Ansiklopedi

UFO (İngilizce: "Unidentified Flying Object"/tanımlanamayan uçan nesne); bilimsel bir açıklaması olmadığı ve genellikle dünya dışı yaşam taşıdığı iddia edilen gizemli nesne.Türkçede uçan daire kavramı da sıklıkla UFO anlamında kullanılır. UFO fenomenleri bazen sadece gözlemcilerin iddiasından, bazen de çeşitli kayıt cihazlarıyla elde edilen görüntü ve/ya seslerden ibarettir. UFO'larla ilgili kayıt ve iddiaları inceleyen kişilere ufolog, bu uğraşa ise ufoloji adı verilir. Daha öncesinde de UFO gözlemleri yapılmış olmakla birlikte, gözlem raporları 1950’li yıllardan itibaren, özellikle ABD’de büyük bir artış göstermiştir. Bu yıllardan itibaren günümüze kadar on binlerce UFO iddiası kaydedilmiştir. Etimoloji UFO'lar...

İstanbul'daki Antik Roma Hipodromu esasen MS 2.yy'da inşa edilse de, bugün Sultanahmet Meydanı'nda (At Meydanı) kalıntıları bulunan görkemli Hipodrom, Büyük Konstantin tarafından 4.yy'da imar edilmiştir. Byzantion'u Nea Roma'ya dönüştürmenin bir bedeli vardı ve o bedellerden biri Hipodrom'du! Ve eğer Yeni Roma artık başkent Konstantinopolis olacaksa, bu şehrin en göz alıcısı eseri de o olmalıydı... İstanbul'da Bir Roma Yapısı: Circus Maximus Hippodrome İmparator Septimus Severus'un Byzantion'u Megaralılardan aldığını daha önce anlatmıştım. Ancak bu o kadar kolay olmamıştı. Savaş esnasında Severus İstanbul'u yerle yeksan etmişti. Bu nedenle hem şehri onarması hem de Byzantium halkını mutlu etmesi gerekiyordu...

Gökbörü oyunu Türkler’in tarihî ve millî sporlarından biridir. Bugün dahi Türkistan Türkleri’nin en önemli atlı sporlarından birini teşkil eden gökbörü oyunu, cirit gibi atlı bir spordur ve esası, at salıp koşarak oğlağı kapmak ve rakibin kalesinden geçirerek sayı kazanmak üzerinedir. Gökbörü oyunu, Türkistan kökenli olup, binlerce yıldan beri, atlı savaşçıların kendilerini barış zamanlarında zinde tutmak için oynadıkları atlı müsabakalardan biridir. Günümüzde Kırgızistan, Kazakistan, Özbekistan, Türkmenistan, Moğolistan, Tacikistan ve Afganistan'da oynanıyor. Oyun halen en doğal haliyle oynanmakta ve seyredildiği zaman tam bir savaş oyunu havası vermektedir. Esasında Türkler her türlü atlı spor oyununa rağbet gösterir ve başarılı...

Vakti zamanında, Sultanahmet meydanındaki hipodromun Spina duvarı üzerinde yer alan Dikilitaş yani Obelisk; İstanbul’un en eski anıtları arasında yer almaktadır. Aslında çok daha fazla eserle araba yarışlarının tam ortasında yer alan Spina Duvarı’ndan ne yazık ki günümüze ancak Sultanahmet Dikilitaşı, Yılanlı Sütun ve Örme Sütun kalmıştır. Mısır Dikilitaşı’nın Hikayesi Antik Mısır eseri olan Obelisk’e halk arasında genelde yalnızca Dikilitaş denilse de Theodosius Dikilitaşı olarak da anılır. Kimilerine göre Firavun 3.Thutmosis tarafından Asya’da kazandığı zaferlerin anısına kimilerine göre de iktidarının 30.yılı anısına, Karnak Tapınağı’na diktirilmiştir (MÖ 1400’ler). Orijinal yüksekliğinin 30 metre civarında...

