Gine Bissau Cumhuriyeti

Gine Bissau ya da resmî adı ile Gine Bissau Cumhuriyeti, Afrika kıtasının batı bölümünde bulunan bir ülkedir. Ülkenin sınır komşularını (kuzeyden saat yönünde ilerlendiğinde) Senegal ve Gine oluşturmakta olup, ülkenin batısında Atlas Okyanusu yer almaktadır. Ülkenin başkenti Bissau'dur.

Tarih​

Gine-Bissau’nun bilinen ilk tarihi, 1466’da Portekizli Nuno Tristao’nın buraya, Portekiz adına gelerek hakim olmaya çalışmaları ile ilgilidir. Burada çeşitli ticaret merkezleri kuran Portekizliler, özelikle 16-19. asırlar arasında sadece esir ticareti yapmışlardır. Portekizliler 19. asra kadar ülke topraklarına hakim olmaktan ziyade esir ticareti için kurdukları merkezlerle yetinmişlerdi. 1886 senesinde ülke sınırları tesbit edilerek, tam manasıyla bir sömürge haline getirildi. Bugünkü sınırları ise 1905 senesinde tesbit edilmişti.

1950 senesinde Amilcar Cabral liderliğinde milli bir siyasi parti kuruldu. Bissaulular tarafından kurulan bu parti ülkede bağımsızlık savaşını başlattı. Gine-Bissau’nun idaresinde yönetimde söz sahibi olmalarına rağmen, halk tam bir bağımsızlık için mücadelesine devam etti. Komşuları olan Gine ve Senegal’in bağımsızlığına kavuşması, bu ülke halkının kendi bağımsızlık mücadelesinde bir destek oldu. Bu destek sayesinde halk kendilerine bağımsızlık hakkı tanımayan Portekizlilere karşı 1963’te silahlı mücadeleye başladı. Sürekli bir mücadele neticesinde iç kontrolü tamamen ele geçiren Gine-Bissau halkının bağımsızlığını kabul etmemekte direnen Portekiz, 1974’te meydana gelen hükumet değişikliği neticesinde Gine-Bissau’nun bağımsızlığını tanıdı. Ülke, Gine-Bissau Cumhuriyeti adıyla bağımsızlığına kavuştu. Luis de Almeida Cabral ilk devlet başkanı seçildi. 1980’de askeri bir darbe sonucunda yönetimi dokuz üyeli Devrim Konseyi ele geçirdi. 1984’te yapılan seçimlerle demokrasiye geçildi ve seçimleri kazanan Devrim Konseyi başkanı Vieiro devlet ve hükümet başkanı seçildi. 1989’da yapılan seçimleri tekrar Vieiro kazandı. Halihazırda devlet ve hükümet başkanlığını sürdürmektedir.

Bayrak​

Gine Bissau bayrağı resmi olarak 24 Eylül 1973 tarihinde göndere çekilerek kullanılmaya başlanmıştır.

Bayrak, birçok Afrika ülkesi bayrağında olduğu gibi Pan-Afrikanizm etkisi ile Pan-Afrika renkleri olan kırmızı, yeşil ve sarı renklerden oluşan ve ülkenin bağımsızlığı için mücadele veren Partido Africano da Independência da Guiné e Cabo Verde (PAIGC) partisinin bayrağından esinlenerek oluşturulmuştur.

Bayrağın göndere çekilen tarafında dikey olarak bulunan ve bayrağın üçte birini oluşturan kırmızı renk sömürge döneminde vatandaşlarının çalışmasını, verdiği mücadeleyi ve çektiği acıyı sembolize etmektedir. Buna ek olarak sömürge döneminde bağımsızlığı kazanabilmek adına yürütülen savaşı ifade etmektedir.

Bayrağın geri kalan kısmında bayrağı eşit bir şekilde yatay olarak bölen sarı ve yeşil renkler bulunmaktadır.

