 1904’te İzlanda’ya diplomasi dışında özerklik tanındı.

19. yüzyılda ortaya çıkan milliyetçilik akımları sonucu 1918 yılında İzlanda, Danimarka’ya bağlı bir devlet hâline geldi. II. Dünya Savaşı sırasında stratejik bir değer kazanan İzlanda’yı korumak gerekçesiyle İngiltere tarafından işgal edildi. Daha sonra 1941’de Amerikalılar burayı devraldı. 1941 yılında Althing, Danimarka ile bağlarını koparma kararı aldı. 1944 yılı Mayıs ayında halk oyuna sunulan yeni anayasa oylandıktan sonra 17 Haziranda cumhuriyet ilan edildi. İzlanda 1949 yılında NATO’ya üye oldu. Ordusu olmayıp da NATO üyesi olan tek ülkedir. 17 Haziran 1944'te, Amerika Birleşik Devletleri, İzlanda'yı ilk tanıyan ülke olmuştur.

Siyaset ve yönetim​

İzlanda Cumhuriyeti 17 Haziran 1944’te Danimarka'dan koparak bağımsızlığını ilan etmiştir. Anayasa 16 Haziran 1944'te yapılmıştır. Cumhurbaşkanı Ólafur Ragnar Grímsson'dur ve dört yılda bir seçilmektedir. Biri 40 üyeli, diğeri 20 üyeli iki meclisi vardır ve her ikisinin de görev süresi dört yıldır. Üyeler seçimle belirlenirler. Başbakan, Cumhurbaşkanı tarafından yetkilendirilir ve hükümeti kurar. Ülke 23 bölge ve 14 şehir ile yönetilmektedir.

Coğrafya​

izlanda-4.jpg izlanda-4.jpg

Gullfoss Şelalesi


Ülkenin toplam yüzölçümü 103.000 km²'dir. İzlanda’nın büyük bir bölümü volkanik olup adadaki yanardağlar hâlâ faaldir. Bunların sayısı 200’ü bulmaktadır. En önemlisi 1490 metre yüksekliğindeki Heklâ’dır. İzlanda’nın kıyıları güneyde düz, öteki yerlerde girintili çıkıntılıdır. Kıyılarının uzunluğu 6.000 km’den fazladır. Adanın bazı bölümleri geçmişteki yanardağ püskürmeleri sonucu ortaya çıkmıştır. Lav ovalarıyla kaplıdır. Bu ovalarda yer yer jökül adı verilen buz kubbelerine rastlanır. Bunların en büyüğü Vatnapöhull 8.500 km²'yi bulan yüzölçümüyle Avrupa’nın en geniş buzuludur. Adada bol çağlayanlı birçok ırmak bulunmaktadır. Bunlar kısa ve ulaşıma elverişsizdir. Irmaklarından en önemlisi Tjorsa (210 km)dır. İzlanda’da çok sayıda krater gölü vardır. En önemlisi olan Thingvallavat Gölü 120 km² olup, 116 metre derinliktedir.

Adanın yanardağlarından sonra en önemli özelliği gayzerlerdir. Bu sıcak su kaynakları ısınma ve elektrik enerjisi elde etmede kullanılır.

İzlanda, bugün etkin durumda olan 30 kadar volkana ve zengin termal kaynaklarına sahiptir.

Ekonomi​

Jeotermal enerjiyi kullanan Nesjavellir Santrali Jeotermal enerjiyi kullanan Nesjavellir Santrali
İzlanda bir ada devleti olduğu için ekonomisinin temelini balıkçılık ve balık mamulleri teşkil etmektedir. Para Birimi, İzlanda Kronudur. Nüfusun %3'ü turizm, %8'i tarım, %14'ü endüstri, %75'i hizmet sektörlerinde çalışmaktadır. GSMH oranı $11,4 milyardır. Enflasyon oranı %6,8'dir. Ülkenin %0,8'i işsizdir. Bu rakam Avrupa'nın en iyi oranıdır. NATO'da yer alıp, ordusu olmayan tek ülkedir. Bu yüzden orduya gider harcanmaz. Ayrıca ülkede kış turizmi ve termal kaynaklı turizm oldukça gelişmiştir. Ülkenin iç kesimlerinde ve termal kaynakların olduğu yerlerde lüks oteller bulunur.