Yılanlı Sütun (Burma Sütun) ve Örme Sütun (Konstantin Dikilitaşı), vakti zamanında Spina Duvarı üzerinde yer alan ve bugüne dek ayakta kalabilmiş eserlerdendir. Mısır Dikilitaşı ile ilgili teferruatlı bir yazı ele almıştım. Şimdi Yılanlı Sütun ile Örme Dikilitaş’a da kısaca değinelim. Yılanlı Sütun (Burma Sütun) İmprator Konstantin tarafından İstanbul’a getirilen Yılanlı Sütun ya da diğer adıyla Burma Sütun; Yunan şehir devletlerinin Perslere karşı kazandıkları zaferin anısına, Dephi’deki (Delfi) Apollo tapınağına dikilmiştir. Orijinal Yılanlı Sütun’un Dikilmesi MÖ 479 yılındaki Pers saldırısını, Platea bölgesindeki savaşta bertaraf eden 31 kadar Yunan şehir devleti; elde ettikleri bronzların bir kısmını eriterek bu...

Aya İrini Kilisesi, İstanbul’un hem ilk kilisesi hem ilk müzesidir! Aya İrini adı, “Kutsal Sulh” anlamına gelen Hagia Eirene (Aziz İren) isminden gelmektedir. Yaklaşık 2.500 yıllık bir tarihe sahip olan bu mabedin efsanevi tarihine ve mimari yapısına birlikte göz atalım. Aziz İren’in Roma’ya Etkisi Aya İrini Kilisesi’ne ismini veren aslında Penelope adında genç bir kadındır. Efsaneye göre Büyük Konstantin’in, şehri başkent yaparak yeniden imar ettiği dönemde birçok Romalı gibi o da Konstantinopolis’e gelmiştir. İnançlı bir Hıristiyan olan Penelope, Roma halkını Hz İsa ile tanıştırmak için çaba harcar. Ancak bunu ret eden pagan Romalılar, Meryem Ana’yı inkar etmesi ve Paganizm’e tabii olması için kadına çeşitli...

Embraer E-Jets dar gövdeli, çift motorlu, orta menzilli, Brezilya yapımı jet yolcu uçağı modelidir. İlk kez 1999 yılında Paris Havacılık Fuarı'nda tanıtılan uçağın ilk uçuşu 2002 yılında gerçekleştirildi. Temmuz 2008'e kadar 847 ana sipariş 827 adet opsiyonel üretim talebi aldı. Temmuz 2008 tarihinde toplam üretim adedi 410'u bulan uçak 2016 yılına kadar 1112 adet üretilmesi planlanmaktadır. E-Jets Hava yolları versiyonu ve özel iş jeti olarak iki ayrı tasarıma sahiptir. Temel türevi E-170 temel alınarak daha güçlü motorlar, uzatılmış kabin, geniş kanat tasarımı ile E-190 ve E-195 serileri geliştirildi. Embraer E-Jets yeni nesil bölgesel jet uçaklarındandır. Daha az masrafla daha çok yolcu taşımayı amaç edinmiş hava yolu şirketleri...

İstanbul Milyon Taşı (Sıfır Taşı), antik dönemde Dünyanın merkezi Roma’nın da sıfır noktası olarak kabul edilmekteydi. Ayasofya’dan Beyazıt’a giden yolun sağında, tam köşede yer alan ve bugün neredeyse doğru düzgün fark edilmeyen bu taş, “tüm yollar Roma’ya çıkar” sözünün de kaynağıdır. İstanbul’un kuruluşu esnasında şehrin efsanevi kurucusu Megaralı Kral Byzas tarafından dikildiği yolunda söylentiler olsa da; tarihçiler taşın, Konstantinopolis’i başkent yapan Büyük Konstantin’in, “dünya merkezi alameti” olarak diktiğinde hemfikirdirler (MS 4.yy). Nasıl ki Antik Roma’da Milliarium Aureum vardıysa, İstanbul’da da Sıfır Taşı olmalıydı. Dünyanın herhangi bir noktasına olan uzaklık Milyon Taşı’ndan ölçülüyordu. Örneğin...