Sarı renk çalışma için verilen emeği, kazanımların elde edilmesi ile sağlanan refahı temsil ederken, yeşil renk ülkenin tropikal doğasını ve mutlu bir gelecek için duyulan ümitleri ifade etmektedir.

Göndere çekilen tarafta bulunan kırmızı şeritin tam ortasında bulunan siyah renkteki beş köşeli yıldız Afrika'nın ve siyah insanlarının haysiyetinin, özgürlüğünün ve barışının sembolü olarak kullanılmaktadır.

Gine Bissau bayrağı 1992 yılına kadar Yeşil Burun bayrağı ile büyük bir benzerlik göstermekteydi. Her iki devletinde bir devlet olma isteği, belli bir dönem gerçekleşse de, ada ülkesi Yeşil Burun ile kara ülkesi Gine Bissau'da yaşanan zıt siyasi gelişmeler ayrılığa ve Yeşil Burun'un bayrağını değiştirmesine sebep olmuştur.

Arma​

Gine-Bissau arması, Afrika ülkesi Gine-Bissau tarafından kullanılan resmi devlet armasıdır.


Arma kırmızı oval bir daire içerisinde dairenin üst bölümüne denk gelecek şekilde konumlandırılan ve Afrika yıldızı olarak tanımlanan, geleneksel Pan-Afrika simgesi olan büyük beş köşeli siyah bir yıldız bulunmaktadır. Bu dairenin çevresi birbirine simetrik olarak duran iki zeytin ağacı dalı ile kapatılmıştır. Üst bölümünün açık olduğu çelenk görünümünde duran dalların alt birleşme kısmında üstlerine denk gelecek şekilde ülkenin Afrika kıyılarında bulunmasına temsilen sarı bir midye konumlandırılmıştır. Midyenin üst kısmına, dalların ve kırmızı zemini üzerine gelecek şekilde uçları aşağıya doğru sarkan slogan bandı yerleştirilmiş olup, üzerinde Portekizce olarak ülkenin ulusal sloganı olan Birlik, Mücadele, İlerleme (Unidade, Luta, Progresso) yazmaktadır.

Etimoloji​

Ülkenin ismi bir Tuareg kelimesi olan aginaw sözcüğünden gelmekte olup, sözcük siyahi anlamına gelmektedir. Bu kelimeden yola çıkarak ülke ismi siyahilerin yaşadığı ülke anlamında kullanılmaktadır. Ancak komşusu olan Gine ile aynı ismi taşımamak adına ülke isminin sonuna başkent Bissau adına eklenerek günümüzde de kullanılan Gine-Bissau ismi ortaya çıkmıştır.

Coğrafya​

Ülkenin toplamda sahip olduğu 724 km'lik sınırın 338 km'si kuzeyinde bulunan Senegal, 386 km'si ise doğusunda bulunan Gine devleti ile oluşmaktadır. Ülkenin ayrıca batısında bulunan Atlantik Okyanusunu 350 km'lik bir kıyısı mevcuttur.

Ülke toplamda 28.120 km²'si yeşil alan, 8.005 km²'si ise su alanı olmak üzere 36.125 km²'lik bir alana sahiptir. Afrika kıtası geneline bakıldığında Gine-Bissau bu veriler ile kıtanın küçük ülkelerinden biri konumundadır. Ülkenin iç kesimlerinde düz ovalar görülürken, bu alanlar kıyı kesimlerine doğru var olan erozyonun da etkisiyle bataklık alanlar ile birleşmektedir.

Ülkenin en yüksek dağı deniz seviyesinden 262 m yükseklikte bulunan Madina do Boé dağıdır. Ülke içerisindeki en önemli nehirleri ise Río Gêba, Río Cacheu ve Río Corubal nehirleri oluşturmaktadır. Ülkenin ana kara kıtası dışında sahip olduğu Bissagos Takımadaları toplamda 88 adet adadan oluşmaktadır.

