Nuriye Ulviye Mevlan Civelek (Doğum adı Nuriye Ulviye Yediç, 1893 Gönen, Balıkesir - 1964 Kırıkhan, Hatay, Türkiye), gazeteci, Türkiye'nin ilk kadın hakları savunucularından biri ve Türkiye'de ilk feminist kadın dergisi ve Müslüman kadın hakları örgütünün kurucusudur.Nuriye Ulviye Yediç, 1893 yılında Safiye Hanım ve Çerkes olan Mahmut Yediç'in kızı olarak Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı Gönen, Balıkesir'de dünyaya geldi. Nuriye'nin ailesi Kafkasya'da yaşadığı dönemde Rus İmparatorluğu tarafından sürülmüştür. Sürgün sonrası önce Trabzon'a oradan da Balıkesir, Gönen'e yerleşen aile mali sıkıntılar yaşamaktaydı. Bu sebeple kızlarını altı yaşında Yıldız Sarayı'na gönderdi. Nuriye, burada saray terbiyesi aldı ve sarayın adetlerine uygun olarak kendisinden yaşça büyük II. Abdülhamid’in sütkardeşi Hulusi Bey ile 1906'da on üç yaşında evlendirildi. Yaşlı olan eşi Hulusi bey bir süre sonra öldü ve Nuriye 20 yaşındayken dul kaldı.
Nuriye, Hulusi Bey'den kalan mirası ile 4 Nisan 1913'te "Kadınlar Dünyası" adıyla ilk dergisini kurdu. Bir ay sonra da 28 Mayıs 1913'te kadınların eğitim ve istihdam olanaklarını iyileştirmek ve kıyafet haklarını iyileştirmek amacıyla Osmanlı Müdafaa-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti (Osmanlı Kadın Hakları Savunma Derneği)'ni kurdu. Dernek önceleri sadece Müslüman kadınların örgütüydü, ancak zamanla etnik azınlık üyeleri ve Avrupalı gazeteciler de dahil oldu.
Başlangıçta dergi günlük yayınlanmaktaydı. 100. sayıdan sonra haftalık olarak yayınlamaya başladı. Nuriye, derginin 108. sayısından itibaren gazeteci ve politikacı olan yeni kocası Rıfat Mevlan'ın soyadı olan "Mevlan" soyadını kullanmaya başladı.
Kadınlar Dünyası dergisi, Müslüman bir kadının fotoğrafını yayınlayan ilk dergidir. Dergi çalışanlarından hiçbiri erkek değildi; Nuriye, erkekleri özellikle dergide çalıştırmadı çünkü ona göre erkekler kadınları toplumdan dışlamaktaydı.
Nuriye, dergide yazdığı her makalede kadınların yüksek öğretim hakkı, kadınların iş yerlerinde eşit ücret alması ve memuriyet hakları gibi konulara yoğunlaştı. Ayrıca, kadınların peçe yerine başörtüsü takabilmeleri, evliliklerinde eşit haklara sahip olmaları ve düzenlenmiş evlilik uygulamalarına karşı çıkmaları gerektiğini savundu. Bu kampanyalar sonrası kadınlar önemli başarılar elde ettiler ve yedi kadın bir telefon bürosunda çalışmaya başladı ve 1914 yılında kadınların yüksek öğrenim görebilmesi için İnâs Darülfünunu kuruldu.
Kadınlar Dünyası dergisinin, 1913-1914 yılları arasında Avrupa feministleri ve dernekler üyeleri arasındaki diyaloğu artırması amacıyla bir Fransızca baskısı da yayınladı. Nuriye, dergiyi 1921 yılına kadar yönetti.
Aynı dönemde Türk Kurtuluş Savaşı devam etmekteydi ve Nuriye'nin kocası Rıfat Mevlan, Kürt bağımsızlık mücadelesini desteklemekteydi ve bu sebeple Yüzellilikler ile birlikte sürgüne gönderildi. Bu gelişme sonrası Nuriye, 1927'de eşinden boşandı ve öğrenci yurdu işletmeye başladı. Nuriye, İşlettiği bu yurtta kalan, Antakyalı Tıp Fakültesi öğrencisi Ali Muharrem Civelek ile tanıştı ve 1931'de evlendi. Daha sonra da İstanbul'dan ayrılarak Kırıkhan'a taşındılar.
Nuriye, 9 Nisan 1964'te Hatay'ın Kırıkhan ilçesinde öldü ve Hatay'ın Antakya ilçesinde bulunan Asri Mezarlığı'na gömüldü.
Dört isim bir kadın
Nuriye UlviyeUlviye Mevlan
Nuriye Ulviye Civelek
Nuriye Ulviye Mevlan Civelek
Nuriye Ulviye
Nuriye Ulviye 13 yaşında (1906) evlendirildi. Nuriye Ulviye'den yaşça büyük olan Hulusi Bey'in ölümünden sonra, kocasından kalan malvarlığını da kullanarak 4 Nisan 1913 yılında Kadınlar Dünyası dergisini çıkardı. Derginin sahibi olarak künyedeki ismi Nuriye Ulviye idi.
Ulviye Mevlan
Nuriye Ulviye, Kadınlar Dünyası dergisinde 108. sayıdan itibaren derginin sahibi olarak Ulviye Mevlan adını kullanmaya başladı. Kocası gazeteci, politikacı ve kadın hakları savunucusu Rıfat Mevlan idi. Ulviye Mevlan 1923 yılında Rıfat Mevlan'dan ayrıldı.
Nuriye Ulviye Civelek
Ulviye Mevlan 1925 yılında Ali Civelek ile evlendi. Bundan sonraki yaşamında Ulviye Civelek ve Nuriye Ulviye Civelek adını kullandı. Hatay, Kırıkhan'da anısına açılmış olan Nuriye Ulviye Civelek Halk Kütüphanesi de bu adla anılmaktadır.
Nuriye Ulviye Mevlan Civelek
İstanbul Kadın Müzesi (İKM), tanıtım sayfasında Nuriye Ulviye Civelek'i basın hayatına başladığı ad olan Nuriye Ulviye ve daha sonra yazılarını imzaladığı Ulviye Mevlan ve son kullandığı Civelek soyadı da dahil olmak üzere tüm adlarını, kadın belleği için önemi nedeniyle birlikte kullanılmıştır.