Küçük Ayasofya Camii yani eski adıyla Sergius and Bacchus Kilisesi, 527 – 536 İmparator Jüstinyen tarafından yaptırılmıştır. 1500 yıldır ayakta duran Küçük Ayasofya bakalım ne gibi evrelerden geçmiş... Sergius and Bacchus Kilisesi İnşa Ediliyor Rivayete göre İmparator Anastasius’a karşı gerçekleştirilen bir komploda adı geçen Jüstinyen ve amcası Jüstin, idamdan, imparatorun rüyasına giren Aziz Sergios ve Aziz Bachios’un Anastasius’a, onların suikast ile bir ilgilerinin olmadığını söylemesi ile kurtulurlar. Amcasından sonra imparator olan Jüstinyen de, azizlere şükranının alameti olarak onların adına bir kilise yaptırır: Sergius & Bacchus Kilisesi Marmara surlarının güney kısmına yakın, Kadırga ve Cankurtaran semtleri...

Edirnekapı’da bulunan Tekfur Sarayı, Blaherna Sarayı (Blakhernai Sarayı) kompleksinin parçalarından biridir ve klasik Roma saray yapısının İstanbul’daki tek örneğidir. Bir zamanlar 3 katlı olan Tekfur Sarayı’nın, yapılış amacı ve tarihi hakkında ihtilaflar mevcuttur. Tekfur Sarayı’nı Kim Yaptırdı? Sarayın yapılış tarihi ile ilgili kati bilgiler yoktur. Çeşitli mimari özelliklere dayanılarak Tekfur Sarayı’nın 10. veya 11. yüzyılda inşa edildiği tahmin edilmektedir. Kimi tarihçiler Blakhernai Sarayı’nın ek binası olarak Porfirogennetos lakaplı İmparator 7.Konstantin tarafından yaptırıldığı, kimi tarihçiler ise Blaherna Sarayı çalışanlarının ikameti için yaptırıldığı tezini savunmaktadırlar. Romalılar buraya önceleri...

İstanbul 7 tepe tanımı, sur içinde kalan ve eski İstanbul’da belirgin olarak görülen hakim yedi tepeyi anlatmaktadır. Daha önce Roma’nın Yeni Başkenti: Konstantinopolis isimli yazımda, İstanbul’un tıpkı İtalya’daki Roma kenti gibi 7 tepeli bir şehir olmasının, başkent seçilmesinde etkili olduğunu anlatmıştım. Peki İstanbul’un 7 tepesi nerelerdir? Şehir, modern mimariden etkilenmeden önce bariz bir şekilde belli olan bu 7 tepe, gerçek İstanbul olan sur içinde yer almaktadır: 1-Sarayburnu (Topkapı) 2-Çemberlitaş (Nuruosmaniye) 3-Süleymaniye (Beyazıt) 4-Fatih (Fatih Cami) 5-Yavuz Selim (Yavuz Sultan Selim Cami) 6-Edirnekapı (Mihrimah Sultan Cami) 7-Kocamustafapaşa (Çapa – Haseki) İstanbul 7 Tepe İsimleri Semt adları veya...

Fatih Kıztaşı, MS 450 yıllarında İmparator Marcianus tarafından Forum Amastrion’a dikilmiştir. Roma döneminden kalma birkaç anıt sütundan birisidir. Fetih sonrası kurulan ilk Türk mahallelerden biri olan Kıztaşı Mahallesi’ne adını veren eser, esasında milattan sonra 452 ya da 457 yılında dönemin Roma İmparatoru Marcianus tarafından kendi adına diktirilen bir anıt sütundur. Uzun bir süre Saraçhane’de bulunan Yeniçerilere ait bekar odalarından birinin bahçesinde kalmış ve geçtiğimiz yüzyılın başlarında (bir yangından sonra) tekrar ortaya çıkarılmıştır. Roma Efsanelerine Göre Kıztaşı Kıztaşı hakkında bilgi verirken efsanelerinden bahsetmemek olmaz… Romalılara ait olan efsaneye göre, Jüstinyen Aya Sofya’yı inşa...

