İçindekiler
sudan5537d89c159fecf7.jpg
Sudan | |
---|---|
Başkent | Hartum |
Resmî diller | Arapça, İngilizce |
Yönetim Şekli | Başkanlık Sistemi |
Yüzölçümü | 1.886.068 km² |
Nüfus | 39.578.828 |
Nüfus Yoğunluğu | 20,9/km² |
Para birimi | Sudan sterlini (SDG) |
Zaman dilimi | UTC+3 (Doğu Afrika Zaman Dilimi) |
Telefon kodu | +249 |
İnternet TLD | .sd |
İnsanların Sudan'da yaşamaya başlaması milattan önce 5000 yılına kadar uzanır. 1,886,068 km2'lik yüzölçümü ile dünyanın en büyük 16. ülkesidir. Ülkenin, 2011 yılında Sudan ve Güney Sudan olarak ikiye ayrılmasından sonra yüzölçümü bakımından Afrika'nın en büyük ülkesi olma özelliğini Cezayir'e kaptırmıştır. Nüfus bakımından 30.9 milyonluk nüfusuyla dünyada 40. sıradadır. Ayrıca başkenti ile en büyük şehrinin birbirine en yakın olduğu ülkedir. (Hartum (başkent) - Omdurman (en büyük şehir) arası uzaklık : 150 metre). Bunun nedeni iki şehri ayıran engelin Nil Nehri olmasıdır.
Sudan tarihi
Tarihi : Tarihi kaynaklarda Sudan denirken kastedilen alan bugünkü Sudan’ın topraklarından çok geniş bir alandır. Araplar Afrika'ya girdikten sonra siyahilerin yaşadığı ve Kızıldeniz kıyılarından başlayarak Batı Afrika'ya kadar uzanan geniş bir alana Biladu's-Sudan (Siyahlar Ülkesi) adini vermişlerdi. Daha sonra "Bilad" kelimesi atılarak bu bölgeye sadece Sudan denmiştir. Bugünkü Sudan ise, Doğu Sudan denirken kastedilen bölgedir.Erken Tarih : İnsanlar Taş Devri’nden beri Sudan'da yaşamaktadırlar Bölgede siyahîlere ait kafatasları bulunmuş ve Hartum Bölgesi'nde yaşamış oldukları anlaşılmıştır. (m.ö.) 3800 civarında Nil’in batısında insan gruplarının yaşadığı ve kültürler oluşturduğu anlaşılmıştır.
Yakın Tarih : Mısır’ın 639'da Amr ibnu'l-As tarafından fethedilmesinden sonra bu ülkeye yerleşen Müslümanlar kısa süre sonra ticaret için Sudan pazarlarına gitmeye başladılar. Sudanlılar da İslam’ı ilk olarak bu tüccarlar sayesinde tanıdılar. Sudanlılardan bazıları İslam’ı tanıdıktan sonra kısa süre içinde bu dine ısındılar ve daha önce Sudan'a girmiş olan Hıristiyanlığın etkisi zayıflamaya başladı. Mısır’a yerleşen Müslümanlar 7. yüzyılın ortalarından itibaren Sudan’ı ele geçirmek için birtakım askeri hareketler gerçekleştirdiler. Bu fetih hareketleri uzun süre devam etti. 1172'de Selahaddin Eyyubi'nin kardeşi Turan Şah, 1260'ta da Baybars bugünkü Sudan topraklarına birer sefer düzenlediler. Bu seferlerden sonra buralarda İslam daha da güçlenmeye başladı. 