Ülke Grenada

Grenada, Karayip Denizi'nde, doğusunda Atlas Okyanusu yer alan ada ülkelerinden biridir. Grenada adası ile Grenadinler ada grubundan oluşur. Trinidad ve Tobago'nun kuzeyindedir. Grenada adasının uzunluğu 20 km'den biraz fazladır. Ülke, İngiliz Milletler Topluluğu üyesidir.

Tropikal iklim hakim olup, Atlas Okyanusu'nun bu bölgesinde yaşanan tayfunlardan çokça etkilenmektedir. Baharatlar yönünden zengin bir adadır. Bu yüzden de Baharat Adası olarak da bilinir (Island of Spice). Nüfusun büyük bölümü, Afrika kökenlilerden oluşur. Geri kalanı ise, Kızılderili karışımı ve Avrupalıdır.

Tarih​

Adanın bilinen en eski yerlileri Aravaklardır. Daha sonra, Güney Amerika'dan gelen savaşçı Karipler adada egemenlik kurdular. Adayı gören ilk Avrupalı ise 1498'de bölgeye gelen Kristof Kolomb oldu. Kolomb, buraya Concepcion adını vermiştir.

1609'da İngilizlerce bir yerleşim kurulmaya çalışıldıysa da yerli halkın direnişi yüzünden başarılı olamadılar. 1650'de Fransızlar St. George kentini kurdular. Grenada 1763'teki Paris Antlaşması'yla resmen İngiltere'ye bırakıldı. 18. yy'ın sonlarında İngilizler adaya şeker plantasyonlarında çalıştırmak üzere Afrika'dan çok sayıda köle getirdiler. Fransızların da desteklediği köle ayaklanmaları sonucunda 1833'te kölelik kaldırıldı. 1885'te İngiliz Rüzgarüstü Adaları'nın yönetim merkezi olan Grenada, 1958'de, aynı yıl kurulan Batı Hint Adaları Federasyonu'na katıldı. Ama 1967'de federasyon dağılınca Birleşik Krallık'a bağlı özerk bir devlet oldu.

Şubat 1974'te bağımsızlığını ilân etti. 1979'da başbakan Eric M. Gairy yurtdışındayken koalisyon ortaği NJM'nin düzenlediği kansız bir hükümet darbesiyle devrildi. Maurice Bishop, yeni kurulan Devrimci Halk Hükümeti'nin (PRG) başına geçti. Sosyalist eğilimli olduğu için batılı devletlerin karşı çıktığı yeni hükümet, Gairy'nin ardından ekonomiyi büyük ölçüde düzeltti. Ama Bishop Ekim 1983'te marksist askerlerce devrildi ve öldürüldü. Darbeden hemen sonra ABD birliklerinin ülkeyi işgal etmesiyle darbe liderleri iktidardan uzaklaştırıldı. 1985 ortalarına kadar ABD birlikleri adada kaldı.

Bayrak​

Grenada bayrağı, etrafı kırmızı renkle çevrilmiş, köşelerinden çapraz olarak bölünmüş bir dikdörtgen içerisinde bulunan ikisi sarı (yukarıda ve aşağıda) ve ikisi yeşil (gönder tarafında ve karşısında) olmak dört adet üçgenden oluşur. Bayrağın üzerinde toplam yedi adet sarı beş köşeli yıldız bulunmaktadır. Bunların üçü bayrağın yukarısındaki kırmızı şeritte, üçü bayrağın alt kısmındaki kırmızı şeritte ve bir tanesi de bayrağın tam ortasına yerleştirilmiş dairenin içerindedir. Ayrıca, bayrağın gönder kısmında bulunan üçgenin içerisinde küçük Hindistan cevizi sembolü vardır. Bayrak üzerinde bulunan yıldızların her biri ülkedeki yönetim bölgelerini temsil eder.

Grenada'nın ABD tarafından işgali​

Grenada'nın İşgali (Operation Urgent Fury - Acil Öfke), 1983'te Karayipler'de bulunan Grenada adasının ABD ve birkaç Karayip ülkesi tarafından işgal edilerek, marksist hükümetin iktidardan uzaklaştırılmasıyla sonuçlanan askeri harekat. Soğuk Savaş nedeniyle Batı Yarımküresinde yaşanan en büyük uluslararası boyutlu çatışmalardan biridir. Aynı zamanda ABD'nin Vietnam Savaşı'ndan sonra giriştiği en büyük askeri harekattır.