Zeyrek Camii ya da eski adıyla Pantokrator Manastır Kilisesi, MS 1118 ve 1136 yıllarında arasında inşa edilmiş, birbirinden farklı 3 yapının bir araya gelmesiyle oluşan bir ibadethanedir. Bir tür Hıristiyan külliyesi olarak da tanımlayabileceğimiz yapı, temelde 3 kilisenin birleştirilmesiyle ortaya çıkmıştır. Bünyesinde ayrıca; şapel, kütüphane, hastane, göz sağlığı merkezi ve yaşlılar evi de bulundurmaktaydı. 1453 yılındaki fetihten sonra ise Fatih Sultan Mehmet Han’ın vakfına tabi edilmiş ve camiye çevrilmiştir. Pantokrator Manastır Kilisesi Yükseliyor Dönemin din adamları tarafından manastır olarak da kullanılan Pantokrator Kilisesi’nin temellerini, Komnenos hanedanından İmparator 2.Yannis’in eşi...

Anemas Zindanları, Tekfur Sarayı olarak da bilinen Blakhernai Saray kompleksinin bir parçasıdır. Roma döneminden İstanbul’da kalan tek yer altı zindanı olmasının yanı sıra; yer altı tünelleri, labirentvari sarnıçları ve son derece dar işkence odaları ile istisnai bir özelliğe sahiptir. 40 odalar adı verilen işkence çukurları, mahkumların ölene dek içlerinden çıkamayacakları kadar dar ve derin çukurlardı. Yüksek ihtimalle konuşturulmak istenen ya da çok ağır suçlar işleyen mahkumların kapatıldığı alanlardı buralar. Bazı kaynaklara göre Komnenos ve Paleologos hanedanlarından imparatorlar ve prensler dahi kapatılmıştı buraya. Hatta Vikipedi’de, Sultan 1.Murat’ın oğlu Şehzade Savcı Bey’in de burada yattığı yazıyor...

Büyük Saray, İstanbul’u başkent yapan Roma İmparatoru Konstantin tarafından yaptırılmıştır. MS 330 yılında inşa edilen saray kompleksi, bundan sonra yaklaşık 800 yıl süreyle faal olarak kullanılmıştır. Byzantium’u Konstantinopolis’e çevirerek yeryüzünün en kudretli imparatorluğunun başkenti haline getiren Konstantin, o kudrete yaraşır bir saraya ihtiyaç duydu. Bu öyle bir saray olmalıydı ki hem kendinden sonra gelenlere yetmeli hem de büyük imparatorluğuna gelen tüm yabancılara onun ihtişamını göstermeliydi. Büyük Saray Neredeydi? Büyük Saray’ın yeri, Aya Sofya ile Antik Hipodrom arasındaydı. Tabi o dönem Ayasofya henüz inşa edilmemişti. İlk Ayasofya, Büyük Ayasofya Kilisesi isimli yazımda da belirttiğim gibi ancak...

Bozdoğan Su Kemeri, Doğu Roma İmparatoru Flavius Iulius Valens tarafından MS 378 yılında tamamlanmıştır. Bu nedenle Valens Su Kemeri olarak da anılır. Fatih ilçe sınırları içerisinde Saraçhane bölgesinde yer alır. Bozdoğan Su Kemeri, tamamı 250 kilometre civarında olan bir su taşıma sisteminin parçasıdır. Antik dönemin en büyük su kanalı tesislerinden olan Valentin Su Kemeri, Konstantinopolis’in toplam 1 milyon metreküp olan su depolarını (sayısız yer altı sarnıcı ve açık havuzlar) dolduruyordu. Roma Döneminde Valens Su Kemeri İstanbul tarih boyunca su sıkıntısı çeken bir kent oldu. Bilhassa imparatorluk başkenti olduktan sonra inşa edilen birçok büyük kamu binası, saraylar, nüfusun artması ve tabi hamamlar, su ihtiyacını had safhaya...