1517'de Osmanlı Devleti'nin Mısır’ı fethetmesi Sudan'da etkisini gösterdi. Ancak aynı dönemde Sudan'da varlığını sürdüren Func Devleti de güneye doğru kayarak varlığını sürdürdü. Mısır valisi Kavalalı Mehmed Ali Paşa 1821'de Func Devleti'nin üzerine ordu göndererek Sudan topraklarını ele geçirdi. Ancak Mehmed Ali Paşa, Sudan'da halkı hiç memnun etmeyen bir siyaset güttü. Mehmed Ali Paşa, Sudan’ı fetheden İsmail Paşa'yı görevden alarak yerine kendi oğlunu geçirdi. O da birtakım siyasi hesaplarla Fransız ve İngilizlerle iş birliği yaptı ve bazı eyaletlerin valiliklerine onların adamlarını getirdi. Bu durum Sudan’ın Müslüman halkını rahatsız etti. Muhammed Ahmed el-Mehdi adlı bir zat bazı kişileri etrafına toplayarak 1881'de bir hareket başlattı. Muhammed Ahmed el-Mehdi, etrafında topladığı kuvvete "ensar", hareketine de "ensar hareketi" adını veriyordu. Mehdi'nin hareketi kısa zamanda geniş bir alana yayıldı. Onun hareketini bastırmak için gönderilen ordular yenilgiye uğratıldılar. Ensar hareketi gösterdiği başarılarla hakimiyetine aldığı topraklar üzerinde ayrı bir yönetim kurdu. Mehdi, 22 Ocak 1885'te öldü ve yerine geçen oğlu Abdullah bin Muhammed, Omdurman'da Herbert Kitchner adlı İngiliz generalin komutasındaki Mısır kuvvetlerine yenildi. Daha sonra İngiliz güçler, Mısır’daki yönetimin yanlış uygulamalarını düzeltmeyi amaçladıklarını ileri sürerek 1899'da Sudan'a girdiler. İngilizler ilk iş olarak Muhammed Ahmet Mehdi'nin başlattığı hareketi tümüyle dağıttılar. 1920'lerin başlarındaki isyan hareketleri başta İngiliz yönetimini sarsar gibi olduysa da ilerleyen birkaç yılda bastırıldılar ve Sudan 1 Ocak 1956'da bağımsızlığını elde edinceye kadar İngiliz işgalinde kaldı.
Sudan bayrağı
Sudan bayrağı günümüzde kullanılan hali ile 20 Mayıs 1970 tarihinde göndere çekilerek ülkenin resmi bayrağı olmuştur.Bayrak Pan-Arap renkleri olan yeşil, siyah, beyaz ve kırmızıdan oluşmaktadır. Yatay olarak üç eşit şerit halinde bayrağı bölen yeşil, beyaz ve siyah renklerin üzerine, göndere çekilen tarafta, bayrağın üçte birini kaplayacak şekilde oluşturulan kırmızı dikey ikizkenar üçgen konumlandırılmıştır. Bayrakta bulunan yeşil renk İslamiyeti, Fatımiler hanedanlığını ve devletin refahını sembolize etmektedir. Orta şeritte bulunan beyaz renk barışı, ışığı ve iyimserliğin yanı sıra 1924 yılında gerçekleştirilen devrimde kullanılan beyaz bayrağı ifade etmektedir. Bayrağın alt bölümünde bulunan siyah renk ise ülkenin Afrika kıtasına ait olduğunu temsil etmektedir. Ayrıca ülke ismi olan Sudan Arap dilinde siyah renk anlamına gelmektedir. Üçgene zemin olan kırmızı renk ise devrimi, sosyalizmi ve ülkenin devlet olabilmesi için verilen mücadelede akıtılan kanı sembolize etmektedir.
Ülke bağımsızlığını kazandığı 1956 yılından 1970 yılına kadar yatay üç eşit şeritin mavi, sarı ve yeşil renkler ile sıralanmasıyla oluşan bayrağı kullanmaktaydı. 1969 yılında Cafer Muhammed en-Numeyri 'nin ülke yönetimini ele almasıyla bayrak bugünkü halini almıştır ve 1970 yılında ülkenin resmi bayrağı yapılmıştır.