İklim​

Ülke genelinde tropikal bir iklim yaşanmaktadır. Yıl boyu nemli ve sıcak bir havaya sahip olan ülkede ortalama sıcaklık 24 °C 'dır. Özellikle Aralık ile Nisan ayları arasında Harmattan çöl rüzgarlarının da etkisi ile kurak bir dönem yaşanırken, Mayıs ayından Ekim ayı sonuna kadar yağmur yağmaktadır. Bu aylar içerisinde özellikle Temmuz ve Ağustos aylarında yağmur şiddetini ve miktarını arttırmaktadır.

Nüfus​

Gine-Bissau'da son olarak 2009 yılında gerçekleştirilen sayım sonuçlarına göre 1,449,230 nüfus tespit edilmiştir. Bu güncel olarak son resmi sayım konumundadır. Gine-Bissau'da Temmuz 2015 tahmini nüfus bilgilerine göre ise 1,726,170 kişi yaşamaktadır. Bu nüfus sayısı ile ülke dünya genelinde 153. sırada yer almaktadır.

Gine-Bissau genç bir nüfusa sahip olup, 2015 tahmini verilerine göre nüfusun %59,45'i 0-24 yaş aralığındadır. Ülkenin sadece %3,4'ü 65 yaş ve üzerindedir.

0-14 yaş: %39.28 (erkek 344,976/kadın 346,102)
15-24 yaş: %20.17 (erkek 176,050/kadın 178,842)
25-54 yaş: %32.53 (erkek 285,258/kadın 286,955)
55-64 yaş: %4.62 (erkek 31,030/kadın 50,215)
65 yaş ve üzeri: %3.4 (erkek 22,121/kadın 37,610)

Şehirde yaşayanların oranı 2015 verilerine göre %49,3 olan ülkede, nüfusun yıllık artış oranı 2016 tahmini verilerine göre %1,88 düzeyindedir.

Etnik gruplar​

Nüfusun %99'u Afrika kökenli olup, Avrupa kökenlilerin ülke genelinde mevcudiyeti %1 oranındadır. Ülke içerisinde farklı dil, kültür ve sosyal yapıya sahip 25 adet etnik grup yaşamaktadır. Bu 25 farklı etnik grup ülke nüfusu içerisinde %85'lik bir dilimi oluşturmaktadır. Etnik gruplar içerisinde en kalabalık topluluklar %28 ile Balanta, %19 ile Fulbe ve %14 ile Manjaco etnik grubudur.

Dil​

Ülkenin resmî dili Portekizcedir. Okul çağından itibaren tüm derslerin Portekizce olmasına rağmen ülke genelinde bu dili bilen çok az sayıda kişi bulunurken standart olarak Portekizceyi herhangi bir sıkıntı yaşamadan konuşabilen kesim ise nüfusun %14'lük bir kısmını oluşturmaktadır. Her bir etnik grubun kendi içerisinde konuştuğu o gruba özgü dilleri vardır. Bu diller o topluluğun aynı zamanda anadilini oluşturmaktadır. Bunun dışında günlük hayatta Portekizce başta olmak üzere birkaç dilin karıştırılması ile oluşturulan Gine-Bissau Kreyol dili konuşulmaktadır.

Ülke genelinde tüm okullarda Portekizce olan öğretim dilinin Gine Bissau Kreyol dili ile değiştirilme girişimleri günümüze kadar başarılı olamamıştır. Her ne kadar böyle bir istek söz konusu olsa da, eğitim öğretim için gerekli olan gereçlerin bu dilde olmaması bu girişimi başarısız kılmaktadır.

Din​

Ülke nüfusunun %50'lik bir kesmi İslam inancını benimsemektedir. Yerel dinlere inananın oranları %40 iken, Hristiyan inancına göre yaşayan halkın oranı %10'dur.