Tarım ve hayvancılık
İzlanda'da bir koyun sürüsü İzlanda'da bir koyun sürüsü
İzlanda topraklarının büyük bir kesimi tarıma elverişsizdir. Ancak %0,5’inde tarım yapılmaktadır. Nüfusun %8’i tarım sektöründe çalışmaktadır. Başlıca ürünleri hayvan yemi, patates ve şalgamdır. Adanın buzullarla örtülü olmayan kesimlerindeki otlaklarda hayvancılık yapılır. Küçükbaş ve büyükbaş hayvancılık ülkede yaygındır. Hayvancılık, ülkedeki önemli bir geçim kaynağıdır.

Balıkçılık
İzlanda’nın en önemli gelir kaynağını meydana getiren balıkçılık, 106.487 gross tonluk 866 gemi ile yapılmaktadır. Yıllık tutulan balık yaklaşık olarak 1.500.000 tondur. Başlıca tutulan balık türleri, balina, morina ve ringadır. Tutulan balıkların büyük bir bölümü işlenerek ihraç edilmektedir.

Endüstri
Balıkçılıkta kullanılan malzemelerin ve balıktan elde edilen ürünlerin üretimi başlıca sanayi faaliyetidir. Balık konservesi ve balık unu fabrikası vardır. Küçük gemilerin yapıldığı, büyük gemilerin tamir edildiği tersaneleri; dokuma ve kumaş, çimento, ayakkabı, et ve süt ürünleri fabrikaları bulunmaktadır. Ayrıca başkent Reykjavik’in doğusunda ve adanın kuzeyinde çıkarılan alüminyum, başkent Reykjavik'ta bulunan birkaç alüminyum dökümhanesinde işlenerek ihraç edilir, ayrıca başkentte amonyum sülfat fabrikası da bulunmaktadır. Nüfusun %14’ü sanayide çalışmaktadır. Ülkedeki elektrik üretimi 8.474 milyar kWh (2004), elektrik tüketimi 7.881 milyar kWh (2004)'dır.

Ticaret
Ülke ihracatını %80’ini balık ürünleri, balık konservesi, tuzlanmış ve dondurulmuş balık, balık unu, balık yağı, alüminyum, diatomit ve gübre meydana getirir. Ayrıca hayvansal ürünlerde ihracatta önemli bir yer tutar. İhracat oranı, $3,587 milyar (2006), ihracat ortakları, Birleşik Krallık %17,9, Almanya %16,4, Hollanda %13, Norveç %11, ABD %8,1, İspanya %7,7, Danimarka %4,3 (2005)'dir. İthal ettiği ürünler, makineler, kimyevi maddeler, petrol ürünleri, ilaç ve çeşitli besin ürünleridir. İthalat oranı, $5,189 milyar (2006), ithalat ortakları Almanya %13,4, ABD %9,1, İsveç %8,6, Danimarka %7,3, Norveç %7,2, Birleşik Krallık %5,9, Çin %5,3, Hollanda %5, Japonya %4,7 (2005)'dir. Dış borç tutarı $3,073 milyar (2005)'dır.

Ulaşım ve haberleşme
İzlanda’da demir yolu yoktur. Kara yollarının uzunluğu 13 bin kilometreyi bulmaktadır. Başkent Reykjavik’te uluslararası bir deniz limanı ve havaalanı vardır. Ülkede hava yolu ulaşımı oldukca gelişmiştir. Ülkede irili ufaklı 98 adet havaalanı bulunur. Kullanılan telefon hatları: 243.900 (2005) kişidir. Televizyon sayısı: 198.000 (2005), İnternet kullanıcıları: 258.000 (2005) kişidir.

İklim​

İzlanda'nın küçük buzullarından biri olan Eyjafjallajökull Buzulu İzlanda'nın küçük buzullarından biri olan Eyjafjallajökull Buzulu
İzlanda’nın bulunduğu enlem dairesine karşı iklimi çok soğuk değildir. Ülkedeki rekor düşük sıcaklık -39 derece olarak ölçülmüşken 2009 yılında ise rekor yüksek sıcaklık 29 derece olarak ölçülmüştür. Gulf Stream akıntısının etkisinde kalan adada yazlar nemli ve serindir. Kışlar ise oldukça yumuşaktır. Isı ortalaması başkent Reykjavik çevresinde kışın -1 C°, yazın ise +11 C°'dir. Fakat kuzey bölgeleri daha soğuk olup, sıcaklık ortalaması kışın -8 °C civarındadır. Kuzey kesiminde Haziran ayında güneş 18 gün süre ile hiç batmadan ufuk hattı üzerinde durur.

Yağış ortalaması ise başkent dolaylarında 865 mm, güneydoğuda ise 1.710 mm’dir.