Sudan arması
Sudan arması, Afrika ülkesi Sudan tarafından kullanılan resmi devlet armasıdır.Arma kanatları açık bir vaziyette bulunan ve Sudan'ın ulusal simgesi olan Sekreter kuşu ile oluşturulmuş olup, kuşun gövde kısmında 19. yüzyılda Sudan'ı yöneten ve kendini mehdi ilan eden Muhammed Ahmed dönemini ifade eden bir kalkan konumlandırılmıştır. Armanın üst bölümünde yer alan slogan bandı üzerinde Arapça Zafer bizim olacak ifadesi yer alırken, armanın alt kısmında yer alan slogan bandında ise yine Arapça ülkenin ismi olan Sudan Cumhuriyeti yazısı yazmaktadır.
Sudan armasının oluşumunda Pan-Arabizm renkleri olan siyah, yeşil, kırmızı ve beyaz yer almaktadır.
Ülkede 1970 yılına kadar merkezinde gergedan olan farklı bir arma kullanılmaktaydı.
Coğrafya
Afrika kıtasının kuzeydoğusunda yer alan Sudan, 1.886.068 km² yüzölçümüne sahiptir. Ülke; güneyde Güney Sudan, güneybatıda Orta Afrika Cumhuriyeti, batıda Çad, kuzeybatıda Libya, kuzeyde Mısır, güneydoğuda Etiyopya, doğuda Eritre ile komşudur. Ayrıca doğusundaki Kızıldeniz ile 853 km sahil şeridi bulunmaktadır. Düz bir coğrafyaya sahip ülkenin güneyi, güneydoğusu ve batısı dağlarla çevrili iken kuzeyi ise çöllerle kaplı bulunmaktadır. Ülkenin yaklaşık % 24’ü çöllerden oluşmaktadır .Beyaz Nil, Mavi Nil ve Atbarah gibi akarsular Sudan içerisinde birleşerek Nil nehrini oluşturmaktadır. Başkent Hartum'da Beyaz Nil ve Mavi Nil'in birleşiminde kurulmuştur.
Sudan'ın en önemli yer altı zenginliği petroldür. Diğer yeraltı kaynakları; doğalgaz, demir, bakır, krom, çinko, kurşun, nikel, tungsten, mika, gümüş ve altın olarak sıralanmaktadır.
Darfur Sorunu : Darfur başkent Hartum'un 1300 km batısında bir bölgedir. Yerel ve Arap kabilelerin hayvancılıkla geçindiği bölgede su kaynakları ve otlakların paylaşımı konusundaki uyuşmazlıklar, kuraklığın etkisi ile büyümüş, 2003 yılında, yerel bir isyanın ardından, bölgedeki kabileler "Toro Boro" ile Sudan hükümeti tarafından kurulan ve desteklenen milis kuvvetleri (janjavid) arasında çatışmalar başlamıştır. Bu çatışmalarda Darfur nüfusunun üçte biri -yaklaşık 2 milyon insan- zorla yerinden edilirken, yüz binlerce insan öldürüldü. Halen 1,5 milyon kişi yerleştirildikleri mülteci kamplarında yaşamaktadır.
Hükümetin, Darfur bölgesinde, geniş çaplı bir “etnik temizlik” başlattığı iddiaları üzerine, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, 18 Eylül 2004 tarihinde, 1564 no'lu kararıyla genel sekreterden Sudan'da bir araştırma komisyonu kurulmasını istemiştir. Kurulan komisyon, 25 Ocak 2005'te, BM Genel Sekreteri'ne bir rapor sunmuş ve sivil halkın korunması ve suçluların cezalandırılması için harekete geçilmesini tavsiye etmiştir. Raporun ardından, Güvenlik Konseyi, 31 Mart 2005 tarihli ve 1593 no'lu kararı ile olayı Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne taşıma kararı almıştır.
6 Haziran 2005'te UCM savcısı Luis Moreno Ocampo, Darfur'da işlenen suçlar hakkında soruşturmayı resmi olarak açmış ve dosya Hakim Akua Kuenyehia (Gana) başkanlığındaki 1 no'lu Ön Yargılama Dairesine iletilmiştir.