Operasyon öncesi koşullar​

Grenada, yaklaşık 200 yıllık sömürge döneminden sonra Mart 1967'de, Birleşik Krallık'a bağlı özerk bir devlet oldu.Ağustos 1967'de yapılan seçimlerde, sendikacı Eric M. Gairy önderliğindeki Grenada Birleşik İşçi Cephesi (GULP), Grenada Ulusal Partisi (GNP) karşısında çoğunluğu sağlayarak iktidara geldi. Şubat 1974'te Grenada Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını ilan etti. Bu arada Eric Gairy yönetimine karşı toplumsal ve siyasi muhalefet giderek arttı. GULP, 1976 seçimlerinde, muhalefetteki Yeni JEWEL (Joint Endeavor for Welfare, Education, and Liberation - Refah, Eğitim ve Özgürlük İçin Ortak Çaba) Hareketi (NJM-New Jewel Movement) koalisyonu karşısında parlamentodaki çoğunluğunu yitirdi. 1979'da, Gairy yurtdışındayken NJM kansız bir darbeyle iktidarı ele geçirdi ve Maurice Bishop, yeni kurulan Devrimci Halk Hükümeti'nin (PRG) başına geçti.

Sosyalist eğilimli olduğu için Batılı devletlerin karşı çıktığı hükümet, Gairy'nin ardından ekonomiyi büyük ölçüde düzeltti.Buna karşı anayasayı yürürlükten kaldırarak ve diğer siyasi partileri yasaklayarak bir tek parti rejimi kurdu.Dış politikada Küba ve diğer komünist ülkelere yakınlaştı. Bishop yönetimi yeni uluslararası havaalanın inşaatı için Kanada ve Meksika gibi sosyalist olmayan ülkelerden yardım alsa da, Mart 1983'te ABD başkanı Ronald Reagan yeni inşa edilen havaalanı pisti ve yakıt depolarının ticari uçuşlar için haddinden fazla büyük inşa edildiğini, Bishop'un asıl niyetinin adayı bir Sovyet-Küba hava üssüne çevirmek olduğunu ve bunun ABD için büyük bir tehdit oluşturduğunu iddia etti.

13 Ekim 1983'te başbakan yardımcısı Bernard Coard bir darbeyle başbakan Maurice Bishop'u iktidardan uzaklaştırdı.Bishop ev hapsine alındı, Bishop'un tekrar görevine dönmesi için toplu gösteriler yapıldı.Bishop kaçmaya çalışırken öldürüldü.Hudson Austin yönetimindeki ordu ülkenin kontrolünü ele geçirdi ve bir askeri konsey oluşturuldu. Birleşik Krallık valisi ev hapsine alındı ve sokağa çıkma yasağı ilan edildi.

Operasyon​

Grenada'daki hükümet darbesi, 1981'den beri Grenada'daki sosyalist yönetimi devirme planları yapan Reagan yönetimi için bu yönde bir fırsat oluşturdu. ABD, zaten kendi kontrolü altında bulunan Doğu Karayip Devletleri Orgütü (OECS)'dan Grenada'ya müdahale yönünde bir karar çıkarttırdı. Sağcı ve ABD yanlısı hükümetlerin işbaşında olduğu Jamaika ve Barbados harekat sırasında ABD'ye yardım edeceklerini açıkladılar.

25 Ekim 1983 sabahı Amerikalı paraşütçüler adaya indirilmeye başladı. Operasyon boyunca toplam 7.000 ABD ve 300 OECS askeri adaya ulaştı. Yaklaşık 1.500 kişilk Grenadalı ve 700 Kübalı (çoğunlukla inşaat işçisi) asker işgal kuvvetlerine karşı koydu. Güçlü direniş karşısında 2 tabur asker daha adaya çıkarıldı. Ancak güçlü direnişe karşı, ABD'nin etkili havagücü - özellikle taarruz helikopterleri ve deniz gücü - işgal kuvvetlerine büyük üstünlük kazandırdı.