Bitki örtüsü​

Bitki örtüsü adada çok azdır. Buzulların bulunmadığı kesimlerde otlaklar vardır. Bitki örtüsü genelde çalılar ve dikenlerden meydana gelmiştir. Büyük ve iri gövdeli kayın ağaçlarından meydana gelen ormanlar giderek azalmış, günümüzde yok denecek hale gelmiştir. Ormanların çok az oluşu ve iklim şartları adada yabani hayvanların bulunmamasına sebep olmaktadır.

Nüfus ve sosyal hayat​

Başkent Reykjavik Başkent Reykjavik
İzlanda’nın nüfusu 320.000 kişidir. Nüfusun %80’i şehirlerde, diğer kısmı köylerde yaşar. Başkent Reykjavik'te nüfus 128.793 kişidir (2019 verileri). Şehirlerin çoğu kıyı kesimlerde ve güneydeki ovalarda kurulmuştur. İzlanda halkı için Theogir’in koyduğu kurallar bugün de geçerlidir. İzlanda’da bugün topluma açık yerlerde bira ve benzeri alkollü içkiler içmek yasaktır.

Dil​

İzlanda halkı kendilerine özgü dillerini, kültürlerini, efsanelerini ve geleneklerini korumak için ellerinden geleni yapmaktadırlar. Ülkede konuşulan diller İzlandaca (Resmi Dil), Danimarkaca, İngilizce, Nord lehçeleri ve Almancadır.

Din​

Halkın büyük kısmı Hristiyanlığın Evangelist mezhebine (%95,6) bağlıdır. Geri kalan kısmının %3,7 Protestan, %0,7’si Katoliktir.

Eğitim​

İzlanda’da eğitim düzeyi yüksektir. 7-15 yaşları arasında eğitim mecburi olup okuma-yazma bilmeyen yoktur. İzlanda’da beş üniversite ve iki kolej bulunmaktadır.

Mutfak​

Hákarl Hákarl
İzlanda mutfağı toprakları tarıma elverişli olmadığından sebze-meyve açısından zengin değildir. Bir ada ülkesi olan İzlanda mutfağının temelini balık oluşturur. Mutfağın en ünlü deniz ürünleri arasında okyanus levreği, morina balığı, ıstakoz ve somon gösterilebilir. Balık sarımsak, soğan ve tuzla marine edilerek geleneksel olarak fırında pişirilir. Kurutulmuş balık parçaları tereyağı ile birlikte yenir. Ayrıca kurutulmuş köpek balığı eti olan Hakarl adında popüler bir yemeği vardır. İzlanda’nın en ünlü yemeklerinden biri de ezilmiş, çırpılmış ve fırınlanmış bir balık yemeği olan plokkfiskurdur. Ülkede balina eti de oldukça ünlüdür ve pek çok restoranda yemek mümkündür. Hayvancılık gelişmiş olduğundan kuzu eti ve günlük üretilen diğer doğal yiyecekler de sık kullanılır. Balıkların kutuplardan gelmesi ve kuzuların gübresiz çayırlarda otluyor olmasından dolayı İzlanda mutfağına dünyanın en biyolojik mutfağı denilir.

İzlanda'nın geleneksel tatlılarından biri keklerin arasına kat kat böğürtlen reçeli konularak yapılan randalindir. Bir diğer tatlıysa skyr adındaki tuzsuz peynirle karıştırılmış krema ile birlikte sunulan yaban çilekleridir. Ülkenin milli içeceği alkol oranı yüksek olan Brennivin adındaki içkidir. Ayrıca İzlanda’nın Gull adında meşhur bira markası da vardır.

İzlanda’da Bulunan Türkiye Dış Temsicilikleri​

İzlanda’yla karşılıklı yerleşik diplomatik temsilciliğimiz mevcut değildir. Oslo Büyükelçimiz, aynı zamanda İzlanda’ya akredite olarak görev yapmaktadır. İzlanda’nın Kopenhag Büyükelçisi de ülkemize akreditedir.

Oslo Büyükelçiliği
Posta adresi:
Halvdan Svartes Gate 5,
0268 PO Box 4045AMB,
0244 Oslo Norway
Telefon: Büyükelçilik: +47 2212 8750; Konsolosluk Şubesi: +47 2212 8750
Faks: +47 22 55 62 63
embassy.oslo@mfa.gov.tr

Görev Bölgesi: Norveç
Akredite Ülkeler: İzlanda
 
Moderatör tarafında düzenlendi:
Bunlar da ilginizi çekebilir...
İzlanda’da Yanardağ Alarmı
  • Ugur
  • Ugur,
  • Güncel
  • 1    8K
Geri