2007'de Sudan hükümeti destekli Janjavid adı verilen paramiliter gruplarla, ( Toro Boro ) Sudan Özgürlük Hareketi (Haraka Tahrir Sudan) denen asiler arasındaki çatışmalara sahne olmaktadır. Militer gruplara destek olduğunu ve etnik temizliği kabul etmeyen Sudan hükümeti, Nisan 2007'de Amerikan ambargosu ve diğer baskılara da dayanamayarak, Birleşmiş Milletler'in (BM) Darfur'da barışı sağlamaya yönelik operasyonlarını, "silahlı havadan konuşlandırma dahil" kabul ettiklerini açıkladı.
4 Mart 2009 tarihinde Uluslararası Ceza Mahkemesi Sudan Devlet Başkanı Ömer el-Beşir hakkında Darfur Bölgesinde soykırım, savaş suçu ve insanlığa karşı suç işlemekten dolayı tutuklama emri çıkartmıştır. Böylece görev başındaki bir lidere ilk kez soykırım, savaş suçu ve insanlığa karşı suç cezası onanmış oldu. Ömer el-Beşir, Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin kuruluşundan (2002 yılından) bu yana hakkında tutuklama emri çıkartılan en üst düzey yetkilidir .
Diller
Resmi dili Arapça ve İngilizce’dir. Halk arasında kullanılmakta olan yaygın dil Arapça'dır. Ülkenin ikinci resmi dili olan İngilizce ise yükseköğretim, devlet yönetimi ve iş dünyasında kullanılmaktadır. Sudan'da 134 farklı dil konuşulmaktadır. Güney bölgelerde Dinka dili daha yaygınken, kuzey bölgelerde konuşulan Arapça'ya yerel diller, Mısır ve ArabistanArapçası'nın karışımından oluşan Sudan Arapçası denir. Kuzeyde konuşulan diğer önemli diller Beja ve Nubian dilleridir. Dinka, Nuer, Acholi, Madi, Otuho, Didinga, Zande, Abukaya, Muru, Murule, Lopit, Toposa, Buya, Pari, Shilluk, Bari ve Anywak dilleriyse güneyde konuşulan yerel dillerden bazılarıdır.Resmi din
Resmi din İslam’dır. Halkın % 90'i Müslüman,geriye kalan kısım ise animizm ve Kıpti ve Ortodoks Hıristiyan mezhebine mensuptur. Müslümanların çoğunluğu Sünni ve Sünnilerin bir kısmı Şafii ve öbür kısmı da Maliki'dir.Ulaşım
Deniz : Sudan'ın doğuda Kızıldeniz'e kıyısı olması sebebiyle hem Akdeniz hem de Hint Okyanusu'na bağlantısı vardır. Ülkenin deniz kıyısındaki en önemli şehri ve limanı Kızıldeniz kıyısındaki Port Sudan şehridir. Port Sudan, balıkçılık ve turizmin yanı sıra deniz ticaretinin ve ulaşımının da hareketli olduğu bir merkezdir.Hava : Başkent Hartum, Sudan'ın en büyük havaalanına ev sahipliği yapmaktadır. Bu havaalanı, Sudan'ın en büyük havayolu şirketi olan Sudan Havayolları'nın ana terminalidir. Şehrin güneydoğu sınırına yakın inşa edilmiş olan terminal, şehrin hızlı gelişimi ile şehrin kalbi konumuna gelmiştir. Omdurman'da yeni yapılmakta olan uluslararası havaalanı Sudan'ın en büyük havaalanı olma özelliğini alacaktır. Bu havalimanları dışında Güney Sudan'daki Juba Havalimanı ve Port Sudan Havalimanı da büyüklük sırası ile ardı sıra yer alır.
Köprüler : Mavi Nil'i geçen aşağıdaki köprüler Hartum'u Kuzey Hartum'a bağlarlar:
- El Mek Nimir Köprüsü
- Mavi Nil Kara & Demiryolu Köprüsü
- Kober Köprüsü
- Şambat Köprüsü
- Tuti Köprüsü
Demiryolu : Sudan'da, başkent Hartum'u Mısır'a Port Sudan'a ve El Obeid'e bağlayan demiryolları bulunmaktadır. Batı da Nyala ve güneyde Wau şehirlerine kadar uzanan toplam 3500 ila 4000 km. uzunluğunda demiryolu şebekesi mevcuttur.