Savaşın sonuçları​

Çatışmalar sırasında ABD rakamlarına göre 19 ABD askeri öldü ve 116'sı yararlandı, Grenada tarafında ise 45 asker ve 24 sivil yaşamını yitirdi. Farklı kaynaklar ABD askeri kayıplarının 100 dolayında olduğunu ve çoğunluğu solcu ve komünistlerle onların aileleri olmak üzere en az 600 Grenadalı sivilin ABD kuvvetleri tarafından öldürüldüğünü bildirdiler.

Birleşmiş Milletler 38/7 kararıyla Grenada'nın işgalini kınadı.İngiliz Milletler Topluluğu üyesi olan Grenada'ya düzenlenen ABD müdahalesi Birleşik Krallık, Trinidad ve Tobago, ve Kanada'nın da tepkisini çekti. Müdahaleden sonra genel vali Paul Scoon yeniden göreve geldi. 1984'te yapılan seçimleri, Herbert A. Blaize önderliğindeki Yeni Ulusal Parti (NNP) kazandı. 1985 ortalarına kadar ABD kuvvetleri adada kaldı.

Fiziki Yapı​

Ada, volkanik menşelidir.Kuzeyi plaj ve kumsallarla kaplıdır. Bir dağ silsilesi adayı kuzey-güney doğrultusunda geçerek ortadan ikiye ayırır. Bu dağ silsilesinin en yüksek noktası 840 m yükseklikteki St.Catherine Tepesidir.Mahmuz biçiminde ayrılmış şarp vadiler bakımından oldukça zengindir. Ülkedeki sıradağların merkezinde 539 m yükseklikteki Grond Etang adı verilen krater gölü sönmüş bir volkanın ağzında meydana gelmiştir.Antoine Gölü bir diğer volkanik göldür. Bu göl kuzeydoğuda olup, hemen hemen deniz seviyesindedir. Ada pekçok dere, çay ve özellikle doğuda meyilli bölgede çok olan sel suları tarafından sulanmaktadır. Pekçok tatlı su, demirli ve sülfürlü sıcak su kaynakları mevcuttur. Güney kıyıları çok girintili çıkıntılıdır.

İklim ve Bitki Örtüsü​

Grenada, tropik deniz iklimine sahiptir.Sıcaklık değerleri hemen hemen sabit olup, yalnız yüksek yerlerde değişmektedir. Düz olan bölgelerdeki senelik sıcaklık ortalaması 28°C civarındadır. Ocak ve mayıs ayları arasındaki kurak mevsimde arasıra sağanak halinde yağışlar görülür. Senenin kalan zamanı ise bol yağışlıdır.Senelik yağış ortalaması kıyı kesimlerinde 1524 mm civarındayken, iç kesimdeki yüksek dağ yamaçlarında ise 3810 milimetreyi bulur. zaman zaman meydana gelen kasırgalar da ülke ikliminin önemli özelliklerindendir.

Geniş sahaları, tropikal meyveler, çiçekler, küçük ağaçlar ve eğrelti otları kaplamaktadır.Özellikle yüksek kısımlardaki 4000 hektar arazi ise ormanlarla kaplıdır.

Nüfus ve Sosyal Hayat​

Grenada nüfusu, 101.100'dür. Bu nüfusun % 84'ünü Afrika'dan getirilen zenciler, % 11'ini Zenci beyaz karışımı melezler, kalanını ise Avrupalılar teşkil etmektedir.Resmi dili ve en yaygın olanı İngilizce olmasına rağmen, bozuk, Afrika aksanlı bir Fransızca da konuşulur. Halkın % 64'lük bir ekseriyeti Hiristiyanlığın Katolik mezhebine bağlıdır. % 22'si ise Anglikan mezhebinde olup, kalanları muhtelif mezhep ve dinlere dayanmaktadırlar.

6-14 yaşları arasında eğitimin mecburi ve parasız olduğu ülkede, okuma-yazma bilenlerin sayısı toplam nüfusun % 86'sı kadardır. Eğitim sistemi İngiliz sistemidir.Halk genellikle tarım sektöründe çalışmaktadır. Grenada tek bir şehre sahiptir.O da başşehri St.George'dur.

Siyasi Hayat​

Grenada, İngiliz Milletler Topluluğu üyesi ve parlamenter demokratik sisteme sahip bir anayasal monarşidir. Devlet Başkanı, İngiltere Kraliçesi II. Elizabeth’tir. Kraliçe, Grenada’da bir Genel Vali ile temsil edilmektedir.