Bir zamanlar İsa kulesi olarak adlandırılan Galata Kulesi’nin yapım tarihi tam olarak bilinmese de MS 500’lü yılların başlarında inşa edildiği tahmin edilmektedir. Tarihi Galata bölgesinin en eski ve en önemli eseri olan kuleyi; Romalılar, Venedikliler, Cenevizliler ve Osmanlılar farklı amaçlarla kullanmışlardır. Galata Kulesi ve efsaneleri hakkında bilgi vermeden evvel bölgeyi bir tanıyalım… Roma ve Ceneviz Döneminde Galata Galata bölgesi, Romalılar döneminde İstanbul’un 14 mahallesinden 13’üncüsü olarak kayda geçmişti ve kendi içinde mahallelere ayrılıyordu. İlk yerleşim tam olarak hangi tarihte başladı bilinmiyor fakat bunun Romalılardan önce olduğu kesin gibidir. 44.yy’da Büyük Konstantin’in öldüğünde Galata’ya gömülmek istediği...

İstanbul’un surları ilk olarak, Sarayburnu’nda Ligos adlı küçük köy varken inşa edilmiş ve tarih boyunca genişletilmiş. En büyük katkıları ise Roma imparatorları Konstantin ve Theodosius yapmıştır. Zaman içerisinde ihtiyaçlar çerçevesinde kapılar ve burçlar eklenmiş, yeri geldiğinde deniz tarafına da duvarlar örülmüş. İstanbul surlarının toplam uzunluğu yaklaşık 22 – 23 kilometredir. Kara tarafında 8 km, Haliç tarafında 6 km ve deniz tarafında 9 km civarındadır. Surları baştan sona gezmiş birisi olarak şunu rahatlıkla diyebilirim: Aynı zamanda İstanbul’un simgelerinden biri olan bu surların hali, şu anda içler acısıdır maalesef! Surların Yapılışı İstanbul surlarının klasik ortaçağ surlarından en büyük farkı, aynı...

Acelle Yaylası, Sakarya'nın Akyazı İlçesi’nin 35-40 km güneyinde yer alır. Geniş yapraklı ve iğne yapraklı ağaçlardan oluşan bir bitki örtüsüne sahiptir. Ayrıca orman içlerinde orman gülü ve şimşirden oluşan bodur ağaçlarda mevcuttur. Kanlıca, kuzugöbeği gibi yer mantarları ve ağaç mantarları bulunur. Yaylanın tam ortasından Enişte Deresi geçmektedir. Bu dere üzerinde halk tabiriyle “Büyük Deniz' denilen 60-70 m uzunluğunda 3-4 m genişliğinde, derinliği tam olarak bilinemeyen doğal yollarla kaya kütleleri arasında oluşmuş bir su birikintisi mevcuttur. Enişte Deresi’nin yatak genişliği düz alanlarda 8-10 m'yi , kayalık arazilerde ise yer yer 2 m'yi bulur. Derede sazan türü pullu balıklar, kurbağa ve su kertenkeleleri mevcuttur...

İnsan ömrü ortalama 71 yıl; ve bu sayı kimi canlıların ömrüne kıyasla devede kulak. Dünyanın en uzun yaşayan hayvanı hangisi, hiç merak ettiniz mi? Şurası gerçek ki insanlar bu günlerde bir hayli uzun yaşıyor: 2015’te doğan biri için beklenen yaşam süresi dünya genelinde ortalama 71,4 yıl. Bu sayı yaşam süreleri 5 dakikanın altında olan dişi günsineklerine kıyasla hiç fena sayılmaz. Yine de bu 5 dakikalık süre eş bulup yumurta bırakmaya yeterli uzunlukta. Hızlandırılmış randevu gibi düşünebilirsiniz. Biz birtakım araştırmalar sonucunda, yaşlı indirim kartları epeydir kullanım dışı olan hayvanlar keşfettik. Yaşlı Midye ve Deniz Denizler inanılmaz uzun süre yaşayan canlılarla dolup taşıyor. Mesela süngerleri ele alalım. “İnsanlar...