Sosyal durum

Sağlık​

Ülkede temiz su kaynaklarına ulaşabilen nüfusun oranı Afrika ortalamasına göre yüksek düzeyde olup, 2015 tahmini verilerine göre nüfusun %79,3'ü temiz su kaynaklarından su temin edebilmektedir. Ancak bu oran şehirlerden kırsal kesime ilerlendiğinde düşmektedir. Bunun yanı sıra nüfusun sadece %20,8'i tam teçhizatlı sağlık hizmetlerinden yararlanabildiği ülkede, nüfusun %79,2'si ilkel şartlarda sağlık hizmeti alabilmektedir. Ülke içerisinde humma, menenjit, ishal, hepatit, sıtma, tifo ve kuduz çok sık görülen hastalıklar arasındadır. AIDS, Afrika kıtasının genelinin aksine düşük oranda görülmekte olup, bu oran 2014 tahmini verilerine göre %3,69 düzeyindedir.

Eğitim​

Gine-Bissau genelinde 15 yaş ve üzerinde olan nüfusta okuma yazma bilenlerin oranı 2015 verilerine göre %59,9 düzeyindedir. Bu oran erkeklerde %71,8 iken, kadınlarda %48,3 seviyesindedir.

Zorunlu eğitimin dokuz yıl olduğu ülkede okuma çağında olan ne kadar erkek ve kız çocuğunun okula gittiği yönünde bir bilgi bulunmamaktadır.

Eğitim çağına girmek üzere olan ya da eğitim çağında olan 226,316 çocuğun çocuk işçi statüsünde çalıştığı bildirilmektedir. Bu veri ile 2010 tahminine göre ülkenin çocuk nüfusunun %57'si çocuk işçi olarak çalışmaktadır.

İdari yapılanma​

Gine Bissau ülke genelinde sekiz bölgeye ve ayrıca özerk başkent alanı Bissau'a ayrılmıştır. Bu sekiz bölge kendi içerisinde ayrıca 37 alana ayrılmış durumdadır. Bu sekiz bölge ülke genelinde üç il içerisine bölünmüş konumdadır. Bu iller Leste (Doğu: Bafatá, Gabú), Norte (Kuzey: Biombo, Cacheu, Oio) ve Sul (Güney: Bolama, Quinara, Tombali) 'dur.

Şehir​

Gine-Bissau'un 1 Ocak 2005 verilerine göre en büyük ve en kalabalık şehirleri şu şekildedir: Bissau 388.028 kişi, Bafatá 22.521 kişi, Gabú 14.430 kişi, Bissorã 12.688 kişi, Bolama 10.769 kişi ve Cacheu 10.490 kişi.

Siyaset​

Ülke 1984 yılında gerçekleşen anayasa değişikliği ile başkanlık sistemi ile yönetilmektedir. 1991 yılına kadar tek partili sistemin işlediği ülkede, bu yıldan itibaren çok partili sisteme geçiş gerçekleştirilmiştir.

Ekonomi​

Gine-Bissau dünya genelinde en yoksul ülkelerden sayılmaktadır. Her ne kadar son yıllarda ekonomik açıdan ülke büyüme gösterse de, 2009 verilerine göre ülkede kişi başı GSYİH 512$ düzeyindedir. Ülkenin dış ticaret açığı çok yüksek seviyelerde bulunmaktadır. Ülke kaynaklarının yurt dışına ihraç edilmesi, devlet için bir kaynak oluşturmaktadır. Endüstriyel ürünlerin tüm gereksinimleri, parçaları başta Avrupa olmak üzere çoğunlukla diğer ülkelerden ithal edilmektedir. Bu sebepten dolayı satışa çıkan ürünler, komşu ülkelere göre çok daha pahalıya satılmaktadır. Gelir dağılımının eşit olmadığı ülkede, aile bireyleri günlük ihtiyaçlarını karşılamakta zorluk yaşayabilmektedir.

Gine Bissau Türk Elçiliği​

Bissau'daki Türkiye Konsolosluğu
Turkish Honorary Consulate in Bissau, Guinea-Bissau - Zona Industriala de Bolola, Imovel No: 43 - Bissau - Guinea-Bissau

Telefon numarası: (+245) 95 572 93 93 / (+245) 96 617 68 11
Eposta: [email protected]

Konsolos:
Angelo A. R. Lima Gomes