13 sandalyeye sahip Senato’nun üyeleri Genel Vali tarafından atanmakta, 15 üyeli Temsilciler Meclisi ise genel seçimlerle 5 yıllığına oluşturulmaktadır. Başbakan, Hükümetin başıdır. Genel seçimlerin ardından çoğunluk partisi veya koalisyonun büyük ortağının lideri, Genel Vali tarafından Başbakan olarak belirlenmektedir.

1974 yılında bağımsızlığını kazanmasının ardından parlamenter demokrasi ve anayasal monarşi ile yönetilen Grenada’da 1979 yılındaki darbe ile Marksist-Leninst lider Maurice Bishop yönetime gelmiş ve Halkın Devrimci Hükümeti’ni kurmuştur. Sosyalist ideoloji temelinde Küba ile ilişkiler geliştiren Bishop, karma ekonomi denemesiyle orta sınıfın da desteğini kazanmıştır. Hükümet içi anlaşmazlıklar sonucu, Başbakan Yardımcısının da aralarında bulunduğu aşırı sol kanat tarafından 1983 yılında yapılan darbede, Bishop ve hükümet üyeleri öldürülmüştür. Doğu Karayip Devletleri Örgütü’nün onayı ve Genel Vali’nin talebiyle ABD askeri müdahalede bulunmuş, 1984’te genel seçimler yapılmıştır.

1995, 1998 ve 2003 yıllarında başkanlığını yaptığı Yeni Ulusal Parti (NNP) ile seçimlerden galip çıkan Başbakan Keith Mitchell, eğitim, ileri teknoloji kullanımı, yoksullukla mücadele, milli birlik ve kalkınma odaklı bir siyaset izlemiştir.

2008 yılı Temmuz ayında yapılan seçimlerle, Keith Mitchell’in 13 yıllık iktidarını son bulmuş ve Ulusal Demokrasi Partisi (NDC) lideri Tillman Thomas açıklık ve saydamlık sloganıyla Başbakanlığa gelmiştir. 2013 yılında yapılan seçimlerde ise Keith Mitchell 5 yıllık bir aranın ardından Meclisteki 15 sandalyenin tamamını kazanma başarısı göstererek, yeniden iktidara gelmiştir.

Ekonomi​

Halkın çoğunluğu tarımla uğraşmaktadır. Bunun için de ekonomi tarıma dayalıdır. Buna rağmen turizm ekonomide önemli bir yer tutar.Grenada, bir baharat merkezidir.

Önemli bir sanayi kurulmuş değildir.İhraç ettiği ziraat ürünleri, muz, şeker, baharat, kakao, narenciye, kahve ve hindistancevizidir. Buna rağmen en büyük gelir turizmden temin edilmektedir. Çünkü senede gelen turist miktarı, ülke nüfusu kadardır.Maden ve hayvancılık yok denecek kadar azdır.

Türkiye - Grenada Siyasi İlişkileri​

Grenada ile ülkemiz arasındaki ilişkiler gerek coğrafi uzaklık gerekse her iki ülkenin de ilgisinin uzun yıllar kendi bölgelerine yoğunlaşması nedeniyle oldukça sınırlı kalmıştır. Ancak, son yıllardaki Latin Amerika ve Karayipler bölgesine açılım politikamız çerçevesinde bölgeye daha fazla ilgi gösterilmesi, yeni Büyükelçilikler açılması, TİKA kanalıyla teknik işbirliği projeleri yürütülmesi ve bölgesel örgütler ile ilişkiler kurulması Grenada’yla ilişkilerimizde de bir canlanmaya yol açmıştır.

Türkiye-Grenada ilişkilerinde herhangi bir sorun bulunmamakta olup, iki ülke BM organlarına ve yan kuruluşlarına adaylıklar başta olmak üzere, uluslararası platformlarda birbirlerinin adaylıklarına şartlar elverdiği ölçüde destek vermektedirler.

Dönemin Dışişleri Bakanı Sayın Ahmet Davutoğlu 9-10 Mart 2014 tarihlerinde St. Vincent ve Grenadinler’de düzenlenen Karayip Topluluğu (CARICOM) Zirvesine katılmış ve bu vesileyle dönemin Grenada Dışişleri Bakanı Nickolas Steele ile ikili bir görüşme gerçekleştirmiştir.

Grenada’ya Santo Domingo Büyükelçiliğimiz akreditedir.