Sudan’da İklim ve Hava Durumu
Sudan'da iki farklı iklim tipi görülmektedir. Ülkenin kuzeyinde çöl iklimi hâkimken, güneyinde tropikal iklim görülmektedir. Ülkenin kuzeydoğusu deniz kıyısında olduğundan kuzeybatıya göre daha ılımandır. Kuzey kesimlerde çöl ikliminin etkisiyle sıcaklık ortalamaları 40 derece civarındadır.Sudan Ekonomisi
Sudan ekonomisi iki ana sektöre ayrılır. Birincisi temel olarak pamuk üretimi ve ihracatına dayanan modern sektör, ikincisiyse tarım ve çobanlığa dayalı sektördür. Ülkede yetiştirilen başlıca tarım ürünleri tahıl, patates, Afrika darısı, şekerkamışı, sebze, tütün, yerfıstığı, susam, mısır, hurma, pamuk, yulaf, pirinç, kahve ve süpürge darısıdır.Sudan Kültürü
Sudan'da yaşanan karışıklıklar nedeniyle halk ekonomik olarak zor durumdadır. Sudan insanları inatçıdır ve karşılarındaki insana kolay güvenmezler. Sudanlılar özellikle rahatlıkları ve telaşsızlıklarıyla bilinmektedirler. Fotoğraflarının çekilmesinden hoşlanmazlar bunun nedeni beyaz adam dedikleri turistlerin içinde bulundukları zor durumu yaymasını istememeleridir. İzinsiz fotoğraf çekilmesi halinde ya para ödenmesi ya da fotoğrafın silinmesi gerekmektedir. Özellikle resmi binalar, havaalanları, köprüler olmak üzere birçok yerde fotoğraf çekmek yasaktır.Sudan Mutfağı
Sudan mutfağında kuzu eti ve tavuk eti çok tüketilmektedir. Yemeklerde pirinç önemli yer tutmaktadır. Susam yağı çok kullanılmaktadır. Sudan mutfağının en ünlü yemekleri kuzu etinden yapılan Bamia Bamia ve domatesli dana eti yemeği olan machidir. Mutfakta en çok tüketilen geleneksel yemeklerden biri ezilmiş bakladan ya da fasulyeden yapılan yemekleri fuldur. Kissra denilen mısır unundan yapılan ekmek ve Aseeda dedikleri mayalanmış hamuru tuzlu suda haşladıkları yemekleri vazgeçilmezlerindendir. Mudafarapeyniri de Sudan mutfağının önemli lezzetlerindendir. Ülkeye ait Tabrihana adında alkolsüz bir içecek vardır. Ülke genelinde sosyal kanuna bağlı olarak kesinlikle alkol bulunmamaktadır. En bilinen içeceklerinden biri hibiskus çiçeğinin yapraklarından yapılan karkadehdir. En çok tüketilen içeceklerden biri de çaydır. Krem karamel ise en çok sevilen tatlı çeşididir.Sudan’ın Festivalleri
Sudan’da Sudan Eğitim ve Teknoloji Bakanlığı tarafından gerçekleştirilen Sudan Üniversiteleri Sosyal Kültürel Bilimsel Öğrenci Festivali, sergi, eğlence programları, konserler ve çeşitli etkinliklerin yapıldığı bir festivaldir. Festival her yıl nisan ayında gerçekleştirilmektedir.Sudan’da Bulunan Türkiye Dış Temsicilikleri
Adres: HOUSE NO: 21, BLOCK NO: 8H, BELADIA STR. P.O.BOX: 771 EAST KHARTOUM-SUDANTelefon: 00 249 183 - 794 215 00 249 183 - 794 216
Faks: 00 249 183 794 218
[email protected]
Sudan'daki SEVAKİN ADADI KONUSUNA Buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.